Հաքան Ֆիդանի մասին շատ խոսվեց և դա պատահական չէր։ Միջազգային մամուլը գրեց, որ Էրդողանի ընկերն է ու վստահելին։

Անվտանգության նոր ճարտարապետությունը, որի մասին շարունակ թմբկահարում է մարդամեկը, Թուրքիայի ազդեցության մեծացումն է Հայաստանում։ Պատերազմում Թուրքիայի խաղադրույքը պայմանական Մատաղիսի ադրբեջանականացումը չի եղել, այլ Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում ռազմավարական շահերի իրացումը։ Դա հնարավոր էր իրագործել երկու ճանապարհով.

Ադրբեջանական աղբյուրների փոխանցմամբ, պաշտոնական Բաքուն հաստատակամ է «անկլավները վերադարձնելու» հարցում, սակայն չի շտապում հստակ դիրքորոշում հայտնել Արծվաշենի հետագա ճակատագրի վերաբերյալ:

Տեղին հակազդեցության չարժանանալով՝ հակառակորդն ավելի է նախահարձակ լինում և լպիրշանում. հերթական ապացույցը՝ Ադրբեջան հորջորջվող բռնապետության ղեկավար Ալիևի ղաչաղաբարո բարբաջանքներն ու հոխորտանքներն են՝ ուղղված Արցախի պետական ինստիտուտներին ու անձերին:

Կարծես թե սրվում է պայքարը Վրաստանի համար: Հետխորհրդային տարածությունում Ռուսաստանի ազդեցության չեզոքացման նպատակով արևմտյան քաղտեխնոլոգների մշակած «գունավոր հեղափոխությունների» ծրագիրը առաջինը կիրարկվեց Վրաստանում` 2003-ին, երբ «վարդերի հեղափոխության» առաջնորդ Սաակաշվիլին եկավ իշխանության: Դրանից հետո, քսան տարվա ընթացքում, Արևմուտքը հսկայական ռեսուրսներ է ծախսել Վրաստանին իր բևեռում պահելու և նրա հակառուսականությունը կարծրացնելու համար: Արդյունքում երկիրը կորցրել է Հարավային Օսիան և Աբխազիան, անցել է 2008թ. պատերազմի բովով: Վրաց հասարակությունը համբերատարությամբ սպասել է, հույս ունենալով, որ կստանա ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին անդամակցություն, որը դեռևս մնում է օդում կախված: Ուստի պատահական չէր Սաակաշվիլու պարտությունը ռուսական միջավայրում ձևավորված օլիգարխ Իվանիշվիլու քաղաքական ուժից:

Հարավային Կովկասը որևէ գլոբալ կենտրոնի համար առանձին, մասնատված հետաքրքիր չէ։ Որպեսզի Հարավային Կովկասը ռազմավարական ամբողջական նշանակություն ունենա, պետք է լինի ամբողջական` Հայաստան, Վրաստան և Ադրբեջան։ Պատահական չէ, որ դեռ 1918-ին Ռուսական կայսրության վերացմամբ սկիզբ առած առաջին գաղափարը հենց Անդրկովկասյան ընդհանուր պետության գաղափարն էր, որը աջակցություն էր ստանում արևմտյան պետությունների կողմից, սակայն ռեգիոնալ ձևափոխումները և քեմալականների կշռի բարձրացումը տապալեցին այս գաղափարը։

Անկեղծօրէն, այս կէտին վրայ այլևս իմաստ չունին կացութիւնը բացատրող բոլոր վերլուծականները, երբ մեր հաւաքական գիտակցութեան առջև դրուած է հայ մարդուն գաղափարական յանձնառութեան արիւնոտ խնդիրը։

Նիկոլ Փաշինյանի երեկվա ասուլիսից վերջնականապես պարզ դարձավ, որ նա Ղարաբաղը հանձնում է Ադրբեջանին։ Պարզ դարձավ նաև, որ 2020-ի պատերազմից հետո Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից կորսված հատվածներից բացի՝ «անկլավների» քողի տակ նա հանձնում է լրացուցիչ տարածքներ, որոնք միանշանակ վնասելու են մեր բարեկամ երկու երկրների՝ Իրանի և Վրաստանի հետ ռազմավարական հաղորդակցությունները, ինչը բնականաբար առաջացնելու է անվտանգային լրջագույն խնդիրներ։ Կասկած չունեմ՝ շուտով նաև կլսենք, որ Ադրբեջանին տրվում է միջանցք «ոչ միջանցքային տրամանաբնությամբ»։

Ռուսաստանի և Իրանի առաջնորդներն այսօր առցանց համաձայնագիր են ստորագրել «Ռեշտ-Աստարա» երկաթուղու կառուցման վերաբերյալ (164 կմ)՝ «Հյուսիս-Հարավ» միջազգային տրանսպորտային միջանցքով բեռնափոխադրումները զարգացնելու նպատակով։

Մի քանի ժամից Թուրքիայի ընտրությունների առումով կանխատեսիչների և քաղաքական վերջին ճշմարտություններին տիրապետողների պակաս չի լինելու, ուստի էստեղ թողնեմ այն մտքերը, որոնք հրապարակային երբեք չեմ արտահայտել, բայց մասնագիտական և ոչ մասնագիտական շրջանակներում բազմիցս ֆիքսել եմ: