Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Իզմ» չու­նե­ցող քա­ղա­քա­կան ու­ժը չի կա­րո­ղա­նա լու­ծել պե­տա­կան մտա­ծո­ղու­թյան բացակայության գեր­ծանր, հա­զար տա­րի մեզ ու­ղեկ­ցող պրոբ­լե­մը

«Իզմ» չու­նե­ցող քա­ղա­քա­կան ու­ժը չի կա­րո­ղա­նա լու­ծել պե­տա­կան մտա­ծո­ղու­թյան բացակայության գեր­ծանր, հա­զար տա­րի մեզ ու­ղեկ­ցող պրոբ­լե­մը
03.12.2019 | 00:53

«Ի­րա­տե­սի» զրու­ցա­կիցն է քա­ղա­քա­գետ ԱՐԾ­ՐՈՒՆ ՊԵ­ՊԱ­ՆՅԱ­ՆԸ։

-Հա­յաս­տա­նում տե­ղի ու­նե­ցած քա­ղա­քա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րից ան­ցել է 1,5 տա­րի, մոտ մեկ տա­րի է, ինչ նոր խոր­հր­դա­րան ու­նենք: Ի՞նչ է փոխ­վել այս ըն­թաց­քում, հա­ջող­վե՞ց նոր ո­րա­կի խոր­հր­դա­րան ու­նե­նալ:
-Նոր ո­րա­կի խոր­հր­դա­րան ու­նե­նալ չհա­ջող­վեց և չէր հա­ջող­վե­լու, ո­րով­հետև քա­ղա­քա­կան միտ­քը մնա­ցել է նույն մա­կար­դա­կին, ա­վե­լին՝ նա­հանջ է ապ­րել: Քա­ղա­քա­կան ե­ղած միտ­քը մնաց նոր իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ցան­կա­պա­տից դուրս: Իսկ դա նշա­նա­կում էր, որ ա­վե­լի ցածր ո­րա­կի ԱԺ էր լի­նե­լու:
-Ի՞նչ գոր­ծըն­թաց­ներ են ե­ղել, որ ան­դառ­նա­լի կամ կոպ­տա­գույն սխալ եք հա­մա­րում։
-Հե­ղա­փո­խա­կան, զանգ­վա­ծա­յին բո­ղո­քի ճա­նա­պար­հով գնալն ար­դեն իսկ կոպ­տա­գույն սխալ էր մեր ի­րա­կա­նու­թյան դեպ­քում: Դա հան­գեց­նե­լու էր ան­կա­ռա­վա­րե­լի ագ­րե­սիա­յի ժո­ղովր­դի մոտ, ին­չը որ ե­ղավ: Քա­ղա­քա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի զար­գա­ցու­մը պի­տի գնար է­վո­լյու­ցիոն ճա­նա­պար­հով, բայց դրա հա­մար շատ խելք է պետք, ո­րը, ցա­վոք, չկա Հա­յաս­տա­նում:
Հա­ջորդ կո­պիտ սխա­լը նախ­կին­նե­րի օ­րոք հարս­տա­ցած­նե­րի հետևից ընկ­նելն էր: Կա­պի­տա­լիզ­մի կա­յաց­ման փու­լում, այն էլ մեր ժո­ղովր­դի դեպ­քում, ո­րը չու­նի պատ­կե­րա­ցում օ­րենք­նե­րի մա­սին և չու­նի ստոր կր­քե­րը զս­պող ա­վան­դույթ­ներ, պի­տի տե­ղի ու­նե­նար այն, ին­չը տե­ղի է ու­նե­ցել 1990-ից այս կողմ, և նոր իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ա­րա­ծը քա­ղա­քա­կան անգ­րա­գի­տու­թյուն է: Այլ տակ­տի­կա էր հար­կա­վոր կի­րա­ռել՝ այդ մարդ­կանց հնա­րա­վո­րու­թյուն տա­լով ու­նեց­ված­քը տն­տե­սու­թյան մեջ ներդ­նելու, աս­տի­ճա­նա­բար օ­րի­նա­կան դաշտ գա­լու և վնա­սը վե­րա­կանգ­նե­լու պայ­մա­նով:
-Այ­սօր ար­դեն ակն­հայտ է, որ իշ­խա­նու­թյան ներ­սում կան թևեր, հա­կա­սու­թյուն­ներ ու անհա­մա­ձայ­նու­թյուն­ներ։ Ձեզ հա­մար սա սպա­սե­լի՞ էր։
-Ան­շուշտ սպա­սե­լի էր: Հե­ղա­փո­խու­թյուն­նե­րը, որ­պես կա­նոն, տաք գլ­խով են ար­վում՝ ա­ռանց լուրջ մտա­ծում­նե­րի, և թի­մի մաս­նա­տումն ան­խու­սա­փե­լի է լի­նում: Հատ­կա­պես, որ մե­զա­նում նո­րե­րը գա­ղա­փա­րա­կան կուռ ա­ռանցք չու­նեն, ո­րը հա­մա­հա­վա­քի դեր կկա­տա­րեր:
-Հան­րա­յին տրա­մադ­րու­թյուն­ներն ուղղ­ված են ար­ժե­քա­յին հա­մա­կար­գին առ­նչ­վող մի շարք հար­ցե­րի վրա, այդ թվում՝ հա­յա­գի­տա­կան ա­ռար­կա­նե­րի հետ կապ­ված խն­դիր­նե­րը։ Այս իշ­խա­նու­թյունն ար­ժե­հա­մա­կար­գի հետ կապ­ված խն­դի՞ր ու­նի:
-Ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը խո­սում են այն մա­սին, որ, ա­յո, նրանք ազ­գա­յին ար­ժե­հա­մա­կար­գի հետ կապ­ված խն­դիր ու­նեն: Նո­րերն ազ­գա­յի­նի հետ շատ քիչ ա­ղերս­ներ ու­նեն:
-Այ­սօր, Ձեր տպա­վո­րու­թյամբ, մար­դիկ դեռ էյ­ֆո­րիա­յի մե՞ջ են: Հա­սա­րա­կու­թյան քա­նի՞ տո­կոսն է թմ­բի­րից արթ­նա­ցել։
-Իշ­խա­նու­թյուն­ներն ի­րենց քայ­լե­րով վա­նում են ժո­ղովր­դի նո­րա­նոր շեր­տե­րի: Հիաս­թափ­ված­նե­րը զգա­լի թիվ են կազ­մում: Ի­րա­կան պատ­կե­րը հնա­րա­վոր է ստա­նալ հարց­ման մի­ջո­ցով, բայց մենք չու­նենք վս­տա­հե­լի սո­ցիո­լո­գիա­կան կենտ­րոն­ներ: Հա­մա­ցան­ցի դի­տար­կու­մը խե­ղա­թյուր­ված պատ­կեր կտա, քա­նի որ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը, ըստ ո­րոշ տե­ղե­կու­թյուն­նե­րի, հա­զա­րա­վոր վճա­րո­վի ֆեյ­քեր ու­նեն: Դրա­նով հան­դերձ, պատ­կե­րը խիստ մտա­հո­գիչ է իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հա­մար:
-Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը մի ու­շագ­րավ հայ­տա­րա­րու­թյուն ևս ա­րեց. «Ղե­կա­վա­րը, ո­րը չու­նի ժո­ղովր­դի վս­տա­հու­թյու­նը, չա­րիք է երկ­րի հա­մար, այն­պես ինչ­պես չա­րիք են ե­ղել բո­լոր ղե­կա­վար­նե­րը, սկ­սած 1996 թվա­կա­նից, երբ որ ա­ռանց ժո­ղովր­դի վս­տա­հու­թյան տի­րա­ցել են իշ­խա­նու­թյան և փոր­ձել են պա­հել այդ իշ­խա­նու­թյու­նը»։ Ին­չու՞ Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նի եր­բեմ­նի դաշ­նա­կից Փա­շի­նյա­նը նրան էլ չա­րիք հա­մա­րեց:
-Նախ՝ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի այդ պն­դու­մը ճիշտ չէ. բազ­մա­թիվ են դեպ­քե­րը, երբ սկզբ­նա­կան շր­ջա­նում ժո­ղովր­դի վս­տա­հու­թյու­նը չվա­յե­լած ղե­կա­վար­նե­րը մեծ վե­րա­փո­խում են բե­րել ժո­ղովր­դին ու դաս­վել մե­ծե­րի շար­քը: Կոնկ­րետ մեր դեպ­քում եր­կիրն այս վի­ճա­կից հա­նե­լու է ժո­ղովր­դի վս­տա­հու­թյու­նը սկզբ­նա­կան շր­ջա­նում չվա­յե­լող ղե­կա­վա­րը, քա­նի որ ժո­ղո­վուր­դը քա­ղա­քա­կան մտա­ծո­ղու­թյուն չու­նի և ընտ­րե­լու ու վս­տա­հե­լու է իր մա­կար­դա­կի գոր­ծիչ­նե­րին, ո­րոնք ան­կա­րող են ի­րա­վի­ճակ փո­խե­լու: Մնում է ու­նե­նանք այդ բախ­տը: Իսկ կոնկ­րետ Տեր-Պետ­րո­սյա­նի մա­սով ճիշտ կլի­նի վար­չա­պե­տի տե­սա­կե­տը լսել:
-Հի­մա իշ­խա­նու­թյու­նը ՍԴ ան­դամ­նե­րին ա­ռա­ջար­կում է կլո­րիկ գու­մար՝ վա­ղա­ժամ թո­շա­կի անց­նե­լու դի­մաց։ Կար­ծում եք՝ այս ձևով հնա­րա­վոր կլի­նի՞ լու­ծել ՍԴ-ի շուրջ առ­կա խն­դի­րը։ Հար­ցը, ի դեպ, ար­դեն ԱԺ-ում է: Ինչ­պե՞ս եք վե­րա­բեր­վում կա­ռա­վա­րու­թյան ներ­կա­յաց­րած այդ նա­խագ­ծին:
-ՍԴ-ի հետ կապ­ված խն­դիր չկա: Խն­դիր ու­նեն իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը դր­սի առջև ստանձ­նած պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը կա­տա­րե­լու հետ կապ­ված: Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կա­մա­կա­տար չհան­դի­սա­ցող ՍԴ ու­նե­նա­լը մեծ բախ­տա­վո­րու­թյուն է, ո­րին մենք ար­ժա­նա­ցել ենք ա­կա­մա:
-Տե­սա­կետ կա, որ այ­սօր Հա­յաս­տա­նում ընդ­դի­մու­թյու­նը չի կա­րո­ղա­նում ձևա­վոր­վել, հա­կակշ­ռել իշ­խա­նու­թյա­նը, դրա հա­մար ա­վե­լի շատ լսե­լի է դառ­նում նախ­կին գոր­ծիչ­նե­րի ձայ­նը։Հա­մա­մի՞տ եք այս տե­սա­կե­տին։ Որ­տե՞ղ եք տես­նում պատ­ճառ­նե­րը։
-Քա­ղա­քա­կան դաշ­տում ե­ղած գոր­ծիչ­ներն այս կամ այն ճամ­բա­րում են: Նո­րե­րը չկան: Բայց և դա­սա­կան քա­ղա­քա­կան պայ­քա­րը մեր դեպ­քում չի աշ­խա­տում, քա­նի որ ու­նենք պա­թո­լո­գիկ քա­ղա­քա­կան ի­րո­ղու­թյուն: Մենք կա­րիք ու­նենք քա­ղա­քա­կան մտա­ծո­ղա­կան նոր հո­սան­քի, ո­րը կգտ­նի մի շարք հար­ցե­րի պա­տաս­խան­ներ, մաս­նա­վո­րա­պես՝ ի՞նչ է ի­րե­նից ներ­կա­յաց­նում ներ­կա հայ ժո­ղո­վուր­դը, օ­տա­րի դա­րա­վոր լու­ծը ո՞ր չա­փով է խե­ղել նրա հո­գե­բա­նու­թյու­նը, ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է շտ­կել նշյալ շե­ղում­նե­րը, ի՞նչ կերպ կա­րե­լի է ժո­ղովր­դին նե­րար­կել անհ­րա­ժեշտ պե­տա­կան մտա­ծո­ղու­թյու­նը, ո՞րն է մեր ժո­ղովր­դի տե­ղը և դերն աշ­խար­հում, ի՞նչ քայ­լե­րով կա­րե­լի է զբա­ղեց­նել այդ տե­ղը և այլն: Ես տես­նում եմ այդ հո­սան­քի ա­ռա­ջաց­ման սաղ­մե­րը: Դա է մեր փր­կու­թյու­նը: Ցա­վոք, այդ սաղ­մե­րը իշ­խա­նա­կան ցան­կա­պա­տից դուրս են:
-Երևա­նի քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նին մի շարք գոր­ծա­րար­ներ աղ­բա­տար մե­քե­նա­ներ են նվի­րել, ին­չը գաղտ­նի է պահ­վել։ Տե­սա­կետ կա՝ սա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ա­մե­նա­մեծ կո­ռուպ­ցիոն գոր­ծարքն է՝ «տա­րածք­նե­րի դի­մաց մե­քե­նա­ներ» բա­նաձևու­մով։ Ըն­դու­նե­լի՞ է նման մո­տե­ցու­մը։ Դուք տես­նու՞մ եք կո­ռուպ­ցիոն ռիս­կեր:
-Վաղ է դեռ կոնկ­րետ այդ հար­ցի հետ կապ­ված եզ­րա­կա­ցու­թյուն ա­նել, բայց վս­տա­հա­բար կա­րող եմ ա­սել` կո­ռուպ­ցիան նախ­կի­նի պես տի­րե­լու է երկ­րին, քա­նի որ պատ­մա­կան հան­գա­մանք­նե­րի բե­րու­մով ժո­ղովր­դի մեջ չկա պե­տա­կան մտա­ծո­ղու­թյուն: Իսկ այդ բա­ցը լրաց­նե­լու ուղ­ղությամբ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կող­մից ար­վող քայ­լեր չեմ տես­նում: ՈՒ, ըստ ա­մե­նայ­նի, չեմ տես­նի, քա­նի որ «իզմ» չու­նե­ցող քա­ղա­քա­կան ու­ժը չի կա­րո­ղա­նա լու­ծել այդ գեր­ծանր, հա­զար տա­րի մեզ ու­ղեկ­ցող պրոբ­լե­մը:
Զրույ­ցը` Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱ­ՆԻ

Դիտվել է՝ 4399

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