«Դի­վա­նա­գի­տա­կան աշ­խա­տան­քը մե­զա­նում ըն­կալ­վել ու ըն­կալ­վում է որ­պես «է­լի­տար» աշ­խա­տա­տեղ, «ար­տա­սահ­ման­նե­րում ֆռֆ­ռա­լու» հնա­րա­վո­րու­թ­յուն»

«Ի­րա­տե­սի» զրու­ցա­կիցն է քա­ղա­քա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի դոկ­տոր, ԵՊՀ կի­րա­ռա­կան սո­ցիո­լո­գիա­յի ամ­բիո­նի վա­րիչ ԱՐ­ԹՈՒՐ Ա­ԹԱ­ՆԵ­ՍՅԱ­ՆԸ:

-Ար­ցա­խում ըն­թա­ցող պա­տե­րազ­մի, խա­ղաղ բնակ­չու­թյա­նը, լրագ­րող­նե­րին, տա­րեց­նե­րին, ե­րե­խա­նե­րին, հի­վան­դա­նոց­նե­րը թի­րա­խա­վո­րե­լու մա­սով եվ­րո­պա­կան կա­ռույց­նե­րից ու պե­տու­թյուն­նե­րից ե­կող ար­ձա­գան­քը, տես­նում ենք, կա՛մ խիստ լո­յալ է, կա՛մ, նույ­նիսկ, հա­վա­սա­րու­թյան նշա­նով: Դի­վա­նա­գի­տա­կան մեր կոր­պու­սի թե­րի աշ­խա­տան­քի հետևան­քո՞վ է այդ­պես, թե՞ այլ պատ­ճառ­ներ էլ կան:
-Եվ­րո­պա­կան կա­ռույց­նե­րի ար­ձա­գանքն այն­պի­սին է, ինչ­պես որ ի­րենց հետ աշ­խա­տել ենք ու մեր մա­սին տպա­վո­րու­թյուն ձևա­վո­րել։ Չնա­յած ԵՄ պե­տու­թյուն­նե­րում հայ­կա­կան հա­մայ­նք­նե­րի ջան­քե­րին, ՀՀ դի­վա­նա­գի­տա­կան կոր­պու­սի ա­ռան­ձին ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի ան­ձն­վեր աշ­խա­տան­քին, էա­կան որևէ փո­փո­խու­թյուն փաս­տա­ցի փակ ու ան­մատ­չե­լի, միայն ներ­քին շր­ջա­նակ­նե­րից հա­մալր­վող ՀՀ դի­վա­նա­գի­տա­կան հա­մայն­քում տե­ղի չի ու­նե­ցել։ Դի­վա­նա­գետ աշ­խա­տե­լը, դես­պա­նատ­նե­րում ու հյու­պա­տո­սու­թյուն­նե­րում ՀՀ-ն ներ­կա­յաց­նե­լը մե­զա­նում ըն­կալ­վել է ու, հա­վա­նա­բար, շա­րու­նա­կում է ըն­կալ­վել որ­պես «է­լի­տար» աշ­խա­տա­տեղ, «ար­տա­սահ­ման­նե­րում ֆռֆ­ռա­լու» հնա­րա­վո­րու­թյուն, հեշտ ու հա­ճե­լի գործ, ոչ թե բարդ, բծախն­դիր, անձ­նա­յին ու մաս­նա­գի­տա­կան բարձր ար­ժե­հա­մա­կարգ են­թադ­րող խիստ պա­տաս­խա­նա­տու ա­ռա­քե­լու­թյուն։ Ցան­կա­ցած երկ­րի՝ նմա­նա­տիպ մո­տե­ցում­նե­րով ա­ռաջ­նորդ­վող «դի­վա­նա­գետ­ներ» ի­րենց երկ­րի շա­հերն ան­խու­սա­փե­լիո­րեն չըմբ­ռն­վա­ծու­թյան, իսկ խն­դիր­ներն ու դժ­վա­րու­թյուն­նե­րը՝ լռա­կյաց ան­տար­բե­րու­թյան կմատ­նեին։ ՀՀ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան ի­րա­կա­նաց­ման ու ի­րա­կա­նաց­նող­նե­րի վե­րա­բե­րյալ քն­նա­դա­տու­թյու­նը տե­ղի է ու­նե­ցել մշ­տա­պես ու պայ­մա­նա­վոր­ված չէ ներ­կա­յիս ի­րա­վի­ճա­կով, սա­կայն այ­սօր դրա ա­նար­դյու­նա­վետ լի­նելն ակն­հայտ է։
