Մանրամասն որոնում (արխիվ)
18.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » ...Որ Ար­ցա­խը կա­յա­նա ու օ­րի­նակ դառ­նա աշ­խար­հին

...Որ Ար­ցա­խը կա­յա­նա ու օ­րի­նակ դառ­նա աշ­խար­հին

...Որ Ար­ցա­խը կա­յա­նա ու օ­րի­նակ դառ­նա աշ­խար­հին
01.10.2019 | 02:42
ԱՐ­ՑԱ­ԽԻ ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ
Եր­կր­նե­րի հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի մեր հայ­կա­կան տար­բե­րա­կը են­թադ­րում է արևա­յին տեխ­նի­կա­յի և տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի զանգ­վա­ծա­յին կի­րա­ռու­թյու­նը գյու­ղա­կան բնա­կա­վայ­րե­րում` բնա­կա­րան­նե­րի ջե­ռուց­ման, կեն­ցա­ղա­յին տաք ջրով ա­պա­հով­ման, արևա­յին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով գյուղմ­թերք­նե­րի վե­րամ­շակ­ման և է­կո­լո­գիա­պես մա­քուր սնն­դամ­թեր­քի ար­տադ­րու­թյուն կազ­մա­կեր­պե­լու հա­մար: Արևա­յին տեխ­նի­կան մարդ­կանց կըն­ձե­ռի է­կո­լո­գիա­պես մա­քուր սնունդ ար­տադ­րե­լու և գյուղմ­թերք­նե­րի շու­կա­յի է­լի­տար սեգ­մեն­տում աշ­խա­տե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն, էա­պես կբարձ­րաց­նի ֆեր­մե­րա­յին տն­տե­սու­թյուն­նե­րի շա­հու­թա­բե­րու­թյու­նը, ո­րը մարդ­կանց հա­մար հիմ­նա­կան մո­տի­վա­ցիա կդառ­նա, կշա­հագ­րգ­ռի ձեռք բե­րե­լու DVH տի­պի արևա­յին տեխ­նի­կա: Պետք է հաս­կա­նալ, որ Է­ներ­գախ­նա­յո­ղու­թյան կամ աշ­խար­հի բնա­պահ­պա­նա­կան խն­դիր­նե­րի լուծ­ման գա­ղա­փար­նե­րը չեն կա­րող մո­տի­վա­ցիա դառ­նալ շար­քա­յին քա­ղա­քա­ցու հա­մար, որ­պես­զի նա շա­հագր­գռ­ված լի­նի ձեռք բե­րե­լու այս կամ այն տի­պի արևա­յին սար­քե­րը, հու­մա­նիս­տա­կան գա­ղա­փար­նե­րը, ո­րոնք ա­ռաջ­նորդ­վե­լու են քա­ղա­քաբ­նակ­նե­րի և, ա­ռա­վել ևս, գյու­ղաբ­նակ­նե­րի գր­պա­նի հաշ­վին, միան­շա­նա­կո­րեն շպրտ­վե­լու են հե­տին պլան՝ ա­ռա­ջին պլա­նում թող­նե­լով ա­ռա­վե­լա­գույն շա­հույ­թը ստա­նա­լու մարդ­կա­յին պարզ ու հաս­կա­նա­լի մղու­մը: Մեր պա­րա­գա­յում է­ներ­գախ­նա­յո­ղու­թյու­նը դառ­նում է լրա­ցու­ցիչ օ­գուտ բե­րող երկ­րոր­դա­կան գոր­ծոն: Արևա­յին տեխ­նի­կա­յի զար­գաց­ման և տա­րած­ման բա­րո­յա­կան կողմ­նո­րո­շիչ­նե­րը, այն է՝ պայ­քա­րը Եր­կիր մո­լո­րա­կի է­կո­լո­գիա­կան մաք­րու­թյան հա­մար կամ գլո­բալ տա­քաց­ման դեմ, շար­քա­յին սպա­ռո­ղին ո­չինչ չա­սող փաս­տարկ­ներ են, ա­ռա­վե­լա­պես ե­թե այդ վեհ գա­ղա­փար­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ման հա­մար մար­դիկ են վճա­րե­լու:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ԵՐԿ­ՐԻ Է­ՆԵՐ­ԳԵ­ՏԻԿ ԿԵՆ­ՍՈՒ­ՆԱ­ԿՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ
Երկ­րա­շար­ժե­րի, տեխ­նա­ծին ա­ղետ­նե­րի, է­ներ­գե­տիկ շր­ջա­փա­կում­նե­րի կամ պա­տե­րազմ­նե­րի ժա­մա­նակ Ար­ցա­խի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը պար­տա­վոր են ա­պա­հո­վել սե­փա­կան բնակ­չու­թյան է­ներ­գե­տիկ կեն­սու­նա­կու­թյու­նը: Բնակ­չու­թյու­նը պետք է ու­նե­նա խմե­լու հա­մար պի­տա­նի ջուր ստա­նա­լու, տաք կե­րա­կուր պատ­րաս­տե­լու, լո­ղա­նա­լու ու լվացք ա­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նա գո­յատևել և հե­ռու մնալ հնա­րա­վոր հա­մա­ճա­րակ­նե­րից: Աշ­խար­հում այ­սօր նման ի­րա­վի­ճա­կում է հայ­տն­վել երկ­րա­շար­ժե­րի, ցու­նա­մի­նե­րի և պա­տե­րազմ­նե­րի պատ­ճա­ռով ի հայտ ե­կած 10 մի­լիոն փախս­տա­կան: Այս հար­ցը լու­ծե­լու ա­ռա­քե­լու­թյամբ 2013 թ. մեզ այ­ցե­լեց «Global Hope Network» (Գլո­բալ Հույս) կազ­մա­կեր­պու­թյան հա­մադ­րող Ջեֆ­րի Լատ­ցան (ԱՄՆ): Նրա կար­ծի­քով՝ փախս­տա­կան­նե­րի ճամ­բար­նե­րում մարդ­կանց կեն­սու­նակ մի­ջա­վայր ստեղ­ծե­լու խն­դի­րը լր­ջա­գույն հա­մաշ­խար­հա­յին պրոբ­լեմ է, ին­չը կա­րե­լի է լու­ծել հայ­կա­կան արևա­յին տեխ­նի­կա­յի օգ­նու­թյամբ: Ցան­կա­ցած բնա­կա­վայ­րի հե­լիո­ֆի­կա­ցիան կդի­տարկ­վի որ­պես հա­մաշ­խար­հա­յին և հա­մա­մարդ­կա­յին կարևո­րա­գույն պրոբ­լեմ­նե­րի լուծ­ման ուղ­ղու­թյամբ կա­տար­ված կոնկ­րետ քայլ: Լի­նի դա հե­ռա­վոր կամ սահ­մա­նա­մերձ հայ­կա­կան գյուղ, թե աշ­խար­հի ծայ­րում հապ­ճե­պո­րեն կազ­մա­կերպ­ված փախս­տա­կան­նե­րի ճամ­բար, միևնույն է, մեր ան­հա­տա­կան կոմ­բի­նաց­ված հե­լիո­հա­մա­կար­գե­րը շատ օգ­տա­կար կլի­նեն՝ մարդ­կանց տա­լով է­ներ­գիա­յի ավ­տո­նոմ աղ­բյուր­ներ և կեն­սու­նա­կու­թյան պահ­պան­ման հու­սա­լի հնա­րա­վո­րու­թյուն: Հե­լիո­ֆի­կա­ցիան են­թադ­րում է ստեղ­ծել է­ներ­գիա­յի ան­կախ աղ­բյուր­նե­րի բաշխ­ված ցանց, ո­րը, ի տար­բե­րու­թյուն ա­տո­մա­կա­յան­նե­րի, ջեր­մա­կա­յան­նե­րի, հիդ­րոէ­լեկտ­րա­կա­յան­նե­րի, գա­զա­տար­նե­րի և նմա­նա­տիպ այլ կենտ­րո­նաց­ված