Մանրամասն որոնում (արխիվ)
18.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » Վա­շինգ­տո­նը՝ սիո­նիս­տա­կան վար­չա­կար­գի շա­հե­րի պաշտ­պան

Վա­շինգ­տո­նը՝ սիո­նիս­տա­կան վար­չա­կար­գի շա­հե­րի պաշտ­պան

Վա­շինգ­տո­նը՝ սիո­նիս­տա­կան վար­չա­կար­գի շա­հե­րի պաշտ­պան
24.01.2020 | 04:50
Դա ԱՄՆ-ի և Իս­րա­յե­լի «ա­ռա­ջին ա­տամն» էր Ղա­սեմ Սո­լեյ­մա­նիի դեմ։ Հե­տո Իս­րա­յե­լը հար­վա­ծեց Դա­մաս­կո­սի օ­դա­նա­վա­կա­յա­նին և տո­նում էր գե­նե­րա­լի սպա­նու­թյու­նը։ Այն­պես որ, ին­չի՞ մա­սին են այժմ այդ­քան ոգևոր­ված ստում ԱՄՆ-ը և Իս­րա­յե­լը։ Ի­զուր չէր, որ 2020 թ. հուն­վա­րի 4-ին Սաու­դյան Ա­րա­բիա­յում ԱՄՆ-ի նախ­կին դես­պան Չաս Ֆրի­մա­նը ռու­սա­կան «ՌԻԱ Նո­վոս­տի»-ին հայ­տա­րա­րել է, որ Ի­րա­նի ԻՀՊԿ-ի գե­նե­րա­լի ա­պօ­րի­նի սպա­նու­թյու­նը «ռազ­մա­վա­րա­կան սխալ էր, ո­րը ԱՄՆ-ի յու­րա­քան­չյուր զին­վո­րա­կան պաշ­տո­նա­տար ան­ձի վե­րա­ծել է թի­րա­խի։ Դա ոչ թե հա­տու­ցում էր, այլ նա­խա­պես պլա­նա­վոր­ված պատր­վա­կի օգ­տա­գոր­ծում օ­տա­րերկ­րա­ցի պաշ­տո­նա­կան դեմ­քի սպա­նու­թյան հա­մար, ո­րը թշ­նա­մի էր նշա­նակ­ված։ Դրանք պա­տե­րազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ էին, ո­րոնք ան­խու­սա­փե­լիո­րեն կհան­գեց­նեն պա­տաս­խան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի»։ Նախ­կին դես­պա­նը նաև ըն­դգ­ծել է, որ չկան Թրամ­փի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը հաս­տա­տող կամ նման կան­խիչ մի­ջո­ցա­ռում­ներն ար­դա­րաց­նող կոնկ­րետ ա­պա­ցույց­ներ։ Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյու­նը Ֆրի­մա­նը ո­րա­կեց որ­պես «ար­տա­դա­տա­կան մա­հա­պա­տիժ» և Միա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րում օ­րեն­քի գե­րա­կա­յու­թյան սկզ­բուն­քից հե­տա­գա նա­հանջ։ Կր­կին ըն­դգ­ծենք, որ դա սույն նյու­թի հե­ղի­նա­կի կամ Ի­րա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կար­ծի­քը չէ, այլ եր­կար տա­րի­ներ Մեր­ձա­վոր Արևել­քում աշ­խա­տած հենց ա­մե­րի­կա­ցի դի­վա­նա­գե­տի կող­մից ԱՄՆ-ի ի­րա­կա­նաց­րած պե­տա­կան ա­հա­բեկ­չու­թյան գոր­ծո­ղու­թյա­նը տր­ված լիո­վին օ­բյեկ­տիվ գնա­հա­տա­կան։
