«Քաղաքական խճանկարի տարբեր հատվածներում գտնվող ուժերը պիտի պահպանեն քաղաքական կոռեկտությունն իրենց գնահատականներում»

«Իրատես de facto»-ի զրուցակիցն է ԱԺ ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի հանձնաժողովի նախագահ ԳԱԳԻԿ ՄԻՆԱՍՅԱՆԸ:

-Չորրորդ գումարման խորհրդարանն իր գործունեությունը բարձր նոտայի վրա ավարտեց` ՍԾՏՀ ԽՎ 29-րդ նիստով Երևանում: Բոլո՞ր հարցերը կարողացանք լուծել:

-Մասամբ, որովհետև կային խնդիրներ, որոնք կապված էին կառույցի ընթացիկ գործունեության հետ. հանձնաժողովները ներկայացրին իրենց քննարկած հարցերը ու դրանց հետ կապված` վեհաժողովն ընդունեց համապատասխան որոշումներ, ընտրություն կատարվեց` գլխավոր քարտուղարի տեղակալի պաշտոնում ընտրվեց ՌԴ ներկայացուցիչը: Մնաց երկու խնդիր, որոնք մեր առաջարկությունների փաթեթում էին և պետք է ամբողջացնեին կանոնակարգում անհրաժեշտ փոփոխությունների մեր ընկալումները:
-Որո՞նք են այդ փոփոխությունները, և մեր ընկալումներն ընկալվո՞ւմ են ՍԾՏՀ ԽՎ-ում:
-Այո, իհարկե, այդ փոփոխությունների փաթեթի իմաստն այն է, որ պատվիրակությունը, անկախ իր անդամների թվից, որը կախված է երկրի բնակչության թվից և մուծվող անդամավճարից, պետք է հավասար հնարավորություն ունենա ներկայացվելու վեհաժողովի տարբեր մարմիններում: Հունիսի 28-ին Ստամբուլում գումարվելու է աշխատանքային խմբի նիստ, որտեղ մասնավորապես քննարկվելու են մեր յոթ կետից բաղկացած առաջարկությունների փաթեթի վերջին երկու առաջարկները, մնացած հինգն արդեն ընդունվել են և հանդիսանում են վեհաժողովի կանոնակարգի մաս:
-Այդ ժամանակ հինգերորդ գումարման ԱԺ պատվիրակությունները ձևավորված կլինե՞ն, կարո՞ղ ենք մասնակցել:
-Քանի դեռ նոր պատվիրակությունները ձևավորված չեն, գործում են հին պատվիրակությունները, և Հայաստանն անպայման կմասնակցի այդ նիստին:
-Յուրաքանչյուր գումարման վերջին նստաշրջանը, որ սկսվում է փետրվարին ու ավարտվում հունիսի կեսին, Սահմանադրությամբ պայմանավորված, համընկնում է խորհրդարանական ընտրությունների և ընտրարշավի մեկնարկի հետ, արդյո՞ք դա չի խանգարում խորհրդարանի աշխատանքին:
-Իհարկե խանգարում է։ Վերջին նստաշրջանը լիարժեք չի կարելի համարել, ինչը բացասական ազդեցություն է ունենում ոչ միայն ընթացիկ օրենսդրական աշխատանքի վրա, այլև թույլ չի տալիս իրականացնել Սահմանադրությամբ նախատեսված գործառույթները, մասնավորապես նախորդ տարվա բյուջեի կատարման, Վերահսկիչ պալատի, Կենտրոնական բանկի հաշվետվությունների ընդունումը: Այս իրավիճակը, իհարկե, նորմալ չէ, որովհետև ստացվում է, որ առաջիկա աշնանային նստաշրջանում պիտի քննարկենք այդ փաստաթղթերը, նախորդ տարվա բյուջեի կատարողականի հաշվետվությունը և գործնականում անմիջապես սկսենք հաջորդ տարվա բյուջեի նախագծի քննարկման գործընթացը:
-Ի՞նչ եք առաջարկում:
-Խնդիրը բարդանում է նրանով, որ գործող օրենսդրությամբ` ամեն հաջորդ խորհրդարանական ընտրություն շուրջ մեկ շաբաթով նախորդից շուտ է տեղի ունենալու, այսինքն` 2017-ին խորհրդարանական ընտրությունները պետք է տեղի ունենան արդեն ապրիլին: Իրավիճակը շտկել հնարավոր է միայն սահմանադրական փոփոխությամբ` խորհրդարանական ընտրությունները հուլիսին անցկացնելու մասին դրույթ ամրագրելով, ինչը թույլ կտա արդյունավետ օգտագործել գումարման վերջին գարնանային նստաշրջանը:
-Նախորդ կառավարության աշխատանքն ինչպե՞ս եք գնահատում:
-Կարծում եմ` այդ կառավարության բախտը չբերեց, աշխատանքի անցավ շատ լավ ծրագրերով, բայց գործունեության սկզբում բախվեց համաշխարհային աննախադեպ ֆինանսատնտեսական ճգնաժամին, ինչը թույլ չտվեց նախանշված ծրագրերն ամբողջական իրագործել, քանի որ անհրաժեշտ էր հընթացս մշակել և իրագործել հակաճգնաժամային ծրագրեր: Կարծում եմ` կառավարությունն այդ խնդիրը հաջողությամբ է իրականացրել:
-ՀՀ նոր կառավարությունն առաջնահերթ ի՞նչ խնդիրներ պետք է լուծի:
-Առաջինը, իհարկե, իր գործունեության ծրագիրը խորհրդարան ներկայացնելն է և խորհրդարանի վստահության քվեի ստացումը: Կառավարության ծրագիրը, բնականաբար, հիմնված է ՀՀԿ նախընտրական ծրագրի վրա, որը կազմվել էր հենց ժողովրդի հետ տասնյակ ու տասնյակ հանդիպումների ընթացքում, և պատահական չէ, որ այդ ծրագրով ՀՀԿ-ն հաղթանակ տարավ խորհրդարանական ընտրություններում: Իհարկե, կառավարության գործունեության ծրագիրը հարստացված է խորհրդարանում ներկայացված այլ քաղաքական ուժերի` ՀՀԿ ծրագրին համահունչ մոտեցումներով:
-Բայց այլ քաղաքական ուժեր, մասնավորապես ՀԱԿ-ը, «Ժառանգությունը», ՀՅԴ-ն պատրաստվում են դեմ քվեարկելու կառավարության ծրագրին... Այո՞:
-Քաղաքական զարգացումներն ընթանում են իրենց ուրույն տրամաբանությամբ, իսկ վերաբերմունքը կառավարության գործունեության ծրագրին, իհարկե, առարկայականից զատ, նաև քաղաքական դիրքորոշման խնդիր է: Միաժամանակ պետության առաջ ծառացած խնդիրների լուծման համար ջանքերի համադրումը համարում եմ ամենաարդյունավետ ճանապարհը:
-Կառավարության ծրագրին տեղյա՞կ եք:
-Այո, նաև մասնակցություն եմ ունեցել որոշ դրույթների մշակմանը:
-Համապատասխանո՞ւմ է ռեալ կյանքի պահանջներին:
-Իհարկե: Չմանրամասնելով ծրագրի տարբեր դրույթներ` պետք է նշեմ, որ վերցված է տնտեսական աճի բավականին բարձր նշաձող այն պարագայում, երբ համաշխարհային տնտեսության զարգացման հեռանկարները բավականին մշուշոտ են, կառավարության գործունեության գործնականում բոլոր ոլորտներում նախատեսվում են էական դրական տեղաշարժեր: Եվս մի կարևոր հանգամանք` զարգացման հիմնական շեշտադրումն արված է ներքին ռեսուրսներին:
-Այսինքն` այլևս վարկերի հաշվին չե՞նք ապրելու:
-Մենք երբեք վարկերի հաշվին չենք ապրել, ուղղակի վերցվել են վարկեր` բարեփոխումներ իրականացնելու համար, առանց որոնց մեր տնտեսությունը շատ դանդաղ կզարգանար: Զարգացող բոլոր երկրներն էլ գնում են այդ ճանապարհով: Մեր վարկային պորտֆելը կառավարելի միջակայքում է գտնվում` ՀՆԱ-ի 40 տոկոսի շրջանակներում: Մեր վարկերի ճնշող մեծամասնությունը արտոնյալ է: Մենք 2009 թ. կտրուկ բարձրացրինք մեր դեֆիցիտը` հասցնելով ՀՆԱ-ի 7,55 տոկոսի, ինչը թույլ տվեց հակաճգնաժամային ծրագիր իրականացնել: Դա իսկապես բարձր ցուցանիշ է և եթե տարիների ընթացքում պահպանվեր, մեր պրոբլեմները չափազանց կբարդանային: Սակայն անցյալ տարի մենք ընդամենը 2,77 տոկոս դեֆիցիտ ունեցանք: Այս կտրուկ նվազեցումը վկայում է, որ մենք բավականին բծախնդիր ենք դեֆիցիտի և արտաքին պարտքի հարցերում, որոնք գտնվում են իշխանությունների ուշադրության կենտրոնում:
-Եթե պաշտոնական լեզվից անցնենք կյանքին` մեզ գնաճ սպասո՞ւմ է:
-Անցյալ տարվա մայիսի համեմատությամբ այս մայիսին մենք ունենք ընդամենը կես տոկոսի գնաճ, եթե հաշվի առնենք, որ տարեվերջին 12-ամսյա գնաճի համար նախանշված է 4+-1,5 տոկոս, իհարկե, այսօրվա կես տոկոսը լավ ցուցանիշ պետք է համարել: Միաժամանակ կան նաև ռիսկեր, որոնք կապված են դոլարի արժևորման հետ: Ակնհայտ է, որ մենք ունենք մեծ թվով ապրանքներ, որոնք մեր շուկայում հայտնվում են ներկրման շնորհիվ, և օբյեկտիվորեն դոլարի արժևորումը դրամի նկատմամբ կբերի այդ ապրանքների գների հարաբերական աճին: Կարծում եմ` նույնիսկ այդ պարագայում գնաճը կմնա օրենքով նախատեսված շրջանակներում:
-Կառավարության ծրագրի քվեարկության ժամանակ ի՞նչ պատկեր եք կանխատեսում:
-Դատելով իրենց հայտարարություններից` ՀԱԿ-ը ցանկացած ծրագրի, որ ներկայացնելու է կառավարությունը, դեմ է քվեարկելու, ՀՀԿ-ն և ՕԵԿ-ը, որ կոալիցիայի մեջ են, կողմ կքվեարկեն կառավարության ծրագրին, որ, ըստ էության, իրենց ծրագրերի հիմքով է կազմված: ԲՀԿ-ի, ՀՅԴ-ի և «Ժառանգության» դիրքորոշման վերաբերյալ դժվարանում եմ որոշակի բան ասել. կառավարությունը փորձել է ներառել այդ ուժերի բոլոր գաղափարները, որ տեղավորվում են մեր ծրագրային հիմնադրույթների շրջանակներում:
-Ձեր կարծիքով` Վարդան Օսկանյանին առնչվող այս պատմության մեջ իրավակա՞ն, թե՞ քաղաքական կողմն է գերիշխում:
-Ճշտեմ ի սկզբանե. ոչ թե Վարդան Օսկանյանին, այլ «Սիվիլիթաս» հիմնադրամին` սա մեկ, և երկրորդ` ես ձեռնպահ կմնայի քաղաքական գնահատականներից, քանի դեռ գործը իրավական հարթության մեջ է: Քաղաքական խճանկարի տարբեր հատվածներում գտնվող ուժերը պիտի պահպանեն քաղաքական կոռեկտությունն իրենց գնահատականներում: Երբեք չի կարելի մոռանալ, որ գոյություն ունի անմեղության կանխավարկած, և այս ելակետից պետք է անդրադառնալ խնդիրներին:
-Ձեր կարծիքով` նախագահական ընտրությունների թեկնածուների հարց այս գործընթացում չի՞ լուծվում:
-Այդ կանխավարկածն ընդունելով, կարելի է ընդհանրապես կաթվածահար անել պետության բնականոն գործառույթները: Խնդիրն առայժմ գտնվում է իրավական հարթության մեջ: Մարդիկ կամ ուժերը, որոնք առանց խնդրի իրավական կողմի լուծման սպասելու փորձում են քաղաքականացնել հարցը, իրենց դնում են խոցելի վիճակի մեջ: Առավել քան համոզված եմ, որ ստեղծված իրավիճակում իրավական հիմքի գոյության հարցը արագ և անառարկելիորեն պետք է պարզել, և բոլորիս նպատակը դա պետք է լինի:
-Հինգերորդ գումարման խորհրդարանը նախորդների համեմատ ի՞նչ առանձնահատկություններ կարող է ունենալ:
-Ես չափազանց արժևորում եմ, որ ԱԺ-ում ներկայացված է ՀԱԿ-ը, որ ընդդիմադիր դաշտի կարևորագույն տարրերից է: Եթե քաղաքական դաշտի բոլոր հիմնական ներկայացուցիչները խորհրդարանում ներկայացված չեն, գործընթացները զարգանում են խորհրդարանից դուրս, ինչը նորմալ զարգացման նախադրյալ չէ: Հույս ունեմ, որ խորհրդարանում կլինեն քաղաքական լուրջ քննարկումներ, որը կնպաստի մեր պետության ամրապնդմանը և զարգացմանը:
-Չե՞ք կարծում, որ այդ լրջությունը ապահովելուն ՀԱԿ խմբակցության անդամների թիվը չի հերիքի:
-Ոչ, որովհետև մեծ քանակի անհրաժեշտություն կա որոշում անցկացնելիս, իսկ եթե ուզում եք տեսակետ ներկայացնել ու պաշտպանել, մեծ քանակը էական դեր չունի, 2-3 ելույթով ցանկացած հարցի վերաբերյալ կարող եք համապարփակ ներկայացնել ձեր տեսակետները: Ընդդիմության գործառույթը հանրությանը և որոշում կայացնող մարմիններում իր այլընտրանքային տեսակետները ներկայացնելն է և այդ տեսակետների արդյունավետության հիմնավորումը:
-Հունիսի 18-ին Փարիզում արտգործնախարարները հանդիպել են, ԱՄՆ-ի պետքարտուղարն իր տարածաշրջանային այցի ժամանակ ասաց, որ նոր առաջարկներ են ներկայացվելու ԼՂ հարցում, հնարավո՞ր է նորություն մի հարցի շուրջ, որ 24 տարի քննարկվում է:
-Սկզբունքորեն նոր, կարծում եմ, ոչ: Որովհետև սկզբունքորեն նոր մոտեցումը կատարված աշխատանքը ի չիք կդարձնի: Որ ձևավորված մոտեցումներից նահանջելը շատ դժվար է, մենք տեսել ենք մի քանի անգամ, երբ Ադրբեջանի նախագահը վերջին պահին փորձում էր շրջել այն, ինչ տարիների ընթացքում երկարատև աշխատանքով ձեռք էր բերվել, ուստի կարծում եմ, որ սկզբունքային լուրջ փոփոխություններ ձևավորված տեսակետներից դուրս քիչ հավանական են, իհարկե, լրացումներ կարող են լինել: Մասնավորապես` ուժի կիրառման բացառման սկզբունքի կիրարկման առումով: Կարևորագույնը սահմանային միջադեպերի հետաքննման խնդիրն է, որտեղ մեծ առաջընթացի տեղ կա և դիպուկահարներին հետ քաշելու հարցը:
-Միջազգային հանրությունը գերադասում է իր գնահատականներում ստատուս քվոն պահպանել` անկախ ամեն ինչից: Ադրբեջանի արտգործնախարարն էլ ԵԱՀԿ գործող նախագահին ուղղակի հայտարարել է, որ հարցի լուծումը հնարավոր է միայն օկուպացրած հողերի ազատագրումից հետո, երբ ինքնին դուրս կգա նաև դիպուկահարների հարցը: Եթե նոր հանդիպումից մի քանի օր առաջ Ադրբեջանը բարձրաձայնում է այս տեսակետը, ի՞նչ սպասել հանդիպումից:
-Ղարաբաղի խնդրի պատմությունը ցույց է տալիս, որ բուն բանակցային գործընթացում կողմերի դիրքորոշումներն անկախ չեն միջազգային հանրության դիրքորոշումից: Եթե միջազգային հանրությունը հստակ մեսիջներ տա բանակցող կողմերին, որ չի հանդուրժելու այլևս նման կեցվածք, Ադրբեջանը ժամանակի մեջ անպայման դրան կարձագանքի:
-Ինչո՞ւ, ուրեմն, չի տալիս:
-Ես կարծում եմ, որ ՄԽ անդամ երկրներն ունեն իրենց ընկալումներն ու գերակայությունները խնդրի կարգավորման, տարածաշրջանում ընթացող այլ գործընթացների վերաբերյալ, և դրանք միշտ չէ, որ համընկնում են մեր ընկալումներին:
-Վերստին նավթի՞ հոտ է գալիս:
-Առավել քան ակնհայտ է, որ եթե բոլոր կողմերը միահամուռ և աներկբա պահանջեն Ադրբեջանից դադարեցնել ռազմական հռետորաբանությունն ու սահմանային միջադեպերը, հետ քաշել դիպուկահարներին, շատ դժվար կլինի այդ պահանջները չկատարել:
-Ժամանակներն առաջ են գնում, բայց տարածաշրջանում ոչինչ չի փոխվում հայ-թուրքական, հայ-ադրբեջանական, թուրք-ադրբեջանական հարաբերությունների առումով:
-Իհարկե, փոխվում է: 90-ականների սկզբից մինչև այսօր էականորեն փոխվել է դիրքորոշումը ազգերի ինքնորոշման հարցում: Փոխվել է հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորված չլինելու «մեղավորի» մասին տեսակետը: Թուրքիայում այսօր մտավորականները հանգիստ խոսում են Ցեղասպանության մասին, Թաքսիմ հրապարակում ապրիլի 24-ին զոհերի հիշատակն են նշում, ցեղասպանությունը ճանաչելու ստորագրահավաք են կազմակերպում` առանց իշխանություններից վախենալու:
-Մենք շոշափելի արդյունքներ ենք ուզում:
-Իհարկե, բայց ոչինչ մեր ցանկացածի պես արագ չի լինում, մենք պիտի զարգացնենք միտումները, որ տանում են դեպի մեր ցանկությունների կատարումը:

Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