Հայ մշակույթը ծանր կորուստ է ունեցել: Կյանքի 94-րդ տարում վախճանվել է ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ, ճարտարապետության և շինարարության Հայստանի ազգային համալսարանի վաստակաշատ դասախոս Լևոն Հայրապետի Մանասերյանը:

Երևանում սեպտեմբերի 15-21-ը տեղի կունենա միջազգային գիտական համաժողով՝ նվիրված սպիտակ թզուկ պարունակող սեղմ կրկնակի աստղերին (Compact White Dwarf Binaries): Վերջիններս գերնոր աստղերի (SN Ia) ծագման աղբյուրն են, ուստի մեծագույն կարևորություն ունեն արդի աստղաֆիզիկայի համար և գտնվում են միջազգային աստղագիտական հանրության ուշադրության կենտրոնում: 2011 թ-ին այս հետազոտության համար շնորհվել է Նոբելյան մրցանակ:

Սեպտեմբերի 7-ին «ՀայԱրտ» մշակութային կենտրոնում Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի և տիկին Նունե Սարգսյանի Բարձր Հովանու ներքո և Հայաստանի Հանրապետության Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության աջակցությամբ տեղի ունեցավ Գեղարվեստական տպագրության երկրորդ միջազգային բիենալե, Երևան 2019-ի բացման հանդիսավոր արարողությունը, որին հաջորդեցին միջազգային ժյուրիի 2-օրյա բուռն աշխատանքները։

Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան փա­ռա­հեղ դաշ­տում հո­գե­ղեն սերմ­նա­հա­տիկ­նե­րի, նրան­ցով ճյու­ղա­վոր­ված ու պտ­ղա­վոր­ված պատ­կեր­նե­րի մա­տուց­ման յու­րա­տե­սակ վար­պետ է Ա­ՐԵՎ­ՇԱՏ ԱՎԱԳՅԱ­ՆԸ։ Եր­կիր մո­լո­րակն ա­ռել իր ա­փի մեջ, զար­դա­նախշ գծագ­րում­նե­րով ներ­կա­յաց­նում է հա­յոց աշ­խարհն իր տե­ղով, ար­մատ­նե­րով ու ճյու­ղե­րով, տա­ռով, բա­ռով, գու­նա­յին խա­ղե­րով, գլ­խա­վերևում ժպ­տա­ցող ճա­ճան­չա­փայլ ա­րե­գա­կով։

Երևա­նը կա­ռուց­վեց: Մայ­րա­գյու­ղը վե­րած­վեց մայ­րա­քա­ղա­քի: Ի­րա­կա­նա­ցան Սա­րյա­նի գողտ­րիկ (նա մի տնակ կա­ռու­ցեց ու մի ար­վես­տա­նոց և ան­գամ մի ա­ռան­ձին փոք­րիկ պատ­կե­րաս­րահ) և կո­թո­ղա­յին (նա ստանձ­նեց հայ ազ­գա­յին կեր­պար­վես­տի ա­ռա­գաս­տա­նա­վի հրա­մա­նա­տա­րու­թյու­նը և նա­վար­կու­թյան տա­րավ խոր­հր­դա­յին ու հա­մաշ­խար­հա­յին կեր­պար­վես­տի ծո­վե­րում) ե­րա­զանք­նե­րը:

«Ի­րա­տե­սի» հյու­րը ար­ձա­կա­գիր, թարգ­մա­նիչ, բա­նա­սի­րա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի դոկ­տոր, պրո­ֆե­սոր ԴԻԱ­ՆԱ ՀԱՄ­ԲԱՐ­ՁՈՒ­ՄՅԱՆՆ է։

Ժա­մա­նակ­ներ են լի­նում, երբ ապ­րում եմ ան­ցյա­լում՝ նեղ­սր­տած ներ­կա­յից ու Ղա­րա­բա­ղյան ա­նա­վարտ պա­տե­րազ­մից։ Եվ քա­նի դեռ քա­ղա­քա­կան մտա­զու­գոր­դում­նե­րիս «ձե­ռը կրա­կը չեմ ըն­կել», ինձ հեռ­վից այ­ցի են գա­լիս... նրանց բազ­մու­թյու­նից ես մո­լոր­վում եմ, ո­րով­հետև բա­զում են, ի­րա­րից տար­բեր՝ նվիր­վա­ծու­թյան, տա­ղան­դա­վո­րու­թյան «տար­բե­րան­շան­նե­րով»։

2019 թվա­կա­նի ա­մառն աչ­քի ըն­կավ բնա­պահ­պա­նա­կան խն­դիր­նե­րի ա­ռա­տու­թյամբ: Կար­ծես թե ա­մեն ինչ սկս­վեց միան­գա­մից. վա­ռե­լա­փայ­տի հա­մար Իջևա­նի ան­տառ­նե­րի հատ­ման խնդ­րին հա­ջոր­դեց Սևա­նա լճի կա­նա­չե­լու խն­դի­րը, հե­տո ա­ռաջ ե­կան Երևա­նի աղ­բա­հա­նու­թյան ու Ա­մուլ­սա­րի խն­դիր­նե­րը, գոր­ծը հա­սավ նույ­նիսկ բա­րի ա­րա­գիլ­նե­րին, ո­րոնք մեր երկ­րի վայ տն­տե­սա­վա­րող­նե­րի պատ­ճա­ռով կորց­րել էին թռ­չե­լու ի­րենց ու­նա­կու­թյու­նը: Սրանք ի­րա­րից ան­կախ խն­դիր­ներ չեն, սերտ շաղ­կապ­ված են, ար­տա­ցո­լում են մեր նոր կյան­քի ի­րա­կան պատ­կե­րը, ան­մի­ջա­կան հետևանք են փա­շի­նյա­նա­կան հե­ղա­փո­խու­թյան պատ­ճա­ռով ա­ռա­ջա­ցած բա­րո­յա­կան, քա­ղա­քա­կան ու տն­տե­սա­կան ճգ­նա­ժա­մե­րի:

Հովհաննես Թումանյանի թանգարանը և 1-ին միջազգային ֆոտոփառատոնը կազմակերպել են Թումանյանի լուսանկարների հետահայաց ցուցադրություն: 50 տարի առաջ «Արմենպրես» լրատվական գործակալության ցուցահանդես էր կազմակերպել Թումանյանի 100-ամյակին նվիրված, և այժմ ցուցահանդեսում ներկայացվում են «Արմենպրեսի» արխիվային բացառիկ նյութերը, ինչպես նաև Հովհաննես Թումանյանի թանգարանի արխիվում պահվող ապակե նեգատիվների նմուշները:

2019-ի սեպտեմբերի 11-ին Հայաստանի գիտությունների Ազգային ակադեմիայում մեկնարկեց «Քարանձավները, որպես բնական և մշակույթային հուշարձաններ» խորագրով միջազգային գիտաժողովը՝ նվիրված Հայաստանի անձավագիտական կենտրոնի 35 ամյակին։