Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Շա­տերն ա­սում են՝ «Շեն­գա­վիթ», բայց չգի­տեն ան­գամ, թե որ­տեղ է գտն­վում»

«Շա­տերն ա­սում են՝ «Շեն­գա­վիթ», բայց  չգի­տեն ան­գամ, թե որ­տեղ է  գտն­վում»
24.09.2019 | 01:06
«Է­րե­բու­նի» պատ­մահ­նա­գի­տա­կան ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նի տնօ­րեն, հնա­գետ, պատ­մա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի թեկ­նա­ծու ՄԻ­ՔԱ­ՅԵԼ ԲԱ­ԴԱ­ԼՅԱ­ՆԻ հետ մեր զրույ­ցը ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նում ի­րա­կա­նաց­վող բա­րե­փո­խում­նե­րի, ա­ռա­ջի­կա և հե­ռա­հար ծրագ­րե­րի մա­սին է:
Տնօ­րենն ա­ռաջ­նա­հերթ է հա­մա­րում աշ­խա­տաո­ճի փո­փո­խու­թյունն ու ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նի հան­րահռ­չա­կու­մը: Նրա ղե­կա­վա­րու­թյան շր­ջա­նում (պաշ­տո­նա­վա­րում է մա­յի­սի 10-ից) բա­վա­կան ակ­տիվ են գոր­ծում գի­տա­հե­տա­զո­տա­կան, ինչ­պես նաև՝ հա­սա­րա­կու­թյան հետ կա­պե­րի և հան­րահռ­չակ­ման բա­ժին­նե­րը, մեծ ու­շադ­րու­թյուն է դարձ­վում ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նի ֆեյս­բու­քյան է­ջին, ո­րը ծա­ռա­յում է նաև որ­պես գի­տակր­թա­կան հար­թակ: Գրե­թե ա­մեն օր նյու­թեր են պատ­րաստ­վում ու հրա­պա­րա­կվում: Է­ջի հետևորդ­ներն ի­րենց հեր­թին մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ են թող­նում, քննար­կում­ներ ծա­վա­լում, այլ կերպ ա­սած, հան­րա­յին հե­տաք­րք­րու­թյու­նը մե­ծա­նում է: Բա­վա­կան է նշել, որ 2012-ից մինչև 2019-ի մա­յի­սի 10-ը թան­գա­րա­նի ֆեյս­բու­քյան էջն ու­ներ մոտ 3000 հետևորդ, այ­սօր հետևորդ­նե­րը 6500-ից ա­վե­լի են:
Աշ­խա­տանք է տար­վում նաև բրո­շյուր­նե­րը, բուկ­լետ­նե­րն ու թռու­ցիկ­նե­րը տար­բեր լե­զու­նե­րով և ա­վե­լի գրա­վիչ մա­տու­ցե­լու ուղ­ղու­թյամբ:
Ա­վե­լա­ցել է այ­ցե­լու­նե­րի թի­վը թե՛ «Է­րե­բու­նի» ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նում, թե՛ մաս­նա­ճյու­ղե­րում՝ «Շեն­գա­վիթ» և «Կար­միր բլուր» հնա­վայ­րե­րում: «Շեն­գա­վի­թում» մա­յիս-օ­գոս­տոս ա­միս­նե­րին ու­նե­ցել են 295 այ­ցե­լու, ան­ցյալ տա­րվա նույն ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում՝ 120 այ­ցե­լու: Այս տար­վա ա­ռա­ջին կի­սա­մյա­կում «Կար­միր բլու­րում» 1400-ից ա­վե­լի այ­ցե­լու են ու­նե­ցել, 2018-ին՝ ամ­բողջ տար­վա ըն­թաց­քում ՝ 1206 այ­ցե­լու:
Թան­գա­րա­նի ֆինանսական մուտքերն ա­վե­լա­ցել են մոտ 3 մի­լիոն ՀՀ դրա­մով՝ զբո­սաշր­ջիկ­նե­րի, հու­շան­վեր­նե­րի կր­պա­կի և վար­ձա­կա­լու­թյուն­նե­րի շնոր­հիվ: «Է­րե­բու­նի» պատ­մահ­նա­գի­տա­կան ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նին տր­վել է մոտ 1 մի­լիոն դրա­մի ա­ջակ­ցու­թյուն (նվի­րատ­վու­թյուն­նե­ր, այդ թվում՝ գույ­ք):
Սեպ­տեմ­բե­րի վեր­ջե­րից նպա­տակ ու­նեն քա­ղա­քի կենտ­րո­նում՝ թի­րա­խա­յին հատ­ված­նե­րում բուկ­լետ­ներ բա­ժա­նել, այ­ցե­լու­նե­րին հրա­վի­րել «Է­րե­բու­նի»: Հնա­րա­վոր է, որ գոր­ծար­կեն նաև թան­գա­րան-ար­գե­լո­ցի «Ֆորդ Տրան­զիտ» միկ­րոավ­տո­բու­սը՝ ո­րո­շա­կի օ­րե­րին կազ­մա­կեր­պե­լով այ­ցե­լու­նե­րի անվ­ճար տե­ղա­փո­խում «Է­րե­բու­նի», «Շեն­գա­վիթ» ու «Կար­միր բլուր» հնա­վայ­րեր:
Աշ­խա­տանք է տար­վում ե­րեք հնա­վայ­րե­րում ցու­ցա­նակ­նե­րի տե­ղադր­ման ուղ­ղու­թյամբ՝ սկ­սած ար­գե­լող, վեր­ջաց­րած տե­ղե­կատ­վա­կան ցու­ցա­նակ­նե­րով, ո­րոնք հա­գե­ցած են լի­նե­լու ե­ռա­չափ մո­դե­լա­վոր­ման պատ­կեր­նե­րով: Մինչև սեպ­տեմ­բե­րի վեր­ջ մի քա­նի­սը կտե­ղադր­վեն: «է­րե­բու­նի» ար­գե­լոց-թան­գա­րանը, ի վեր­ջո, զու­գա­րան ու­նի, մի քա­նի օ­րից կլուծ­վի «Կար­միր բլու­րի» պա­հա­կա­կե­տի լու­սա­վո­րու­թյան խն­դի­րը:
Մի­քա­յել Բա­դա­լյանն անդ­րա­դար­ձավ նաև «Է­րե­բու­նի» ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նի ցու­ցադ­րու­թյան ար­դիա­կա­նաց­ման խնդ­րին, ին­չը բա­վա­կան եր­կար ժա­մա­նակ ու ֆի­նան­սա­կան մի­ջոց­ներ է պա­հան­ջում: Նրա խոս­քով՝ պետք է ու­նե­նան հա­յե­ցա­կարգ, ձեռք բե­րեն հա­մա­պա­տաս­խան մի­ջոց­ներ ու ոչ թե հատ­ված-հատ­ված, այլ տե­սա­նե­լիու­թյան ա­ռու­մով ամ­բող­ջա­պես փո­խեն ցու­ցադ­րու­թյու­նը: Ո­րոշ բա­րե­փո­խում­ներ, ի­հար­կե, կար­վեն, բակն են փոր­ձում վե­րա­նորո­գել, դարձ­նել մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի վայր, որ­տեղ կանց­կաց­վեն հա­մերգ­ներ, գրա­կան-մշա­կու­թա­յին ե­րե­կո­ներ: Տա­րած­քը կտր­վի վար­ձա­կա­լու­թյան, ին­չը ե­կա­մուտ կբե­րի ու կուղղ­վի ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նին:
Հե­տաքր­քր­վե­ցի, թե մաս­նա­կի փո­փո­խու­թյուն­ներն ինչ են են­թադ­րում: Պարզ­վեց, որ հո­վա­նա­վո­րի շնոր­հիվ ար­դեն իսկ վե­րա­նո­րո­գել են անմ­խի­թար վի­ճա­կում գտն­վող մար­տա­կառ­քը, վե­րա­կանգ­նել ձեռ­քը կտ­րած զին­վո­րի ար­ձա­նը, ա­վե­լաց­րել են նի­զակ, և մար­տա­կառ­քով զին­վո­րը դար­ձել է թան­գա­րա­նի այ­ցե­լու­նե­րի սի­րե­լի ցու­ցան­մուշ­նե­րից մե­կը: Մար­տա­կառ­քի հա­մար նաև ձիե­րի քան­դակ­ներ են պատ­րաս­տե­լու և սեպ­տեմ­բե­րի 28-ին կներ­կա­յաց­նեն հան­րու­թյա­նը:
«Կան խն­դիր­ներ, որ ա­ռա­ջի­կա­յում կլուծ­վեն, և խն­դիր­ներ, որ պա­հան­ջում են հե­ռա­հար լու­ծում­ներ ու շատ ջանք,- հա­վե­լեց Մի­քա­յել Բա­դա­լյա­նը:- Մեր գլ­խա­վոր նպա­տակ­նե­րից մեկն այն է, որ Է­րե­բու­նին ըն­կալ­վի ոչ միայն «Է­րե­բու­նի» ամ­րոց-թան­գա­րա­նով, այլև «Կար­միր բլուր» ու «Շեն­գա­վիթ» հնա­վայ­րե­րով: Պետք է վե­րա­կազ­մա­վոր­վի ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նի պաշ­տո­նա­կան կայ­քէ­ջը: Գի­տա­հան­րա­մատ­չե­լի ֆիլ­մեր են նկա­րա­հան­վե­լու ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նի և նրա մաս­նա­ճյու­ղե­րի մա­սին: «Շեն­գա­վի­թի» նկա­րա­հա­նում­նե­րը սկս­վել են: Սա մե­ծա­պես կն­պաս­տի մեր հու­շար­ձա­նի հան­րահռ­չակ­մա­նը: Շա­տերն ա­սում են՝ «Շեն­գա­վիթ», բայց չգի­տեն ան­գամ, թե որ­տեղ է գտն­վում»:
Զրու­ցե­ցինք նաև մի­ջազ­գա­յին ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան, հա­մա­տեղ ծրագ­րե­րի մա­սին: Ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նի տնօ­րե­նի տե­ղե­կաց­մամբ՝ Ին­սբ­րու­կի հա­մալ­սա­րա­նի ավ­ստ­րիա­ցի գոր­ծըն­կեր­նե­րի և ԵՊՀ հնա­գի­տու­թյան և ազ­գագ­րու­թյան ամ­բիո­նի հետ նա­խա­տե­սում են ի­րա­կա­նաց­նել երկ­րա­ֆի­զի­կա­կան հե­տա­զո­տու­թուն­ներ, սկա­նա­վո­րել «Կար­միր բլու­րի» չպեղ­ված հատ­ված­նե­րը, ին­չը կօգ­նի հու­շար­ձա­նի պո­տեն­ցիա­լը հաս­կա­նա­լուն և կն­պաս­տի հու­շար­ձա­նի հան­րահռ­չակ­մա­նը:
Երևա­նի քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նի, «Է­րե­բու­նի» ար­գե­լոց-թան­գա­րա­նի և բա­րե­րար Ջոն Բա­լյա­նի միջև կնք­ված նախ­նա­կան հու­շագ­րի հա­մա­ձայն՝ «է­րե­բու­նի» ամ­րո­ցի հետևի հատ­վա­ծը կըն­դար­ձակ­վի, կս­տեղծ­վեն են­թա­կա­ռուց­վածք­ներ՝ վիր­տուալ ա­նի­մա­ցիոն ցու­ցաս­րահ­նե­րով: Սա ևս կն­պաս­տի