Ջրային «պատերազմներ»

Գարնանը ոչ այնքան սովորական մի զանգ հնչեց խմբագրությունում: Զանգահարողը չներկայացավ, սակայն հիմնավորեց իր «ինկոգնիտոն» փաստերով: Իսկ փաստերը բավականին խոսուն էին: «Արտաշատ» ջրօգտագործողների ընկերությունը հայցով դիմել է ՀՀ Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի ընդհանուր իրավասության դատարան` բռնագանձելու ջրօգտագործող Զավեն Մեջլումյանի օգտագործած և չվճարած գումարը: Զավեն Մեջլումյանն Արարատի մարզի Հնաբերդ գյուղի գյուղապետն է: Ի դեպ, ահազանգի հեղինակը ներկայացավ որպես Հնաբերդի բնակիչ և իր ցավն ու մտահոգությունը հայտնեց գյուղապետի ոչ պատշաճ վարքի կապակցությամբ:
Բնական է, որ պետք է լսեինք վիճաբանող կողմերին: Տողերիս հեղինակն այցելեց Արարատի մարզ, օրն ուրբաթ էր: Եվ այսպես, նախ հանդիպեցի «Արտաշատ» ՋԸ տնօրեն ԹԱԴԵՎՈՍ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆԻ հետ:

-Պարոն Թադևոսյան, նախ ներկայացրեք ընկերության իրավունքներն ու պարտականությունները:
-Ստեղծվել է 2003-ի մայիսին, սպասարկում է 5400 հեկտար հողատարածք, Արտաշատի շրջանի 16 գյուղ: Սպասարկումն իրականացվում է Արտաշատի ջրանցքով, Դվինի ջրանցքով, Քաղցրաշեն-1 պոմպակայանով և արտեզյան ջրերով: ՈՒնենք 10 հազար ջրօգտագործող: Ապրիլի 1-ից կսկսվի ջրամատակարարումը Արտաշատի ջրանցքով: Այս օրերին նախապատրաստական աշխատանքներն ենք ավարտում: Իսկ ահա սելավի ջրերը կառավարության որոշմամբ ջրօգտագործողներին ենք մատակարարելու մինչև հունիսի 1-ը:
-Սակայն հանրապետության ընդգրկումով ընդհանուր է բողոքը` ջրի սակագինը բարձր է և չի նպաստում գյուղացիական տնտեսությունների կյանքի բարելավմանը: Վերջերս խնդրին անդրադարձավ հանրապետության վարչապետը: Եկեք անկեղծ լինենք, ջրի սակագինն արդարացվա՞ծ է ներկա կենսապայմանների համատեքստում:
-Եթե հողակտորը փոքր է, ասենք` 500 քմ, բնականաբար, արդյունավետությունը ցածր կլինի և ոչ շահավետ: Գյուղացիներն այսօր գլխավորապես մշակում են սեփականաշնորհված հողերը, որոնք մակերեսով ավելի մեծ են, բերքը` առատ, և ջրի սակագինը արդարացված է: Չմոռանանք, մեր շրջանում ժողովուրդը նստակյաց է, գիտի հողի լեզուն, և նրա աշխատանքը փոխհատուցվում է: Միայն 1300 հեկտար ծիրանի այգիներ ունենք, 2600 հեկտար խաղողի այգիներ, ու մի՞թե թաքցնելու բան է, որ Արարատյան դաշտը հարուստ է ու բարեբեր: Այժմ անդրադառնանք ջրի սակագնին, մեկ խորանարդ մետրը` 11 դրամ: Բայց չէ՞ որ յուրաքանչյուր տարի կառավարության հատկացրած դրամաշնորհով է, որ սակագինը մնում է 11 դրամի սահմանում: Ոռոգման ջրի մեկ խմ-ի ինքնարժեքը 18-20 դրամ է: Այսինքն, սա չի՞ նշանակում, որ կառավարությունը, իրոք, կանգնած է գյուղացու կողքին: Համենայն դեպս, այսպես է մեր շրջանում: ՈՒ սա, հավատացեք, շատերի կարծիքն է, գյուղաբնակների, ջրօգտագործողների կարծիքը։
-Մեկ այլ խնդիր էլ է առկա այս ոլորտում. հաճախ են կարծիքներ հնչում, որ ջրօգտագործող ընկերությունները բեռ են գյուղաբնակների համար, և սա ավելորդ բյուրոկրատական հանգույց է:
-Դժվարանում եմ համաձայնվել, սակայն որպես գործի մարդ փաստեր ներկայացնեմ։ Հավաքագրված գումարներից հարկային մեր պարտավորություններն ենք կատարում, նաև աշխատավարձ վճարում: ՈՒնենք 120 աշխատող:
ՈՒնենք նաև ներկայացուցչական 55 գոտի: Յուրաքանչյուր գոտում մի բանիմաց և ակտիվ ջրօգտագործող կապ է ապահովում մեզ հետ, ներկայացնում գոյություն ունեցող թերությունները, առաջարկություններով հանդես գալիս և այլն: Հետո վարչական խորհրդի անդամները նիստ են հրավիրում և կարգավորում բոլոր խնդիրները: Մեր վարչական խորհրդի նախագահը ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարի տեղակալ Սամվել Գալստյանն է, հողին ու հողագործի հոգսերին գերազանց տեղյակ ու հոգատար մարդ:
-Այսինքն` գործընթացները վերահսկվում են:
-Ամբողջությամբ: Վերահսկվում են թե՛ ներկայացուցիչների, թե՛ վարչական խորհրդի անդամների կողմից:
-Լավ, ավելի առարկայական, ընկերությունն ի՞նչ է տրամադրում գյուղացուն:
-Վերանորոգում ենք պոմպային համակարգը, պոմպակայանները, ընթացիկ նորոգումներ ենք կատարում: Չզարմանաք, բայց ամեն տարի մաքրում ենք Երևանից հասնող կենցաղային աղբը, որ որոշ անպարտաճանաչ քաղաքաբնակներ լցնում են Արտաշատի ջրանցքը: Առհասարակ մեր աշխատանքը դադար չունի: Եթե սովորաբար նոյեմբերի վերջերին ջրամատակարարումը դադարեցնում ենք, արդեն դեկտեմբերին սկսում ենք աշխատանքներ իրականացնել գարունը կազմ-պատրաստ դիմավորելու նպատակով:
-Ձեր հարաբերությունները ջրօգտագործողների հետ կանոնակարգվում են, որքան տեղյակ եմ, պայմանագրային հիմունքներով: Ոչ պայմանագրային խնդիրներ ունենո՞ւմ եք:
-Երբեմն հարցեր են ծագում, խնդիրներ առաջանում, որոնք փորձում ենք լուծել նախ օրինականության, այնուհետև մարդկային բարեկիրթ հարաբերությունների սահմաններում: Ջուրը ապրանք է, նրա դիմաց վճարել է պետք: Եվ հիմնականում վճարում են, անկախ այն բանից` ջրօգտագործողը գյուղապե՞տ է, ուսուցի՞չ, թե՞ շարքային հողագործ:
-Մեր հանդիպման բուն նպատակը Հնաբերդ գյուղից հնչած զանգն էր: Զանգահարողը դժգոհ էր, որ գյուղապետն իր ծախսած ջրի դիմաց չի վճարում:
-Խոսքը վերաբերում է գյուղապետ Զավեն Մեջլումյանին, Հնաբերդի գյուղապետին: Ասեմ, որ շատ օրինակելի համայնք է, լավ հողագործներ են գյուղի բնակիչները և վճարում են պարտաճանաչ ձևով: Բայց պարոն Մեջլումյանը վճարումներ է կատարում մասնակիորեն: Դա նրա սովորությունն է:
-Մի բան եկեք ճշտենք. խոսքը նրա սեփակա՞ն հողին է վերաբերում:
-Այո: Ստիպված եղանք դիմել դատարան: Նախ դիմեցինք 168 հազար դրամի, հետո նաև 111 հազար դրամի հայցով: Մարտի 29-ին վճիռը կայացվել է: 168 հազար դրամի պարտքի համար դիմել ենք 2010-ին, 111 հազարի համար` 2011-ին: Շուտով նրա աշխատավարձի վրա կալանք կդրվի, և մենք գումարը կստանանք:
-Պարոն Թադևոսյան, ես, իհարկե, Զավեն Մեջլումյանին հանդիպելու եմ, բայց ինչի՞ց է գոյացել պարտքը, նրա հողամասերում ի՛նչ է, բերքը բարվոք պայմաններո՞ւմ չի աճում:
-Նման բան չկա: Միայն ծիրանի այգին հինգ հեկտար է: Իսկ հիշենք, թե որքան արժեր ծիրանն անցյալ տարի: Այսինքն` նա լիովին վճարունակ է: Հինգ հեկտար ծիրանի այգի, ծիրանի մեկ կիլոգրամը նվազագույնը 500 դրամ: Եվ ասեք, խնդրեմ, մեկ խորանարդ մետր ջրի օգտագործման դիմաց 11 դրամն իսկապե՞ս թանկ է: Այս դեպքում ինչպե՞ս է ողջ Հնաբերդը կանոնավորապես վճարում:
-Բարի, մինչև Հնաբերդի գյուղապետի հետ հանդիպումը պարզաբանենք, թե ինչ է ներկայացուցչական գոտին:
-Մեր սպասարկման տիրույթում գտնվող 16 գյուղերում, ինչպես ասացի, կա 55 ներկայացուցչական գոտի: Սա կանոնակարգվում է ընկերության կանոնադրությամբ: Այսինքն, յուրաքանչյուր գյուղ, իր մի քանի ներկայացուցչով, մասնակցում է մեր բոլոր ժողովներին: Աշխատում են հասարակական հիմունքներով, սակայն բավական մեծ պատասխանատվությամբ: Այսպես, մասնակցում են բյուջեի ձևավորմանը, վերջնարդյունքում էլ հաստատում այն, համաձայնեցնելով գյուղաբնակների, ջրօգտագործողների հետ: Իհարկե, ներկայացուցիչներին ընտրում են հողի մշակները, հարգանք վայելող և աշխատասեր մարդիկ:
Այսօր բյուջեն ենք հաստատում, որը պիտի հարյուր տոկոսով կատարվի մինչև դեկտեմբերի 31-ը: Հետո ողջ ձմռան ընթացքում պահպանում ենք համակարգը, նախապատրաստվում նոր ոռոգման շրջանին: Ավելացնեմ, որ ունենք երկու էքսկավատոր, ԻԳ-ն հատկացրեց, ևս մեկ էքսկավատոր տրամադրեց «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագիրը:
-Ընկերության աշխատողների միջին աշխատավարձը որքա՞ն է:
-Բավարար, 100-120 հազար դրամ:

Հաջորդ հանդիպումը, ընդամենը կեսժամանոց, Հնաբերդում էր: Գյուղապետարանում տեղեկացրին, որ Զ. Մեջլումյանը մասնակցում է բարեկամի հուղարկավորությանը և աշխատանքի կներկայանա միայն երկուշաբթի առավոտյան:
Փորձեցի հեռախոսակապով ճշտել, այնուամենայնիվ, ինչո՞ւ չի վճարում Հնաբերդի գյուղապետը: Ի դեպ, 2011-ի բերքի տոնի ժամանակ Հնաբերդը շահել էր առաջնությունը և 30 մլն դրամ պարգևավճար ստացել: Ըստ գյուղապետարանի աշխատակազմի քարտուղարի, այս գումարով մտադրվել են գնել հարևան դղյականման շինությունը, որպես գյուղապետարան, դրա մի հատվածն օգտագործելու համար: Իսկ Հնաբերդի գյուղապետարանը, հավանաբար, չի նորոգվել վերջին կես դարում:
Սակայն բանն այն է, որ պարոն Մեջլումյանը զանգահարեց, ինչ-ինչ բացատրություններ տվեց, խոստացավ հանդիպել տողերիս հեղինակի հետ:
Բայց քանի որ մեր հանդիպումն այդպես էլ չկայացավ, նրա բարձրացրած հարցերը` հնչած հեռախոսազրույցի ընթացքում, մնացին զուտ «բարի ցանկություն»: Հրապարակելով նյութը` սպասում ենք տիար Մեջլումյանի պատասխանին: Եթե նա հարկ համարի: Սակայն չենք կարող չեզրակացնել, որ յուրաքանչյուրը պիտի իր ծախսածի դիմաց վճարի։ Հատկապես բարեշեն այգիների տերը։ Հատկապես, երբ նա համայնքի ղեկավարն է։ Համայնք, որտեղ պարտաճանաչ վճարողներ են բոլորը։

Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Ֆուտուրիզմից ռեալիզմ («պետականամետ» քրոնիկոն)
• Ողբերգազավեշտ՝ պետականակերտման նվագակցությամբ
• Մշակութային ճակատը երկրի փրկօղակ
• Ռազմաքաղաքական ուխտագնացություն դեպի Վաղարշապատ
• Եվ կրկին կիսալուսին յաթաղանն արյուն է վիթում
• Երկրի կանաչ դեսպանը
• Որդան կարմիր երկիրի երկունքը․ դար XX (էսսե)
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• «Կերպարվեստի Արարատ երկրում»
• Հայաստանը` Կերպարվեստի Արարատ երկիր (հռչակագիր)
• Անատոլի Ավետյանի Վանաձորը, երկիրն ու աշխարհը
• Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար. Արամ Մաշուրյան
• «Սորոսի արտաքսումը»
• «Մի թողեք ճայերը ծիծաղեն» կամ՝ Մուշեղիչին վայել տոն
• Հռչակագիրը՝ փակուղում
• Կարմիր բերետավոր... դիտահորեր
• «Լաոն կհեծնի՞ կարմիր նժույգ»
• Զարթնի՛ր, Լաո (ուղերձներ Ժամանակավոր կառավարությանը)
• «Պապլավոկ․13-րդ սեղան»

Մեկնաբանություններ