«Կառավարության ծրագրում պետության, պետական ինստիտուտների դերը նվազագույնի է հասցված»

«Ազգային առաջընթաց» կուսակցության վարչության անդամ ԼՈՒՍԻՆԵ ՀԱՐՈՅԱՆՆ այն տեսակետին է, որ թեև շարունակ կրկնում ենք, թե ապրիլ-մայիսին հեղափոխություն է տեղի ունեցել, բայց գնալով համոզվում ենք, որ տեղի ունեցածն իշխանափոխություն էր: «Իրատեսի» հետ զրույցում նա ընդգծեց.

-Հեղափոխությունը ռադիկալ փոփոխություններ է ենթադրում, բայց կառավարության ծրագրով որևէ արմատական փոփոխություն չի նախատեսվում: Օրենսդրական դաշտում, որը երկար ժամանակ ծառայել է ոչ թե պետության բարգավաճմանը, այլ որոշ մարդկանց շահերին, արմատական ռեֆորմներ պետք է արվեին, Սահմանադրությունն ու առանձին օրենքներ փոխվեին, բայց այժմ իշխող ուժն առհասարակ նման մտադրություն չունի: Հենց այդ պատճառով մի քանի տասնյակ կուսակցություններով ու միավորումներով որոշեցինք նոր Սահմանադրության նախագիծ մշակել: Առաջարկը, որին արձագանքել ու, վստահ եմ, դեռ կարձագանքեն շատ ուժեր, նպատակ ունի մշակել հիմնական օրենք ու դրանից բխող ենթաօրենսդրական ակտեր, որ երկրում իրապես իրավական դաշտ ձևավորվի և իշխանության երեք ճյուղերը կարողանան վերահսկողություն սահմանել միմյանց նկատմամբ: Ամենակարևոր մոտեցումն այն է, որ Սահմանադրության նոր նախագծի մշակմանը մասնակցելու են հասարակության բոլոր շերտերը: Առաջին դեպքն է նորանկախ Հայաստանի պատմության մեջ, երբ ոչ թե մասնագետների խումբն է օրենքներ մշակելու, այլ հանրությունը, սովորական մարդիկ: Նախագիծը դեռևս քննարկման փուլում է, մեր գրասենյակներն ամենօրյա ռեժիմով ընդունում են մարդկանց, լսում ու քննարկում վերջիններիս առաջարկները, կարծիքները՝ հետագայում այդ ամենը համադրելու ու հասկանալու համար, թե ինչ նախագիծ կարող ենք ունենալ: Հետևաբար, դեռ չի հասունացել պահը, որ կառավարության ու Ազգային ժողովի ներկայացուցիչների հետ հանդիպենք ու կոնկրետ առաջարկ-նախագծով ներկայանանք նրանց:
-Ի՞նչ երաշխիք ունեք, որ կառավարությունը կլսի ձեզ ու հավանություն կտա նախագիծն օրակարգային դարձնելու առաջարկին: Ընտրական նոր օրենսգրքի տապալումը վկայեց` իշխանությունները միշտ չէ, որ քաղաքական կամք են դրսևորում նման հարցերում:
-Ոչ մի երաշխիք չկա, իհարկե, բայց, կարծում եմ, մեր մշակած նախագիծն ուշադրության կարժանանա: Կառավարությանն այն անպայման ներկայացնելու ենք, իսկ եթե չընկալվի գործադիրի կողմից, այդ դեպքում կմտածենք ստորագրահավաք անցկացնելու մասին: Ինչ վերաբերում է իշխանությունների քաղաքական կամքին, ապա ուզում եմ շեշտել, որ ապրիլ-մայիսյան զարթոնքի ամբողջ իմաստն այն էր, որ վերջապես ձերբազատվենք այն սխալ պատկերացումից, թե ժողովուրդը պետք է կախված լինի իշխանության կամ որևէ մեկի քաղաքական կամքից, բարի մտադրությունից: Պետք է այնպիսի լիակատար օրենսդրական դաշտ ունենանք, որն աշխատի ժամացույցի նման: Մի շարք ոլորտներում արմատական փոփոխություններ ակնկալելիս հույսներս ոչ թե իշխանության եկած որոշակի անձանց և նրանց քաղաքական կամք դրսևորելու վրա էինք դրել, այլ համոզված էինք` վերջիններս պարտավոր են իրականացնել այդ փոփոխությունները: Մյուս կողմից, կիսում եմ Ձեր մտահոգությունը, այո, ներկա իշխանությունների քաղաքական կամքից շատ բան է