Բա­ցի այդ, ՀՀ ան­կա­խու­թյու­նից ի վեր հա­զա­րա­վոր մեր հայ­րե­նա­կից­ներ մեկ­նել են ԵՄ եր­կր­ներ՝ Գեր­մա­նիա, Նի­դեր­լանդ­ներ, Իս­պա­նիա և այլն, քա­ղա­քա­կան ա­պաս­տա­րան փնտ­րե­լու, և որ­պես­զի փախս­տա­կան­նե­րի ճամ­բար­նե­րում հայ­տն­վեն ու ի­րենց գոր­ծե­րին ըն­թացք տր­վի, ջանք չեն խնա­յել փնո­վե­լու մեր եր­կի­րը։ Մեր նախ­կին հայ­րե­նա­կից­նե­րի պատ­մու­թյուն­նե­րի մեծ մասն ուռ­ճաց­ված էր և կեղծ. պատ­մել են այն մա­սին, թե այս­տեղ ի­րենց ի­րա­վունք­ներն ա­մեն քայ­լա­փո­խի բռ­նա­դատ­վում են, թույլ չեն տա­լիս բե­րա­նը բա­ցել ու ա­զատ շն­չել-խո­սել, ան­գամ՝ մտա­ծել: Փաս­տո­րեն, մեր հա­զա­րա­վոր հայ­րե­նա­կից­ներ ԵՄ պե­տու­թյուն­նե­րի ճամ­բար­նե­րում տա­րեց­տա­րի այն­պես են ներ­կա­յաց­րել Հա­յաս­տա­նը, ինչ­պի­սին ի­րա­կա­նում Ադր­բե­ջանն է։ Որ­պես հետևանք՝ ար­խի­վաց­ված ու կու­տակ­ված նման տվյալ­ներ ԵՄ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի մոտ ձևա­վո­րե­ցին հա­վա­սար (բա­ցա­սա­կան) վե­րա­բեր­մունք և՛ Հա­յաս­տա­նի, և՛ Ադր­բե­ջա­նի նկատ­մամբ։
Եվ եր­րորդ՝ ե­կեք խոս­տո­վա­նենք. ԵՄ մեկ­նած մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րի մի մա­սը գործ­նա­կան և ու­սա­նո­ղա­կան ծրագ­րերն օգ­տա­գոր­ծել է զուտ որ­պես մի­ջոց՝ Եվ­րո­պա­յում հայ­տն­վե­լու։ ՀՀ բա­զում պե­տա­կան պատ­վի­րա­կու­թյուն­նե­րի, մար­զա­կումբ­նե­րի, գի­տաշ­խա­տող­նե­րի խմ­բե­րում ու թի­մե­րում մշ­տա­պես առ­կա են ե­ղել մար­դիկ, ո­րոնք այդ խմ­բե­րի, թի­մե­րի, գոր­ծու­ղում­նե­րի նպա­տակ­նե­րի հետ որևէ կապ չեն ու­նե­ցել ու պար­զա­պես նե­րառ­վել են ԽԾԲ-ի սկզ­բուն­քով՝ «եվ­րո­պա­նե­րում» ման գա­լու նպա­տա­կով, այն էլ՝ պետ­բյու­ջեի հաշ­վին։ Բնա­կան է, որ այդ ա­մե­նը տե­ղի է ու­նե­ցել հա­ճախ ու չէր կա­րող եվ­րո­պա­ցի գոր­ծըն­կեր­նե­րի ու­շադ­րու­թյա­նը չար­ժա­նա­նալ։ Այն­պես որ, ԵՄ-ում մեզ վե­րա­բեր­վում են այն­պես, ինչ­պես որ մենք մեզ ցու­ցադ­րել ու ցու­ցադ­րում ենք:
