«Այս վիճակի մեղավորը մենք ինքներս ենք»

Հայաստանի մտավորականների ֆորումը հուլիսի 20-ին քննարկում էր կազմակերպել Կարեն Դեմիրճյանի տուն-թանգարանում՝ ներկա օրերի ընթացքը դիտարկման թեմա դարձնելով վերջին քառորդդարյա իրադարձությունների համատեքստում: Ավանդույթի համաձայն՝ քննարկումը սկսեց ֆորումի ավագագույն անդամ, Հայաստանի ժողովրդական դերասան Երվանդ Մանարյանը:

«Այս վիճակի մեղավորը մենք ինքներս ենք, քանի որ շատ հաճախ ենք միամիտի վիճակում հայտնվում, իսկ միամիտ մարդը միշտ էլ հայտնվում է հիմարության կենտրոնում: Ծանր ժամանակներ ենք, այո՛, ապրում, և այսօր ժողովուրդը կարիք ունի ողջախոհ մտքերի: Այնինչ մենք քննում ենք երևույթը, դիտարկում ենք այն տարբեր կողմերից, մոռանալով ամենակարևորը՝ ողջախոհությունը այս ծանր ժամանակներում: Մենք պիտի հասկանանք, որ եթե ինձ հետ համակարծիք եղած մարդը իմ ընկերն է, ապա այլ կարծիք ունեցողը նույնպես իմ ընկերն է: Այսօր պիտի կարողանանք բոլոր տեսակետները ի մի բերել և հասկանալ մեր անելիքը: Պետք է հիշենք, որ մեզնից հետո նոր սերունդն է գալու, և նրանք այսօր նայում են մեզ, կամենում են հասկանալ, թե ինչպես ենք մենք պահում մեզ: Առհասարակ, ինչպես ենք վերաբերվում երկրում ծագած խնդիրներին: Ապրենք այսօր այնպես, որ մեզնից հետո եկողն ավելի ճիշտ ճանապարհով առաջ ընթանա»:

ՎԱՐԴԱՆ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ (քաղաքագետ, աստվածաբան)
-Նախ նշենք, որ Հռոմի պապի այցը պատահականություն չէր: Ներկա աշխարհը շատ լուրջ խնդիրներ ունի Մերձավոր Արևելքում, սակայն վերջին մի քանի տարիների ընթացքում կատարվածը չունի որևէ համադրելիություն նախորդ ժամանակաշրջանների հետ: Տարածաշրջանում աներևակայելի արագությամբ տարածվում են զանգվածային բռնությունները, Հռոմի պապն էլ ահազանգում էր, որ Մերձավոր Արևելքը քրիստոնեաթափ է լինում: Իսկ սա այն տարածաշրջանն է, որտեղ ծագել է քրիստոնեությունը, որտեղ բնակվում են ամենավաղ շրջանի քրիստոնեական համայնքները: Եթե Սիրիայում ավանդաբար բնակչության 10 տոկոսն էր քրիստոնյա, ապա այսօր նրանք կազմում են բնակչության 1-2 տոկոսը: Ամերիկյան (և ոչ ամերիկյան) հետազոտողների գնահատականով մեխանիցիստական մոտեցումը դարձավ գերակշռող: Այս մոտեցման կրողները կանգնած են հանգուցային դիրքերում, նրանք ժամանակակից նեոտրոցկիստներն են, որոնք ժառանգել են տրոցկիստական պատկերացումները, այսինքն, Լև Տրոցկու հետևորդներն են, ով ժամանակին ուղղակի ասում էր՝ գյուղացիությունը պետք է վերանա, քանի որ այն ստեղծում է շուկա, իսկ շուկան վերարտադրում է կապիտալիստական հարաբերություններ: Նման գաղափարի վրա հենվելով ուղղակի հայտարարեցին, որ Մերձավոր Արևելքում կան երկրներ, որտեղ պետք է հաղթի ժողովրդավարությունը, սակայն այդ հաղթական երթը որոշակի գլխացավանք է Արևմուտքի համար: Հռոմի պապը հատուկ նշեց, որ այս տարածաշրջանում ցեղասպանության են ենթարկվել գրեթե բոլոր ազգային փոքրամասնությունները, հատկապես քրիստոնյաները: Սակայն միայն հայերին է հաջողվել ցեղասպանության խնդիրն ամբողջ հասակով կանգնեցնել աշխարհի առջև: Հաշվի առնելով հայերի տարածումը տարածաշրջանում, նրանց վրա հենվելով կարելի է գոնե ճշգրիտ ահազանգումների քաղաքականություն իրականացնել Մերձավոր Արևելքում: Այստեղ, իհարկե, մեծ հարց է ծագում, կներեք, իսկ վերջին հաշվով Հայաստանը ինչի՞ մեջ է ներքաշվում: Չէ՞ որ այսօր մեր առջև կանգնած խնդիրները ծառացած էին նաև նախկինում: Ապրիլյան պատերազմը կարելի է համարել վերոնշյալի բևեռներից մեկը: Եվ կարևորագույն խնդիր է առաջ գալիս. ոչ այնքան իշխանությունները, որքան նրանց հարող առանձին անձինք տարածքների կամ մարդկային կորուստների զուգահեռ են դնում հանրության դեմ՝ կա՛մ տարածքները, կա՛մ մարդկային կորուստներ: Սրանով մենք փոշիացնում ենք շուրջ հարյուր զոհի սխրանքը հանուն հայրենիքի: Այսինքն, ի՞նչ է, մենք տրանսֆորմացնում ենք Ալիևի խո՞սքը՝ եթե հայերը չեն կամենում կոտորվել, թող լքեն Ղարաբաղը: Սա անհեթեթ երկընտրանք է:

Այսօր գլխավոր թեման հայտնի իրադարձություններն են, ՊՊԾ գնդի գրավումը, բայց մի՞թե այն չի հենվում նախորդ եղելությունների վրա: Մենք նրանց համարում ենք ահաբեկիչներ, լավ գիտենալով, որ նրանք ահաբեկիչներ չեն: Եվ հիմա տեղին է հիշել հին հռոմեացիների խոսքը՝ հասարակությունը պետք է կանգ առնի, երբ գիտակցում է, որ կանգնել է խայտառակության շեմին:
Խայտառակության շեմից այն կողմ չանցնելու համար մեր ֆորումը պետք է ուրվագծի՝ ինչ է անհրաժեշտ ձեռնարկել այսօր և վաղը: Մենք ահաբեկչական գործողություններ ենք տեսել հոկտեմբերի 27-ին և մարտի 1-ին: Այսօր հասարակական գիտակցությունը պետք է փաստի՝ ազգային բարձրագույն արժեքների դաշտում անթույլատրելի է ահաբեկչությունը: Մենք իրավունք չունենք շարունակ սխալվելու, իրավունք չունենք մի կողմին մյուսի հանդեպ դարձնելու բռնարարքների գերակա իրավունք ունեցող:

ԱՇՈՏ ՄԱՆՈՒՉԱՐՅԱՆ («Հայաստան» նախաձեռնության համակարգող)
-Լրագրողներից մեկն ինձ հարցրեց՝ իսկ ե՞րբ եք խոսելու կարևորագույն խնդրից՝ Էրեբունուց, օրակարգի մեծ հարցից: Ես կարծում եմ՝ այդ լրագրողի հարցը խոշորագույն ոտնձգություն է այն գործընթացի հանդեպ, որն իրականացվում է Էրեբունիում ¥պարոն Մանուչարյանի նշած «այդ լրագրողը» տողերիս հեղինակն է, հարցը ես եմ հնչեցրել, ֆորումի աշխատանքը լուսաբանող այլ լրագրողներ չկային- Վ.Ա.¤: Տղաները ցանկանում են փոխել հանրապետության օրակարգը: Ինչպիսին էր հանրապետության օրակարգը, դրանից մեկ օր առաջ գլխավորը ընտրական օրենսգիրքն էր: Հարյուր երեխա հողին են հանձնել, հիմա համար մեկ հարցը ընտրական օրենսգիրքն է: Թուրքիան պայթում է, վաղը հարյուր հազարավոր փախստականներ կարող են հայտնվել այստեղ, հարյուր հազարավոր ծպտյալ հայեր, ո՞վ է նրանց ընդունելու: Սա պատահական մի վիճակ չէ: Ցանկացած կուսակցությունում, իշխանական և ընդդիմադիր, կերակրատաշտից օգտվելու խնդիր են քննարկում: Գունդը գրաված մարդիկ փոխել են հանրապետության օրակարգը, սակայն այսօր ստեղծվել է մի իրավիճակ, որը դեռ չի դարձել հանրապետության օրակարգ:
Այսօր կերակրատաշտի օրակարգով առաջնորդվողներն անբուժելի հիվանդի վիճակում են: Մեր խնդիրը նրանց պարսավանքի ենթարկելը չէ, այլ նոր օրակարգի հաստատումը և աշխատանքներն այդ ուղղությամբ կազմակերպելը:
Այսօր կամենում են աշխարհի ժողովուրդներին թաթախել քաոսի և արյունահեղության մեջ: Այս վերջին իրադարձությունն օգտագործելով՝ կամենում են Հայաստանը նույնպես թաթախել արյան մեջ: Սա՛ է նրանց օրակարգը: Եվ այսօր հարցը մեկն է՝ Հայաստանը դառնում է քաոսի աշխա՞րհ, թե՞ դառնում է այն երկիրը, որն ունի առաքելություն համամարդկային մակարդակով, քանի որ մարդկությունը կրում է հայության բոլոր երազանքները:

Պատրաստեց
Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Ֆուտուրիզմից ռեալիզմ («պետականամետ» քրոնիկոն)
• Ողբերգազավեշտ՝ պետականակերտման նվագակցությամբ
• Մշակութային ճակատը երկրի փրկօղակ
• Ռազմաքաղաքական ուխտագնացություն դեպի Վաղարշապատ
• Եվ կրկին կիսալուսին յաթաղանն արյուն է վիթում
• Երկրի կանաչ դեսպանը
• Որդան կարմիր երկիրի երկունքը․ դար XX (էսսե)
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• «Կերպարվեստի Արարատ երկրում»
• Հայաստանը` Կերպարվեստի Արարատ երկիր (հռչակագիր)
• Անատոլի Ավետյանի Վանաձորը, երկիրն ու աշխարհը
• Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար. Արամ Մաշուրյան
• «Սորոսի արտաքսումը»
• «Մի թողեք ճայերը ծիծաղեն» կամ՝ Մուշեղիչին վայել տոն
• Հռչակագիրը՝ փակուղում
• Կարմիր բերետավոր... դիտահորեր
• «Լաոն կհեծնի՞ կարմիր նժույգ»
• Զարթնի՛ր, Լաո (ուղերձներ Ժամանակավոր կառավարությանը)
• «Պապլավոկ․13-րդ սեղան»

Մեկնաբանություններ