կախված: Ասում էին, թե ընտրության գնալու ենք Ընտրական նոր օրենսգրքով բայց, չգիտես ինչու, երբ ընտրական օրենսգրքի բարեփոխումների փաթեթը տապալվեց խորհրդարանում, նոր իշխանությունները դրան շատ հանգիստ վերաբերվեցին, ինչը զարմանալի էր: Առավել զարմանալի է, որ այժմ, լիակատար իշխանություն ունենալով, ոչինչ չի արվում օրենսդիր, գործադիր ու նաև դատական իշխանությունների տարանջատման ուղղությամբ (ինչքան էլ հավաստիացնում են, թե դատարանների վրա որևէ ճնշում չի գործադրվում, այնուամենայնիվ, գաղտնալսումները մեզ այլ բան են հուշում)։ Այդ ամենի չիրագործված լինելու պատճառով էր նաև, որ արտախորհրդարանական որոշ ուժերի հետ մեկտեղ մտմտացինք նոր Սահմանադրություն ունենալու մասին ու սկսեցինք կյանքի կոչել այդ գաղափարը: Անընդհատ շեշտում ենք, թե պառլամենտական մոդելի երկիր ենք, բայց խեղաթյուրված այս համակարգը բացարձակապես հեռու է պառլամենտարիզմից: Օրնսդիրում բացարձակ մեծամասնությունը մեկ ուժի ձեռքում է, ուժային շատ կառույցներ գտնվում են վարչապետի վերահսկողության ներքո և այլն:
-Իշխանություններն ասում են, թե քաղաքական հեղափոխության մեխանիզմներով տնտեսական հեղափոխություն են անելու: Հնարավո՞ր է:
-Այդ հարցում ես մեծագույն կասկածներ ունեմ: Այն, ինչ պահանջում էր ժողովուրդը՝ քաղաքական ուժի փոփոխություն, տեղի ունեցավ, և դրանից հետո նորից խոսել հեղափոխություն մասին, անհասկանալի է: Ցանկացած պետության շարժիչ ուժը մարդիկ ու սոցիալական խավերը, աշխատողներն ու հարկատուներն են, որոնցից շատ բան է կախված, բայց կառավարության ծրագրի մեջ պետության, պետական ինստիտուտների դերը կարծես նվազագույնի է հասցված, և ցավալիորեն ամբողջ պատասխանատվությունը դրված է քաղաքացիների ուսերին: Ստացվում է՝ եթե լավ լինի, ուրեմն հրաշալի է, վատ լինի՝ քաղաքացին է մեղավոր, քանզի ակտիվ չի եղել: Քաղաքացիներից ակտիվություն պահանջելուց առաջ պետությունը պարտավոր է պետական ինստիտուտներն այնպես աշխատեցնել, որ ամբողջ բեռը չընկնի քաղաքացու ուսերին: Թոշակառու տատիկը, որ խանութից ապառիկով է գնումներ անում, հասկանալի է, ՀԴՄ կտրոն ո՛չ պահանջելու, ո՛չ էլ ստանալու է: Ավելին ասեմ՝ մեր երկրում գործող օրենքներից մեկի համաձայն՝ եթե թոշակառուն մեկ տարվա ընթացքում անձամբ իրեն հասանելիք կենսաթոշակը չի ստանում, ապա այն կորչում է, և գումարը պետբյուջե է վերադառնում: Դա թալան է: Տարիներ շարունակ մարդիկ հարկ են վճարում, որպեսզի հետո կարողանան կենսաթոշակ ստանալ, ու երբ գալիս է այն ստանալու պահը, պետությունը նրա առջև պայման է դնում: Հարկերը գանձելիս քաղաքացին նման պայմաններո՞վ է վճարումներ անում, իհարկե ոչ, բայց երբ վճարելու հերթը պետությանն է, պայմանները շատանում են: Ցավոք, այն, ինչ տեսնում ենք կառավարության ծրագրում, այս ու մի շարք այլ արատավոր երևույթների շարունակությունն է: Պետությունն առայժմ իր վրա որևէ պատասխանատվություն չի ուզում վերցնել, ավելին` սոցիալ-տնտեսական խնդիրների լուծման ողջ պատասխանատվությունը գցում է քաղաքացիների վրա: Տնտեսական հեղափոխություն մասին խոսելիս ընդամենը պետք է մտածել, հասկանալ` ինչ միջոցներ կարող են ձեռնարկել, պայմաններ ստեղծել երկիրը ճգնաժամից դուրս բերելու, սոցիալական ու տնտեսական առաջընթաց արձանագրելու համար:
-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն փաստին, որ արտաքին գործերի նախարարությունը դիմել է կառավարությանը` Սերժ Սարգսյանի հրաժարականի օրը` ապրիլի 23-ը, ոչ աշխատանքային դարձնելու և «Քաղաքացու օր սահմանելու առաջարկով:
-Ես մինչև վերջ չէի ուզում հավատալ, որ նման առաջարկ կարող է լինել, բայց, փաստորեն, նման առաջարկ եղել է: Վերաբերմունքս, իհարկե, բացասական է, ու տպավորությունն է, որ նախարարությունում մանկապարտեզի երեխաներ են: Մեզ կարող են հակափաստարկ բերել, թե, այո, երկիրն ունի լրջագույն խնդիրներ, որոնք անհապաղ լուծում են պահանջում, բայց դրանց զուգահեռ պետք է զբաղվել, ասենք, օրհներգի փոփոխության, քաղաքացու օր սահմանելու և այլ հարցերով: Խնդիրը ոչ թե նման նախաձեռնությունների բովանդակությունն ու ձևաչափն է, այլ այն, որ նման փորձերը կոնկրետ անձի հաճոյանալու միտում ունեն: Այս ամենից ավտորիտարիզմի ու աբսուրդի հոտ է գալիս (նման մի երկիր կա մեր աչքի առաջ` Հյուսիսային Կորեան): Նույն տրամաբանությամբ Նիկոլ Փաշինյանի ծննդյան օրը կարող են հռչակել ծագող արևի օր ու ամբողջ ազգով տոնել առաջնորդի ծննդյան օրը: Այս ամենը դուրս է տրամաբանությունից: Մենք դեռ Փաշինյանի կառավարության գործունեությունն ամբողջական չենք տեսել, և ո՞վ կարող է վստահ լինել ու երաշխիքներ տալ, որ երկու տարի հետո այնպիսի իրավիճակ չի ստեղծվի, որ ապրիլի 23-ը ոչ թե որպես քաղաքացու օր հիշեն, այլ հակառակը: Չէ՞ որ հիպոթետիկ առումով դա չի կարելի բացառել: Պետական տոներ սահմանողները կոնկրետ մարդիկ չպետք է լինեն: Նախաձեռնությունը մեծագույն տարակուսանք է առաջացնում, ու եթե մենք հաճախ նման բաների ականատես լինենք, երկրորդ Հյուսիսային Կորեան կդառնանք: Հուսով եմ՝ նախաձեռնությունը կյանքի չի կոչվի, ու անձամբ վարչապետը, գոնե ներքին խոսակցության մակարդակում, կհանդիմանի այն օրակարգ բերողներին:

Հարցազրուցը`
Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ինչու՞ և ինչպե՞ս
• Աղոթք
• «Հունվարին պարենային մի շարք ապրանքատեսակների գծով երկնիշ գնաճ է գրանցվել»
• Իշխանությունը պայքարում է իր իսկ ծնած երևույթի դեմ
• Բուհի ռեկտոր ընտրողը նախարարն է լինելու
• Աղջիկներս Շուշիում տուն են կորցրել, բայց ամենամեծ կսկիծն այնտեղ մնացած մյուս դստերս շիրիմն է
• Երազել ու թռչել, այո, պետք է, բայց ձեր իշխանությունը բոլորին է թևաթափ անում
• Պատերազմի պատրաստվելը դպրոցական հանդես չէ, որ չհասցնեիք
• Արծրուն Հովհաննիսյանը մեկ բառ պետք է ասեր՝ ներողություն
• «Հայաստանի ու Ադրբեջանի մասով Իրանը փոխել է հռետորաբանությունը»
• Իշխանությունն արտահերթ ընտրության թեման 2-րդ պլան է մղում
• Փաշինյանն ու Ալիևն Շուշիի մասին նույն բանն են ասում
• Լենա Նազարյանին գործուղեք Մառնեուլի
• Ինքնաթագադրված «թաղապետը»
• Դավիթ Տոնոյան՝ մեծ-մեծ «փրթողը»
• Փաշինյանի որևէ նշանակում ո՛չ հուզում, ո՛չ անհանգստացնում է ինձ
• Կոդ Բ-Դ-Խ, վարձով է տրվում 3 հարկանի գոմ Մոնումենտում
• Իշխանությունը Ջհանգիրյանին, աներկբայորեն, ԲԴԽ անդամ կընտրի
• Վիգեն Ստեփանյանի հոգեհանգստին իշխանությունից որևէ ներկայացուցիչ չէր եկել
• Գժվելու բան է՝ իշխանությանն ազգովին 2 օր է համոզում ենք, որ Շուշին հայկական է

Մեկնաբանություններ