Այ­դու­հան­դերձ, մեր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը ԵՄ-ի հետ ան­հույս չեն՝ շնոր­հիվ ՀՀ-ի և մեր Սփյուռ­քի ան­հատ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի, սա­կայն անհ­րա­ժեշտ է ոչ թե ան­հա­տա­կան, այլ հա­մա­կար­գա­յին ու խիստ նպա­տա­կա­յին, հա­մա­գոր­ծակ­ցա­յին աշ­խա­տանք։
-Իսկ կա­րո­ղա­ցել կամ կա­րո­ղա­նու՞մ ենք աշ­խար­հին ա­սել, որ ցե­ղաս­պան պե­տու­թյան կող­մից ստեղծ­ված ցե­ղաս­պան պե­տու­թյունն այժմ կր­կին ցե­ղաս­պա­նու­թյուն է ի­րա­կա­նաց­նում:
-Դա մե­զա­նում հն­չող հիմ­նա­կան տե­սա­կետ­նե­րից մեկն է, որն ու­նի կարևոր նպա­տակ՝ «աշ­խար­հին» ցույց տալ ար­դի Թուր­քիա­յի և Ադր­բե­ջա­նի՝ Օս­մա­նյան կայս­րու­թյան ժա­ռան­գորդ­ներ ու ա­վան­դույթ­նե­րի շա­րու­նա­կող­ներ լի­նե­լու փաս­տը։
Միևնույն ժա­մա­նակ, նա­խընտ­րե­լի է, որ այս հան­գա­ման­քի մա­սին ա­վե­լի շատ խո­սի մեր Սփյուռ­քը։ Մինչ­դեռ հա­յաս­տա­նյան հա­սա­րա­կու­թյա­նը դար­ձյալ ցե­ղաս­պա­նու­թյան զո­հի ձևա­չա­փի մեջ տե­ղադ­րե­լու ջան­քերն ան­պայ­ման բա­ցա­սա­կան հետևանք­ներ կու­նե­նան հենց մեզ հա­մար։ Հա­մոզ­ված եմ՝ խո­սակ­ցու­թյամբ, թե «նո­րից ու­զում են մեզ ցե­ղաս­պա­նել», մեր զին­ծա­ռա­յող­նե­րին, ա­զա­տա­մար­տիկ­նե­րին, թի­կուն­քին բո­լո­րո­վին չենք օգ­նում, ուժ չենք հա­ղոր­դում։ Բա­ցի այդ, ինք­ներս մեր հան­րա­յին գի­տակ­ցու­թյան մեջ ստեղ­ծում ենք հա­կա­սու­թյուն «հաղ­թե­լու ենք» և «ցե­ղաս­պան­վում ենք» տի­րույթ­նե­րի միջև՝ դրա­նով իսկ թու­լաց­նե­լով ու­ժեղ կար­գա­խո­սը։ Մեր ե­րի­տա­սար­դու­թյու­նը, ղա­րա­բա­ղյան հաղ­թա­նա­կի շնոր­հիվ, ո­րի կեր­տող­ներն ի­րենց ծնող­ներն էին, վեր­ջա­պես ձեր­բա­զատ­վե­ցին «ցե­ղաս­պան­վա­ծի» ինք­նըն­կա­լու­մից ու դար­ձան հաղ­թող­նե­րի սե­րունդ, ուս­տի և պետք չէ նրանց կր­կին այդ բար­դույ­թի մեջ դնել։ Այ­սօր հենց հաղ­թող­նե­րի այդ սե­րունդն է, որ պա­հում է ՀՀ և ԼՂՀ սահ­ման­ներն ու, ինչ­պես ա­սում են ռուս զին­վո­րա­կան­նե­րը, «հա­յե­րը քրքր­վում են, բայց կան­գուն են մնում»։
-Ար­ցա­խի նա­խա­գահ Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյանն օ­րերս «օգ­նու­թյան կան­չի» նա­մա­կով դի­մել էր ՌԴ նա­խա­գահ Պու­տի­նին: Դրան հա­ջոր­դել էր վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի հար­ցազ­րույ­ցը, որ հայ­կա­կան կող­մը դեմ չէ ռուս խա­ղա­ղա­պահ­նե­րի տե­ղա­կայ­մա­նը: Ռու­սա­կան կող­մից ար­ձա­գանք չկա մինչ այս պա­հը: Ի՞նչ եք կար­ծում, կլի­նի՞ այդ ար­ձա­գան­քը, և ի՞նչ ազ­դակ­ներ ու­նեն եր­կու հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներն էլ:
-ՌԴ-ն այս հա­կա­մար­տու­թյա­նը մի­ջամ­տե­լու տար­բեր ի­րա­վա­չափ գոր­ծիք­ներ ու­նի, նե­րա­ռյալ՝ հայ-ռու­սա­կան երկ­կող­մա­նի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ձևա­չա­փում ՀՀ տա­րած­քում (օ­րի­նակ՝ Սյու­նի­քում) երկ­րորդ ռազ­մա­բա­զա տե­ղադ­րե­լը, մի­ջազ­գա­յին ա­հա­բեկ­չու­թյան դեմ պայ­քա­րի ի­րա­կա­նա­ցումն աշ­խար­հի տար­բեր վայ­րե­րում, պար­տա­դիր չէ՝ մի­ջազ­գայ­նո­րեն ճա­նաչ­ված պե­տու­թյան տա­րած­քում և այլն։ Ցան­կա­ցած դեպ­քում, դրա հա­մար ՀՀ և ՌԴ շա­հերն ու անվ­տան­գա­յին մտա­վա­խու­թյուն­նե­րը պետք է հա­մընկ­նեն, իսկ գոր­ծի­քի կի­րա­ռու­մը պետք է ա­պա­հո­վագր­ված լի­նի և է՛լ ա­վե­լի չս­րի ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կը։ Հա­մե­նայն դեպս, ակն­հայտ է, որ նման ո­րո­շում­ներ այ­սօր կա­յաց­վում են ՌԴ ներ­սում և ոչ թե ՀՀ և ՌԴ միա­ցյալ ջան­քե­րով ու հա­մա­տեղ, ին­չը դար­ձյալ ՀՀ ար­տա­քին և ներ­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան ռու­սաս­տա­նյան ուղ­ղու­թյան հա­մա­կար­գա­յին բաց­թո­ղում­նե­րի հետևանք է։
-Որ­պես Ար­ցա­խյան հար­ցի լու­ծում՝ վար­չա­պետն ա­ռաջ է քա­շում «ան­ջա­տում հա­նուն փր­կու­թյան» բա­նաձևը, որ, գի­տենք, Կո­սո­վո­յի դեպ­քում է կի­րառ­վել: Ար­ցա­խի դեպ­քում ան­ջա­տում տե­ղի ու­նե­ցե՞լ է, որ խո­սենք այդ մո­դե­լից:
-Տպա­վո­րու­թյուն է, որ վար­չա­պես Փա­շի­նյա­նին պար­բե­րա­բար «կող­քից» հու­շում են այս կամ այն գա­ղա­փա­րը, ո­րը նա տե­ղում սե­փա­կան կա­րո­ղու­թյուն­նե­րի սահ­ման­նե­րում վե­րաի­մաս­տա­վո­րում ու ան­մի­ջա­պես ներ­կա­յաց­նում է հան­րու­թյա­նը՝ ա­ռանց հաշ­վի առ­նե­լու դրա հնա­րա­վոր ռիս­կե­րը և հետևանք­նե­րը։
-Մար­դա­սի­րա­կան հրա­դա­դա­րի ռե­ժի­մը թշ­նա­մին ար­դեն եր­րորդ ան­գամ չի պահ­պա­նում: Կա­րո՞ղ ենք ա­սել, որ նրա նկր­տում­նե­րը շատ ա­վե­լին են, քան վի­ճա­հա­րույց 5 կամ 7 շր­ջան­նե­րը:
-Ա­լիևը բազ­միցս ա­սել է՝ իր հա­վակ­նու­թյուն­նե­րի դաշ­տում ամ­բողջ Հա­յաս­տանն է։ Քա­ղա­քա­կան շի­զոֆ­րե­նիա­յի նման ար­տա­հայ­տու­թյուն­ներն այ­սօր կրկ­նում է նաև Ադր­բե­ջա­նի հա­սա­րա­կու­թյու­նը, վե­րար­տադ­րում են տա­րաբ­նույթ տե­ղե­կատ­վա­կան աղ­բյուր­ներ։ Նման նկր­տում­ներ ու­նի Թուր­քիան, օ­րի­նակ՝ Ղրի­մի, Չի­նաս­տանն ու Ճա­պո­նիան՝ Սի­բի­րի և Հե­ռա­վոր Արևել­քի ռու­սաս­տա­նյան տա­րա­ծաշր­ջան­նե­րի հան­դեպ, և այդ­պես շա­րու­նակ։ Այս ա­մե­նին միակ հա­մար­ժե­քը պետք է լի­նի պե­տա­կա­նու­թյան հեն­քե­րի մշ­տա­կան միաս­նա­կան ամ­րապն­դու­մը։

Զրույ­ցը՝
Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱ­ՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ինչու՞ և ինչպե՞ս
• Աղոթք
• «Հունվարին պարենային մի շարք ապրանքատեսակների գծով երկնիշ գնաճ է գրանցվել»
• Իշխանությունը պայքարում է իր իսկ ծնած երևույթի դեմ
• Բուհի ռեկտոր ընտրողը նախարարն է լինելու
• Աղջիկներս Շուշիում տուն են կորցրել, բայց ամենամեծ կսկիծն այնտեղ մնացած մյուս դստերս շիրիմն է
• Երազել ու թռչել, այո, պետք է, բայց ձեր իշխանությունը բոլորին է թևաթափ անում
• Պատերազմի պատրաստվելը դպրոցական հանդես չէ, որ չհասցնեիք
• Արծրուն Հովհաննիսյանը մեկ բառ պետք է ասեր՝ ներողություն
• «Հայաստանի ու Ադրբեջանի մասով Իրանը փոխել է հռետորաբանությունը»
• Իշխանությունն արտահերթ ընտրության թեման 2-րդ պլան է մղում
• Փաշինյանն ու Ալիևն Շուշիի մասին նույն բանն են ասում
• Լենա Նազարյանին գործուղեք Մառնեուլի
• Ինքնաթագադրված «թաղապետը»
• Դավիթ Տոնոյան՝ մեծ-մեծ «փրթողը»
• Փաշինյանի որևէ նշանակում ո՛չ հուզում, ո՛չ անհանգստացնում է ինձ
• Կոդ Բ-Դ-Խ, վարձով է տրվում 3 հարկանի գոմ Մոնումենտում
• Իշխանությունը Ջհանգիրյանին, աներկբայորեն, ԲԴԽ անդամ կընտրի
• Վիգեն Ստեփանյանի հոգեհանգստին իշխանությունից որևէ ներկայացուցիչ չէր եկել
• Գժվելու բան է՝ իշխանությանն ազգովին 2 օր է համոզում ենք, որ Շուշին հայկական է

Մեկնաբանություններ