Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Մարդիկ ուզում են հիմա ձևավորել մի հասարակություն, որում սեռը նշանակություն չունի, մարդն ընդամենը «оно» է»

«Մարդիկ ուզում են հիմա ձևավորել մի հասարակություն, որում սեռը նշանակություն չունի, մարդն ընդամենը «оно» է»
16.03.2018 | 02:53

«Իրատեսի» հյուրը ՀՀ ժողովրդական արտիստ, Երևանի պատվավոր քաղաքացի ՌԱՖԱՅԵԼ ՔՈԹԱՆՋՅԱՆՆ է:

«ԻՆՁ ՄԻՇՏ ՀԱՄԱՐԵԼ ԵՄ ԹԱՏԵՐԱԿԱՆ ԴԵՐԱՍԱՆ»


-Պարոն Քոթանջյան, Դուք հաճախ եք նեղսրտում, որ Ձեր ուժերը բավարար չափով չեն օգտագործվել կինոյում: Այդուհանդերձ, ունեք բազմաթիվ գունեղ ու իրարից խիստ տարբերվող կինոդերեր, որ խաղացել եք թե՛ հայկական, թե՛ այլ երկրների արտադրության ֆիլմերում: Ձեզ ի՞նչն է հատկապես պակասում կինոկարիերայում:
-Պիտի ասեմ, որ կինոն երկրորդ տեղում է եղել իմ կյանքում: Ես ինձ միշտ համարել եմ թատերական դերասան, կարևորել շփումը հանդիսատեսի հետ: Կինոն այդ շփման հնարավորությունը չի տալիս, բնականաբար, թեև այն ունի իր մեծ առավելությունը՝ միանգամից մեծ քանակությամբ՝ տասնյակ-հարյուր հազարի հասնող հանդիսատես է ունենում: Բայց քանի որ ես հենց սկզբից սովորել եմ հանդիսատեսի շունչը լսել, վերաբերմունքը տեսնել, սրանով արդեն ավելի կարևոր է դարձել ինձ համար թատրոնը: Ես թատերական ինստիտուտ ընդունվեցի նախ և առաջ այն պատճառով, որ Մայակովսկու դպրոցում, որի շրջանավարտն էի, ունեի ռուսաց լեզվի ուսուցչուհի՝ Էլմիրա Մարտիրոսյանը, որը թատրոնին, արվեստին նվիրված մարդ էր ու կարողացել էր իր մի քանի աշակերտի տրամադրել բարձրանալու բեմ: Ես այդ աշակերտներից մեկն էի ու միակը, որ դարձա դերասան: Երևի մարդ պետք է հավատա իր ուժերին, և երևի թե ուսուցչուհիս ինձ կարողացավ համոզել, որ ընտրեմ դերասանի մասնագիտությունը: Այն կերպարները, որ ես խաղացել եմ դպրոցի բեմում, մինչև հիմա առիթ չեմ ունեցել խաղալու պրոֆեսիոնալ բեմում, ցավոք: Այդպիսին էր, օրինակ, Խլեստակովի դերը Գոգոլի «Ռևիզորում»: Երբ դրամատիկական թատրոնում մայոր Պիտկովի դերն էի խաղում «Շոկոլադ ուտող զինվորը» ներկայացման մեջ, բեմադրողը՝ Բորիս Ռավենսկիխը, իմ խաղը համարեց հանճարեղ, հարցրեց՝ ամուսնացա՞ծ եմ, և երբ իմացավ, որ ամուսնացած չեմ, ասաց. «Հենց դրա համար եք հանճարեղ»: Հայաստանից մեկնելիս նա ցանկություն հայտնեց մեր թատրոնում «Ռևիզորը» բեմադրելու և ինձ տալու Խլեստակովի դերը: Բայց Ղափլանյանն ասաց, որ ինքն է երազում այդ բեմադրությունն անել՝ իմ դերակատարմամբ: Դրանով փակվեց Ռավենսկիխի ճանապարհը, իսկ Ղափլանյանի երազանքն էլ միայն երազանք մնաց: Ես այդ իմաստով