Ի՞նչ է կատարվում այսօր իշխանությունում, ի՞նչ տրամադրություններ են ներսում և ինչպե՞ս են ԱԺ մեծամասնությունում վերաբերվում այն թեմաներին ու գործողություններին, որոնք այսօր հանրային դժգոհությունների տեղիք են տվել։ Այսպիսի հարցերով դիմեցինք «Իմ քայլը» խմբակցության անդամներ ՀՈՎԻԿ ԱՂԱԶԱՐՅԱՆԻՆ և ԱՐՄԱՆ ԲՈՇՅԱՆԻՆ։
«ԵԹԵ 7 ՏԱՐԵԿԱՆ ԵՐԵԽԱՆ ԽԱՉԱԿՆՔՈՒՄ Է, ԴԱ ՀՈԳԵՈՐՍՈՒԹՅՈՒՆ Է»
-Պարոն Աղազարյան, դուք ձեզ համարում եք ժողովրդավար իշխանություն, ավելին, Հայաստանը դարձրել եք ժողովրդավարության բաստիոն, բայց ինչու՞ այդ բաստիոնում այլ կարծիք, բացի իշխանականից, չի ընդունվում։
-Դուք այդ կարծիքի՞ն եք, որ Հայաստանում ազատ խոսքը, տարբեր տեսակետներ ունեցող մարդկանց ճնշում ենք։ Ճիշտ հակառակն է։ Ճնշվում է պետական ապարատի խոսքը, ճնշում են իշխանություններին։
-Ինչպե՞ս եք ճնշվում։
-Լրատվամիջոցների 80 տոկոսն աշխատում է մեր դեմ։ ԶԼՄ-ներն արդեն այն մակարդակի են իջել, որ սկսում են հայհոյախառը բաներ գրել։ Հիմա նրանք ճնշվա՞ծ են, որևէ մեկն ինչ-որ բան է ուզում ասել ու մենք ճնշու՞մ ենք։
-Խոսքը միայն կարծիքի վրա բռնանալը չէ, այլ դա սվիններով ընդունելը։
-Բայց ինչու՞ մենք պիտի ձեր ասածներն ընդունենք։
-Ընդդիմադիրների խոսքն ընդհանրապես բանի տեղ չի դրվում, իսկ ո՞վ է ասել նաև, որ դուք ամեն ինչ ճիշտ եք անում և հորդորի, առողջ քննադատության կարիք չունեք։
-Աշխարհում չկա մի երկիր, որտեղ խորհրդարանում ընդդիմությունն այսքան օրենսդրական նախաձեռնություններով հանդես գա և արդյունավետ աշխատի։ Ճիշտ է, դրանց մի մասը մերժվում է։
-Անգամ Ձեր խմբակցությունում տարակարծությունը չեն հանդուրժում։ Այս շաբաթվա միջադեպը, երբ խմբակցության անդամներն իրար հետ «հաշիվ» էին մաքրում, Ձեզ օրինակ։
-Ժողովրդավարությունը ես այս կերպ եմ հասկանում. խմբակցությունում կարող են լինել տարբեր կարծիքներ, բայց որոշում կայացնելիս պարտավոր ենք դրան ենթարկվել։ Հակառակ դեպքում ո՞նց կլինի։ 88 պատգամավոր ենք, եթե 80-ը մի տեսակետ ունի, 8-ը՝ այլ, վերջիններս պիտի մեծամասնության հետ համաձայնվեն և նույն կերպ քվարկեն։ Էլ ի՞նչ խմբակցություն։
-Փաստորեն կարծում եք, որ Ձեր խմբակցությունն այնքան միատարր է, որ, դիցուք, 80-ը մի հարցի շուրջ կարող է նույն կարծի՞քն ունենալ։
-88 հոգին ինչպե՞ս կարող է միատարր լինել։ Բացառված է։ Մենք տարբեր տեսակետներ հայտնելու հնարավորություն ունենք, բայց պիտի միասնական հանդես գալ։
-Էլ ինչու՞ էիք նախորդներին մեղադրում, թե ընդամենը կոճակ են սեղմում, դակում են՝ առանց որևէ դիրքորոշում ունենալու։ Փաստորեն նրանք այս առումով ավելի կազմակերպված էին, համենայն դեպս, դժվար է հիշել, որ սեփական նախագծի քվեարկությունը տապալեին, ինչպես եղավ այս շաբաթ «Իմ քայլում»։
-Մեր խմբակցությունում բոլորը հնարավորություն ունեն տեսակետ հայտնելու, եթե մեծամասնությունը մեկի դիրքորոշումը չկիսի, նա պիտի ենթարկվի մեծամասնությանը։ Չի բացառվում, որ լինեն սկզբունքային հարցեր, որոնց հետ կապված խմբակցությունում ոմանք այլ կարծիք ունենան, իսկ այդ դեպքում պիտի խմբակցությունում մնալ-չմնալու հարցում կողմնորոշվեն։
-«Իմ քայլում» քանի՞ թև կա։
-Հաճախ է պատահում, որ «ա» հարցում մի քանի հոգի այլ տեսակետ են ունենում, «բ» հարցում այլ անձինք էլի տարբեր տեսակետ են ունենում։ Բայց տարբերվողները միշտ նույն մարդիկ չեն։ Իսկ թևն այն է, երբ որոշ մարդիկ միշտ հակառակ կարծիքն են ունենում։ Իսկ այդպիսի բան չկա։
-Ձեր օրինակով խոսենք. օրերս, երբ նախագծերից մեկի ժամանակ Դուք ասացիք, որ չպետք է վերադառնալ ֆիդայականության շրջան, Սասուն Միքայելյանն ընդդիմացավ և մի շատ կարևոր ակնարկ արեց. «Ֆիդայիներն են եղել, որ թուրքի մաման լացացրին 700 տարի հետո, ծնկի բերին, ու էսօր ոռնում են, թե Խոջալուում գենոցիդ ա եղել: Ինձ էլ մի օր դրա համար կդատեք, որ մասնակցել եմ»: Դատել ասելով ի՞նչ նկատի ուներ Ձեր թիմակիցը։
-Միքայելյանը չհակադրվեց, ես ասում եմ, թե նյուֆիդայականություն պետք չէ, մենք ունենք արդեն պետություն։
-Բայց արժի գնահատել նրանց, ովքեր անգամ ֆիդայականությամբ հող պահեցին։
-Ով չի գնահատում, ինձ հետ գործ կունենա։
-Իսկ դատելո՞ւ մասով։
-Սասուն Միքայելյանը դատապարտված է այս ազգի հերոսը լինելու։
-Ինչու՞ ընդամենը 1,5 տարի առաջ ձևավորված իշխանությունում արդեն խնդիրներ, պառակտումներ, անհամաձայնություններ կան։
-Չեմ համաձայնի Ձեր տեսակետին։ ՈՒղղակի իշխանությունները բաց են գործում, թափանցիկ է ամեն ինչ, դրա համար այլ տպավորություն է ստեղծվում։
-Թափանցիկության մասի՞ն է խոսում այն, որ կառավարության անդամների աշխատավարձերն եք գաղտնի բարձրացնում։
-Ով էր ասել՝ գաղտնի չի նշանակում թաքուն։
-Փաստորեն այս իշխանությունում էլ Գալուստ Սահակյանը «թրենդի» մեջ է։
-Պարզապես կառավարությունում կան փաստաթղթեր, որոնք ունեն իրենց գաղտնի «գրիֆը»։
-Ամեն քայլ հնարավոր է ինչ-որ կերպ արդարացնել, բայց դա իրականացվել է հանրությունից ծածուկ։
-Վարչապետը միշտ էլ ասել է, որ պետք է պետական աշխատողներն իրենց աշխատանքին համապատասխան բարձր վարձատրվեն, որպեսզի իրենց գործն ավելի լավ անեն։
-Կա հարցի բարոյական կողմը. 30 տոկոս աղքատություն ունեցող երկրում 1,5 տարվա կառավարությունը սեփական աշխատավարձը կրկնապատկում է։
-Եթե կառավարությունը բարձր չվարձատրվի, աղքատության խնդիրներն էլ, մյուս հարցերն էլ չեն լուծվի։ Կարող են այս հարցերում այլ տեսակետներ լինել, որոնք հնարավոր է քաղաքական հետևանքներ ունենան, բայց այսօր նման վիճակ չկա։
-Կա արդեն նախարարներից մեկի հրաժարականի պահանջը։ ՈՒսանողներն անհի՞մն են Արայիկ Հարությունյանի հրաժարականը պահանջում։
-Այո, անհիմն է։ Արայիկ Հարությունյանի հրաժարականը պահանջելը նույնն է, ինչ ողջ իշխանության հրաժարականը պահանջելը, քանի որ Արայիկ Հարությունյանը մեր թիմում ունի բարձր վստահություն ու հարգանք։
-Ձեր շարքերում կարող եք անվերապահ վստահել նրան, բայց նրա քաղաքականությունն անընդունելի է հասարակության մի հատվածի համար։
-Ո՞ր հարցերում։
-«Հայոց լեզվի», «Հայոց պատմության» դասաժամերը բուհերում ոչ պարտադիր դարձնելը, «Հայ եկեղեցու» դասաժամերը դպրոցից հանելը...
-Իմ 7 տարեկան թոռնիկը խաչակնքում է, սա անթույլատրելի է, անընդունելի։ Ո՞նց կարող է 7 տարեկան երեխան խաչակնքել։ Կրոնի պատմության անվան տակ հոգեորսություն են արել։ Եթե 7 տարեկան երեխան խաչակնքում է, դա հոգեորսություն է։ Իսկ Արայիկ Հարությունյանն ի՞նչ է ասում, առաջարկում է եկեղեցու պատմությունը միացնել «Հայ ժողովրդի պատմություն» առարկայի հետ։
-Այս պարագայում «հոգեորսության» վտանգը չեզոքացվա՞ծ է։
-Այո, դա ուրիշ բան է։ Երեխաները պիտի մեծանան, հետո կողմնորոշվեն իրենց հայացքների մեջ։ Իսկ ինչ վերաբերում է հայերենի և «Հայոց պատմության» առարկայի ոչ պարտադիր լինելուն, իսկ ինչու՞ պիտի դրանք պարտադիր լինեն ոչ պրոֆիլային մասնագիտությունների համար։ Այս դիրքորոշումն ինձ համար միանշանակ ընդունելի է։
-ՈՒսանողները դժգոհում են նաև «Մել» ֆիլմի ֆինանսավորման համար։ Հիմա ի՞նչ, վե՞րջ, «Մելը վարչապետի պաշտպանության ներքո է», հետո էլ ֆիլմի միայն մարզիկի մասին պատմող հատվա՞ծն ենք ֆինանսավորում։
-Որքան ես եմ տեղյակ այս ֆիլմի նախապատմությանը, օտարերկրյա ֆոնդերի նախաձեռնություն է, որի ընդհանուր բյուջեն 200 մլն դրամ է, որի 10 տոկոսը Հայաստանը պետք է հատկացնի։
-Ի՞նչ է տալու դա հայ հասարակությանը։
-Հասարակությանը ներկայացնելու է մի մարդու, թե ինչպես է նա իր կյանքը ապրել։
-Սեռափոխված մարդու կյանքի պատմությունը ինչո՞վ է առանձնահատուկ, իսկ եթե մարզիկի մասին պիտի լինի, Հայաստանում քի՞չ մարզիկներ կան, որոնք ավելի արժանի են ֆիլմի հերոս լինելուն։
-Եթե այդ մարդն իր կյանքում հասկացել է, որ բնության հետ կապված խնդիրներ ունի, չխոսե՞լ այդ մասին։ Հիմա ո՞նց են շատ աղջիկներ կոսմետիկ վիրահատությունների գնում։ Ինչու՞ են գնում, թող մնան այնպես, ինչպես կան։
-Կոսմետիկ վիրահատությունն ու սեռափոխությունը նու՞յնն են։
-Որտե՞ղ է եզրը։ Սա շատ անձնական հարց է։ Դու չես կարող խիստ ավանդապաշտ աղջկան ասել, թե տղան շատ լավ, «կլյովի» բան է, ու նա գնա, սեռափոխվի։ Այդպիսի բան կանի այն մարդը, որի բնությունն այդպիսին է։ Այստեղ խնդիր չկա։
«ԱՐԴԱՐԱՑՆԵԼՈՒ ԿԱՄ ԱՆՀԱՐՄԱՐՈՒԹՅԱՆ ԽՆԴԻՐ ՉԿԱ»
-Պարոն Բոշյան, Ձեր խմբակցությունում տարակարծությունը ճնշվու՞մ է։
-Մեր խմբակցությունում քննարկումները լինում են բաց, երբեմն թեժ։ Սա նորմալ է ժողովրդավարական, հեղափոխական գաղափարները կրող խմբակցությունում։ Նման քննարկումներ եղել են հենց առաջին օրից, քանի որ այդ դեպքում է ճշմարտությունը ծնվում։
-Դա ժողովրդավարությու՞ն է, թե՞ իրականում խիստ տարբեր հայացքների ու սկզբունքների տեր մարդիկ են հայտնվել իշխանությունում ու հնարավոր չէ թիմ ձևավորել։
-Խորհրդարանն արդեն մեկ տարի է աշխատում է, բոլորը տեսնում են մեր աշխատանքները, կարևորագույն հարցերի վերաբերյալ փոխհամաձայնությունները միշտ լինում են, դրանք միաձայն են անցնում։ Սա վկայում է խմբակցության միասնականության մասին, որը կրում է այն արժեքները, որոնք 1,5 տարի առաջ հեղափոխության հարթակից հնչել են։
-Ի՞նչ արժեքների մասին է խոսքը։
-Ժողովրդավարական Հայաստան։
-Ի՞նչ է դա ենթադրում։ Դրա մեջ մտնու՞մ է սեռափոխված մարդու մասին ֆիլմի ստեղծում, հայագիտական առարկաների կարգավիճակի իջեցում։
-Դրանք կեղծ օրակարգեր են։ Իսկ ֆիլմի հետ կապված վարչապետը սպառիչ պատասխան տվեց։ Դրանք մեր քաղաքական թիմի տեսակետն են, որը արդարացված է և տեղին։
-Իշխանությունն է այդ օրակարգը բերում։
-Դուք որտե՞ղ եք նման բան տեսել։
-Ամեն ինչ սկսվեց Ստամբուլյան կոնվենցիայից...
-ԱԺ-ի մեր խմբակցությունում այդ թեման օրակարգում չէ։ Այդ շահարկումները համարում եմ քաղաքականցված, մոտիվացված որոշակի շրջանակների կողմից։ «Իմ քայլը» խմբակցությունը չի քննարկել այդ հարցը և չկա որևէ որոշում։
-Դուք չե՞ք կարծում, որ կառավարության ղեկավարն իր որոշումներով, հայտարարություններով շատ հաճախ անհարմար վիճակի մեջ է դնում իր թիմակիցներին, որոնք փորձում են այդ քաղաքականությունն արդարացնել։
-Արդարացնելու կամ անհարմարության խնդիր չկա։ Կա միասնական գործելու և մեկ օրակարգ առաջ տանելու խնդիր։ Այդ օրակարգը ժողովրդավար, հզոր Հայաստան ունենալն է։
-Ի՞նչ է անում այս իշխանությունը դրան հասնելու համար։
-Փոփոխությունները չե՞ք տեսնում։ Օրինակ, խիստ առօրեական փոփոխություններից սկսենք՝ թոշակների բարձրացում։
-10 տոկոս թոշակները կբարձրանան, իսկ կառավարության անդամների աշխատավարձը գաղտնի որոշմամբ կկրկնապատկվի։
-Գաղտնիության հետ կապված համաձայն չեմ։ Հայտարարագիր լրացնող պաշտոնյաները չեն կարող գաղտնի եկամուտներ ունենալ։
-Քաղաքացին պիտի գնա պաշտոնյաների հայտարարագրերը մեկիկ-մեկիկ ուսումնասիրի՞, որ իմանա, թե ինչքան է իր երկրի կառավարության անդամների աշխատավարձը։
-Այդ հայտարարագրերը հրապարակվում են, լրագրողները հետևողականորեն այդ հայտարարագրերը ներկայացնում են։
-Ենթադրենք, լրագրողները չեն անում այդ աշխատանքը, իշխանությունը պարտավորություն, հաշվետվողականություն չունի՞ հասարակության առաջ։
-Ժողովրդի առաջ հաշվետու լինելը մեր հավատամքն է։ Պետական ապարատի տրամաբանությունը կառուցված է այնպես, որ պաշտոնյաները չեն կարող գաղտնի աշխատավարձ ստանալ։ Կա պարգևատրումների ֆոնդ և այդ հավելավճարները եղել են այդ միջոցներից։
-Դուք շա՜տ մեծ խոստումներով եկաք իշխանության, մեկուկես տարի է անցել, մարդիկ տեսնում են, որ իրենց կյանքի որակը չի բարելավվել, բայց իշխանության եկած մարդկանց կյանքը լույսի արագությամբ փոխվում է։ Սա նորմա՞լ է։
-Մենք բարձրացրել ենք թոշակները, ուսուցիչների, զինվորակաների աշխատավարձերը, Հայաստանում աննախադեպ ճանապարհաշինական աշխատանքներ են ընթանում, կառավարությունն արդեն երկու անգամ 100 փաստ է հրապարակել։
-Այդ փաստերը խիստ քննադատվել են։ Սակայն առողջ քննադատությունն էլ դուք չեք հանդուրժում։
-Ցանկացած իշխանության համար առողջ, բովանդակային քննադատությունը ցանկալի է։ Ժողովրդավարական հասարակություններում առանց դրա հնարավոր չէ։ Մեր քաղաքական թիմը միշտ ողջունում է փաստերի վրա հիմնված քննադատությունը, ոչ թե մանիպուլյացիան։
-Իշխանությունը մանիպուլյացիաներ չի՞ անում՝ փաստեր, թվեր խեղաթյուրելով։
-Եթե նման բան կա, դուք, որպես լրագրող, կարող եք դրանք պարզել և հրապարակել։
-Թարմ օրինակը. Նիկոլ Փաշինյանը պարբերաբար աշխատողների թվի մասին տվյալներ է հրապարակում, ըստ որի, բավական ավելացել է աշխատող մարդկանց թիվը։ Սակայն ակնհայտ է, որ Հայաստանում ներդրումներ գրեթե չեն լինում, գործարաններ չեն բացվում, աշխատատեղեր չեն ստեղծվում, ուրեմն ինչպե՞ս է գործազրկության թիվը նվազում։
-Այդ տվյալները, համոզված եմ, ունեն արմատներ, հիմնավորումներ։ Լրագրողները, քաղհասարակությունը կարող են այդ թվերի հետևից գնալ և իրականությունը պարզել։
-Հաճախ են ՔՊ-ի նիստեր լինում, խմբակցության, կուսակցության անդամները կարո՞ղ են ազատ արտահայտել իրենց տեսակետները, և արդյո՞ք դրանք հաշվի առնում են։
-Ես ՔՊ հիմնադիր անդամ եմ և հենց առաջին օրից մեր կուսակցությունում կա այդ ավանդույթը, մենք շատ անկեղծ խոսակցություններ ենք ունեցել ամենաբարդ խնդիրների շուրջ։ Այս ավանդույթը կա նաև այսօր խմբակցությունում:
-Մամուլը մեկ անգամ չի գրել, որ այդ նիստերի ժամանակ Ստամբուլյան կոնվենցիայի, Ամուլսարի հետ կապված ճնշվել են այն պատգամավորները, որոնք Փաշինյանի դիրքորոշմանը հակառակ կարծիք են ունեցել։
-Շատ հարցերի վերաբերյալ խմբակցությունում տարբեր կարծիքներ կան, բայց մեզ մոտ ճնշելու, մերժելու, հաշվի չնստելու պրակտիկա չկա։
-Ի վերջո, ե՞րբ է հպարտ քաղաքացին ապրելու երջանիկ երկրում, պարոն Բոշյան։
-Այսօր խնդիրները շատ են, շատ աշխատանքներ պիտի անել։ Բայց այս ամենի հետ պիտի փորձել նաև երջանիկ լինել, աշխատանքը մեզ պիտի գոհացնի։ Բոլորս պիտի կոնսենսուս ունենանք, որ Հայաստանին պետք են որակներ ու նոր հորիզոններ։ Ճիշտ ճանապարհն այն չէ, որ անընդհատ նայենք, թե 2021, 2050-ին երջանիկ ենք լինելու։ Երջանկությունն այդ ճանապարհն անցնելու փուլն է, երբ մենք ազնիվ ենք մեր գործողություններում։
Զրույցները՝
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