Ե­ղեռ­նը արևմտա­հայ քրիս­տո­նյա­յի ա­ղոթ­քի լռու­թյան կամ սխալ բո­վան­դա­կու­թյան ար­ձա­գանքն էր. կյան­քը հնա­րա­վոր է հո­գու և մարմ­նի հա­մա­տեղ կեն­սու­նա­կու­թյամբ, մա­հը վրա է հաս­նում ոչ միայն մարմ­նի՝ կյան­քի հետ ան­հա­մա­տե­ղե­լի վի­ճա­կից, այլև գլ­խա­վո­րա­պես ոչ կեն­սու­նակ հո­գու պա­րա­գա­յում, երբ մի ողջ ազգ իր իսկ հա­մար անն­կա­տե­լի կեր­պով կորց­նում է այդ կեն­սու­նա­կու­թյու­նը, հետևան­քը լի­նում է ան­դառ­նա­լիո­րեն ող­բեր­գա­կան:

Մարդ­կու­թյու­նը իր ձմեռն է ապ­րում, ո­մանք գար­նան, ո­մանք՝ սառ­ցի դա­րաշր­ջա­նի ակն­կա­լի­քով: Մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան չորս շր­ջա­փու­լե­րը, տար­վա չորս ե­ղա­նակ­նե­րի և մար­դու կյան­քի չորս փու­լե­րը՝ ման­կու­թյան, պա­տա­նե­կու­թյան, ե­րի­տա­սար­դու­թյան և ծե­րու­թյան նման, հա­ջոր­դե­ցին ի­րար:

Ա­վե­տա­րա­նում կար­դում ենք Քրիս­տո­սի հրաշք­նե­րի մա­սին, ո­րոնք տես­նե­լով` մար­դ­անց բազ­մու­թյուն­ներ հա­վա­տում էին Նրան և դառ­նում էին Նրա հետևորդ­նե­րը:

Հա­յաս­տա­նում ձևա­վոր­ված սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի պայ­ման­նե­րում դա­րեր շա­րու­նակ մեր հոգևոր հայ­րե­րի մշ­տա­կան քն­նարկ­ման ա­ռար­կա են ե­ղել մար­դու կյան­քում նյու­թա­կան և հոգևոր ար­ժեք­նե­րի դե­րը և դրանց փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը:

Ի՞նչ է լի­նե­լու հե­տո այդ մարմ­նի հետ: Նո­րից սնունդ, շն­չա­ռու­թյուն և այլն, իսկ հե­տո նո­րից վեր­քեր, հի­վան­դու­թյուն և ցան­կա­լի մա՞­հը:

Մեր ե­կե­ղե­ցու թե­րա­ցում­նե­րից է, որ չենք պա­հել ջրով (ա­պաշ­խա­րու­թյան) մկր­տու­թյան կա­նո­նը: Ժա­մա­նա­կին Մայր Ա­թո­ռի մկր­տա­րա­նում հո­սող ջուր է ե­ղել, ո­րի մեջ մե­ծա­հա­սակ­ներն են մկրտ­վել:

«Սլաց­քի հետ հայ­կյան նե­տի» մեզ են հա­սել մեր ինք­նու­թյունն ու հա­վեր­ժու­թյու­նը, ո­րով­հետև ե­ղել են դրանք ար­ժա­նա­պատ­վո­րեն կրող­ներ, ան­սահ­ման եր­կյու­ղա­ծու­թյամբ ու խնամ­քով պահ­պա­նող­ներ և ա­մե­նայն պա­տաս­խա­նատ­վու­թյամբ փո­խան­ցող­ներ:

Ե­թե ա­սեի՝ քրիս­տո­նյա հա­յե­րի կո­չու­մը, վս­տահ եմ՝ ո­մանք պի­տի ա­սեին. «Նո­րից այս տեր­տե­րը ջհու­դի խոս­քեր պի­տի ա­սի»: Վս­տահ եմ, որ վեր­նա­գի­րը պի­տի հե­տաք­րք­րի շա­տե­րին, որ ըն­թեր­ցեն այս տո­ղերս:

Ճշ­մար­տա­պէ՛ս, ճշ­մար­տա­պէ՛ս կը յայ­տա­րա­րեմ ձե­զի. ժա­մը պի­տի գայ ու հի­մա ալ է, երբ մե­ռել­նե՛­րը պի­տի լսեն Աս­տու­ծոյ Որ­դիին ձայ­նը. եւ ա­նոնք որ կը լսեն՝ պի­տի ապ­րին։ Ո­րով­հե­տեւ ինչ­պէս Հայ­րը ինքն իր մէջ կեանք ու­նի, այն­պէս ալ Որ­դիին տուաւ՝ որ ինքն իր մէջ կեանք ու­նե­նայ. նաեւ ա­նոր տուաւ դա­տաս­տան կի­րար­կե­լու իշ­խա­նու­թիւն, քա­նի որ ան մար­դու Որ­դին է։

Ճշ­մար­տա­պէ՛ս, ճշ­մար­տա­պէ՛ս կը յայ­տա­րա­րեմ ձե­զի. ժա­մը պի­տի գայ ու հի­մա ալ է, երբ մե­ռել­նե՛­րը պի­տի լսեն Աս­տու­ծոյ Որ­դիին ձայ­նը. եւ ա­նոնք որ կը լսեն՝ պի­տի ապ­րին։ Ո­րով­հե­տեւ ինչ­պէս Հայ­րը ինքն իր մէջ կեանք ու­նի, այն­պէս ալ Որ­դիին տուաւ՝ որ ինքն իր մէջ կեանք ու­նե­նայ. նաեւ ա­նոր տուաւ դա­տաս­տան կի­րար­կե­լու իշ­խա­նու­թիւն, քա­նի որ ան մար­դու Որ­դին է։