շատ բան կորցրի, որովհետև եթե նա բեմադրեր պիեսը, և ես խաղայի, շատ հետաքրքիր գործ կլիներ: Այդպես ամբողջ կյանքում որոշ կարևոր կերպարներ իմ կողքով են անցնել. թվում էր՝ այն է, այն է, պիտի խաղամ դրանք, բայց այդպես էլ չէր ստացվում: Այդպիսի մի կերպար է Քաջ Նազարը, որը ես կուզենայի ավելի մեծ մասշտաբով խաղալ, քան դա հնարավոր եղավ Արմեն Ռոնովի համանուն ֆիլմում: Ես չէի ցանկանում նմանվել Համբարձում Խաչանյանի խաղացած Քաջ Նազարին, որը շատ եմ հավանում, ընդունում, իհարկե: Ես ուզում էի խաղալ այդ կերպարը յուրովի: Ըստ իս՝ Քաջ Նազարը շատ ավելի բարդ կերպար է, քան մարդկանց թվում է:
-Ամեն դեպքում, դա թեթև-կոմիկական կերպար չէ ընդամենը:
-Դե իհարկե: Դա սարսափելի կերպար է: Մեր հրաշալի թատերագետ Հենրիկ Հովհաննիսյանի տեսության համաձայն՝ հայ ժողովուրդն ունի իր միֆոլոգիական կերպարը, որը հավաքագրում է ազգային բնավորության շատ ու շատ գծեր, և դա Քաջ Նազարի կերպարն է: Ըստ նրա՝ Քաջ Նազարը մեր խտացված կերպարն է, որը և՛ ծաղրելի է, և՛ գովելի, ինչպես և յուրաքանչյուր երևույթ, որ կարելի է ընկալել և՛ լավ, և՛ վատ տեսանկյունից: Քաջ Նազարը շատ բարդ կերպար է, և մենք պիտի շնորհակալ լինենք Դերենիկ Դեմիրճյանին, որ կարողացել է մեզ հասկանալի ձևով մատուցել այդ բարդությունը: Քաջ Նազարը ոչ թե ի միջի այլոց, ծիծաղելի կերպար է, այլ ղեկավարի խտացված կերպար, որի հատկանիշներով կարող է օժտված լինել ցանկացած ազգի ներկայացուցիչ:
-Ձեր մարմնավորած Քաջ Նազարի կերպարը մի ուրույն երանգ ունի. նկատի ունեմ նրա զղջալու, ապաշխարելու պահը: Չէ՞ որ սա արդեն Դեմիրճյանի Քաջ Նազարը չէ:
-Բայց ինչու՞ Դեմիրճյանինը չէ: Արմեն Ռոնովը հենց ուզում էր ցույց տալ, որ չպետք է մակերեսային նայել այդ կերպարին: Այդ կերպարում այնպիսի խորություն կա, որն առաջին հայացքից ընկալելի չէ: Ռոնովը կարողացել է բացել Դեմիրճյանի Քաջ Նազարի ա՛յդ էությունը: Հին սեպագրերը կարդալիս հո բոլորը նույն կերպ չե՞ն հասկանում դրանք: Ոմանք համարում են պարզունակ գրություններ, իսկ ոմանք իրենց խորաթափանց հայացքով դրանցում տեսնում են մեծ ինֆորմացիա: Նույնն էլ Դեմիրճյանի դեպքում է: Նրա ստեղծած կերպարը առաջին հայացքից պարզ է թվում, բայց այն բոլորովին էլ պարզ չէ: Պիտի կարողանաս խորանալ ու ամբողջ էությունը հասկանալ: Եթե այսօր հրաշքով հանդիպեինք Դեմիրճյանին ու հարցնեինք՝ կա՞ նրա կերպարում այն ամենը, ինչ Ռոնովը նկարագրել է իր ֆիլմում, գուցե թե ասեր՝ կա:
-Հավանաբար այդ կերպարի հետ կապված իր ասելիքի ոչ բավարար ընկալումն է ստիպել, որ Դեմիրճյանն սկսի գրել «Քաջ Նազար» վեպը, որը մնաց անավարտ, և որի առնչությամբ նա արել է գրառում՝ մարդկանց համար անհասկանալի մնաց Քաջ Նազարի փիլիսոփայությունը:
-Բոլոր դեպքերում ճիշտ էր Հենրիկ Հովհաննիսյանը. Քաջ Նազարը իսկապես մեզ բնորոշող հավաքական կերպար է: Ի դեպ, Հենրիկ Հովհաննիսյանը ժամանակին շատ չոր ու կոպիտ խոսքեր է ասել դրամատիկական թատրոնում բեմադրված «Համլետ» ներկայացման մեջ իմ խաղացած Կլավդիոսի կերպարի մասին: Նա չէր ընդունել, որ արքան ծկլթացող ձայնով է խոսում. ես այդպես էի կերպարը ներկայացնում: Հետո ես հիշեցրի նրան, թե ինչպես էր խոսում աշխարհը նվաճած Հիտլերը՝ ծղրտացող ձայնով, բղավոցով, ֆալցետով: Եվ այնուամենայնիվ, ոչ մեկը նրան չէր ծաղրում, բոլորը ենթարկվում էին: Ես էլ այս տեսնակյունից էի մոտեցել Կլավդիոսի կերպարին: Դրանից հետո, Թատերական գործիչների միությունում ունեցած ելույթի ժամանակ, Հենրիկ Հովհաննիսյանը խոստովանեց, որ ինքն ինձ քննադատելով՝ սխալվել է, ու որ ես կարողացել եմ իրեն համոզել ընդունելու իր սխալը: Չէ՞ որ ես մարմնավորել էի մի կերպար, որը և՛ ուժեղ էր, և՛ սարսափելի էր, և՛ մեծ իշխանություն ուներ, և՛ այդ իշխանությունն ի չարս էր գործադրում: Այդ ծկլթոց-ճղճղոցը արտաքին ձևն էր միայն, իսկ ներքին էությունը շատ խոր ու վտանգավոր էր: Պատահական չէ, որ հիշեցի Քաջ Նազարի, Կլավդիոսի կերպարները. իմ ստեղծագործական կյանքում ես անընդհատ անդրադառնում եմ այդպիսի կերպարների: Այդպիսին էր նաև Ռոնովի մյուս ֆիլմում խաղացածս Պոպրիշչինի կերպարը:
-Շատ արտառոց լուծում էր տրված այդ կերպարին. կարմիր կորսետով, երկարաճիտ կոշիկներով միմոս, որի տակ թաքնված էր խոր նկարագիր:
-«Ոսկե ծիրանի» օրերին կինոգետների մի լուրջ խումբ դիտեց տասներկուրոպեանոց այդ ֆիլմը և ապշեց ֆիլմի խորությունից ու իրավիճակի սարսափելիությունից: Դա վկայությունն էր այն բանի, որ կարող է գիժ համարվել մեկը, որն իրականում շատ ավելի խելոք է, քան խելոք կոչեցյալները: Կյանքում խաղացած ամեն մի կերպար, որը հետո վերադառնում է, ես համարում եմ ոչ թե պատահականություն, այլ օրինաչափություն: Ինչու՞ եմ էլի ես խաղում այդ կերպարը, ուրեմն դրանում ինչ-որ իմաստ կա: ՈՒրեմն, բավարարված չլինելով նախորդ կատարումից, ես ուզում եմ նորից անդրադառնալ դրան, որովհետև ասելիքս չի սպառվել, կերպարի գույներն ավելի վառ են դարձել, և իմ մեջ անհրաժեշտություն է առաջացել անպայման արտահայտելու այդ ամենը: Քաջ Նազարի, Պոպրիշչինի կերպարներն իմ կենսագրության մեջ այդպիսին են՝ միշտ մնայուն: Ինձ համար շատ հաճելի է այդ ֆիլմերի ռեժիսորի՝ Արմեն Ռոնովի հետ աշխատել, որովհետև նա ուղղագիծ չի մտածում:

«ԱՄԲՈՂՋ ԱՇԽԱՐՀԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՔՈՒՄ ՀԵՆՑ ԱՅՆ Է, ՈՐ ԿԻՆԸ ՍԻՐՈՒՄ Է ՏՂԱՄԱՐԴՈՒՆ, ՏՂԱՄԱՐԴԸ՝ ԿՆՈՋԸ»

-Մի առիթով ասացիք, թե ժամանակն այնքան արագ է թռչում մեր օրերում, որ գիտնականները մտածում են նոր ժամանակացույց ստեղծելու մասին: Իսկ բովանդակային առումով ի՞նչ փոփոխություն է կրել ժամանակը մեր օրերում:
-Հեռուստատեսությամբ լսեցի, որ Կանադայում որոշել են իրենց հիմնի բառերը փոխել. այնտեղ կա այսպիսի տող. «Մենք՝ զավակները այս երկրի»: Դրա փոխարեն առաջարկում են «Մենք՝ ծնունդները այս երկրի» տողը: Ինչու՞, որովհետև չպետք է շեշտվի՝ տղայի մասին է խոսքը, թե աղջկա, այսինքն՝ չպիտի ակնարկվի սեռական պատկանելությունը: Ամոթ է, վախենում են տղամարդուն տղամարդ անվանել, կնոջը՝ կին: Սա ի՞նչ խեղաթյուրում է. ամբողջ աշխարհի պատմության հիմքում հենց այն է, որ կինը սիրում է տղամարդուն, տղամարդը՝ կնոջը: Փոխել դա անհնար է: Մարդիկ ուզում են հիմա ձևավորել մի հասարակություն, որում սեռը նշանակություն չունի, մարդն ընդամենը «оно» է՝ ռուսերեն ասած: Ո՞նց կարող է նման բան լինել:


«ԵԹԵ ԿԱ ՊԱՏՆԵՇ, ՄԱՐԴԸ ՄՏԱԾՈՒՄ Է ԱՎԵԼԻ ՃԿՈՒՆ ԼԻՆԵԼՈՒ ԵՎ ԱՅԴ ՊԱՏՆԵՇԸ ՀԱՂԹԱՀԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ»


-Կաշկանդումների ենթարկվե՞լ եք այս կամ այն կերպարը մարմնավորելիս:
-Մեր գրականությունը, արվեստը շատ ավելի հարուստ էին, երբ «ցենզուրա» հասկացությունը բավականին ուժեղ էր: «Ցենզուրան» ստիպում էր մարդկանց գտնել արտահայտչամիջոցներ, որոնք ուղղակի չէին տալիս գաղափարը, և դրա շնորհիվ գործը դառնում էր ավելի հետաքրքիր: Իսկ հիմա, երբ «ցենզուրան» վերացել է, գրականությունը, արվեստը դարձել են անհետաքրքիր: Մյուս պատճառն էլ այն է, որ լավ չի աշխատում խմբագրական մթնոլորտը, այսինքն՝ քննարկելու, ինչ-որ փոփոխություններ անելու պահը չկա:
-Այսինքն ոչ ոք ոչ մի սահմանափակման չի ենթարկվում, ոչ մեկի առջև պատնեշներ չեն դրվում: Եվ, որքան էլ տարօրինակ է, պատնեշների բացակայությունն աշխատում է ոչ թե հօգուտ, այլ ի վնաս արվեստի:
-Այո, այդպես է, որովհետև եթե կա պատնեշ, մարդը մտածում է ավելի ճկուն լինելու և այդ պատնեշը հաղթահարելու մասին: «Պատը» վերնագրով այդպիսի մի պատում ունի մեր լավագույն միմոսը՝ Լեոնիդ Ենգիբարյանը, որի մասին ասում էին, թե նրա հոգում մշտապես բույն է դրել թախիծը: Նման բազմաթիվ գործերի հեղինակ է Հակոբ Պարոնյանը, որի 200 տարի առաջ գրածներն ասես այսօրվա մասին են, ասես մեր ժամանակներում են գրվել: Ես շնորհակալ եմ ճակատագրին, որ ունեցել եմ այնպիսի հայր, որն ինձ սովորեցրել է սիրել ու կարդալ գրականություն ¥հայրս «Գլավլիտի» պետն էր¤: 5-10-րդ դասարաններում երևի կարդացել եմ ամբողջ համաշխարհային գրականությունը:
(շարունակելի)


Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Դիտվել է՝ 3947

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