է­ներ­գա­հա­մա­կար­գե­րի, կա­րող է գոր­ծել ա­ռանց բաշ­խիչ ցան­ցե­րի՝ ար­տա­քին ազ­դե­ցու­թյուն­նե­րի նկատ­մամբ օժտ­ված լի­նե­լով կա­յու­նու­թյան բարձր գոր­ծակ­ցով: Ճգ­նա­ժա­մե­րի ըն­թաց­քում բնա­կա­վայ­րե­րում հնա­րա­վոր կլի­նի պահ­պա­նել նոր­մալ սա­նի­տա­րա­հի­գիե­նիկ ի­րա­վի­ճակ, որ­պես­զի ի­րենց բնա­կա­նոն ռե­ժիմ­նե­րով շա­րու­նա­կեն աշ­խա­տել հի­վան­դա­նոց­նե­րը, դպ­րոց­նե­րը և բնակ­չու­թյան կեն­սա­պա­հով­ման մյուս կարևո­րա­գույն օ­բյեկտ­նե­րը:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ԵՐԿ­ՐԻ Է­ՆԵՐ­ԳԵ­ՏԻԿ ԱՆՎ­ՏԱՆ­ԳՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ
Միայն Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի գյու­ղա­կան բնա­կա­վայ­րե­րի հե­լիո­ֆի­կա­ցիան թույլ կտա յու­րա­քան­չյուր տա­րի ստա­նալ 350000 (գյու­ղա­ցիա­կան տն­տե­սու­թյու­ննե­րի թի­վը) x 20 կվտ (հե­լիո­հա­մա­կար­գի մի­ջին հզո­րու­թյու­նը) x 2500 ժամ (արևա­փայ­լի մի­ջին տևո­ղու­թյուն) = 1750000 մե­գա­վատ x ժամ լրա­ցու­ցիչ ջեր­մա­յին է­ներ­գիա: Դա հա­մա­զոր է հայ­կա­կան ա­տո­մա­կա­յա­նի հզո­րու­թյա­նը հա­մար­ժեք մոտ 5 ա­տո­մա­կա­յա­նի տված է­լեկտ­րա­կան է­ներ­գիա­յին: Հայ­կա­կան ա­տո­մա­կա­յա­նի, ՋԷԿ-ե­րի և ՀԷԿ-ե­րի տված ար­ժե­քա­վոր է­լեկտ­րա­կան է­ներ­գիան կա­րող է օգ­տա­գործ­վել զար­գա­ցող հայ­կա­կան ար­դյու­նա­բե­րու­թյա­նը, այդ թվում՝ հե­լիո­տեխ­նի­կա­կան ար­դյու­նա­բե­րու­թյա­նը սպա­սար­կե­լու հա­մար կամ ար­տա­հան­վել: Խնայ­ված գա­զը կա­րող է ուղղ­վել դե­պի նավ­թա­քի­միա­կան ար­դյու­նա­բե­րու­թյուն կամ օգ­տա­գործ­վել ՋԷԿ-ե­րում` ար­տադր­վող է­լեկտ­րա­կան է­ներ­գիա­յի ծա­վալ­ներն ա­վե­լաց­նե­լու հա­մար:
ՀԱ­ՅԱՍ­ՏԱ­ՆԻ ՈՒ ԱՐ­ՑԱ­ԽԻ Ա­ՐԵ­ՎԱ­ՅԻՆ Է­ՆԵՐ­ԳԻԱ­ՅԻ ՊԱ­ՇԱՐ­ՆԵ­ՐԸ
Արևն այն­պի­սի ֆան­տաս­տիկ երևույթ է, ո­րի ֆի­զի­կան որ­քան որ պարզ, նույն­քան էլ ան­հաս­կա­նա­լի է, ես ևս ստիպ­ված եմ ըն­դու­նե­լու նրա Աստ­վա­ծա­յին ծագ­ման վար­կա­ծը: Հի­շենք, որ Աստ­վածն արևը ստեղ­ծել է իր ա­րար­ման չոր­րորդ օ­րը: Նույն տրա­մա­բա­նու­թյամբ դժ­վար է հաս­կա­նալ աշ­խար­հի եր­կր­նե­րի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի սպա­սո­ղա­կան կեց­ված­քը, թե ին­չու են խու­սա­փում կամ վա­խե­նում երկ­րի հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի գա­ղա­փա­րից, չէ որ ակն­հայտ է՝ այն լու­ծե­լու է մեր բո­լոր խն­դիր­նե­րը՝ տն­տե­սա­կա­նից սկ­սած, ռազ­մա­քա­ղա­քա­կա­նով վեր­ջաց­րած: Ինչևի­ցե, անդ­րա­դառ­նանք արևի հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րին և մատ­նե­րի վրա հաշ­վենք ու գնա­հա­տենք հա­յե­րիս բա­ժին հա­սած արևի է­ներ­գե­տիկ պա­շար­նե­րը: Արևն ա­նընդ­հատ է­ներ­գիա է ճա­ռա­գայ­թում, ո­րի չն­չին մասն է միայն հաս­նում Եր­կիր, այդ չին­չին մա­սից Հա­յաս­տա­նին ու Ար­ցա­խին բա­ժին է հաս­նում ա­ռա­վել չն­չին մա­սը: Գնա­հա­տենք մեր բա­ժին չն­չին մա­սի հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը: Երկ­րի յու­րա­քան­չյուր քա­ռա­կու­սի մետ­րի վրա ընկ­նող արևա­յին ճա­ռա­գայ­թի հզո­րու­թյու­նը կազ­մում է 1,4 կվտ/մ2 (արևա­յին հաս­տա­տուն), ծո­վի մա­կար­դա­կին այն թու­լա­նում է մինչև 0,8 կվտ/մ2, Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի տար­բեր շր­ջան­նե­րում այն տա­տան­վում է 0,9-ից մինչև 1,2 կվտ/մ2 սահ­ման­նե­րում ՝ կախ­ված տե­ղան­քի բարձ­րու­թյու­նից: Արևա­յին է­ներ­գիա­յի մեր Q պա­շար­նե­րը կա­րե­լի է հաշ­վել՝ ել­նե­լով մեր երկ­րի տա­րած­քից (42 հա­զար քա­ռա­կու­սի կի­լո­մետր) ու արևա­փայ­լի մի­ջին տևո­ղու­թյու­նից (2500 ժամ): Ըն­դու­նենք, որ մեկ քա­ռա­կու­սի կի­լո­մետ­րով անց­նող արևա­յին է­ներ­գիա­յի հզո­րու­թյու­նը կազ­մում է 1000մ x1000մ x 1 կվտ կամ մեկ գի­գա­վատ, ո­րը հա­վա­սա­րա­զոր է ժա­մա­նա­կա­կից ա­տո­մա­կա­յա­նի մեկ է­ներ­գաբ­լո­կի տված հզո­րու­թյա­նը: Այ­պի­սով Q=42000 գի­գա­վատ կամ Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի տա­րած­քի վրա սփռ­վող արևի է­ներ­գիան այն­քան է, որ­քան կա­րող են տա­րե­կան տալ մոտ 42 հա­զար ա­տո­մա­կա­յան­նե­րը՝ միա­սին վերց­րած: Հի­շեց­նեմ, որ վեր­ջին տվյալ­նե­րով աշ­խար­հի 32 եր­կր­նե­րում գոր­ծում են 454 է­ներ­գաբ­լոկ ու­նե­ցող 193 ա­տո­մա­կա­յան, ո­րոնց ընդ­հա­նուր է­լեկտ­րա­կան հզո­րու­թյու­նը կազ­մում է 400,285 գի­գա­վատ, ո­րը 105 ան­գամ պա­կաս է, քան Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի վրա սփռ­վող արևի լու­սա­յին է­ներ­գիա­յի հզո­րու­թյու­նը: Ե­թե հաշ­վի առ­նենք, որ ա­տո­մա­կա­յան­նե­րը տա­լիս են աշ­խար­հում ար­տադր­վող է­լեկտ­րա­կան ու ջեր­մա­յին է­ներ­գիա­յի 20 տո­կո­սը, ա­պա գա­լիս ենք հետևյա­լին. Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի արևա­յին է­ներ­գիա­յի պա­շար­նե­րը բա­վա­րար են, որ­պես­զի 21 ան­գամ ծածկ­վի հա­մայն աշ­խար­հի է­ներ­գե­տիկ պա­հան­ջար­կը: Ար­ժե հի­շեց­նել, որ բնու­թյան մեջ ե­ղած բո­լոր է­ներ­գա­ռե­սուրս­նե­րի (նավթ, ա­ծուխ, փայտ, տորֆ, սպիրտ, քա­մի, հիդ­րո­ռե­սուրս­ներ և այլն)՝ բա­ցա­ռու­թյամբ, թերևս, ա­տո­մա­յի­նի, գո­յա­ցու­մը ան­մի­ջա­կա­նո­րեն կապ­ված է արևից ստա­ցած է­ներ­գիա­յի հետ:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ՀԱՅ­ԿԱ­ԿԱՆ ԳԻ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ
Հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի խն­դի­րը հա­ջո­ղու­թյամբ լու­ծե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ է պատ­րաս­տել ին­ժե­նե­րա­կան և գի­տա­կան կադ­րե­րի մի ստ­վար բա­նակ, տեխ­նի­կա­կան և տե­սա­կան գի­տու­թյուն­նե­րը զար­գաց­նել մի շարք կարևոր ուղ­ղու­թյուն­նե­րով (ջեր­մա­տեխ­նի­կա, նյու­թե­րի դի­մադ­րու­թյուն, մե­քե­նա­շի­նու­թյուն, մետ­րո­լո­գիա, նյու­թա­բա­նու­թյուն, կի­րա­ռա­կան օպ­տի­կա, ծրագ­րա­վո­րում, կի­րա­ռա­կան հե­լիո­տեխ­նի­կա, է­լեկտ­րո­նի­կա, հու­սա­լիու­թյան ֆի­զի­կա, սնն­դի ար­տադ­րու­թյուն, մո­լե­կու­լյար և ընդ­հա­նուր կեն­սա­բա­նու­թյուն, ֆիզ­քի­միա, ֆո­տո­քի­միա, Երկ­րի ֆի­զի­կա, մա­թե­մա­տի­կա, օ­դերևու­թա­բա­նու­թյուն): Գի­տու­թյան տեմ­պա­յին զար­գա­ցու­մը մեզ հնա­րա­վո­րու­թյուն կտա հե­լիո­տեխ­նի­կա­յի բնա­գա­վա­ռում ստանձ­նել հա­մաշ­խար­հա­յին ա­ռա­ջա­տա­րի դե­րը` մեր կարևոր դե­րա­կա­տա­րու­մը ա­պա­հո­վե­լով այդ բնա­գա­վա­ռում սպաս­վող աշ­խա­տան­քի մի­ջազ­գա­յին բա­ժան­ման մեջ:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ԳՅՈՒ­ՏԱ­ՐԱ­ՐԱ­ԿԱՆ ՇԱՐ­ԺՈՒ­ՄԸ ԱՐ­ՑԱ­ԽՈՒՄ
Ե­թե հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի շնոր­հիվ մեր գյու­ղա­կան բնակ­չու­թյու­նը ստա­նա 30000 հատ մի­ջին հզո­րու­թյամբ ան­հա­տա­կան կոմ­բի­նաց­ված հե­լիո­հա­մա­կար­գեր, ա­պա Ար­ցա­խը կս­տա­նա նաև 30 հա­զար մշ­տա­կան հե­լիո­լա­բո­րա­տո­րիա­ներ, արևա­յին տեխ­նի­կա­յի ու տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի բնա­գա­վա­ռում Ար­ցա­խում կա­տար­վող գի­տա­հե­տա­զո­տա­կան և նո­րա­րա­րա­կան աշ­խա­տանք­նե­րը զանգ­վա­ծա­յին բնույթ կկ­րեն: Արևա­յին պո­լի­գոն­նե­րը կս­տանձ­նեն արևա­յին տեխ­նի­կա­յի և տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի ո­լորտ­նե­րի ընդ­հա­նուր հա­մա­կար­գո­ղի դե­րը: Կձևա­վոր­վի ազ­գա­յին գի­տա­հե­տա­զո­տա­կան կենտ­րոն, ո­րը ան­նա­խա­դեպ տեմ­պե­րով ա­ռաջ կտա­նի հե­լիո­տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի բնա­գա­վա­ռը: Նման բան հնա­րա­վոր է կազ­մա­կեր­պել միայն Ար­ցա­խում, այլ եր­կր­նե­րում դա չի ստաց­վի: Այս­տեղ է գտն­վում տն­տե­սու­թյան շր­ջա­դար­ձա­յին զար­գաց­ման բա­նա­լին:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ՍԱՀ­ՄԱ­ՆԱ­ՄԵՐՁ ԳՅՈՒ­ՂԵ­ՐԻ ԶԱՐ­ԳԱ­ՑՈՒ­ՄԸ
Արևա­յին տեխ­նի­կա­յի և տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի օգ­տա­գործ­ման դեպ­քում սահ­մա­նա­մերձ գյու­ղե­րի բնակ­չու­թյու­նը կս­տա­նա փոքր և մի­ջին բիզ­նես զար­գաց­նե­լու ռեալ հնա­րա­վո­րու­թյուն: Օ­րի­նակ, մեծ հա­ջո­ղու­թյամբ կա­րող են կազ­մա­կերպ­վել մու­րա­բա­նե­րի փոք­րիկ ար­տադ­րա­մա­սեր, ո­րոնց հա­մար որ­պես հումք կա­րող են ծա­ռա­յել հո­նը, մո­շը, թու­զը, հա­ղար­ջը և ան­տա­ռի ու տնա­մերձ այ­գու այլ բա­րիք­նե­րը: Հիա­նա­լի ըն­տա­նե­կան բիզ­նես, ո­րը վերջ կտա այդ ար­ժե­քա­վոր գյուղմ­թերք­նե­րը շու­կա­նե­րում ի­րաց­նե­լու դժ­վա­րին աշ­խա­տան­քին: Բո­լո­րիս է հայտ­նի, որ մեծ դժ­վա­րու­թյամբ հա­վաք­ված ու շու­կա հան­ված բեր­քի զգա­լի մա­սը փչա­նում է և թափ­վում: Բեր­քը հա­վա­քե­լուց կարճ ժա­մա­նակ անց արևա­յին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով պատ­րաստ­ված մու­րա­բա­նե­րը արևմտյան շու­կա­նե­րում վա­ճառ­վե­լու են բա­ցա­ռա­պես բիո­մար­կետ­նե­րում՝ ինք­նար­ժե­քից 3-5 ան­գամ բարձր գնե­րով:
ՋԵ­ՌՈՒՑ­ՄԱՆ ՀԱ­ՄԱ­ԿԱՐ­ԳԵՐ
Ար­ցա­խի մաս­նա­վոր հատ­վա­ծում է­ներ­գիա­յի ծախ­սը բախշ­վում է հետևյալ կերպ. 70 %՝ բնա­կա­րան­նե­րի ջե­ռուց­ման հա­մար, 15 %՝ կեն­ցա­ղա­յին տաք ջրի հա­մար (լվաց­քի, լո­ղա­նա­լու և այլ­նի հա­մար), 12 %՝ կե­րա­կուր պատ­րաս­տե­լու հա­մար, 3 %՝ լու­սա­վո­րու­թյան և կեն­ցա­ղա­յին տեխ­նի­կա­յի հա­մար` է­լեկտ­րա­կան է­ներ­գիա­յի ձևով: Աշ­խար­հում լայ­նո­րեն տա­րած­ված է արևով կեն­ցա­ղա­յին տաք ջուր ստա­նա­լը: Տար­բեր եր­կր­նե­րում ար­տադր­վում և կեն­ցա­ղում զանգ­վա­ծա­բար կի­րառ­վում են տար­բեր տի­պի և հզո­րու­թյամբ արևա­յին ջրա­տա­քա­ցու­ցիչ­ներ: Արևից հո­սանք ստա­նա­լու հա­մար օգ­տա­գործ­վում են կի­սա­հա­ղորդ­չա­յին ձևա­փո­խիչ­նե­րը: Տեխ­նի­կան լավ զար­գա­ցած է, բայց թան­կու­թյան պատ­ճա­ռով կեն­ցա­ղում քիչ է օգ­տա­գործ­վում: Մեր արևա­յին ան­հա­տա­կան հա­մա­կար­գե­րը կա­րող են միա­ժա­մա­նակ լու­ծել բո­լոր չորս խն­դիր­նե­րը: Մեկ կվտ ջեր­մա­յին է­ներ­գիան մեզ մոտ կար­ժե­նա 0,32 դրամ, է­լեկտ­րա­կան է­ներ­գիան` 50 դրամ: Դպ­րոց­նե­րի, ման­կա­պար­տեզ­նե­րի, հի­վան­դա­նոց­նե­րի, գոր­ծա­րան­նե­րի, գո­մե­րի, հա­վա­նոց­նե­րի, ձկ­նա­բու­ծա­րան­նե­րի, ջեր­մոց­նե­րի, չո­րա­նոց­նե­րի և ա­ռանձ­նատ­նե­րի ջե­ռուց­ման հա­մար մշակ­ված են մի­ջին և բարձր հզո­րու­թյան ան­հա­տա­կան արևա­յին ջրա­տա­քա­ցու­ցիչ­ներ, ո­րոնք ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի է­ժան ու հու­սա­լի են, կա­րող են հեշ­տու­թյամբ սպա­սարկ­վել և ծա­ռա­յել մինչև 50 տա­րի: Ջե­ռուց­ման հա­մա­կար­գերն աշ­խա­տում են է­ներ­գիա­յի բարձր կոն­ցենտ­րա­ցիա­նե­րի ռե­ժի­մով` որ­պես ջեր­մա­տար օգ­տա­գոր­ծե­լով յու­ղա­յին հիմ­քի վրա ստեղծ­ված հա­տուկ հե­ղուկ­նե­րը: Մեզ հա­ջող­վում է լու­ծել ջեր­մա­յին է­ներ­գիա­յի ա­կու­մու­լյա­ցիա­յի խն­դի­րը, ո­րը թույլ կտա վե­րաց­նել արևա­յին տեխ­նի­կա­յի այն հիմ­նա­կան թե­րու­թյու­նը, որ կա­րող է աշ­խա­տել միայն ցե­րե­կա­յին արևոտ ժա­մե­րին: Արևի է­ներ­գիան հա­վա­քել ու կու­տա­կել հա­տուկ թեր­մոս-կու­տա­կիչ­նե­րում և, գի­շեր­վա ժա­մե­րից բա­ցի, օգ­տա­գոր­ծել նաև ոչ արևոտ օ­րե­րին: Կո­պիտ ա­սած, ամ­ռան արևի է­ներ­գիան կա­րե­լի է ամ­բա­րել ու օգ­տա­գոր­ծել ձմ­ռա­նը՝ բնա­կա­րան­նե­րի ջե­ռուց­ման հա­մար: Փա՜ռք Աստ­ծո, որ այս­տեղ էլ մենք կու­նե­նանք հս­կա­յա­կան մր­ցակ­ցա­յին ա­ռա­վե­լու­թյուն, ե­թե հաշ­վի առ­նենք, որ թեր­մոս­նե­րի մեջ կի­րառ­վող ջեր­մա­մե­կու­սիչ­նե­րից լա­վա­գույ­նը փքեց­ված հայ­կա­կան պեռ­լիտն է, ո­րը, պա­շար­նե­րի ու ո­րա­կա­կան հատ­կա­նիշ­նե­րի ա­ռու­մով, բա­ցար­ձա­կո­րեն ան­գե­րա­զան­ցե­լի է:
ՀԵ­ԼԻՈ­ՖԻ­ԿԱ­ՑԻԱՆ ԵՎ ԲՆԱ­ՊԱՀ­ՊԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ
Արևա­յին տեխ­նի­կա­յի տեմ­պա­յին զար­գաց­ման շար­ժա­ռիթ­նե­րից մե­կը ե­ղել է բնու­թյան ա­նա­ղար­տու­թյան պահ­պա­նու­մը` ած­խաթ­թու գա­զի ար­տա­նետ­ման նվա­զեց­ման մի­ջո­ցով: Կա­տա­րենք հետևյալ հաշ­վարկ­նե­րը. մեկ կգ ա­ծու­խը վա­ռե­լու հա­մար ծախս­վում է 2,66 կգ կամ 1,8 մ3 թթ­վա­ծին, ա­ռա­ջա­նում է 3,66 կգ ած­խաթ­թու գազ, մեկ մար­դը օ­րը ծախ­սում է 350 լիտր թթ­վա­ծին, 1,8 մ3 թթ­վա­ծի­նը բա­վա­րար է, որ­պես­զի մար­դը շն­չի 5 օր, 4 ժամ, 21 րո­պե և 41 վայր­կյան: Մեկ մար­դու կյան­քի հա­մար պա­հանջ­վող թթ­ված­նի տա­րե­կան պա­շա­րը կա­րե­լի է սպա­ռել, ե­թե այր­ման են­թարկ­վի 70,4 կգ ա­ծուխ, բնա­կա­րան­նե­րի ջե­ռուց­ման հա­մար Ար­ցա­խում տա­րե­կան ծախս­վել է 2-3 տոն­նա ա­ծուխ, ո­րի այ­րած թթ­վա­ծի­նը բա­վա­կան կլի­ներ 28-ից 42 օր մար­դու շն­չա­ռու­թյու­նը ա­պա­հո­վե­լու հա­մար: Նման հաշ­վարկ­ներ կա­րե­լի է կա­տա­րել գա­զի, ա­թա­րի, փայ­տի ու այլ է­ներ­գա­կիր­նե­րի հա­մար, ար­դյուն­քը մեկն է, օր­գա­նա­կան բո­լոր է­ներ­գա­կիր­նե­րը ոչն­չաց­նում են մարդ­կանց հա­մար մնա­ցած թթ­վա­ծի­նը, մինչև ե՞րբ: Կան այլ հե­տաքր­քիր գա­ղա­փար­ներ: Օ­րի­նակ, արևա­յին ջե­ռուց­ման հա­մա­կար­գե­րը կա­րող են ար­տադ­րել շատ է­ժան թո­րած ջուր, մեկ լիտ­րի հա­մար՝ մո­տա­վո­րա­պես 2 դրամ: Ի՞նչ կա­րե­լի է ա­նել այդ­քան է­ժան թո­րած ջրով, ո­րը դե­ղատ­նե­րում վա­ճառ­վում է 200-500 դրա­մի սահ­ման­նե­րում` բժշ­կա­կան նպա­տակ­նե­րի հա­մար: Թո­րած ջրով կա­րե­լի է ա­ման­նե­րը լվա­նալ` ա­ռանց լվա­ցող հե­ղուկ­նե­րի, նաև լվացք ա­նել, բուրդ լվա­նալ և այլն: Այս­տեղ տե­ղին կլի­նի հա­վե­լել, թե յու­րա­քան­չյուր ըն­տա­նիք որ­քա՜ն լվաց­քի փո­շի, հե­ղուկ կամ օ­ճառ է օգ­տա­գոր­ծում և դրան­ցով բնու­թյու­նը աղ­տո­տում: Հի­շենք, որ օ­ճա­ռաջ­րով չի կա­րե­լի ծա­ռե­րը ջրել, բայց ա­ռանց օ­ճա­ռի լվաց­քի ջու­րը կա­րե­լի է օգ­տա­գոր­ծել նաև ո­ռոգ­ման նպա­տակ­նե­րով: Ա­հա, ևս մեկ նոր դրա­կան է­ֆեկտ: Դրա­կան է­ֆեկտ­նե­րը, ի­հար­կե, շատ են, բո­լո­րը չի կա­րե­լի թվար­կել՝ կո­մեր­ցիոն գաղտ­նիք­նե­րը պա­հե­լու նկա­տա­ռու­մից ել­նե­լով:
Վա­հան ՀԱ­ՄԱ­ԶԱՍՊ­ՅԱՆ
Տեխ­նի­կա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի դոկ­տոր, եր­կր­նե­րի հե­լիո­ֆի­կա­ցիա­յի ծրագ­րի հե­ղի­նակ
Դիտվել է՝ 8619

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Մերձավոր Արևելքում էսկալացիայի խորացումը կարող է էապես փոխել տարածաշրջանային (ներառյալ Հարավային Կովկասը) տրանսպորտային-լոգիստիկ համակարգը...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.