Իդլիբի պատերազմը կանխվեց, Սիրիայի պատերազմը շարունակվելու է

Իդլիբում Անկարայի համար ամեն ինչ ծրագրվածի համաձայն չի գնում, իրավիճակի խաղաղ կարգավորում չի ստացվում, սակայն Թուրքիան մտադիր չէ հանձնվել և ուժեղացնում է իր ռազմական ներկայությունը Սիրիայում ու զինյալներին զենք է մատակարաում` գրում է գերմանական Die Welt-ը: Ռուսաստանի ու Իրանի հետ վերջին բանակցություններից Թուրքիան հեռացավ ոչնչով` Մոսկվան ու Թեհրանը մերժեցին Անկարայի հրադադարի պահանջը:

Բայց Թուրքիան չի նահանջում` զինում է իր զորքերին Իդլիբում ու զինյալներին զենք է մատակարարում: Դա ապացուցում են տեսագրություններն ինտերնետում ու Reuters-ի հաղորդագրությունները: Մի՞թե Թուրքիան սիրական բանակի, ուրեմն և Ռուսաստանի հետ առճակատման ռիսկի է դիմում: Թե՞ դրանք ընդամենը սպառնալից ժեստեր են` Անկարան փորձում է դեմքը փրկել: Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուի խոսքով` Իդլիբում Թուրքիայի խնդիրն է «հարձակում թույլ չտալ և զսպել ահաբեկչական խմբավորումներին»: Խմբավորումների անվան տակ նախարարը հասկանում է Ալ Կայիդայի հետ սերտ կապված HTS-ը, որի վերահսկողության տակ է Իդլիբի նահանգի 60%-ը: Վերջին ամիսներին Անկարան ապարդյուն փորձում էր լուծարել էքստրեմիստական կազմակերպությունը: Կային զինյալների ինտեգրման ծրագրեր Թուրքիայում 2017-ին ստեղծված Սիրիայի ազգային բանակում, որ Սիրիայի հյուսիսում կռվում է Անկարայի համար ատելի քրդերի հետ: Թուրքիան գտնում էր, որ եթե չլինեն HTS-ի ահաբեկիչները, Ռուսաստանի Իդլիբի վրա հարձակման իմաստ չի տեսնի: Անկարայի ծրագրերը ձախողվեցին: Ամբողջ սիրրիական քաղաքականությունն է խաղասեղանին: Եթե Իդլիբը գրավեն կառավարական զորքերը, Թուրքիան կկորցնի Ազգային բանակի իր մարտական ջոկատները: Հիմա կառավարությունը շռայլորեն զինում է զինյալների տարատեսակ խմբավորումներին զենքով ու զինամթերքով: Reuters-ը մեջբերել է դաշտային հրամանատարներից մեկին, որ ասում է` «մեզ խոստացել են թուրքական բանակի լիարժեք աջակցությունը, եթե պատերազմը ձգվի»:

