«Հանդիսատեսը սպասում է «Ոսկե ծիրանին», գիտի, որ հուլիսի 2-րդ շաբաթը «Ոսկե ծիրանի» շաբաթն է»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի գեղարվեստական տնօրեն ՍՈՒՍԱՆՆԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ:

«ԿԱՐ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅԱՆ ԻՆՉ-ՈՐ ՀԱՏՎԱԾ` 90-ԱԿԱՆՆԵՐԻ ՍԵՐՈՒՆԴԸ, ՈՐՆ ԸՆԴՀԱՆՐԱՊԵՍ ԿԻՆՈ ՉԷՐ ԴԻՏԵԼ ՄԵԾ ԷԿՐԱՆՈՎ»

-Սուսաննա, այն, որ տարեցտարի ընդլայնվում են կինոփառատոնի շրջանակները, որ այն իր շուրջն է հավաքում հայ և համաշխարհային կինոարվեստի ավելի ու ավելի մեծ անունների ու հեղինակությունների, անվիճելի է: Սակայն ես կցանկանայի իմանալ Ձեր կարծիքը փառատոնի ձևավորած հանդիսատեսի մասին: Դուք նկատո՞ւմ եք որակական փոփոխություն տարիներ առաջվա և այսօրվա հանդիսատեսի միջև, որ ներկա է լինում փառատոնի կինոդիտումներին:
-Իհարկե, փոփոխություններն ակնհայտ են: Առաջին երկու փառատոների ժամանակ մենք համարյա դատարկ դահլիճներում էինք անում ցուցադրությունները: 15 տարիների ընթացքում` 1990-ականների վերջին և 2000-ականների սկզբում, մենք կորցրինք հայ կինոհանդիսատեսին, կինոթատրոն հաճախելու, կինոդահլիճում հանգիստն անցկացնելու, առհասարակ վիզուալ արվեստին առնչվելու մշակույթը: Ավելին` կար հասարակության ինչ-որ հատված` 90-ականների սերունդը, որն ընդհանրապես կինո չէր դիտել մեծ էկրանով: Շատ բարդություններ էին կուտակվել այդ ժամանակահատվածում, և երբ մենք սկսեցինք փառատոնը, առնչվեցինք դրանց: Փառատոնի առաքելություններից մեկն էլ հենց այդ մշակույթը վերականգնելն էր, հանդիսատեսին կինոթատրոն վերադարձնելը, կինոյի հետ նրա կապը վերստեղծելը: 1980-ականներին Հայաստանը, նախկին Սովետական Միության հանրապետությունների մասշտաբով, ուներ ամենազարգացած դիստրիբուցիոն համակարգը, այսինքն` կինոպրոկատը: Շատ մեծ տոկոս էր կազմում մեզանում կինոտոմսերի վաճառքը, ինչը զգալի եկամուտ էր ապահովում: Այսինքն` նույնիսկ շուկայական առումով մենք պոտենցիալ ունեցող երկիր էինք: ՈՒ այդ ցուցանիշը պետք էր վերականգնել: Բայց և պետք էր դիմակայել նորահայտ այնպիսի երևույթներին, ինչպիսիք էին տեսամագնիտոֆոնները, որ լայնորեն տարածվում էին մեր ընտանիքներում, խտասալիկների առկայությունը, տեսահենության միջոցով մարդկանց հասնող ֆիլմերը: Շա՜տ-շատ զարգացումներ եղան 1990-ականներին, որոնց հետ պետք էր հաշվի նստել մեր աշխատանքներում: Դիստրիբուցիոն համակարգը մեզանում համարյա թե չէր գործում և չի գործում մինչև հիմա: Մեր հանրապետությունում մինչև անկախության շրջանը մոտ 60 կինոթատրոն է գործել, որոնցից այսօր ընդամենը երկու-երեքն են աշխատում: Սա անհեթեթ վիճակ է ստեղծում: Եվ մենք, ի մի բերելով այս ամենը, հստակեցրինք մեր անելիքները: Մի կողմից` մեր նպատակը հանդիսատեսին կինո վերադարձնելն էր, մյուս կողմից` չէինք ուզում տեղի տալ ցածր ճաշակի առաջ և ասպարեզ հանել կոմերցիոն ֆիլմեր, որոնք առանց մեզ էլ հարթում էին իրենց ճանապարհը դեպի հանդիսատես: «Ոսկե ծիրանն» իր վրա այլընտրանքային դիստրիբուցիայի գործառույթը վերցրեց: Մենք ցուցադրում ենք այնպիսի ֆիլմեր, որոնք դիտելու այլ հնարավորություն հայ հանդիսատեսը պարզապես չունի: Դրանք եվրոպական և ոչ եվրոպական լավագույն ֆիլմերն են, մեծ փառատոներում (Բեռլինի, Կաննի, Վենետիկի և այլ) մրցանակներ շահած ֆիլմերը: Բացի «Ոսկե ծիրանից», ուրիշ որևէ խողովակ չկա, որով այդ ֆիլմերը հասնեն հայ հանդիսատեսին: Դա նաև միջոց էր մեր հանդիսատեսին տեղեկացնելու, որ միայն «Ոսկե ծիրանի» մեկշաբաթյա աշխատանքների ընթացքում կա հնարավորություն` տեսնելու այդ որակի ֆիլմեր, որ այդ հնարավորությունը մենք ստեղծել ենք իր համար: Երբ առաջին տարիներին կար հանդիսատեսի խնդիր, մենք վերլուծեցինք բոլոր հանգամանքները, անդրադարձանք հանդիսատեսի հետ աշխատանքի մեխանիզմների մշակմանը, լավագույն պայմանների ստեղծմանը: Օրինակ` կարևորագույն լուծում էր տոմսերի գնի նվազեցումը, որը հնարավոր եղավ մեր հովանավորի շնորհիվ:

«ՎԻՎԱՍԵԼ-ՄՏՍ»-Ի ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԻ ՄԵՋ ԿԱՐԵՎՈՐՎՈՒՄ Է ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ ԼԱՅՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅԱՆԸ ՀԱՍՈՒ ԴԱՐՁՆԵԼՈՒ ԽՆԴԻՐԸ»

-Իհարկե, նկատի ունեք «ՎիվաՍել-ՄՏՍ» ընկերությունը:
-Այո՛: 1000-1500 դրամ արժեցող տոմսը միջազգային չափանիշներով շատ էժան է համարվում: Միջազգային փառատոների տոմսերը միշտ մի քանի անգամ ավելի թանկ են լինում, քան սովորական կինոցուցադրություններինը: Մեզ մոտ հակառակ երևույթն է, որովհետև մեր աշխատավարձի պայմաններում անհնար է ընտանիքի մի քանի անդամների կամ հենց թեկուզ մեկ հոգու համար մի քանի տոմս գնելը և փառատոնի ցուցադրություններին ներկա գտնվելը: Դա մեծ ճեղքվածք կառաջացներ շատ ընտանիքների բյուջեում: Այս նկատառումով էլ մեր հովանավորն արդեն մի քանի տարի շարունակ իր վրա է վերցնում տոմսի արժեքի փոխհատուցման խնդիրը, և տոմսերը մեր քաղաքացիներին վաճառվում են նվազագույն գնով: Սկզբում դրանք 300, վերջին տարիներին` 500 դրամով են վաճառվում: Այս հանգամանքը միանգամից մեծ հոսք ապահովեց դեպի կինոթատրոն, և փառատոնային կինոդիտումներն սկսեցին կայանալ լեցուն դահլիճներում: «ՎիվաՍել-ՄՏՍ»-ի գործառույթների մեջ կարևորվում է մշակույթը լայն հասարակությանը հասու դարձնելու խնդիրը: Այսպես, տարբեր ակցիաների, մեր գործունեության մշակած քաղաքականության շնորհիվ հասանք այն բանին, որ այժմ ունենք մեր հանդիսատեսը: Եվ այդ հանդիսատեսը սպասում է «Ոսկե ծիրանին», գիտի, որ հուլիսի 2-րդ շաբաթը «Ոսկե ծիրանի» շաբաթն է: Եվ մենք պարտավորություն ենք ստանձնել այդ հանդիսատեսի առջև` բերելու ու ցուցադրելու լավագույն ֆիլմերը:
-Ո՞ր դահլիճներում կցուցադրվեն այս տարի փառատոնային ֆիլմերը:
-Չեմ կարող ուրախացնել և հայտնել, թե նոր կինոթատրոններ կամ փառատոնային կինոկենտրոն է բացվել: Ցուցադրությունները կլինեն «Մոսկվա», «Նաիրի» կինոթատրոններում և օժանդակ դահլիճներում, որոնք կինոդահլիճներ չեն, բայց ծառայում են փառատոնի կայացմանը, ինչպես, օրինակ, Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնը:
-Երևանում 1000-տեղանոց կինոդահլիճ ունենալու երազանքը կդառնա՞ իրականություն «Ոսկե ծիրանի» 10-ամյակի տարում:
-Կարծում եմ, որ 10-ամյակի տարում այդ հարցը դեռ կմնա երազանքի ձևաչափում: Առայժմ ռեալ գործնական քայլ կատարված չէ այս ուղղությամբ: Տա Աստված, որ գոնե առաջին քայլերը կատարվեն, հույսի ինչ-որ նշույլներ ի հայտ գան այդ ժամանակահատվածում:

«ԻՐԱՐ ՀԵՏ ԽՈՍԵԼՈՒ, ԵՐԿԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆ ԾԱՎԱԼԵԼՈՒ ՀՆԱՐԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՄՆԱՑԵԼ ԵՆ»

-«Ոսկե ծիրան» երևանյան միջազգային կինոփառատոնը և վերջինիս շրջանակներում իրականացվող «Ռեժիսորներ առանց սահմանների» արևելյան համագործակցության ծրագիրն այս տարի ներկայացվեցին Կաննի կինոփառատոնի կինոշուկայում։ Ի՞նչ հեռանկարներ է սա բացում «Ոսկե ծիրանի» և, առհասարակ, մեր քաղաքի, հանրապետության համար:
-Միջազգային փառատոնային քարտեզի և միջփառատոնային հարաբերությունների մեջ գոյություն ունեն ձևաչափեր, որոնք արդեն իսկ վկայում են այս կամ այն փառատոնի արժեքի, կայացման աստիճանի մասին: Այս առումով շատ կարևոր էր «Ոսկե ծիրանի» ընդունելությունը Կաննում` Հայկական տաղավարի շրջանակներում և տարածքում: Բավական հաջող շնորհանդես էր, ունեցանք բազմաթիվ հյուրեր` բաղկացած պարտնյոր փառատոներից, մեզ հետ համագործակցողներից: Մենք համագործակցում ենք եվրոպական տարբեր կառույցների հետ, ֆիլմեր ենք վերցնում նրանցից, բանակցում ֆիլմերի, հյուրերի, այլ հարցերում: Շատ կարևոր է քո խոսքը տեղ հասցնելու, քո մասին բարձրաձայնելու հնարավորությունն ունենալը Կաննի փառատոնի շրջանակներում, Կաննի կինոշուկայում: Սա «Ոսկե ծիրան» փառատոնի բարձր վարկանիշի, ճանաչվածության լավագույն վկայությունն է:
-Հայաստան-Թուրքիա կինոպլատֆորմը (ՀԹԿՊ), որի հերթական համաժողովին վերջերս մասնակցեցիք Դուք և Հարություն Խաչատրյանը, ըստ վերջինիս դիտարկման` ծառայում է իբրև քաղաքական կարևոր ձեռքբերումներին նպաստող հարթակ: Դուք նո՞ւյնպես այդ կարծիքին եք:
-Իհարկե, ցանկացած մշակութային կապ, հարաբերություն ստեղծելը և զարգացնելը, ի վերջո բերելու են քաղաքական մթնոլորտի փոփոխության, անուղղակի ազդեցություն են ունենալու այս առումով: Պարզապես փաստերը շարադրելով` կարելի է տեսնել այդ միտումը: Եթե ՀԹԿՊ-ի առաջին հանդիպումներին մասնակցում էր 10-20 հոգի, ապա այժմ այդ ցանցի մեջ ներառվել է մոտ 200 հոգի: Եվ բոլոր այդ մարդիկ յուրաքանչյուր շփման հետ հաղթահարում են ոչ միայն մշակութային, այլև պատմական բարդույթները: Իրար հետ խոսելու, երկխոսություն ծավալելու հնարավորությունները մեծացել են: Հիմա մենք ունենք արվեստագետների այն շրջանակը, որը կարող է և՛ համատեղ ֆիլմ նկարել, և՛ հանգիստ զրուցել միմյանց հետ: ՈՒ դրանք այն մարդիկ են, որ ազդեցություն ունեն ընդհանուր մշակութային մթնոլորտի, հասարակական դաշտի, ինչու չէ, նաև քաղաքական դաշտի վրա: Որքան մեծանա այդ շրջանակը, որքան շատ լինեն նմանատիպ նախաձեռնությունները, այնքան ավելի բարվոք մթնոլորտ կձևավորվի վաղը քաղաքականությունը մեզ համար նպաստավոր դարձնելու համար:
-Ի՞նչ ակնկալիք ունեն «Ոսկե ծիրանի» կազմակերպիչները «Կինոլրագրություն առանց սահմանների» դասընթացից:
-Սա նոր ծրագիր չէ: Դրա ապացույցը մեր փառատոնի երկլեզու օրաթերթն է, որ հրատարակում ենք փառատոնի օրերին հոլանդացի կինոքննադատների հետ: Այս տարի մենք ընդլայնեցինք ծրագիրը, և դրանում կներառվեն ոչ միայն հայ, այլև Արևելյան համագործակցության երկրների լրագրողներ Մոլդովայից, Վրաստանից, Բելառուսից, ՈՒկրաինայից: Նրանք այս տարի իրենց լուման կներդնեն մեր օրաթերթի հրատարակման գործում, ինչպես և «Ոսկե ծիրանը» կպրոպագանդեն իրենց թերթերում, վեբկայքերում, այլևայլ հարթությունների վրա: Սա միջոց է փառատոնի համբավը հասցնելու ուրիշ երկրներ և, պրոֆեսիոնալ բարձրագույն դասընթացներին ապահովելով օտարազգի լրագրողների մասնակցությունը, նպաստելու նրանց մասնագիտական առաջընթացին: Իհարկե, սա նպաստելու է նաև հայ կինոլրագրության զարգացմանը, որովհետև կինոլրագրությունը կինոյի` որպես կառույցի, որպես ամբողջական օրգանիզմի, մի մասն է: Եթե այդ մասը տկար է, չի աշխատում, ապա ամբողջ օրգանիզմը դրանից տուժում է:

«ԵՐԵՔ ԿԱՐԵՎՈՐԱԳՈՒՅՆ ԱՆՈՒՆ ԱՍԵՄ, ՈՐՈՆՔ ԿԱՐԺԱՆԱՆԱՆ ՓԱՐԱՋԱՆՈՎՅԱՆ ԹԱԼԵՐԻ»

-Ովքե՞ր են այս տարի արժանանալու Փարաջանովյան թալերի:
-Երեք կարևորագույն անուն ասեմ, որոնք կարժանանան Փարաջանովյան թալերի: Վիկտոր Էրիսե, պրոֆեսիոնալների շրջանում շատ հարգված մի ռեժիսոր, որ կլինի այս տարվա մեր ժյուրիի նախագահը: Հայտնի ռեժիսոր Ագնեշկա Հոլանդ, որը Լեհաստանից է, բայց երկար տարիներ աշխատել է Չեխիայում, համագործակցել է Կիշլյովսկու, Վայդայի, Զանուսիի հետ: 1968-ի չեխական հայտնի իրադարձություններից հետո նա էմիգրացիայի մեջ էր և բավական աշխատանքներ կատարեց ու հաջողությունների հասավ Հոլիվուդում, մի բան, ինչը ևս վկայում է նրա եզակիության մասին: Այժմ էլ ֆիլմ է նկարում չեխական այդ իրադարձությունների մասին: Փառատոնի օրերին կներկայացնենք նրա վերջին` «Խավարում» ֆիլմը: Փարաջանովյան թալերի կարժանանա նաև Էլդար Շենգելայան:

Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»
• «Տգետ­նե­րին շատ ա­վե­լի հեշտ է կա­ռա­վա­րել ամ­բողջ աշ­խար­հում, քան գի­տա­կից մարդ­կանց»

Մեկնաբանություններ