Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։

Նորություններ » Ինչու՞ է Պոմպեոն պատրաստ Թեհրան մեկնել

Ինչու՞ է Պոմպեոն պատրաստ Թեհրան մեկնել

29.07.2019 | 10:36

ԲՌԻԿՍ-ի ԱԳ նախարարների խորհրդի նիստում ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը կոչ արեց Թեհրանին «համբերություն ու դիմացկունություն դրսևորել», հաստատելով, որ Իրանը «բարեխիղճ կատարում է Միջուկային զենքի չտարածման համաձայնագիրը և ՄԱԳԱՏԷ-ի հետ երաշխիքների համաձայնագիրը»: Նրա խոսքով՝ «մեր ամերիկացի գործընկերները ոչ միայն դուրս են եկել համաձայնագրից, որ հավանություն էր ստացել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում, այլև ոչ լեգիտիմ միակողմանի պատժամիջոցների սպառնալիքով արգելում են մնացած բոլոր երկրներին կատարել ԱԽ բանաձևերը, որ իրավական պարտադիր բնույթ ունեն»: Լավրովը եվրոպացիների եռյակին կոչ արեց գիտակցել իրենց պատասխանատվությունը միջուկային գործարքի պահպանման համար: 2018-ի հուլիսին ու սեպտեմբերին տեղի ունեցան միջուկային համաձայնագրի երկրների ԱԳ նախարարների հանդիպումներ: Սակայն Իրանի հետ առևտրատնտեսական համագործակցության աստիճանական վերականգնման պայմանավորվածություններն այդպես էլ դեռ մնում են թղթի վրա: Հունիսի սկզբին Թեհրան մեկնեց ՌԴ ԱԳ փոխնախարար Սերգեյ Ռյաբկովը և բանակցեց Իրանի ԱԳ փոխնախարար Աբաս Արաքչիի հետ: ՌԴ ԱԳՆ տեղեկացրեց, որ այս փուլի գլխավոր խնդիրն է «փրկել համաձայնությունները լիակատար փլուզումից»: Այդ նպատակով առաջարկվում էր համաձայնագրի անդամ երկրների հերթական համատեղ նիստ անցկացնել՝ համաձայնագրի փրկության ուղիներ որոնելու: Սայլը դեռ նույն տեղում է: Ավելին՝ ԱՄՆ-ը շարունակեց գնալ լարվածության սրման ճանապարհով ոչ միայն Իրանի շուրջ, այլև ամբողջ տարածաշրջանում, իսկ լցանավերի պատերազմը բարդացրեց Իրանի հարաբերությունները Մեծ Բրիտանիայի հետ: Տեսականորեն համաձայնագրի անդամ եվրոպական երկրները գործողությունների մի քանի տարբերակներ ունեն: Կամ հաստատում են իրենց լիակատար հավատարմությունը համաձայնագրի պայմաններին և Ռուսաստանի ու Չինաստանի հետ ԱՄՆ-ի դեմ են դուրս գալիս, կամ հանդես են գալիս իբրև միջնորդ՝ ԱՄՆ-ի ու Իրանի երկխոսության մեջ, բայց նախկին ձևաչափով, որ համաձայնագիրը չփլուզվի: Կամ Իրանին դեմ առ դեմ են դուրս բերում ԱՄՆ-ի հետ՝ նոր համաձայնագրի նախապատրաստման համար՝ հաշվի առնելով ԱՄՆ-ի ներկայացրած պահանջները:

Վերջապես արաբական ԶԼՄ-ներում տեղեկություններ հայտնվեցին, որ իբր Վաշինգտոնն ու Թեհրանը «սկսել են բանակցել Կատարի միջնորդությամբ» և գուցե սեպարատ գործարք կնքվի առանց համաձայնագրի նախկին մասնակիցների: Բայց տեղեկատվական նման արտահոսքեր լինում են Վաշինգտոնի ու Թեհրանի համարյա հրապարակային բանավեճին զուգահեռ՝ սկսել կամ չսկսել բանակցությունները, եթե այո, ինչ պայմաններով և այլն: Կատարվողի դավադրապաշտական բազում վարկածներ ասպաերզ են նետում ամերիկացիները՝ գործելով «Անկրակ ծուխ չի լինում» սկզբունքով: ԱՄՆ ՊՆ նոր նախարար Մարկ Էսպերը հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ը չի ցանկանում Պարսից ծոցի տարածաշրջանում իրավիճակի հետագա էսկալացում և պատրաստ է բանակցել Իրանի հետ առանց նախապայմանների: Նրա խոսքով՝ «մեր ազդանշանն Իրանին շատ հստակ է, առանց որևէ նախապայմանի, ցանկացած պահին, ցանկացած վայրում մենք ցանկանում ենք հանդիպել նրանց և խոսել՝ ինչպես կարող ենք վերադառնալ բանակցություններին»: Bloomberg-ը հաղորդում է, որ ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն հարցին՝ պատրա՞ստ է Իրան մեկնել, եթե իր ներկայությունն անհրաժեշտ լինի, պատասխանել է. «Իհարկե, եթե պահանջվի, ես ուրախությամբ կգնամ»: Ամերիկացիները՝ հայտարարելով Իրանի հետ առանց նախապայմանների բանակցության պատրաստակամության մասին, չեն ճշտում՝ հրաժարվե՞լ են նախկինում առաջադրված պահանջներից՝ տարածաշրջանում Թեհրանի քաղաքականության փոփոխության, բալիստիկ հրթիռների և այլն: Հետաքրքիր է, որ ԱՄՆ-ը հանգիստ վերաբերվեց, երբ Իրանը միջին հեռահարության «Շահաբ-3» հրթիռն արձակեց, հայտարարելով, որ դա «չի սպառնացել Մերձավոր Արևելքում ամերիկյան նավերի կամ ռազմաբազաների և ԱՄՆ դաշնակիցների նավերի անվտանգությանը»: Նախկինում Վաշինգտոնը կտրականապես դեմ էր դրան, իսկ Պոմպեոն պահանջում էր, որ Թեհրանը դադարեցնի հրթիռների բոլոր փորձարկումները և վերացնի համապատասխան սպառազինությունը, թեպետ 2015-ի համաձայնագիրն Իրանին չի արգելում հրթիռներ փորձարկել: Իրան-ամերիկյան հարթության վրա որոշակի իրադարձություններ են կատարվում, որոնցից շատերը մեծամասամբ միայն ԶԼՄ-ների մակարդակում են: Իրանի Ֆարդա ռադիոն՝ հղում անելով ներքին աղբյուրներին, հաղորդեց, որ նախագահ Հասան Ռուհանին Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնին ուղերձ է հղել՝ Թեհրանի ու Վաշինգտոնի հարաբերությունների լարումը նվազեցնելու համար նրա «սառեցում սառեցման փոխարեն» ծրագրին այլընտրանք առաջարկելով: Իբր Իրանը այլևս չի պահանջում, որ Վաշինգտոնը վերադառնա միջուկային համաձայնագիր, բայց ակնկալում է պատժամիջոցների վերանայում իրանական նավթի արտահանման և միջազգային բանկային գործարքների հարցում: Ֆարդան մեջբերում է Ռուհանիին, որ նախազգուշացնում է «եթե եվրոպական երկրները դադարեն սխալ որոշումներ ընդունել, ինչպես Ջիբրալթարում նավթային լցանավի կալանավորումն էր, կտեսնեն Իրանի համապատասխան արձագանքը»: Նախագահը նշել է, որ Իրանը պատրաստ է «ազնիվ ու օրինական» երկխոսության, բայց «չի նստի բանակցությունների սեղանի շուրջ, եթե դա կանխավ պարտություն լինի»: Դա, իհարկե, արձագանքն է իրանական չկայացած սցենարի՝ եվրոպացիներին ու ամերիկացիներին պարտադրել պահպանել միջուկային համաձայնագրի պայմանները: Հազիվ թե ԱՄՆ-ը Իրանի հետ ուղիղ երկխոսություն սկսի խաղը դնելով նրա պարտության վրա: Թուրքական Yeni Akit-ը գրում է, որ Վաշինգտոնը Թուրքիայի հետ բարդություններին զուգահեռ կարող է ինչ-որ հարցերում խաղարկել Իրանին, որ որոշակի լարվածություն մտցնի Մոսկվա-Թեհրան-Անկարա եռանկյունու մեջ:

Գուցե ճիշտ են այն փորձագետները, որ կածում են՝ «Վաշինգտոնի ու Թեհրանր միջև արդեն կա նախնական երկխոսության օրակարգ, իսկ հիմա ոչպաշտոնապես, բայց օգտագործելով տեղեկատվական պատերազմի միջոցները, համաձայնեցում է կատարվում: Եթե այդպես է, շուտով ամեն ինչ կպարզվի: Նաև այն, թե ինչ դեր ունի Եվրոպան, ում Լավրովը կոչ էր անում «փրկել միջուկային համաձայնագիրը»:

Ստանիսլավ Տարասով, REGNUM

Հ.Գ. Երեկ Իրանի ԱԳ փոխնախարար Աբաս Արաքչին Վիեննայում հանդիպել է Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, Ռուսաստանի և Չինաստանի ներկայացուցիչների հետ՝ քննարկելու Թեհրանի և գերտերությունների միջուկային պայմանագրի ապագան: «Մթնոլորտը կառուցողական էր, քննարկումները արդյունավետ, ես չեմ կարող ասել, որ մենք լուծեցինք բոլոր խնդիրները, բայց կարող եմ ասել, որ բազմաթիվ անելիքներ ունենք»,- բանակցություններից հետո «Ռոյթերզին» ասել է Արաքչին:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Դիտվել է՝ 4712