Անկասկած, թուրքական զենքը կհայտնվի և զինյալների ձեռքին, որովհետև նրանք Իդլիբում ձևավորել են պաշտպանության միասնական շտաբ` նոր հարձակման նախօրեին: Քաղաքական դիտորդների կարծիքով` սակավ հավանական է, որ Անկարան սիրիական բանակի հարձակման դեպքում առճակատման ռիսկի է դիմում: Սակայն հնարավոր չէ դա բացառել ռազմական ներկայության մեծացման պարագայում: Հարևան Սիրիան նախագահ Էրդողանի համար չափազանց մեծ նշանակություն ունի, որպեսզի նա ձեռքերը ծալած նստի ու նայի` ինչպես են այնտեղ ազդեցության գոտիները բաժանվում: 2011-ին քաղաքացիական պատերազմի սկզբից Թուրքիան աջակցում էր նախագահ Ասադի դեմ կռվող ուժերին` Անկարան միլիոններ է դրել ընդդիմության վրա: Երբ Ասադը Ռուսաստանի ու Իրանի աջակցությամբ կարողացավ թամբի վրա մնալ, Թուրքիան երկու տարի առաջ ավելի պրագմատիկ կուրս վերցրեց ու փորձեց ռազմավարական օգուտ քաղել նոր իրավիճակից: Այսօր հյուսիսային Սիրիայի մեծ մասը թուրքական զորքերի ու Անկարային հավատարիմ Սիրիայի ազգային բանակի վերահսկողության տակ է: Զինյալներին զենքի մատակարարումները բացահայտ մարտահրավեր են Ռուսաստանին: Թուրքիան փորձում է ճնշում գործադրել ու հասկացնել, որ Իդլիբի համար կռիվը երկար ու դժվար է լինելու: Անկարան ամեն գնով ձգտում է զինադադարի` միայն այդպես կփրկի Իդլիբի զինյալներին, որ կարող են տեղափոխվել Թուրքիային ենթակա մյուս տարածքներ: Ուրբաթ օրը Ստամբուլում Իդլիբի հարցով կհանդիպեն Թուրքիայի, Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի ներկայացուցիչները: Ահմեդ անանունով ընդդիմադիրի կարծիքով` կռիվը, այնուամենայնիվ, կսկսվի` քաղաքը շրջապատված է կառավարության զորքերով, որ սպասում են հարձակման հրամանի: Թուրքիան մի կողմ չի քաշվի, բայց ոչինչ չի կարող հակադրել Ռուսաստանին:
Ալֆրեդ Հակենբերգեր, Die Welt

Հ.Գ. Երեկ Սոչիում հանդիպեցին Ռուսաստանի ու Թուրքիայի նախագահները: Հանդիպումից հետո լրատվամիջոցներին ՌԴ նախագահը ասաց, որ բովանդակային ու կառուցողական քննարկում են ունեցել: Իդլիբի վերաբերյալ Վլադիմիր Պուտինն ասաց, որ Ռուսաստանն ու Թուրքիան բավականաչափ մեծ ուշադրություն են հատկացրել Սիրիայի իրավիճակին և ճգնաժամի հաղթահարմանը, աշխատում են մարտական գործողությունների դադարի և մարդասիրական իրավիճակի բարելավման ամրապնդման համար: Հանդիպման արդյունքում որոշվել է զինված ընդդիմության ու կառավարական զորքերի շփման գծի երկայնքով ստեղծել 15-20 կիլոմետրանոց ապառազմականացված գոտի` դուրս բերելով այնտեղից արմատական տրամադրված զինյալներին, այդ թվում` Ջեբհատ ան Նուսրայի: 2018-ի հոկտեմբերի 10-ից Թուրքիայի նախագահի առաջարկով այդ գոտուց դուրս կբերվեն ծանր զինտեխնիկան, տանկերը, հրետանին: Ապառազմականացված գոտում վերահսկողությունը կիրականացնեն թուրքական ջոկատներն ու ռուսական զինված ոստիկանության ջոկատները: Մինչև տարեվերջ վերականգնվի Հալեպ-Լաթաքիա և Հալեպ-Համա տրանսպորտային հաղորդակցությունը: Պուտինի գնահատականով` այդ քայլերի իրականացումը լրացուցիչ խթան կհաղորդի Սիրիայի կոնֆլիկտի քաղաքական կարգավորմանը, թույլ կտա ակտիվացնել Ժնևի բանակցությունները ու կնպաստի խաղաղության հաստատմանը Սիրիայում:
Փաստացի` կռիվը հետաձգվում է, միևնույն է, եթե ոչ Իդլիբում, այնտեղ, որտեղ կուտակվելու են Իդլիբից հեռացող զինյալները ու Անկարայի կազմավորած Սիրիայի ազգային բանակի զինվորները, այդ վայրում ծագելու է հերթական ճգնաժամը, քանի դեռ Սիրիայի ամբողջ տարածքը ազատագրված չէ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