«Բոլորը դոփում են Երևան քաղաքի ասֆալտը»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար ԳԱԼՈՒՍՏ ՍԱՀԱԿՅԱՆԸ:

-Խորհրդարանական ընտրություններից հետո և նախագահական ընտրություններից առաջ քաղաքական դաշտում ի՞նչ վերադասավորումներ են հնարավոր:
-Ընտրություններից հետո բնական է` վերադասավորումներ չեղան, և չեմ կարծում, որ նախագահական ընտրություններից առաջ էլ ընդգծված վերադասավորումներ կլինեն:
-Ո՞չ իշխանական, ո՞չ ընդդիմադիր դաշտերում:
-Դա խորհրդարանական ընտրություններից հետո պիտի լիներ, բայց, փաստորեն, վերադասավորումների խնդիր չառաջացավ: Մարտադաշտում հիմա ընդդիմությունն է` ինքն իր հետ է կռվում:
-Այսինքն` ինտրիգը ընդդիմադի՞ր դաշտում է: Այնուամենայնիվ, հնարավո՞ր է այդ դաշտում համախմբում որևէ գաղափարի շուրջ կամ նախագահական ընտրություններում միասնական թեկնածուի առաջադրում:
-Իհարկե, համախմբումը շատ լավ կլիներ, ավելի երևացող կդարձներ այլընտրանքն ընտրություններում: Չեմ կարծում, որ ընդդիմադիր ուժերը կկարողանան համախմբվել, որովհետև տարբեր ամբիցիաների, տեսակետների մարդիկ են` և՛ գաղափարապես, և՛ առօրյա կյանքում: Բնականաբար, նախագահական ընտրություններում տարբեր կուսակցություններ թեկնածուներ կառաջադրեն` մասնակցությունը նախագահական ընտրություններին ավելի ակտիվացնում է կուսակցությունը, հասարակության առաջ մեծացնում է լսարանը:
-Ձեր կարծիքով` ԲՀԿ-ն նախագահական ընտրություններում կաջակցի դաշտում եղած թեկնածուներից որևէ մեկի՞ն, թե՞ կառաջադրի սեփական թեկնածուին:
-ԲՀԿ-ն դեռ չի ներկայացրել իր ռազմավարությունը, ի տարբերություն մյուս քաղաքական ուժերի, և չեմ կարծում, որ այս պահին որոշակի միտումներ ունեն այդ ճանապարհով գնալու: Ակնհայտորեն ԲՀԿ-ն փորձում է նոր մոդել ձևավորել քաղաքական դաշտում, աստիճանաբար նաև հասարակությանը հասկանալի կդառնա. մարդիկ ուզում են միայնակ մշակել իրենց ռազմավարությունը, միայնակ ներկայանալ հասարակությանը: Դա նորմալ է, նշանակում է, որ քաղաքական մյուս ուժերի հետ համագործակցելու լայն դաշտ ունեն` և՛ օրենսդրության առումով, և՛ քաղաքական խնդիրների:
-Իր միայնակության դաշտում ԲՀԿ-ն առավել խոցելի չի՞ դառնում:
-Դա ընկալման խնդիր է: Քաղաքական դաշտը մեկն է, և քաղաքական ուժերը, ինչ հայացքներ էլ ունենան, պիտի կարողանան միմյանց հետ համաձայնությունների կամ գոնե քննարկման վիճակ ստեղծել: Նույնիսկ կարևոր չէ` քննարկվող հարցերից ինչը կընդունվի, ինչը` ոչ, փոխհարաբերությունները պիտի կազմակերպված լինեն: Մենք գնացել ենք այդ ճանապարհով և գնում ենք` պատրաստ ենք համագործակցելու, քննարկելու, բանաձևելու: Իսկ ընդհանրապես` նայած որ քաղաքական ուժը ինչ ճանապարհ է ընտրում, ինչ ռազմավարություն: Քաղաքականության մեջ միշտ չէ, որ երթը 100-տոկոսանոց ճշմարիտ ճանապարհով է գնում, դա օպերատիվ գործողություն է, քաղաքական թիմերը պետք է շատ ճկուն լինեն, և եթե, իրոք, շատ են մտածում ժողովրդի մասին, խնդիրները պետք է համատեղ քննարկվեն, բաց, հրապարակային, որպեսզի հասարակությունն իրեն ավելի ապահով զգա:
-Նախագահական ընտրություններից հետո քաղաքական դաշտում ի՞նչ փոփոխություններ կլինեն:
-Նախագահական ընտրությունները քաղաքական դաշտի համար կուլմինացիոն պահ են: Քաղաքական ուժերն իրենց գործունեության ձևաչափերը փոխում են: Այն թիմը, որը նախագահ կունենա, ամբողջ ծանրաբեռնվածությունը կստանձնի: Ներքաղաքական դաշտն այսօր փոխադարձ հայհոյանքների մթնոլորտում է...
