«Ընդդիմադիրների չմիավորման պատճառները տարբեր են, բայց դրանցից որևէ մեկը արդարացված չէ»

Մինչ ընդդիմության որոշ ներկայացուցիչներ քաղաքապետարանում կռիվ են տալիս՝ միմյանց ճիշտն ու սխալը հանրությանը ներկայացնելով, արտախորհրդարանական ընդդիմադիրները մտադիր են իշխանափոխության հասնել հրապարակում, սակայն թե մեկը, թե մյուսը հանրային վստահություն չեն վայելում: «Հանուն Հայաստան պետության» ճակատի անդամ, «Ժառանգություն» կուսակցության վարչության նախագահ ԱՐՄԵՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԻ հետ զրուցեցինք հանրահավաքային նպատակների մասին:

-Դուք նախաձեռնել եք հանրահավաքների շարք, որպեսզի թույլ չտաք իշխանության վերարտադրությունը, մասնավորապես, Սերժ Սարգսյանի «վարչապետացումը»: Ինչպե՞ս եք պատկերացնում այդ նպատակի իրագործումը:
-Այդ նպատակի իրագործման միակ ճանապարհը քաղաքացիական խաղաղ անհնազանդությունն է: Ընդ որում` սա ենթադրում է քաղաքացիների ակտիվ մասնակցություն: Այս պահին այլ ճանապարհ չեմ տեսնում, որը կարող է թույլ չտալ և՛ Սերժ Սարգսյանի հերթական վերարտադրությունը, և՛ հերթական ապօրինի ընտրությունը (փաստ է, որ 2017-ի ընտրությունը ոչ լեգիտիմ է եղել): Հասարակական ակտիվ մասնակցությամբ հնարավոր կլինի հասնել արմատական բարեփոխման: 20 և ավելի տարիների ընթացքում Հայաստանում անընդհատ «բարեփոխումներ» են լինում, իրականում ոչ մի բարեփոխում էլ չկա: Բառը ենթադրում է բարի փոփոխություններ, բայց ինչպե՞ս կարող է նման բան լինել, երբ տնտեսությունը մի քանի ընտանիքների ձեռքում է, վերացել է փոքր ու միջին բիզնեսը, երբ քաղաքացիները հսկայական հարկեր են մուծում, բայց կրթությունն ու առողջապահությունը վճարովի են, որակի մասին էլ չեմ խոսում, երբ անվտանգության առումով տարածքների կորուստ ունեցանք՝ 800 հա, երբ միայն վերջին տարիներին 400 հազար մարդ է երկրից արտագաղթել։ Մենք արյունաքամ ենք լինում: Հիմա հյուծված, պայքարող, հիասթափված հասարակության կարիքն ունենք, որպեսզի միասնական ջանքերով այս իրավիճակից դուրս գանք, հակառակ պարագայում բազմաթիվ մարտահրավերներով լի մեր տարածաշրջանում չենք կարող որպես պետություն դիմակայել:
-Ձեր նշած խնդիրները հուզում են բոլորին, սակայն ձեր կազմակերպած առաջին և երկրորդ հանրահավաքներին շատ քիչ մարդ կար: Ինչու՞ մարդիկ, գիտակցելով այդ խնդիրները, չեն մասնակցում ձեր հանրահավաքներին: Ինչու՞ է ձեր հանդեպ անվստահությունն այդքան մեծ:
-Առաջին հանրահավաքը, կարծում եմ, բավականին մարդաշատ էր: Համենայն դեպս, իմ սպասածից ավելի շատ մարդ էր հավաքվել: Երկրորդ հանրահավաքը մարդաշատ չէր, դա էլ եղանակով էր պայմանավորված: Ընտանիքիս անդամներից մեկը նույնիսկ կատակեց, թե այդպիսի եղանակին միայն խելագարները կգան հրապարակ: Շատ ուժեղ քամի էր: Խնդիրը մարդկանց թիվը չէ, այլ բովանդակային և ծավալային առումով մեծություն ունենալը: Սա ենթադրում է ընդդիմադիր ուժերի միավորում: Քաղաքացին ակտիվ չի մասնակցում գործընթացներին, և հասկանալի է, թե ինչու: Ընդդիմադիր ուժերը միասնական չեն գործում, և փոփոխությունների հնարավորություն հասարակությունը չի տեսնում: Եթե միավորումը լինի, քաղաքացիները շատ արագ ու կարճ ժամանակահատվածում կարող են այնպիսի ակտիվ մասնակցություն ցուցաբերել, ինչը մեր նպատակն իրագործելու շատ լավ հիմք կլինի:
-Ինչու՞ ընդդիմադիրները չեն միավորվում, չեն ցանկանում մեկ դրոշի տակ հավաքվել: Եթե այդ ուժերը միմյանց հետ լեզու չեն գտնում, հասարակությունից ի՞նչ եք սպասում:
-Սա ամենադժվար հարցն է: Ընդդիմադիրների մի հատված կա, որ սպասում է, թե ժողովուրդն ինչպես պետք է արձագանքի, հետո միանա գործողություններին, ընդդիմադիրների մի հատվածն էլ անունով է միայն ընդդիմադիր, իշխանությունների դրածոն է, կան ընդդիմադիրներ էլ, որ փորձում են իրենց նեղկուսակցական շահերն առաջ տանել, և եթե քաղաքացիների ակտիվությունը մեծանա, գուցե իրենք էլ մասնակցեն հանրահավաքներին: Ի միջի այլոց, իշխանությունից էլ կմասնակցեն հանրահավաքներին, եթե զգան, որ իրավիճակ է փոխվում, և այս իշխանության դեմ պայքարի հնարավորություն կա: Ընդդիմադիրների չմիավորման պատճառները տարբեր են, բայց դրանցից որևէ մեկը արդարացված չէ: Որպես «Ժառանգության» ղեկավար, պետք է նշեմ, որ մենք միշտ միասնական պայքարի կողմնակից ենք եղել, ու չի եղել մի գործընթաց, որտեղ միասնականություն չլիներ «Ժառանգության» պատճառով: Մենք միշտ փորձել ենք մերան լինել: Այսօր ՀՀՊ ճակատում միասնություն, թեկուզ ոչ շատ լայն, կա, բայց եթե պետք է նոր ֆորմատ ձևավորվի հանուն ընդդիմադիր ուժերի միասնության, մենք պատրաստ ենք: Ընդամենը սկզբունքային մեկ պատճառ ունենք` մեր պայքարը բարեփոխումների համար է: Երկու դրույթ կա՝ Հայաստանի ինքնիշխանության վերականգնում և ժողովրդավարական կառավարման համակարգի ստեղծում: Եթե մեր գործընկերներն այս մոտեցումներն ընդունում են, կարծում եմ, ամեն ինչ էլ կհաջողվի, մնացածը տեխնիկական հարցեր են:
-Ձեր խնդիրն իշխանության վերարտադրությունը թույլ չտալն է, սակայն դուք հետևանքի դեմ եք պայքարում: Ասել է՝ սահմանադրական բարեփոխումներով և խորհրդարանական ընտրություններով ՀՀԿ-ն վաղուց ամուր «նստած» է իշխանության գլուխ: Ստացվում է` դուք անհեռանկար գո՞րծ եք նախաձեռնել:
-ՀՀԿ-ն երբեք էլ ամուր «նստած» չի եղել, այլապես այդքան կեղծիքների չէր դիմի: Գործնական առումով՝ գուցե: Քանի դեռ իշխանություն են, նրանք ամուր են, բայց դա ապօրինի իշխանություն է: Ասում են, թե տասը հազար դրամով առել են իշխանությունը, բայց մոռանում են, որ դա հանցագործություն է, և արդարացում չկա: Նրանք այս առումով երբեք ուժեղ չեն եղել: Սակայն Ձեր ասածի մեջ կա որոշակի տրամաբանություն, որ եթե ավելի շուտ միասնական պայքար ծավալվեր, ավելի ճիշտ կլիներ: Մեր առումով պետք է նշեմ, որ սահմանադրական բարեփոխումների ժամանակ մենք միասնական պայքարի աշխատանքներ տարել ենք, փոքր պայքար ստացվել է, «Նոր Հայաստան» ձևաչափին «Ժառանգությունը» մասնակցություն է ունեցել: Իշխանությունը թվանկարչություն արեց, և ընդունվեց Սահմանադրությունը: 2017-ին մեզ չհաջողվեց միասնական պայքար ծավալել, առավելագույնը՝ ՕՐՕ դաշինքն էր, որն անմիջապես հայտնվեց իշխանության և որոշ «ընդդիմադիրների» թիրախում: Եղավ քաղաքական ձերբակալություն, խոսքը Սամվել Բաբայանի մասին է: Այսուհանդերձ, «Ժառանգությանը» ոչ ոք չի կարող մեղադրել, որ միասնության քայլեր չի արել: Բազմաթիվ բանակցություններ վարեցինք, որ այդ միասնությունը լինի, բայց տեսանք, որ որոշ ուժեր փորձեցին իրենց խնդիրը լուծել և մի կողմ քաշվեցին: Սա չի նշանակում, որ մենք այսօր չենք կարող միասնական պայքար սկսել:
-Միասնական պայքար հետևանքի՞ դեմ:
-Սա հերթական հետևանքն է: Նույնիսկ լեգիտիմ իշխանությունը կարող ես փոխել, էլ չեմ խոսում ոչ լեգիտիմ իշխանության մասին: Ցանկացած պահի հասարակությունը կարող է միավորվել և իշխանափոխություն անել: Իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին, ոչ թե ժողովուրդը՝ իշխանությանը: Եթե ժողովուրդը ելավ պայքարի, լեգիտիմ և ոչ լեգիտիմ իշխանությունը փոխվում է: Պարզ օրինակ. Սլովակիայում լրագրողին սպանել էին, սկզբում ՆԳ նախարարը հրաժարական տվեց, հիմա էլ վարչապետն է հրաժարական տալիս, և խոսում են արտահերթ ընտրությունների մասին: Եթե օրինական երկրում հասարակությունը ստիպում է գնալ իշխանափոխության, ապա մեզ նման անօրինական երկրում՝ առավել ևս: Քաղաքացիական խաղաղ անհնազանդությունը կարող է իշխանափոխության գործիք լինել:
-Ինչու՞ եք խաղաղ անհնազանդության կողմնակից:
-Մի շարք պատճառներով: Նախ` խաղաղ պայքարի դեպքում, որպես կանոն, միջազգային հանրությունը պայքարողներին աջակցություն է ցուցաբերում: Դա բոլոր տեսակի կոնվենցիաների շրջանակում է, և այդպիսի պայքարն աջակցություն ստանում է: Խաղաղ պայքարի դեպքում հնարավոր է լինում նաև համակարգից պատառիկներ պոկել և իշխանությունում ճաքեր առաջացնել: ՈՒժային գործողության ժամանակ համակարգը վախեցնում է իր ներկայացուցիչներին: Այս դեպքում այդպես չէ, միակ վախեցողը բարձրագույն ղեկավարությունն է, որն իր աթոռը կորցնում է: Խաղաղ պայքարի դեպքում, միջազգային գործընկերների մասնակցությամբ, հնարավոր է կյանքի և ունեցվածքի որոշակի պայմանավորվածությունների հասնել: Այսպես եղել է նաև շատ այլ երկրներում: Վրաստանում «վարդերի հեղափոխությունից» հետո Շևարդնաձեն թողեց հեռացավ, ու որևէ հետապնդում նրա նկատմամբ չեղավ:
-Ընդդիմության մի հատվածը պնդում է, թե չեն կրկնելու պարտության տանող ճանապարհը, դրա համար էլ հրապարակ չեն գալիս և չեն ցանկանում հիասթափեցնել հասարակությանը: Դուք հաղթական ավարտ խոստանու՞մ եք, որ հասարակությունը նորից հիասթափություն չապրի:
-Եթե ժողվուրդն այսօր մեծ ոգևորության մեջ լիներ, ստեղծագործական աշխատանքով զբաղվեր, ու մենք մեր քայլերով նրան հիասթափության մեջ գցեինք, նրանց ասածը հասկանալի կլիներ: Դուրս եկեք փողոց ու առաջին պատահած քաղաքացուն հարցրեք, թե ինչ վիճակում է: Մարդիկ ոգևորված չեն այսօրվա վիճակով, ապրելակերպով, որ հիասթափվեն կամ չհիասթափվեն: Հակառակը, մեր պայքարն այն բանի համար է, որ քաղաքացուն հիասթափությունից բերենք ակտիվ վիճակի և ասենք՝ էս երկիրը քո երկիրն է, դու ես տերը քո երկրի:
-Հարթակում կանգնածներն այդ վստահությունը ներշնչու՞մ են հանրությանը:
-Հարթակում կանգնած մարդկանց հասարակությունը դրական է վերաբերվում, բայց ամենաէականը ժողովրդի ակտիվ մասնակցությունն է: Այս պարագայում բոլոր գործիչները որոշակի շրջանակի մեջ են հայտնվում: Հետագայում նրանք չեն կարող այնպիսի քայլեր անել, որոնց համար կպատժվեն: Երբ բարեփոխումների մասին ենք խոսում, դա ենթադրում է նաև քաղաքական պատասխանատվություն: Հայաստանում տարիներ շարունակ չի եղել քաղաքական պատասխանատվություն: Կուսակցությունները չեն ունեցել այդ պատասխանատվությունը, իշխանության են եկել կեղծիքներով, այսինքն` քաղաքական պատասխանատվության ինստիտուտը չի աշխատել: Շատ կուսակցությունների ներսում ներքին ժողովրդավարություն չկա, իսկ առաջնորդները դրա համար պատասխանատվություն չեն կրում: Պատասխանատվության ինստիտուտը հարթակում կանգնածներին ստիպում է, որ իրենք կատարեն այն քայլերը, որոնք նպաստավոր են պետության ու ժողովրդի համար: Խոշոր հաշվով, հարթակում վստահություն ներշնչում են, բայց ժողովուրդը պետք է տեսնի, որ արդյունքի հասնելու հավանականություն կա:
-Ո՞ր ուժերի հետ եք քննարկումներ անցկացնում, ովքե՞ր են պատրաստ ձեզ միանալու:
-Այս պահին միայն Լևոն Զուրաբյանի հետ ենք քննարկումներ անցկացնում:
-ՀԱԿ-ը կմիանա՞ ՀՀՊ ճակատին:
-Մենք քննարկումը սկսել ենք, բայց դեռ չենք փակել: Այդ հնարավորությունը դեռևս կա:
-Ապրիլի 3-ին ՔՊ-ն է հանրահավաք անելու: Դուք կմասնակցե՞ք այդ հանրահավաքին:
-Մենք հայտարարել ենք, որ միասնականության կողմնակից ենք: «Ելքն» ընդդեմ թանկացումների հանրահավաք արեց, ու տեսանք, թե հանրային ինչ մասնակցություն եղավ: Այն էլ այն դեպքում, երբ մեկ ամիս բոլոր լրատվամիջոցներով տիրաժավորվում էր այդ միջոցառումը: Ի միջի այլոց, մեր պայքարը հեռուստատեսությամբ դեռ չի տիրաժավորվել, ընդամենը կայքային ու թերթային շրջանակում է լուսաբանվել: Իսկ մեզանում ամենամեծ լսարան ունի հեռուստատեսությունը: Եթե ամեն մեկը փորձի իրենն առաջ տանել, կունենանք հերթական աղճատված դաշտը, քաղաքացին էլ կասի` իբր ընդդիմադիր են, բայց չեն կարողանում միավորվել:
-Դուք իշխանության վերարտադրությունը կասեցնելու միակ գործիքակազմը համարում եք ընդդիմության միասնականությու՞նը:
-Այո, մնացածն ի նպաստ իշխանության է: Միայնակ պայքարը իշխանության ջրաղացին ջուր լցնելու համար է: Փորձն էլ է հուշում, որ մեկուսի պայքարը պատահական չի լինում, պլանավորված է լինում:
-Ենթադրենք` շարունակում եք հանրահավաքային պայքարը` հանրային փոքր աջակցություն ստանալով: Եթե Սերժ Սարգսյանը վարչապետ ընտրվի, կարող է, չէ՞, հիմնավորում հնչել, թե ժողովրդի գերակշիռ հատվածը համաձայն է այդ որոշմանը, և միայն փոքրամասնությունն է հրապարակում կանգնած: Այսինքն, ձեր հանրահավաքային պայքարը չի՞ լեգիտիմացնում Սերժ Սարգսյանի վարչապետությունը:
-Ոչ, ցանկացած դեպքում նա ընտրությունների չի մասնակցել: ՀՀԿ-ն այս անգամ էլ քաղաքական մանիպուլյացիաներից օգտվեց: Սերժ Սարգսյանը գլխավորում էր ամեն ինչ և իրեն հարմար խորհրդարան ձևավորեց, Կարեն Կարապետյանը ՀՀԿ-ի գովազդային դեմքն էր, բայց ցուցակում չկար: Ցանկացած պարագայում, անկախ այն բանից` ժողովուրդը կպայքարի, թե ոչ, նա լեգիտիմ չի լինելու: Քիչ մասնակցությունը այն բանի ապացույց է, որ մարդիկ այնքան են հիասթափված, որ մտածում են միայն արտագաղթի մասին: Այսինքն, մարդիկ դառնում են ապասոցիալականացված, իրենք իրենց կամավոր զրկում են քաղաքացիությունից, իսկ նման անձանցով չես կարող պետություն կառուցել ու պաշտպանել: Մարդիկ օտարացել են պետությունից:
-Հավարտ ասվածի, ՀՀՊ-ն ունի՞ հստակ մարտավարություն, ինչը կապահովի հաղթական ավարտ, այլ խոսքով` կա՞ սցենար:
-Մանրակրկիտ սցենար որևէ մեկը չի կարող գծել:
-Գոնե գիտե՞ք, ուր եք գնում:
-Գնում ենք արմատական բարեփոխումների, իսկ մնացածը կախված է քաղաքացիների ակտիվ մասնակցությունից, իշխանությունների պատասխան գործողություններից: Գլոբալ ուղղությունները կարող ես հաշվարկել, բայց բոլոր սցենարները՝ ոչ: Տեխնիկական առումով էլ ժամանակը ցույց կտա:
-Որքա՞ն կտևի հանրահավաքային պայքարը:
-Մինչև նժարը թեքվի կա՛մ այս, կա՛մ այն կողմ:

Զրույցը՝ Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