«Եթե դու քո ապրանքը չսիրես, չես կարող վաճառել»

«Իրատեսի» հյուրը «Էդիթ պրինտ» հրատարակչության մարքեթինգի տնօրեն ՇԱՎԱՐՇ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆՆ է: Զրուցել ենք գրահրատարակչության ոլորտի մերօրյա խնդիրների, հրատարակչության ձեռքբերումների ու սպասվող նորությունների մասին:

-Գրահրատարակչական ոլորտում, թվում է, բեկումնային փոփոխություններ եղան պետպատվերի, պետական աջակցության քաղաքականությունը վերանայելուց հետո: Ի՞նչ փոխվեց դաշտում ընդհանրապես և կոնկրետ ձեր հրատարակչության պարագայում:
-Պետպատվերով, պետական աջակցության ծրագրերով աշխատանքը իմ գործառույթը չէ: Ընդհանուր առմամբ, կարող եմ ասել, որ ամբողջ աշխարհում հրատարակչությունը բիզնես է, ու պետական քաղաքականության հետ կապելը, եկամուտը դրանում տեսնելը, կարծում եմ, սխալ է: Պետական աջակցություն եթե կա, լավ է, եթե չկա, պետք է եղանակ չփոխի հրատարակչության համար: Պետք է ազատ շուկայում աշխատել, մրցել, գրքեր թարգմանել, փորձել դրանք արտահանել, կապեր ստեղծել, վաճառել:
-Որո՞նք են գրահրատարակչության հիմնական խնդիրները՝ ընթերցողի պակա՞սը, հարկային քաղաքականությու՞նը: Մի ժամանակ շատ էր խոսվում նաև գրախանութների ոչ մեծ ցանցի մասին:
-Ձեր նշածներին կավելացնեի գրադարանները նոր գրքերով չհամալրելու խնդիրը: Ամբողջ աշխարհում գրադարաններին գումար է հատկացվում գրքեր գնելու համար, մեր գրադարանները գրեթե չեն համալրվում նոր գրքերով: Որտե՞ղ ընթերցողը կարող է գիրք ձեռք բերել մատչելի եղանակով, բնականաբար, գրադարանում, հանրային, նաև դպրոցների, բուհերի գրադարաններում: Կարծում եմ՝ ընթերցողին գրադարանների միջոցով պետք է հնարավորություն տրվի անվճար ընթերցելու իր նախընտրած գրքերը, արդյունքում կզարգանա նաև գրահրատարակչական ոլորտը: Ինչ վերաբերում է ազատ շուկային, մենք այսօր հրաշալի գրախանութներ ունենք` «Նոյյան տապան», «Բուկինիստ» գրքերի ցանցը, չհաշված, որ գրենական պիտույքների խանութներում նույնպես գրքեր են վաճառվում: Խոսքը, իհարկե, Երևանի մասին է, մարզերում մի փոքր այլ պատկեր է:
-Հրատարակիչները և՛ տպագրում են, և՛ գրախանութ ունեն: Որքանո՞վ է ճիշտ այս գործելաոճը: Արտասահմանյան շատ երկրներում հստակ տարանջատում կա:
-Ընդհանուր առմամբ, յուրաքանչյուր ոք պետք է իր գործով զբաղվի: Ինչպես նշեցիք, Եվրոպայում կան երկրներ, որտեղ հրատարակչին չի թույլատրվում գրախանութ բացել, գրախանութին՝ գիրք հրատարակել: Մրցակցային առավելություններ չստեղծելու մասին է խոսքը: Որովհետև գրախանութի ղեկավարությունը գիտի, թե մարդիկ ինչ գիրք են նախընտրում, ու հնարավորություն է ստանում դրանք հրատարակելու, վաճառելու: Մինչդեռ այն հրատարակչությունը, որ միայն տպագրում է և հնարավորություն չունի իր գրքերը վաճառելու, կարող է վնաս կրել: Բայց ես դեմ չեմ, որ Հայաստանում և՛ հրատարակեն, և՛ վաճառեն: Թող լինի առողջ մրցակցային դաշտ:
-Իսկ կա՞ առողջ մրցակցություն:
-Կարծում եմ, որ կա մրցակցություն, անառողջ ոչինչ չեմ տեսնում: Կարող եմ օրինակ բերել. պատահել է, որ հրատարակչություններից մեկը, իմանալով որ նոր գիրք ենք նախատեսում լույս ընծայել և բանակցություններ ենք վարում արտասահմանյան մի հրատարակչության հետ, նույն ընթացքում ինքն է փորձել տվյալ գրքի համար համաձայնություն ձեռք բերել: Ես չգիտեմ՝ դա առո՞ղջ է, թե՞ անառողջ, բայց մրցակցություն է: Ոչ մի անօրինական բան չեմ տեսնում դրանում: Կամ ինչ-որ յուրահատուկ գովազդ ես անում, մեկ այլ հրատարակչություն կրկնում է արածդ: Դա էլ է նորմալ:
-Այնուամենայնիվ, որոշ հրատարակչություններ ունեն իրենց գործելաոճը, իրենց հեղինակները: Ի՞նչ քաղաքականություն է որդեգրել, ինչո՞վ է առանձնանում «Էդիթ պրինտը»:
-Չեմ կարող ասել՝ մյուս հրատարակիչներն այդպես են անում, թե ոչ, բայց մեզ համար յուրաքանչյուր գիրք մի նախագիծ է: ՈՒնենում ենք մի ամբողջ մարքեթինգային պլան՝ սկսած նախնական գովազդի հնարավորություններից մինչև գիրքը լույս տեսնելուց հետո կիրառվող վաճառքի տեխնոլոգիաները, գրախանութներում գրքի դասավորվածությունը, գրքի արժեքը, պահանջարկը և այլն:
-Ինչպե՞ս եք ընտրում գրքերը:
-Այսպես ասեմ՝ հաշվի ենք առնում պահանջարկը, նաև ընտրում ենք այն գրքերը, որ հավանում ենք, սրտամոտ են մեզ: Եթե դու քո ապրանքը չսիրես, չես կարող վաճառել: Փորձում ենք մոտ լինել այդ սկզբունքին. պիտի սիրես այն, ինչ անում ես:
-Գրական գործակալությունների անհրաժեշտություն կա՞ Հայաստանում:
-Գրական գործակալությունն ի՞նչ ծառայություններ պետք է մատուցի մեր հրատարակչությանը, որը մենք մեր ռեսուրսներով ի վիճակի չենք իրականացնելու: Եթե լինի գործակալ, որ, ենթադրենք, կապեր ունի դրսում, կօգնի ավելի մեծ ծավալով միջազգային շուկա դուրս գալուն, գուցե այդ ծառայությունից օգտվենք: Բայց մենք այսօր արդեն բավականին կապեր ստեղծել ենք և ստեղծում ենք:
-Հայ հեղինակին դրսում ներկայացնելու փորձ արվե՞լ է:
-Այո, արդեն ունենք նման փորձ. Վահագն Դիլբարյանի «100 բիզնես գաղտնիքների» անգլերեն տարբերակը վաճառվում է աշխարհի ամենամեծ ինտերնետ-խանութում՝ Amazon.com-ում: Շատ պլաններ կան հայ գրողների հետ կապված, բայց մենք գործելու ենք մտածված, որ իմանանք՝ ուր են տանում այդ քայլերը:
-Դրսում պետք է ներկայացնել այն հեղինակներին, որոնք նախ և առաջ ճանաչվում են մեր երկրու՞մ:
-Դրսում պետք է կիրառես բոլորովին այլ մարքեթինգային գործիքներ: Ինչքան էլ ասես՝ Հայաստանում այս կամ այն գիրքը բեսթսելլեր է, չեմ կարծում, թե դրսի ընթերցողներին դա կհետաքրքրի: Նույն Դիլբարյանի գիրքը մեզ մոտ ռեկորդային քանակով վաճառվել է, բայց դա դրսի համար ոչ մի նշանակություն չունեցավ: Ամեն ինչ կախված է մարքեթինգային ճիշտ հնարքներից:
-«Էդիթ պրինտը» վերահրատարակում է Էքզյուպերիի, Ռեմարկի գրեթե բոլոր գործերը: «Աննա Ֆրանկի օրագիրը» հրատարակվեց լրամշակված: Ընտրությունն ինչո՞վ է պայմանավորված:
-Այդ գրքերը համաշխարհային արժեք են, բայց թարգմանվել են ռուսերենից, կրճատումներով: Կարծում եմ՝ բնագրային թարգմանությունների անհրաժեշտություն կա: Բացի այդ, «Փոքրիկ իշխանը» հանրահայտ գործ է, բայց քչերը գիտեն, որ Էքզյուպերին, օրինակ, «Ռազմական օդաչուի» պես գործ ունի: Հունիսի 29-ին, գրողի ծննդյան օրը, տեղի կունենա այդ գրքի շնորհանդեսը: Ռեմարկից շուտով լույս կտեսնի «Արևմտյան ռազմաճակատում անփոփոխ է» գիրքը: Ասեմ, որ այս ստեղծագործությունները շատ ավելի մեծ պահանջարկ ունեն, քան արտասահմանյան ժամանակակից հեղինակների գրքերը: Նորություններից կուզեի առանձնացնել Քըրք Քրքորյանի մասին պատմող «Խաղացողը» գիրքը, որը շուտով կլինի ընթերցողի սեղանին: ԱՄՆ-ում լույս տեսած և արդեն իսկ բեսթսելլեր դարձած գրքի հեղինակը ՈՒիլյամ Ռեմփելն է: Ձեռք ենք բերել գիրքը հայերեն և ռուսերեն թարգմանելու, հրատարակելու բացառիկ իրավունքը: «Խաղացողը» փաստագրական, գեղարվեստական, նաև բիզնես գրականության հրաշալի համադրություն է: Կարծում եմ՝ պարտադիր ընթերցանության շարքից է հատկապես մեր ընթերցողի համար:
-Լավ թարգմանիչների խնդիր ունի՞ հրատարակչությունը:
-Իհարկե, այդ խնդիր կա: Դրա համար մրցույթ ենք հայտարարել, և այն ուսանողները, որոնք լավ են տիրապետում հայերենին ու անգլերենին, թարգմանություններ են ներկայացրել: Մրցույթին մասնակցող մոտ 40 ուսանողից ընտրել ենք 8-ին: Անցկացվելու է վարպետության դաս: Ծրագրի շրջանակում ամռան ամիսներին ուսանողները գրքեր են թարգմանելու, իհարկե, մասնագետների միջամտությամբ: Լավագույնների հետ հրատարակչությունը կշարունակի համագործակցել:
-Եվ վերջին հարցը. օրերս գրահրատարակչության ներկայացուցիչները հանդիպել են մշակույթի նախարարի հետ: Ի՞նչ փոփոխություններ եք ակնկալում, ինքներդ ի՞նչ եք առաջարկել նորանշանակ նախարարին:
-Հանդիպմանը մասնակցել է հրատարակչության գլխավոր տնօրեն Մկրտիչ Կարապետյանը, անդրադարձել է գրադարանները նոր գրքերով համալրելու, նաև հարկային քաղաքականությունը վերանայելու հարցերին: Ես սիրում եմ խոսել հնարավորություններից, բայց եթե հրատարակչական ոլորտում կան խնդիրներ, որոնք առաջնային լուծման կարիք ունեն, կարծում եմ, այս երկուսն են:

Զրույցը՝ Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