-Ինչպես միշտ է եղել:
-Տարբերություն կա` հիմա փոխհրաձգությունն ընդդիմադիր ուժերի միջև է:
-Տարա՞ծքն են կիսում:
-Մոտավորապես, խնդիր ունեն ցույց տալու, որ ամենալավ ընդդիմադիրն իրենք են: Այդ մրցակցությունը, սակայն, բացասական հետևանքներ կունենա ընդհանուր զարգացումների համապատկերում: Ցանկալի է, որ քաղաքական դաշտն ավելի կայունանա և լսելու ընդունակություն ձեռք բերի: Քաղաքականության մեջ ամենամեծ արվեստը խոսքն է և խոսքը լսելու ունակությունը: Շատ ժամանակ է եղել հասկանալու, որ կիսափոթորկային վիճակների սրումը անտարբեր է դարձնում հասարակությանը:
-Խորհրդարանական ընտրությունների ընթացքում և հետո ակնհայտ դարձավ` այն ընտրազանգվածը, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և ՀԱԿ-ի հետևից գնացել էր 2007-ից սկսած, մնաց առանց առաջնորդի: ՀԱԿ-ը պայքարի այլ դիրքեր անցավ: Իսկ բողոքող մարդկանց խնդիրները չեն պակասել, ի՞նչ կլինի նրանց հետ, աստիճանաբար ա՞յլ կուսակցությունների մեջ կմասնատվեն, նո՞ր ուժ կձևավորվի, իշխանությո՞ւնը տեր կկանգնի:
-Քաղաքական դաշտը շատ է կարծրացել, բայց, բնականաբար, նոր սերունդ է ձևավորվել, լուրջ, վճռական սերունդ, արդեն նրանք հասարակության մեջ պիտի իրենց խոսքն ասեն: Չնայած շատ ծանր է լինելու նոր ուժի ձևավորումը: Քաղաքական դաշտի կարծրացումը բավականին դժվար է հաղթահարել, բայց ժամանակի մեջ կառաջանան նոր ուժեր, սերնդափոխություն կլինի, որին պիտի նպաստի նաև այն քաղաքական ուժը, որը նախագահ կունենա: Ամբողջ բեռը նրանց վրա է: Քաղաքագետները իրավիճակն ու զարգացման հեռանկարները շատ դանդաղ են վերլուծում, քաղաքական գործիչներն էլ գերազանցապես գլուխ են գովում: Արդեն հասարակության մեջ թեկնածուների անուններ են հնչում, դա, իհարկե, դրական գործընթաց է, բայց, վերջին հաշվով, ամեն մեկը չի կարող Հայաստանի Հանրապետության նախագահ լինել: Նա պիտի ժամանակի ճանապարհով անցած լինի անպայման: Հայաստանում ով իշխանության մեջ է, փորձում են սրիկայի դիմակ հագցնել, իսկ հետո այդ նույն սրիկայի դիմակ ստեղծողները, երբ արդեն իշխանության մեջ չեն, հանդես են գալիս սրբերի տեսքով: Այսինքն` եթե իշխանություն ես, իշխանություն ես, եթե իշխանություն չես, նեղացած ես ու դառնում ես ընդդիմություն, և ժամանակի մեջ հույս դնելով ժողովրդի չհիշողության վրա` փորձում են նոր բանաձևերով հանդես գալ` չմտածելով որ, միևնույն է, եթե ակնհայտ ես դարձնում քո գործողությունը, ժողովուրդը սկսում է հիշել քեզ էլ, քո ներկան էլ, քո անցյալն էլ: Չգիտես ինչու, միշտ մտածում են, թե այնպիսի իշխանություն կարող է լինել, որտեղ էլ լինի` Հայաստանում, Հայաստանից դուրս, որ ժողովուրդը կարող է սիրել, հազիվ թե: Իշխանության եկածները ժողովրդի հարվածների տակ պիտի աշխատեն, և այնպես չէ, որ որևէ երկրում իշխանավորին ինքնամոռաց սիրում են: Պարզապես պետք է հավատալ ժողովրդին, ժողովուրդը պիտի շատ այլընտրանքներ ունենա, որ կողմնորոշման հնարավորությունները մեծանան:
-Ձեր կարծիքով` ի՞նչ է պետք, որ Հայաստանի քաղաքական կուսակցություններն իրենց հենման կետը հայրենիքում ունենան, ոչ թե դրսից սպասեն լուծումների: Խոսքը շփումների մասին չէ, այլ դրսից թելադրվող որոշումների:
-Բնականաբար, թելադրվող քաղաքական ուժը կորցնում է և՛ իր սկզբունքները, և՛ գաղափարախոսությունը, և՛ դիմագիծը հասարակության առաջ: Երբ տեղում չես կարողանում քո վճիռները կայացնել, մեկնություններ ես բերում աշխարհից, տարբեր երկրներից, որպեսզի քո խնդիրները լուծես` չմտածելով, որ եթե քո խնդիրները տեղում չեն լուծվում, ավելի շատ քո անկարողությունից է, քան քո կարողություններից: Մեր ազգի մեջ կա այդ բնավորության գիծը, առավել ևս վերջին տարիներին: Նկատե՞լ եք, երբ որևէ հարված է գալիս դրսից, անմիջապես ընդդիմադիր կողմը վերագրում է իրեն, իբր ինքն այնքան հզոր է, որ կարողանում է նման քայլեր անել, երբ հարված է գալիս նաև ընդդիմությանը, սրիկաներ են համարում նաև դրսի ուժերին, որոնց մի քանի օր առաջ հպարտությամբ յուրային էին անվանում: Սա պետություն չունենալու, ավանդույթներ չունենալու հետևանք է, բայց հավատացեք, որ անցողիկ է: Մեր ազգային արժեհամակարգը բավականին բարձր է և ոտքի է հանելու, ճանապարհներ է բացելու, նորից ազգը առաջ է գնալու: Վերջերս ինձ հարցնում էին` Ղարաբաղում ինչո՞ւ են այդքան լավ ընտրություններ կազմակերպվում, Հայաստանում` ոչ: Իրոք, Ղարաբաղի ընտրությունները էապես տարբերվում են ԱՊՀ տարածքում կազմակերպվող ընտրություններից:
-Եվ ինչո՞ւ է Ղարաբաղում հնարավոր, Հայաստանում` ոչ:
-Մեզ մոտ դեռ չի ստացվում, որովհետև բոլորը դոփում են Երևան քաղաքի ասֆալտը, հայրենասիրական ճառեր են ասում, չմտածելով, որ Հայաստանն արդեն բոլորվել է ամբողջ աշխարհում, էլ չեմ ասում այսօրվա անկախ Հայաստանի ամբողջ տարածքը: Քաղաքական ուժերն արթնանում են ընտրություններից մի տարի առաջ, ընտրություններից հետո նորից լեթարգիական քուն են մտնում, տեղերում` տարածքային կազմակերպություններում աշխատողներ չկան: Երևանում քայլող այդ ուժերը չեն զգում այն վտանգը, ապագայի նկատմամբ ծարավը, որ ունի ղարաբաղցին: Հայերն այդպես են` միավորվում են, երբ վտանգը տեսնում են, իսկ երբ վտանգը հեռանում է, սկսում են մոռանալ: Ամենավտանգավորը` Հայաստանի քաղաքական ուժերը Երևանում ապրելով` մտածում են, թե իրենք Եվրոպայի կենտրոնում են ապրում և համարյա ոչ մի խնդիր չունեն, սահմանի վրա զոհվող զինվորն էլ հերթական միջադեպ է, որին նայում են, ինչպես հեռուստատեսությամբ տարբեր երկրներում տեղի ունեցած դեպքերն են նայում: Բայց մենք պատերազմում գտնվող