զբո­սաշր­ջիկ­նե­րի թվի ա­ճին ու ամ­րո­ցի հան­րահռ­չակ­մա­նը: Սպաս­վում է պատ­վի­րա­կու­թյուն Մոսկ­վա­յի Պուշ­կի­նի թան­գա­րա­նից, ո­րի հետ մի շարք հար­ցե­րի հետ քն­նարկ­վե­լու է նաև «է­րե­բու­նու» որմ­նան­կար­նե­րի պահ­պան­ման հար­ցը: Հան­դի­պում է տե­ղի ու­նե­ցել Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի պե­տա­կան Էր­մի­տա­ժի ներ­կա­յա­ցուց­չի հետ, և մոտ ա­պա­գա­յում եր­կու հաս­տա­տու­թյուն­նե­րի միջև կնք­ված պայ­մա­նա­գի­րը կթար­մաց­վի: Նույ­նը կա­րե­լի է ա­սել Հռո­մի մի­ջերկ­րա­ծո­վյան հնա­գի­տա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րի ա­սո­ցիա­ցիա­յի ա­ռու­մով: Հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ են հաս­տատ­վե­լու Վրաս­տա­նի հայտ­նի թան­գա­րան­նե­րից մե­կի հետ:
Ինչ վե­րա­բե­րում է հնա­գի­տա­կան աշ­խա­տանք­նե­րին, Մի­քա­յել Բա­դա­լյանն ա­սաց, որ այժմ մեծ թա­փով «Է­րե­բու­նի» ամ­րո­ցում ըն­թա­նում են հայ-ֆրան­սիա­կան հնա­գի­տա­կան ար­շա­վախմ­բի կող­մից ի­րա­կա­նաց­վող պե­ղում­նե­րը, ո­րոնք գրան­ցել են բա­վա­կան հե­տաքր­քիր ար­դյունք­ներ: Սու­սի տա­ճա­րի դի­մաց բաց­վել է խճա­քա­րով գե­ղե­ցիկ հա­տակ, իսկ սյու­նա­զարդ դահ­լի­ճի հյու­սիսարևմտյան հատ­վա­ծում շա­րու­նակ­վում են վեր­ջերս հայտ­նա­բեր­ված նոր կա­ռույ­ցի՝ հա­վա­նա­բար տա­ճա­րի հիմ­նա­քա­րե­րի և դրա շր­ջա­կայ­քի պեղ­ման աշ­խա­տանք­նե­րը:
Ե՛վ Է­րե­բու­նիում, և՛ Կար­միր բլու­րում ու Շեն­գա­վի­թում կա պե­ղում­նե­րի, հնա­գի­տա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րի կա­րիք, բայց ա­ռա­ջին հեր­թին պետք է մտա­ծեն հու­շար­ձան­նե­րի ամ­րա­կայ­ման մա­սին. «Է­րե­բու­նի» ամ­րոց-թան­գա­րա­նի և նրա մաս­նա­ճյու­ղե­րում կան վտանգ­ված հատ­ված­ներ, որ կա­րիք ու­նեն պահ­պա­նու­թյան ու ամ­րա­կայ­ման: Ե­թե լի­նեն պե­ղում­ներ, և պեղ­ված կա­ռույց­նե­րը լա­վա­գույնս չամ­րա­կայ­վեն, չկոն­սեր­վաց­վեն, դրանք ևս ռիս­կա­յին կդառ­նան: Ես հակ­ված եմ նրան, որ «Կար­միր բլու­րում» փոքր ծա­վա­լի պե­ղում­ներ ար­վեն, ո­րոնք շեր­տագ­րա­կան, ժա­մա­նա­կագ­րա­կան խն­դիր­ներ կլու­ծեն, բայց ոչ ա­վե­լին: Նույ­նը Շեն­գա­վի­թում, որ ֆան­տաս­տիկ հու­շար­ձան է, այս­տեղ մենք ու­նենք կա­ռույց, որ վտան­գի տակ է, սրանք պահ­պա­նենք, նոր խո­սենք պե­ղում­նե­րի մա­սին»:
Հար­ցին՝ ի՞նչ է ար­վում, որ պեղ­ված, բաց հատ­ված­նե­րը չվ­նաս­վեն, հնա­գե­տը պա­տաս­խա­նեց, որ պե­ղում­նե­րից հե­տո ստիպ­ված դրանք փա­կում են. «Օ­րի­նակ, հայ-ֆրան­սիա­կան ար­շա­վախմ­բի հետ բա­ցե­ցինք Երևա­նի ու­րար­տա­կան ա­մե­նա­հին փո­ղո­ցը` ֆան­տաս­տիկ փո­ղոց խճա­քա­րե­րով: Ես ինքս պա­տիվ ու­նեմ լի­նե­լու ա­րշա­վախմ­բի հա­մա­ղե­կա­վար, ու երբ հար­ցազ­րույ­ցում ա­սա­ցինք, որ հայտ­նա­բեր­վել է նման փո­ղոց, կտ­րուկ ա­վե­լա­ցան այ­ցե­լու­նե­րը. գա­լիս էին, տես­նում, լու­սան­կար­վում: Ցա­վոք, ստիպ­ված էինք ժա­մա­նա­կա­վո­րա­պես ծած­կե­լ, որ չվ­նաս­վի: Ե­թե ա­պա­կե ծածկ լի­ներ, հա­մա­պա­տաս­խան միկ­րոֆ­լո­րա, այլ պատ­կեր կլի­ներ, և պատ­կե­րաց­րեք` զբո­սաշր­ջիկ­նե­րի ինչ հոսք կու­նե­նա­յինք: Նման հրա­պու­րիչ, ար­ժե­քա­վոր կա­ռույց­նե­րը ե­թե կա­րո­ղա­նանք ճիշտ պահ­պա­նել ու ներ­կա­յաց­նել, մե­ծա­պես կն­պաս­տենք մեր երկ­րի, պատ­մու­թյան հան­րահռ­չակ­մանն ու զբո­սաշր­ջիկ­նե­րի ա­ճին»:
Մեր վեր­ջին հար­ցը վե­րա­բե­րում էր հնա­վայ­րե­րում ա­պօ­րի­նի շի­նա­րա­րու­թյուն­ներ հայտ­նա­բե­րե­լու փաս­տին: Ինչ­պե՞ս պետք է քանդ­վի այս կծի­կը. որ հու­շար­ձա­նին «կպ­չում» են, պարզ­վում է՝ օ­րեն­քի հա­մա­ձայն օ­րեն­քը խախ­տել են: Մի­քա­յել Բա­դա­լյա­նը նշեց, որ այդ ա­ռու­մով մեծ ա­ռա­ջըն­թաց կա, ու­շադ­րու­թյուն է դարձ­վում պատ­մա­կան մի­ջա­վայ­րի պահ­պա­նու­թյա­նը, պետք է խս­տաց­վի հու­շար­ձան­նե­րի մա­սին օ­րեն­քը, հնա­գի­տու­թյան մա­սին օ­րենք պիտի լի­նի՝ խիստ կե­տե­րով: Հնա­գե­տի կար­ծի­քով՝ ե­թե օ­րի­նա­խախտ­նե­րը պատժ­վեն, շա­տե­րը կզգաստանան, նման դեպ­քեր էլ չեն լի­նի: Իսկ ա­մե­նա­կարևո­րը` մենք պետք է փո­խենք մեր վե­րա­բեր­մունքն ու գի­տակ­ցու­թյու­նը: Շատ լավ կլի­նի, օ­րի­նակ, որ տար­բեր հա­մայ­նք­նե­րի դպ­րոց­նե­րում հնա­գետ­նե­րը սե­մի­նար­ներ անց­կաց­նեն. չէ՞ որ Հայաս­տա­նի յու­րա­քան­չյուր հա­մայնք ու­նի հա­րուստ պատ­մամ­շա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թյուն, ո­րի պահ­պան­ման ու հան­րահռ­չակ­ման համար առավել քան կարևոր դեր պետք է ունենան հենց համայնքի բնակիչ­ները:

Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­Ն

Դիտվել է՝ 3452

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