«Լավ հաշվետարներ միշտ էլ պետք են»
14.02.2020 | 02:35
Հայտնի է, որ սպորտում ահռելի մեծության գումարներ են շրջանառվում: Ահա թե նաև ինչու են թիմերը շահագրգռված հաղթական մրցելույթներով, իսկ հաղթելու համար պարտադրված ես տիրապետելու ոլորտի մասին ու շուրջ ամբողջական տեղեկույթին: Սակայն ինքնին հասկանալի է, որ այն սկուտեղի վրա ոչ մեկն էլ չի մատուցի: Հետևաբար այդ ինֆորմացիան ունենալու համար, հարկ եղած դեպքում, պարտադրված ես դիմելու և ծայրահեղ քայլերի: Զորօրինակ… լրտեսության:
ՊԱՏԺԵԼԻ ԼԻՆԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՉԵՆ ԻՄԱՑԵԼ
Քննարկվելիք խնդրո կտրվածքով 2020-ի լրտեսական առաջին սյուժեն «երկնեց» անդադրում Ժոզե Մոուրինիոն, որի ղեկավարած «Տոտենհեմը» մրցում էր «Սաուտհեմպտոնի» հետ ու արդեն 17-րդ րոպեին «սրբերին» զիջում էր 0:1 հաշվով: Տեսախցիկները հստակ ֆիքսել են, թե ինչպես խաղի ընթացքից դժգոհ Մոուրինիոն բառացիորեն ներխուժում է մրցակից թիմի տեխնիկական գոտի ու քիթը խոթում նրա մարզչական խորհրդի թղթերի մեջ: Միջադեպը «հարթվել» է նրանով, որ հանդիպման մրցավարը դեղին քարտ է ցույց տվել պորտուգալացի մարզչին: Սակայն երբ լրջորեն ես թաթախվում լրտեսման միջոցով փաստ հայթայթելու գործերին, Մոուրինիոյի դեպքը մանր կարգի խուլիգանությունների դասից է: Իրականում լրտեսման դեպքեր կան, որ կինո են հիշեցնում:
Դարասկզբին Անգլիայում հզոր աղմուկ բարձրացավ այն առիթով, որ «Դերբին» բացահայտել էր «Լիդսի» լրտեսին, որը թիմի գլխավոր մարզիչ Մարսելո Բիելսայի հրահանգով հեռադիտակով գաղտնադիտել էր մրցակցի մարզումները: «Լրտեսն» իմացել էր նաև, որ «Լիդսի» լավագույն ֆուտբոլիստը հանդիպումը բաց է թողնելու, ու թիմն ըստ այդմ էր կառուցել հանդիպման տակտիկան ու ստրատեգիան: «Լիդսն» այդ խաղում հաղթեց, լրտեսությունը թիմին արժեցավ 200 հազար ֆունտ ստեռլինգ, որը, ի միջի այլոց, Մարսելոն վճարեց իր գրպանից, մամլո ասուլիսին խոստովանելով, որ իր մարդը, այո, լրտեսել է, սակայն ինքը վստահ չէ, որ դրա համար պատիժ է հասնում: Դեպքից առժամանակ անց հայտնի են դարձել եղածի մանրամասները: Պարզվում է՝ Բիելսայի ստաժորը՝ փորձնակը, «Դերբիին» լրտեսել է ոչ միայն մարզումային օրը: Նա նախօրեին է ժամանել հարևան քաղաք, շփվել բնակչության հետ, փաբերում հանդիպել մրցակից թիմի երկրպագուներին, ուսումնասիրել տեղի մամուլը:
Հար և նման մի գործուղում էլ 2018-ին ունեցել է ֆուտբոլի Շվեդիայի հավաքականի հետախույզ Լարս Յակոբսոնը: Նա վաղօրոք ժամանել է Ավստրիա, որտեղ աշխարհի առաջնությանն էր նախապատրաստվում խմբայինից շվեդների ապագա մրցակիցը՝ Հարավային Կորեայի ընտրանին: Լրտեսը փորձել է տեղակայվել հարավկորեացիների բազայի մերձակայքում՝ բացահայտվելու ժամանակ փորձելով ներկայանալ որպես այդ կողմերով անցնող զբոսաշրջիկ: Բնականաբար, կորեացիները խայծը կուլ չեն տվել ու նրան դուրս են հանել տարածքից: Սակայն հնարամտության հետ խնդիրներ չունեցող Լարս Յակոբսոնը վարձակալել է մեքենա, գնացել բազայի հարևանությամբ գտնվող առանձնատներից մեկը, տանտերերին համոզել լրտեսելու հնարավորություն տալ իրեն՝ տեղադրելով բարձր ճշտության դիտակ ու տեսախցիկ: Բայց պարզվում է՝ Հարավային Կորեայի ընտրանու գլխավոր մարզիչն էլ այս աշխարհի միամիտներից չի եղել. թիմի տղաներին հանձնարարել է խաղաշապիկներ փոխել, որ ըստ այդմ գուշակելն անհնար լինի, իհարկե, հույսը մեծապես դնելով և այն բանի վրա, որ եվրոպացիներին դժվար կլինի շեղաչք ասիացիներին ամբողջապես իրարից զանազանելը:
ՈՒնիկալ դեպք է եղել Իտալիայում, 2013 թվին:
Ջենովական դերբիում «Ջենովայի» երիտասարդական թիմի մարզիչ Լուկա դե Պրան (Իտալիայի ընտրանու երբեմնի դարպասապահ Ջովանի դե Պրայի թոռը) քողազգեստով թաքնվել է թփուտներում, լրտեսել մրցակցի մարզումները: «Սամպդորիայի» երկրպագուները նկատել են, որ թփուտները շարժվում են, բացահայտել են լրտեսումը: Եղածի համար «Ջենովայում» սաստիկ զայրացել են, մարզչին վտարել՝ ասելով, որ դա եղել է բացառապես նրա նախաձեռնությունը, սակայն «Սամպդորիան» հրաշալի է օգտագործել փաստը՝ ստորև մեջբերվող գրությունն ուղեկցելով համապատասխան նկարի ցուցադրումով. «Մենք գիտենք, որ դերբին նյարդերի, տակտիկայի ու ստրատեգիայի հարց է, սակայն, անկեղծ ասած, երբեք չէինք սպասում, որ այն կարող է վերածվել լրտեսման հարթակի: Լուկա դե Պրան՝ «Ջենովայի» դարպասապահների մարզիչն ու ֆուտբոլային բարեկիրթ ծագմամբ մարդը, Ռեմբոյի նման թաքնվել էր բլրակի ճյուղերի հետևում»:
ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԳԱԼԻՍ Է ՓՈԽԱՐԻՆԵԼՈՒ ՏԵԽՆԻԿԱՆ
Ավելի վաղ շրջանում տեղեկության հայթայթման համար հիմնականում օգտագործվում էր մարդկային ռեւսուրսը: «Չելսիում» Մոուրինիոյի թիմում աշխատող երիտասարդ Անդրե Վիլաշ-Բոյաշն այդ նպատակով թաքուն մոտենում էր մրցակիցների մարզաբազաներին, անում իր գործը. «Ես գնահատում էի խաղացողների հոգեբանական ու մարզական պատրաստվածությունը: Ժոզեն հույսը չէր դնում հաջողության վրա»:
Զրոյականներին «Շեֆիլդից» Նիլ ՈՒոռնոկի նշանակած մարդն ընդմիջումներին մրցակիցների հանդերձարանի մուտքերի մոտ ականջ էր դնում:
Ներկայումս նման պարտականությունների մի մասը «ստանձնել» է տեխնիկան: Այսպես՝ նախանցած տարի դեկտեմբերին գաղտնալսման մեղադրանքով դատապարտվեց սեկունդայում հանդես եկող «Գրանադան», որը մրցաշրջանի արդյունքներով տեղափոխվեց ավելի բարձր մրցակցային խումբ` լա լիգա: Անցկացված զննության արդյունքում հանդերձարաններում, մրցավարական սենյակներում, հրդեհաշիջման սարքերի ու պարագաների տեղադրման վայրերում հայտնաբերվեցին գաղտնալսման սարքեր, տեսանկարահանման սարքեր:
Գաղտնալսման տեխնիկական միջոցներից շատ տարածված են դրոնները: 2019-ի ամռանը, ֆուտբոլի Ամերիկայի գավաթի խաղարկության ժամանակ, Բրազիլիայի հետ հանդիպմանն ընդառաջ, Պերուի հավաքականի վրա պտտվում էր անօդաչու սարքը: 2014-ի աշխարհի առաջնության ժամանակ թռչող դրոնների առնչությամբ չէին դադարում ֆրանսիացիների բողոքները: Ռուսաստանում կայանալիք աշխարհի առաջնությանն ընդառաջ որակավորման փուլում հանդիպելու էին Ավստրալիայի ու Հոնդուրասի ընտրանիները: Հյուրերը մարզվում էին Սիդնեյի մարզադաշտում, երբ «այցի եկան» դրոնները: Բնականաբար, հոնդուրասցիները մեծ աղմուկ բարձրացրին, սակայն զավեշտն այն է, որ մի տարի առաջ դրոնների ծառայությունից օգտվում էին իրենք: Ճիշտ է՝ փոքր-ինչ այլ նպատակով (որ իրենց չհետևեն), բայց դե:
Սակայն այնպես չէ, թե լրտեսումների վերաբերմամբ համատարած ժխտողական մոտեցում է: Կան և, այսպես ասենք, «առաջադիմականներ», ովքեր դեմ չեն տեխնոլոգիաների օգտագործմանը, սակայն նմանները մեծ թիվ չեն կազմում, իսկ բացահայտված լրտեսման յուրաքանչյուր դեպք ուղեկցվում է տուգանքների վճարումուվ:
Առանց թվարկումների մեջ խորանալու ասենք, որ միայն ֆուտբոլում չէ, որ լրտեսում են: Լրտեսումները մտել են նաև առօրյա: Պատահական չէ, որ շատերը ստիպված «կուրացնում» են նոութբուքների տեսախցիկների աչքերը: Ահա թե ինչու Huawei-ը մշակել է հատուկ տեխնոլոգիա՝ տեսախցիկն իր գործառույթներին անցնում է այն ժամանակ, երբ դա օգտատիրոջը պետք է:
ՄԻԱՅՆ ԼՐՏԵՍԵԼԸ ՔԻՉ Է
Բոլոր դեպքերում նկատենք՝ լրտեսության հետ կապված դեպքերն առայժմ քրեական օրենսգրքի միջամտության հարց չեն բարձրացնում, ավելի շատ հակասության մեջ են բարոյական ընկալումների, արդար խաղի կանոնների հետ: Սակայն նկատելով հանդերձ` նաև փաստենք, որ լրտեսության դերը չի կարելի գերագնահատել: Ինֆորմացիան ստանալը մի բան է, այն խելամիտ օգտագործելը՝ մի այլ բան: Ասել է թե` այդ թանկարժեք նյութը պիտի կարողանալ նպատակային օգտագործել, իսկ դրա համար վերլուծական միտք պիտի ունենալ, փաստերը խոսեցնել կարողացող ուղեղ ու, բնականաբար, հզոր համակարգիչ, որը կկարողանա տեղեկատվական-վերլուծական այդ ողջ բազան ներառել իր մեջ, դասդասել: Մի խոսքով, եթե մի քիչ շեղվենք կինոյի կողմ ու այնտեղից պեղենք ասելիքի դիպուկությունն ու խորությունը վեր հանող միտքը, պիտի ապավինենք քաղաքացի Կորեյկոյի այն բանաձևմանը, որ բոլոր ժամանակներում էլ լավ հաշվետարները պետք են: Կարծում եմ` մանրելու հարկ չկա, թե ինչ ենք հասկանում ու հասկացնում՝ հաշվետար ասելով:
Մարտին ՀՈՒՐԻԽԱՆՅԱՆ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