Ի­րան­ցի գե­նե­րա­լի դեմ ԱՄՆ-ը և Իս­րա­յե­լը (նրանց հետ էլ՝ Բար­զա­նիի քր­դա­կան կլա­նը) «երկ­րորդ ա­տամն» ու­նե­ցան, երբ Սո­լեյ­մա­նին տա­պա­լեց «Քրդս­տա­նի ան­կա­խու­թյան պատր­վա­կով Մո­սու­լի և Քիր­կու­կի բռ­նա­զավ­թում» ան­վան­մամբ գոր­ծո­ղու­թյու­նը։ Ինչ­պես տես­նում ենք, այդ թե­ման ար­դեն ան­մի­ջա­կա­նո­րեն վե­րա­բե­րում է Ի­րա­քին և այն ճա­կատ­նե­րին, որ­տեղ գոր­ծում էին «Ալ-Հաշդ աշ-Շաա­բիի» աշ­խար­հա­զո­րա­յին­նե­րը, ո­րոնք այդ ժա­մա­նակ ար­դեն գրանց­ված էին որ­պես Ի­րա­քի ԶՈՒ-ի զո­րա­մա­սեր և ստո­րա­բա­ժա­նում­ներ։ Չէ՞ որ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը փոր­ձում էին շիա­նե­րին ար­գե­լել մաս­նակ­ցել նույն Մո­սու­լի հա­մար մար­տե­րին։ Իսկ երբ Բար­զա­նին մտ­քին դրեց յու­րաց­նել Քիր­կուկն ու նրա ած­խաջ­րածնա­յին հարս­տա­գույն հան­քա­վայ­րե­րը, Սո­լեյ­մա­նին բա­րե­կա­մա­բար խո­սեց Բար­զա­նիի ընդ­դի­մա­դիր­նե­րի հետ։ Ար­դյուն­քը ե­ղավ Թա­լա­բա­նիի կլա­նի քր­դե­րի կող­մից Քիր­կու­կի հանձ­նու­մը շիա աշ­խար­հա­զո­րա­յին­նե­րին և ի­րան­ցի ռազ­մա­կան խոր­հր­դա­տու­նե­րին։ Միա­ժա­մա­նակ խա­փան­վեց նաև Ի­րա­քի կազ­մից Ի­րա­քյան Քրդս­տա­նի ան­ջա­տու­մը, ին­չը պատ­ճառ դար­ձավ Քր­դա­կան տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին կա­ռա­վա­րու­թյան նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նից Մա­սուդ Բար­զա­նիի պաշ­տո­նա­թո­ղու­թյան։
«Եր­րորդ ա­տամն» Ի­րա­նի թշ­նա­մի­ներն ստա­ցան... Վե­նե­սուե­լա­յում։ Այն­տեղ ըն­դա­մե­նը 1-2 ամ­սում հան­կար­ծա­կի ստեղծ­վե­ցին ժո­ղովր­դա­կան աշ­խար­հա­զո­րի ու­ժե­րը՝ 50 հա­զար մար­դուց ոչ պա­կաս կազ­մով։ Դա վե­նե­սուե­լա­ցի ո­րոշ զին­վո­րա­կան­նե­րի հետ պա­հեց բա­ցա­հայտ դա­վա­ճա­նու­թյու­նից և խռո­վա­րար Խուան Գուայ­դո­յի կողմն անց­նե­լուց, իսկ Կո­լում­բիա­յին ու Բրա­զի­լիա­յին ստի­պեց մինչև ի­րենց տա­րած­քը Վե­նե­սուե­լա ԱՄՆ-ի ռազ­մա­կան ներ­խուժ­ման պլաց­դարմ դարձ­նե­լը լր­ջո­րեն մտա­ծել։ Ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի տեղն ով լի­ներ, որ «չվր­դով­վեր»։ Իսկ Վե­նե­սուե­լան ու­նե­ցավ իր ժո­ղովր­դա­կան աշ­խար­հա­զո­րը հենց Ի­րա­նի պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րար, գե­նե­րալ Ա­միր Խա­թա­միի պաշ­տո­նա­կան այ­ցից հե­տո։ Ճիշտ է, ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րին Հա­րա­վա­յին Ա­մե­րի­կա­յում գերտ­հաճ ա­նակն­կալ էր սպա­սում. պարզ­վեց, որ գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նին շատ «սերտ բա­րե­կամ» է Ռու­սաս­տա­նի և Չի­նաս­տա­նի հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի հետ։ Վե­նե­սուե­լա­յում ամ­բողջ հս­տա­կու­թյամբ երևաց այն, ին­չը մենք տես­նում ենք. Ի­րա­նի, Ռու­սաս­տա­նի և Չի­նաս­տա­նի ռազ­մա­կան ու հե­տա­խու­զա­կան միու­թյուն­նե­րը, և հենց Վե­նե­սուե­լա­յում։ Ի դեպ, դեկ­տեմ­բե­րի վեր­ջին Եվ­րա­սիա­յի այդ ե­րեք «կե­տե­րը» Հոր­մու­զի նե­ղու­ցում, Օ­մա­նի ծո­ցում և Հնդ­կա­կան օվ­կիա­նո­սի հյու­սի­սա­յին մա­սում անց­կաց­րին ա­ռա­ջին հա­մա­տեղ ե­ռա­կողմ զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րը, և կր­կին ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը տհաճ ապ­րում­ներ ու­նե­ցան։
«Չոր­րորդ ա­տա­մը» Ե­մենն է։ Այն­տեղ ա­մեն ինչ բազ­մա­շերտ է։ Մեր խն­դի­րը չէ ԱՄՆ-ի «կրտ­սեր գոր­ծըն­կեր­նե­րին»՝ Սաու­դյան Ա­րա­բիա­յին և Ա­ՄԷ-ին, ե­մեն­ցի­նե­րի հասց­րած ապ­տակ­նե­րի ման­րա­մաս­նե­րի նկա­րագ­րու­թյու­նը։ Բայց փաստ է Ե­մենն էլ վե­րա­փո­խե­լու ա­մե­րի­կյան ծրագ­րի լիա­կա­տար տա­պա­լու­մը։ «Հին­գե­րորդ ա­տա­մը» Կա­տա­րի փա­խուստն է ԱՄՆ-ի և Իս­րա­յե­լի կողմ­նա­կից­նե­րի ճամ­բա­րից դե­պի Ռու­սաս­տան և Ի­րան։ Դեռ շատ բան կա­րե­լի է թվար­կել՝ հաշ­վի առ­նե­լով, որ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի ե­րեկ­վա «հա­ճա­խորդ­նե­րը»՝ աֆ­ղա­նա­կան «Թա­լի­բա­նի» զի­նյալ­նե­րը, վեր­ջին 1-1,5 տա­րում հա­ճախ են բա­նակ­ցե­լու գնում Թեհ­րան... Բո­լորն էին հաս­կա­նում, որ ա­մե­նու­րեք, որ­տեղ ԱՄՆ-ը և Իս­րա­յե­լը տա­պալ­վում էին, նախ լի­նում էին գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նին և նրա «Քոդս» հա­տուկ ջո­կա­տը։
Բո­լո­րին հե­տաք­րք­րում ու կա­տա­ղեց­նում է Ի­րա­նի ար­ձա­գան­քը։ Չհամ­բե­րե­լով, ար­դեն նույ­նիսկ կան­խա­գու­շա­կում­ներ են ե­ղել, թե իբր՝ կխո­սեն-կգո­ռան, և ա­մեն ինչ կհան­դարտ­վի, իբր ոչ ոք ոչն­չի պատ­րաստ չէ։ Թույլ տվեք կր­կին հի­շեց­նել. ԱՄՆ-ը ո­րո­շել է անց­նել «կար­միր գի­ծը», որն Ի­րա­նը գծել էր դեռ Ի­րա­քի վրա իս­րա­յե­լա­կան ա­նօ­դա­չու թռ­չող սար­քե­րով (ԱՕԹՍ), այն էլ՝ Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քից, հար­ձա­կու­մից հե­տո։ Մենք չենք թվար­կի և մեջ­բե­րում­ներ չենք բե­րի ի­րա­նա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից. դրան­ցով լիքն է մո­լո­րա­կի տե­ղե­կատ­վա­կան դաշ­տը։ Այժմ հայտ­նի է, որ զոհ­ված­նե­րին ար­ժա­նի փո­խա­րի­նող­ներ են գտն­վել։ «Ալ-Հաշդ աշ-Շաա­բիի» հրա­մա­նա­տա­րու­թյու­նը Ա­բու Մահ­դի ալ Մու­հան­դի­սի հետ­նորդ է նշա­նա­կել «Բադր» բրի­գա­դի հրա­մա­նա­տար Հա­դի ալ Ա­մե­րիին, որն էլ ա­վե­լի ի­րա­նա­մետ է, քան զոհ­ված Մու­հան­դի­սը։ Ա­մե­րին, ո­րը միա­ժա­մա­նակ Ի­րա­քի խոր­հր­դա­րա­նի՝ մե­ծու­թյամբ երկ­րորդ խմ­բակ­ցու­թյան՝ «Ալ ֆաթ­հի» ա­ռաջ­նորդն է, Մու­հան­դի­սի հետ­նորդ է նշա­նակ­վել Ի­րա­քի աշ­խար­հա­զո­րա­յին­նե­րի բո­լոր բարձ­րաս­տի­ճան հրա­մա­նա­տար­նե­րի հան­դի­պու­մից հե­տո։ «Բադ­րը» Ի­րա­քի ա­մե­նաա­ռա­ջին և ա­մե­նա­հետևո­ղա­կան շիա ի­րա­նա­մետ աշ­խար­հա­զո­րե­րից մեկն է։ Այն­պես որ, ե­թե որևէ մե­կը Մու­հան­դի­սին սպա­նե­լով ու­զում էր «խել­քի բե­րել» Ի­րա­քի շիա­նե­րին, ա­պա սխալ­վել է հա­շիվ­նե­րում։ «Բադ­րի» կազ­մում կա տա­սից ոչ պա­կաս բրի­գադ, և դա բո­լո­րը չէ։
Այդ աշ­խար­հա­զո­րի մա­սին ա­հա թե ինչ էին գրում Ռու­սաս­տա­նում 2014 թվա­կա­նին. «Հա­դի ալ Ա­մե­րին Ի­րա­քի ա­մե­նա­մար­տու­նակ շիա աշ­խար­հա­զո­րե­րից մե­կի ղե­կա­վարն է։ Նրա մար­տիկ­նե­րը երևի միակն են, որ կա­րող են կանգ­նեց­նել ԻՊ-ի ար­մա­տա­կան­նե­րին»։ Վեր­ջին 30 տա­րում Ա­մե­րին Ի­րա­նի կող­մից հա­րա­զատ Ի­րա­քի դեմ կռ­վող պար­տի­զա­նից դար­ձել է հայտ­նի դաշ­տա­յին հրա­մա­նա­տար, «մահ­վան էս­կադ­րո­նի» ղե­կա­վար, Բաղ­դա­դում խոր­հր­դա­րա­նի ան­դամ, որ­տեղ ա­ռանց­քա­յին դեմք է հա­մար­վում ԻՊ-ի դեմ պայ­քա­րում։ «Մարդ­կանց մեջ ի­րաք­ցի­նե­րը գնա­հա­տում են խի­զա­խու­թյու­նը»,- այս­պես է բա­ցատ­րում իր նվա­ճում­ներն Ա­մե­րին։ Նա գլ­խա­վո­րում է «Բադր» կազ­մա­կեր­պու­թյու­նը, որն ան­ցյա­լում շիա­կան զին­ված կազ­մա­վո­րում էր և Ի­րա­քի քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տե­րազ­մում աչ­քի էր ըն­կել իր դա­ժա­նու­թյամբ։ Այ­սօր «Բադ­րը» քա­ղա­քա­կան կու­սակ­ցու­թյուն է, ո­րը սա­տա­րում է Ի­րա­քի Գե­րա­գույն իս­լա­մա­կան խոր­հր­դի զին­վո­րա­կան թևին (այ­սինքն՝ Մեծ ա­յա­թո­լա Սե­յեդ Ա­լի աս Սիս­տա­նիին)։ Թեև Ա­մե­րին Ի­րա­քի քա­ղա­քա­կան կյան­քին մաս­նակ­ցում է 2003-ից, բայց նկա­տե­լի դեմք է դար­ձել վեր­ջերս, երբ կա­ռա­վա­րու­թյունն ԻՊ-ի դեմ պայ­քա­րում ստիպ­ված ներգ­րա­վեց շիա աշ­խար­հա­զո­րա­յին­նե­րին։ Ա­մե­րին Սո­լեյ­մա­նիին բնու­թագ­րել է որ­պես «ըն­կե­րոջ, լավ մար­դու և մար­տի­կի», ա­վե­լաց­նե­լով, որ իր կազ­մա­կեր­պու­թյու­նը «հպար­տա­նում» է Ի­րա­նի հետ դա­շին­քով։ «Այս­տեղ թաքց­նե­լու բան չկա,- ա­սել է նա։- Մենք Ի­րա­նի հետ 1400 կմ սահ­ման ու­նենք, հարևան­ներ ենք։ Մենք Ի­րա­քում ժա­մա­նա­կա­վոր հյու­րեր չենք, որ պար­զա­պես վերց­նենք ու գնանք այս­տե­ղից»։ Եր­կար տա­րի­ներ, դեռ մինչև ԻՊ-ի ա­հա­բե­կիչ­նե­րի ագ­րե­սիան, «Բադ­րը» Ի­րա­քի ՆԳՆ-ի հս­կի­չը, հո­գա­բար­ձուն էր։ Նրա ա­մե­նա­հայտ­նի ստո­րա­բա­ժա­նում­ներն էին Գայ­լի բրի­գադ­նե­րը և Հրաբ­խի բրի­գադ­նե­րը (պայ­քար պար­տի­զան­նե­րի դեմ), ինչ­պես նաև Կա­րի­ճի բրի­գադ­նե­րը (հե­տա­խու­զու­թյուն և դի­վեր­սիա­ներ)։ Հույս հայտ­նենք, որ ԱՄՆ-ը և Իս­րա­յե­լը չա­փա­զանց «գոհ են» այն բա­նից, թե ով է դար­ձել Ի­րա­քի գլ­խա­վոր զին­վո­րա­կա­նը «Քա­թաիբ Հզ­բո­լա­հի» ա­ռաջ­նորդ Ա­բու Մու­հան­դի­սի սպա­նու­թյու­նից հե­տո։
Իսկ Թեհ­րա­նում Ի­րա­նի հոգևոր ա­ռաջ­նորդ Խա­մե­նեին զոհ­ված գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նիի փո­խա­րեն «Քոդս» ջո­կա­տի հրա­մա­նա­տար է նշա­նա­կել բրի­գա­դա­յին գե­նե­րալ Էս­մո­յիլ Քա­հա­նիին, որն ա­ռաջ այդ ջո­կա­տի հրա­մա­նա­տա­րի տե­ղա­կալն էր։ Խա­մե­նեիի խոս­քով, ջո­կա­տի խն­դիր­նե­րը կմ­նան ան­փո­փոխ։ Նա շնոր­հա­կա­լու­թյուն է հայտ­նել Քա­հա­նիի գոր­ծըն­կեր­նե­րին իր հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լու հա­մար և նոր ղե­կա­վա­րու­թյա­նը մաղ­թել «հա­ջո­ղու­թյուն, քա­ջա­լե­րանք և ար­դյու­նա­վետ կա­ռա­վա­րում»։ Մեր­ձա­վոր Արևել­քում Քա­հա­նին Սո­լեյ­մա­նիի հետ աշ­խա­տել է ա­մե­նու­րեք։ Վա­շինգ­տո­նում և Թել Ա­վի­վում բա­վա­րար­վա՞ծ են։ «Քոդ­սը» շար­քում է. ու­րեմն նաև ստո­րա­բա­ժա­նու­մը և ա­յա­թո­լա­յի նախ­կին բարձր վս­տա­հու­թյունն ան­ցել են Սո­լեյ­մա­նիի օգ­նա­կա­նի և զի­նակ­ցի ձեռ­քը, ո­րը շատ մեծ առն­չակ­ցու­թյուն ու­ներ Սո­լեյ­մա­նիի և «Քոդս» ջո­կա­տի հաղ­թա­նակ­նե­րին, հետևա­բար, նաև ԱՄՆ-ի և Իս­րա­յե­լի բո­լոր տա­պա­լում­նե­րին Մեր­ձա­վոր Արևել­քում, Վե­նե­սուե­լա­յում, Աֆ­ղանս­տա­նում և ա­մե­նուր։ ՈՒ­րեմն ա­ռաջ­վա պես ԻՀՊԿ-ի և «Քոդ­սի» խն­դիր­ներն են մնում ԻՀՊԿ-ի բո­լոր կա­ռույց­նե­րի, Ի­րա­նի բա­նա­կի, «Բա­սիջ» աշ­խար­հա­զո­րի, հե­տա­խու­զու­թյան ու հա­կա­հե­տա­խու­զու­թյան ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի գեր­բարձր մո­բի­լի­զա­ցիան, մո­լո­րա­կի բո­լոր (Հնդ­կաս­տա­նում, Պա­կիս­տա­նում, Աֆ­ղանս­տա­նում և այլն) շիա աշ­խար­հա­զո­րե­րի գեր­բարձր մո­բի­լի­զա­ցիան, ոչ թե հու­սալ­քու­թյու­նը և պարտ­վո­ղա­կա­նու­թյու­նը։
Ի՞նչ է լի­նե­լու այժմ և պա­կաս կարևոր չէ, ինչ­պես է լի­նե­լու։ Այն, ինչ կլի­նի կամ կա­րող է լի­նել, կսկ­սի կա­տար­վել, այս­պես թե այն­պես, Ղա­սե­մի զոհ­վե­լու կա­պակ­ցու­թյամբ Ի­րա­նում հայ­տա­րար­ված ե­ռօ­րյա սգից հե­տո։ Աշ­խար­հին հայտ­նի է, որ Ի­րա­նի հոգևոր ա­ռաջ­նորդ ա­յա­թո­լահ Խա­մե­նեին և ԻԻՀ նա­խա­գահ Ռո­հա­նին հայ­տա­րա­րել են, որ Թեհ­րա­նը վրեժ կլու­ծի ԱՄՆ-ից, իսկ պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րար Ա­միր Խա­թա­մին խոս­տա­ցել է «խոր­տա­կիչ հար­ված» հասց­նել զո­րա­վա­րի մահ­վան հա­մար։ Ա­վե­լի պարզ. Խա­մե­նեին հայ­տա­րա­րել է, որ «ԱՄՆ-ի հար­ձա­կու­մը Ի­րա­քի «Ալ-Հաշդ աշ-Շաա­բի» աշ­խար­հա­զո­րի դիր­քե­րի վրա մեծ սխալ է» և նշել, որ «ԱՄՆ-ը պա­տաս­խան կտա գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյան հա­մար»։ Ինչ­պես ցույց է տվել ա­յա­թո­լա Խա­մե­նեին, «Ալ-Հաշդ աշ-Շաա­բիի» ու­ժե­րի դիր­քե­րի վրա հար­ձա­կումն ի­րա­կա­նում ԻՊ ա­հա­բեկ­չա­կան խմ­բա­վոր­ման հա­մար վրեժ լու­ծե­լու ԱՄՆ-ի փորձն է, ո­րով­հետև հենց Ի­րա­քի ժո­ղովր­դա­կան աշ­խար­հա­զո­րի ու­ժերն են ջախ­ջա­խել ԻՊ-ը։ ԱՄՆ-ի նա­խա­գա­հը և մյուս պաշ­տո­նյա­նե­րը ներ­կա­յումս փոր­ձում են Ի­րա­նին մե­ղադ­րել այդ հան­ցա­գոր­ծու­թյան հա­մար։ Ա­մե­րի­կան պետք է հի­շի, որ ին­քը մի ան­շր­ջե­լի գոր­ծըն­թաց է գոր­ծի գցել, ո­րը բու­մե­րան­գի պես կշրջ­վի Վա­շինգ­տո­նի դեմ։ Թրամ­փի սխալ հաշ­վարկ­նե­րը պատ­ճառ են դար­ձել, որ արևմտյան եր­կր­նե­րի տե­ղե­կատ­վա­կան շր­ջա­նակ­ներն ու ԶԼՄ-նե­րը ե­կել են այն եզ­րա­կա­ցու­թյան, որ այն, ինչ կա­տար­վում է Սպի­տակ տա­նը, ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն չէ։ Մյուս կող­մից, տես­նում ենք, որ Ի­րա­նի քա­ղա­քա­կան ու ռազ­մա­կան ղե­կա­վա­րու­թյու­նը ո­չինչ չի հս­տա­կեց­նում, կար­ծես «դա­դար է պա­հում»։ Միայն քիչ տե­ղե­կաց­ված­նե­րը կա­րող են մտա­ծել, թե դա Ի­րա­նի ղե­կա­վա­րու­թյան թու­լու­թյու­նից կամ այն գի­տակ­ցու­թյու­նից է, թե ԱՄՆ-Իս­րա­յել եր­կյա­կի և Ի­րա­նի ռազ­մա­կան կա­րո­ղու­թյուն­ներն ան­հա­մա­չափ են։ Դժ­վար է պատ­կե­րաց­նել այն մարդ­կանց մտա­ծե­լա­կեր­պը, ո­րոնք հա­մոզ­ված են, որ Ի­րա­նը «վա­խե­ցել