ժողովուրդ ենք, մեր ազգային կարողությունները պիտի բարձրացնենք: Հիմա էլ մի ուրիշ ձախության մեջ ենք` ամեն ինչ թույլատրվում է, ամեն ինչ կարելի է, մի երկու հոգի հավաքվում ու հասարակական կազմակերպություն է ստեղծում, դրսից ստացած գումարներով ապրում` ներկայանալով իբրև քաղաքացիական հասարակություն: Իհարկե, քաղաքացիական հասարակությունն անհրաժեշտություն է, բայց նախ ստեղծվում է գործընթացների արդյունքում, հետո էլ մենք նախ և առաջ պիտի մտածենք մեր ազգային խնդիրները բարձրացնելու մասին:
-Վերջին մի քանի ամիսներին ԼՂ հարցը պարբերաբար այս ու այն կառույցում քննարկվում է, ընտրություններից հետո էլ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահներն են գնում-գալիս: Ի՞նչ է նշանակում` իսկապե՞ս ստատուս քվոյի ժամանակը սպառվել է, կողմերը պատրա՞ստ են վերջնական վճիռ ընդունելու:
-Չգիտես ինչու` ընդունված է կարծել, որ ամեն ինչի մեղավորը համանախագահներն են, որովհետև իրենց լուծումները չեն տալիս: Բայց իրականությունն այլ է` լուծումները պիտի գտնվեն Ադրբեջանի և Ղարաբաղի միջև, համանախագահներն ընդամենը դաշտն են ստեղծում, որպեսզի հնարավոր լինի բանակցել: Հայաստանը գնում է այն ուղղությամբ, որով գնացել է Եվրոպան, Ադրբեջանը պատերազմից է խոսում` այս պարագայում չի կարելի բողոքել, որ ինչ-որ բան չի ստացվում: Աշխարհում նման խնդիրներն ընդհանրապես ծանր ու երկար ժամանակի մեջ են լուծվում: Բնական է, չընդունելով ԼՂՀ-ն իբրև պետություն, ԼՂՀ նախագահի ընտրություններն էլ չէին ճանաչելու, բայց իբրև ժողովրդավարական կարգով ապրող պետություն, ներկայացնում են արդեն կայացած ինստիտուտներով երկիր, սա առաջընթաց է, որ ՄԽ եռանախագահներն էլ արձանագրում են: Մենք մեղավոր չենք, որ ադրբեջանցիները շարունակում են գործել բարբարոսական մեթոդներով, իրենց բարբարոսության պատասխանը նրանք միշտ էլ ստանում են, պատերազմի ժամանակ էլ ստացան: Ադրբեջանը վերջապես պիտի հասկանա, որ պատերազմով խնդիր չի լուծվում, խնդիրը լուծվում է բանակցային ճանապարհով. ցանկացած պատերազմից հետո մարդիկ նստում, որոշում են այն կարգը, որը հետագայում պիտի գոյություն ունենա: Բանալին մեր մեջ պիտի գտնենք, պիտի կարողանանք ներքուստ ուժեղանալ, դա ոգու խնդիրը չէ, հասարակական վստահության խնդիր է: Մենք դեռ չենք վերականգնել մեր հոգևոր արյունը: Դա ծանր ճանապարհ է: Երբ հեռուստատեսությամբ նայում ես, բոլորը խրատ տվող են, գերազանցապես` գռեհիկ արտաքինով ու խոսքով` բարոյականությունից են խոսում: Կրկնում եմ` սա էլ անցողիկ է, և հասարակությունը պիտի ոչ թե հիասթափվի, այլ հաղթահարի, նոր սերունդն ավելի վճռական է, ու այդ սերունդը կա արդեն: Քաղաքական այն ուժերը, որոնք ավելի մեծ լծակներ ունեն, պետք է այդ սերնդի ուժերն օգտագործեն: Կարծում եմ` այդ ճանապարհով էլ գնում ենք, գուցե դեռ ամբողջական չի ստացվում, բայց երբ դա սկզբունք է դառնում, ինչ-որ պահից ստացվելու է: Ես կարծում եմ` նախագահական ընտրություններից հետո և որոշակի ծրագրերի, բարեփոխումների իրականացումից հետո, երբ մարդն իր ապրելակերպի վերաբերյալ ավելի վստահ կլինի, բացասական երևույթները հասարակության միջից աստիճանաբար կվերանան:
-Կարծո՞ւմ եք, որ 2013-ի նախագահական ընտրությունները երեք նախագահների անձի շո՞ւրջ են պտտվելու:
-Ոչ, բնավ չեմ կարծում, որ երեք նախագահների շուրջ է պտտվելու, որովհետև չկան դրա քաղաքական արմատները: Ես համոզված եմ, որ երկրորդ անգամ նախագահ կընտրվի Սերժ Սարգսյանը, և քաղաքական ընդդիմադիր դաշտում շատ անձեր խելամիտ նահանջի ճանապարհը կընտրեն: Այդ ժամանակ ավելի բարեկիրթ ընդդիմություն կստեղծվի, մեր ժամանակներում ընդդիմություն համարվում է նա, ով ավելի շատ կարող է հայհոյել: Դա չէ իրական ընդդիմությունը: Իրական ընդդիմությունը իշխանության հետ մեկ սեղանի շուրջ է գործում, այլապես անխուսափելիորեն դառնում է լուսանցքային ուժ: ՀԱԿ-ը տարբեր ժողովրդավարական բանաձևումներ էր անում, բայց ձգտում էր քաղաքական մոնոպոլիա ստեղծել իր համար` բոլորը ոչինչ են, մենք դեպի առաջ ենք գնում: Այդ պատճառով էլ հայտնվեց քայքայման գործընթացում, որը կշարունակվի, եթե նոր ռազմավարություն չստեղծվի:
-Նոր ռազմավարության ռեսուրս ՀԱԿ-ն ունի՞:
-Ժամանակը կարճ է: Ընդհանրապես, եթե քաղաքական թիմը 1-2 անգամ պարտվում է, ասպարեզում նրան նոր ուժեր պիտի փոխարինեն. դա դասական մեխանիզմ է, մեզ մոտ աշխատում է «Նորից փորձենքի» մեխանիզմը, և քաղաքական ուժերը, հարցերը քննարկելու և լուծումներ գտնելու փոխարեն, դոփում են Երևանի ասֆալտը` մտածելով, որ հայրենիքի ամենազորեղ անձերն են: Ամենավիրավորականը մարդու համար` որ իրեն սրբի տեղ դնեն, բայց բոլորն ուզում են սրբանալ: Ժամանակն է հասկանալու, որ մարդը չի կարող սուրբ լինել` ամեն մեկն իր յուրահատկություններն ու իր ճանապարհն ունի: Մարդիկ պիտի հասկանան, որ մարդկությունն ավելի զորեղ զենք չի ստեղծել, քան խոսքը, լեզուն, և դրանով պիտի պայքարեն:
-Իսկ եթե միտքը տկա՞ր է կամ կարծրացա՞ծ:
-Հասարակության վրա են բեռ դառնում: Դարեր շարունակ հայերն իրար հետ պատերազմի մեջ են, թե ով է ամենալավ հայը, բոլորն ուզում են ամենալավ հայը լինել, բայց դա անհնար է:
-Քաղաքական ամառը ո՞նցն էր:
-Սկզբից փորձեցին պատրվակներ գտնել, որ ակտիվանան, բայց ինչը քաղաքականության մեջ անբնական է, շուտ է մարում: Մենք ուշադիր դիտորդի կարգավիճակով նայում ենք` ո՞վ, ո՞ր օրը, որտե՞ղ պիտի իր ակտիվությունը բարձրացնի և մարի, մարելով կհասնենք աշուն, իսկ օգոստոսի վերջին կվերսկսեն հին երգերը` տեսեք` ինչ ենք անելու, տեսեք` ինչ ենք անելու... