Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Խա­ղում ենք բո­լորս և` ա­զար­տով

Խա­ղում ենք բո­լորս և` ա­զար­տով
12.05.2020 | 00:07
Այն, ինչ կա­տար­վում է թավ­շյա Հա­յաս­տա­նում, խիստ օ­րի­նա­չափ է: Քայ­քայ­ման հետ­քըը հա­սել է քայ­քա­յու­մը սկ­սած­նե­րին: Արտ­քա­ղա­քա­կա­նի մա­սին` քիչ անց, ներ­քա­ղա­քա­կա­նը տե­ղա­փոխ­վել է խոր­հր­դա­րան:
Քվան­տա­յին ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծը հատ­կանշ­վում է անս­պա­սե­լի զար­գա­ցում­նե­րով: Այս դեպ­քում դրան գու­մար­վել է կո­րո­նա­վի­րու­սյան է­պի­դե­միան, որն էլ ա­վե­լի ան­կան­խա­տե­սե­լի է դարձ­նում ոչ միայն զար­գա­ցում­նե­րը Հա­յաս­տա­նում, այլև աշ­խարհն ինք­նին` սրե­լով փոք­րիկ Հա­յաս­տա­նում ա­ռանց այն էլ առ­կա խիստ քաո­սա­յին վի­ճա­կը:
Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը կախ­ված են ան­դուն­դի եզրին են` թե՛ ար­ցա­խյան, թե՛ արտ­քա­ղա­քա­կան, թե՛ տն­տե­սա­կան և, ի­հար­կե, չկա­յա­ցած հան­րաք­վեի խն­դիր­նե­րի ա­ռու­մով, ո­րոնք ա­ռան­ձին-ա­ռան­ձին ցան­կա­ցած իշ­խա­նու­թյան հա­մար կա­րող էին լուրջ մար­տահ­րա­վեր լի­նել, մեր դեպ­քում` մեկն էլ կա­րող է ֆորս-մա­ժոր լի­նել:
Սրան կար­ծես նա­խա­պատ­րաստ­վում են ներ­քա­ղա­քա­կան խա­ղա­ցող­նե­րը: Մի կողմ թող­նենք ի­րա­կան` խոր­քա­յին խա­ղա­ցող­նե­րին, անդ­րա­դառ­նանք երևա­ցող­նե­րին: Տա­րան­ջա­տել նրանց գլո­բա­լիստ-պահ­պա­նո­ղա­կան բա­նակ­նե­րի` ա­նի­մաստ է, ո­րով­հետև հա­յաս­տա­նյան ներ­քա­ղա­քա­կան լան­դշաֆ­տը եր­բեք ընդ­գծ­ված տար­բե­րա­կում­նե­րի ա­ռու­մով ո­րո­շիչ չի ե­ղել, և որ­քան էլ ցա­վա­լի է, հար­ցե­րը լուծ­վել են դր­սի խա­ղա­ցող­նե­րի հետ հա­մա­տեղ:
Բո­լոր դեպ­քե­րում, երևա­ցող խա­ղա­ցող­նե­րը շատ չեն. կոնգ­լո­մե­րատ­նե­րը խոր­հր­դա­րա­նա­կան և ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան ու­ժե­րից են կազմ­ված, ընդ ո­րում, բարդ է ա­սել ում պոչն ում տակ է, ով որ­տե­ղից է սկս­վում, որ­տեղ ա­վարտ­վում:
Ֆորս­մա­ժո­րա­յին զար­գա­ցում­ները կա­րող են պի­կին հաս­նել հիմ­նա­կա­նում Ար­ցա­խյան հար­ցում լուրջ պրե­սին­գի դեպ­քում: Կա՞ նման բան: Ա­ռա­ջին հա­յաց­քից` ոչ, սա­կայն եր­բեք մի ա­սա` եր­բեք, մա­նա­վանդ ռու­սա­կան շտա­պո­ղա­կա­նու­թյան պայ­ման­նե­րում, ո­րով­հետև ա­ռանց այն էլ Ռու­սաս­տա­նում զար­գա­ցում­նե­րի ան­հաս­կա­նա­լիու­թյան այն­պի­սի մի մա­կար­դակ է, որ պատ­րաստ պետք է լի­նել ցան­կա­ցած էն­դշ­պի­լի: Դա­տե­լով հա­յաս­տա­նյան ներ­քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի պատ­րաստ­վա­ծու­թյու­նից, ակն­հայտ է` ինչ-որ բան այն չէ. ի՞նչ` գի­տեն միայն ամ­բող­ջա­կան ին­ֆոր­մա­ցիա­յին տի­րա­պե­տող­նե­րը:
Ընդ ո­րում, ակն­հայտ է նաև, որ Փա­շի­նյանն ու թի­մը բա­ցար­ձա­կա­պես կորց­րել են վե­րահս­կո­ղու­թյու­նը ա­մեն ին­չի նկատ­մամբ. վեր­ջին ա­կոր­դը, թերևս, խոր­հր­դա­րա­նում տե­ղի ու­նե­ցած ծեծ­կռ­տուքն էր: Ի­հար­կե, կա­րե­լի է շատ հե­ռուն գնալ ու ար­ձա­նագ­րել, որ փորձ էր ար­վում զար­գա­ցում­նե­րը փո­ղո­ցից տե­ղա­փո­խել խոր­հր­դա­րան` ամ­բող­ջա­պես, թույլ չտալ հե­տա­գա զար­գա­ցում­նե­րում փո­ղո­ցի գե­րա­կա­յու­թյունն այն ա­ռու­մով, որ «Ծռե­րը» պատ­րաստ կանգ­նած են, շա­հագր­գիռ­ներն ի­րա­վի­ճա­կը կա­րող են վե­րա­ծել ուկ­րաի­նա­կան Մայ­դա­նի, քա­ղա­քա­ցիա­կա­նի մի­ջո­ցով այն դարձ­նե­լով էլ ա­վե­լի ան­կա­ռա­վա­րե­լի, մա­նա­վանդ որ Փա­շի­նյանն իր բնույ­թով հրահ­րիչ, իշ­խա­նու­թյան հա­մար մինչև վեր­ջին շուն­չը, բո­լո­րին զո­հա­բե­րե­լու պատ­րաստ տե­սակ է, ուս­տի Հա­յաս­տա­նում եր­բեք չպետք է թույլ տալ զար­գա­ցում­ներն ըն­թա­նան փո­ղո­ցում, ո­րով­հետև Փա­շի­նյա­նը, որ­քան էլ պա­րա­դոք­սալ հն­չի, չու­նի Սերժ Սարգ­սյա­նի խո­հե­մու­թյու­նը, ա­րյուն թա­փե­լը նրա հա­մար, թույլ տանք ա­սել, կա­րող է վե­րած­վել «խա­սիա­թի»:
Այդ իսկ պատ­ճա­ռով խոր­քա­յին խա­ղա­ցող­նե­րի կող­մից մի քա­նի քայ­լա­նի կաս­կա­դով ևս մեկ ան­գամ գետ­նին հա­վա­սա­րեց­վեց Փա­շի­նյա­նի ա­ռանց այն էլ զրո­յաց­վող հե­ղի­նա­կու­թյու­նը, նրա ներ­կա­յու­թյամբ իշ­խող մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը վեր կա­ցավ` տուր թե կտաս… «Մի կա­թիլ մեղր» պատ­րաս­տեց նույն Փա­շի­նյա­նի հա­մար, ընդ ո­րում, զա­վեշտն այն­քան մեծ էր, որ, ըստ լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի, «Ա­վի­նյա­նը փոր­ձում էր հան­գս­տաց­նել այս ու այն կողմ գնա­ցող Ա­րա­րատ Միր­զո­յա­նին», երբ ապ­տակ­վել էր ոչ թե Միր­զո­յա­նը, այլ Էդ­մոն Մա­րու­քյա­նը: Ինչևէ:
Հա­ջոր­դիվ` բարձ­րաց­վեց Էդ­մո­նի ան­ձե­ռա­կերտ ար­ձա­նը. բո­լո­րը, ով­քեր եր­կու տա­րի ա­նընդ­մեջ խո­սում էին Փա­շի­նյա­նից, մո­ռա­ցան նրան ու սկ­սե­ցին խո­սել ոչ թե Փա­շի­նյան Նի­կո­լից, այլ Մա­րու­քյան Էդ­մո­նից: Ա­սել է` «ֆիլ­մի հե­րո­սը» այլևս Նի­կո­լը չէր, այլ Էդ­մո­նը, նրա շուրջն էր «հյուս­վում» պատ­մու­թյու­նը: Եվ ծայ­րա­հեղ` ֆորս­մա­ժո­րա­յին վի­ճա­կի դեպ­քում, ինչ­պես, ա­սենք, 97-ին, երբ մի գի­շե­րում, Ղա­րա­բա­ղյան խնդ­րի հետ կապ­ված, խոր­հր­դա­րա­նը երկ­րա­պա­հա­ցավ` հրա­ժա­րա­կան պար­տադ­րեց Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նին, Էդ­մո­նին դրե­ցին ձիու վրա, ա­սա­ցին` քշիր, Էդ­մոն, քան­զի հայ­րե­նի­քի շա­հը, ան­կախ նրա­նից, ինչ­պի­սի ձիա­վոր ես, քեզ ձիու վրա պա­հե­լու գերն­պա­տակ է հե­տապն­դում:
Ակն­հայտ է, որ ար­տա­խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընդ­դի­մու­թյու­նը ևս, մա­սամբ` Ար­թուր Վա­նե­ցյա­նի, մա­սամբ` Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նի վե­րա­դա­սա­վոր­վող­նե­րով, նույն­պես ոտ­քի վրա է, սա­կայն ա­ռանձ­նաց­նել նրանց բո­լո­րին, այդ թվում` պառ­լա­մեն­տում «զոհ­վող» Էդ­մոն Մա­րու­քյա­նին, ճիշտ չի լի­նի, նախ` այն պատ­ճա­ռով, որ խա­ղը նոր-նոր է սկս­վում և ա­պա` ա­ռան­ձին-ա­ռան­ձին նրան­ցից ոչ մե­կը չի կա­րող ար­դյունք ա­պա­հո­վել, միա­սին` ան­շուշտ:
Այս պա­հին եր­կիրն ան­դուն­դից հետ քա­շե­լու միակ տար­բե­րակը սա է:
Կար­մեն ԴԱՎ­ԹՅԱՆ
Դիտվել է՝ 6032

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