է»։ Միայն «Բադ­րի» հրա­մա­նա­տար Ա­մե­րիի մա­սին մեր տվյալ­նե­րը ցույց տվե­ցին, որ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րից ու Իս­րա­յե­լից չեն վա­խե­նում նույ­նիսկ Ի­րա­քում։ Ա­վե­լի շատ սար­սա­փի մեջ են Վա­շինգ­տո­նի ու Թել Ա­վի­վի դաշ­նա­կից­նե­րը, ե­թե դա­տենք ըստ Թուր­քիա­յի ու եվ­րո­պա­կան եր­կր­նե­րի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րի։
Բայց Ի­րա­նի ղե­կա­վա­րու­թյան խոս­քում հս­տա­կու­թյուն չկա, ուս­տի մենք դի­մե­ցինք ա­նուղ­ղա­կի կար­ծիք­նե­րի ու վկա­յու­թյուն­նե­րի։ Ա­սենք ուղ­ղա­կի. Հա­յաս­տա­նում և Ար­ցա­խում ու­շադ­րու­թյուն դարձ­րին Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյա­նը։ Ցա­վոք, ոչ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը, թեև Ար­ցա­խի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը գրե­թե միշտ հա­մեստ են այս կամ այն բա­նի մա­սին տե­սա­կետ ար­տա­հայ­տե­լիս։ Իսկ ա­հա Հա­յաս­տա­նում սպաս­վում էր ոչ այն ա­նա­տամ «ընդ­հա­նուր» ար­ձա­գան­քը, թե իբր մտա­հոգ­ված ենք։ Բարձ­րա­գույն իշ­խա­նու­թյունն ընդ­հան­րա­պես չգի­տես ին­չով էր զբաղ­ված, մինչ­դեռ շատ եր­կր­նե­րում մինչև անվ­տան­գու­թյան խոր­հուրդ­նե­րի նիս­տե­րին հա­սավ։ Ար­ցա­խի ԱԽ նախ­կին քար­տու­ղար, նա­խա­գա­հի թեկ­նա­ծու Վի­տա­լի Բա­լա­սա­նյա­նի հուն­վա­րի 3-ի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ար­տա­ցո­լեց այն ի­րո­ղու­թյու­նը, որ Ար­ցա­խի մտա­ծող քաղ­գոր­ծիչ­նե­րը և հան­րու­թյունն իս­կա­պես ան­հան­գս­տա­ցած են և գե­րա­դա­սում են հա­մե­րաշ­խու­թյուն հայտ­նել Ի­րա­նին։ Դա բա­ցատ­րե­լի է. ԼՂՀ-ն ան­մի­ջա­կա­նո­րեն սահ­մա­նա­կից է Ի­րա­նին, և վեր­ջի­նիս շուրջն ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի ծա­վա­լումն ան­խու­սա­փե­լիո­րեն կազ­դի Ար­ցա­խի վրա։ Ար­ցա­խի պան­ծա­լի գե­նե­րա­լի հայ­տա­րա­րու­թյան մեջ աս­վում է. «Գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նին ա­ռանց­քա­յին դեմք էր Ի­րա­քում ու Սի­րիա­յում ա­հա­բե­կիչ­նե­րի դեմ պայ­քա­րում և Իս­լա­մա­կան դի­մադ­րու­թյան ճա­կա­տի ի­րա­կան ղե­կա­վարն ու հաղ­թա­նա­կի խոր­հր­դա­նի­շը։ 2003 թվա­կա­նից, երբ ԱՄՆ-ի ու նրա դաշ­նա­կից­նե­րի զին­ված ու­ժե­րը ներ­խու­ժե­ցին Ի­րաք, իսկ 2011-ին՝ Սի­րիա, ՄԱԿ-ի կող­մից ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներ ճա­նաչ­ված ԻՊ-ը և «Ալ Նուս­րան», ո­րոնք ֆի­նան­սա­կան ու ռազ­մա­կան օգ­նու­թյուն էին ստա­նում ԱՄՆ-ից, Թուր­քիա­յից, Կա­տա­րից, Սաու­դյան Ա­րա­բիա­յից, ՆԱՏՕ-ի մի շարք եր­կր­նե­րից, ի­րենց տե­րե­րի հրա­մա­նով Ի­րա­քում ու Սի­րիա­յում ա­վե­րե­ցին հա­րյու­րա­վոր քա­ղաք­ներ, հա­զա­րա­վոր գյու­ղեր, սպա­նե­ցին հա­րյուր­հա­զա­րա­վոր մարդ­կանց, մի­լիո­նա­վոր մար­դիկ դար­ձան փախս­տա­կան, իսկ տաս­նյակ­հա­զա­րա­վոր­ներ՝ պա­տանդ։ Հայ­րե­նի­քի հա­մար ա­զա­տագ­րա­կան այդ պա­տե­րազ­մում Ի­րա­նը բա­րո­յա­կան, ռազ­մա­կան ու մար­դա­սի­րա­կան օգ­նու­թյուն է ցույց տա­լիս իր հա­վա­տա­կից­նե­րին։
Ի­րա­քի ու Սի­րիա­յի ա­զա­տա­սեր քա­ղա­քա­ցի­նե­րը եր­կար տա­րի­ներ զեն­քը ձեռ­քին կռ­վում են օ­կու­պանտ­նե­րի, ա­ռա­ջին հեր­թին՝ Թուր­քիա­յի և իս­լա­մա­կան ար­մա­տա­կան­նե­րի դեմ, ո­րոնք պե­տա­կան ա­հա­բեկ­չու­թյամբ են զբաղ­վում այդ ժո­ղո­վուրդ­նե­րի նկատ­մամբ։ 20-րդ դա­րի սկզ­բում պե­տա­կան ա­հա­բեկ­չու­թյան զոհ դար­ձան հա­յե­րը, ո­րոնց ե­ղեռ­նի են­թար­կե­ցին ու տնա­զուրկ ա­րե­ցին թուր­քա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը։ 31 տա­րի ա­ռաջ Ար­ցա­խում Թուր­քիա­յի կրտ­սեր եղ­բայր Ադր­բե­ջա­նը նույն­պես փոր­ձեց պե­տա­կան ա­հա­բեկ­չու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նել հա­յե­րի նկատ­մամբ, ին­չը նրան չհա­ջող­վեց հայ ժո­ղովր­դի հե­րո­սա­կան պայ­քա­րի և բա­րի կամք դրսևո­րած եր­կր­նե­րի մար­դա­սի­րա­կան կամ­քի շնոր­հիվ։ Այ­սօր մեծ վշ­տի մեջ են Ի­րա­նի, ինչ­պես նաև Ի­րա­քի, Սի­րիա­յի և այն եր­կր­նե­րի իշ­խա­նու­թյուն­ներն ու քա­ղա­քա­ցի­նե­րը, ո­րոնք կռ­վում են հա­նուն ա­զա­տու­թյան և օ­տա­րի լծից ա­զա­տագր­ման ու ինք­նիշ­խա­նու­թյան վե­րա­կան­գն­ման։ Գե­նե­րալ Ղա­սե­մ Սո­լեյ­մա­նիի մա­հը չի թու­լաց­նի Ի­րա­քի, Սի­րիա­յի և այլ եր­կր­նե­րի՝ պա­տե­րազ­մում հաղ­թե­լու ցան­կու­թյու­նը, իսկ այդ կո­րուստն էլ ա­վե­լի կմիա­վո­րի բո­լոր ա­զա­տա­սեր ժո­ղո­վուրդ­նե­րին, ո­րոնք կռ­վում են հա­նուն ա­զա­տագ­րու­թյան»։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 6295

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Մերձավոր Արևելքում էսկալացիայի խորացումը կարող է էապես փոխել տարածաշրջանային (ներառյալ Հարավային Կովկասը) տրանսպորտային-լոգիստիկ համակարգը...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.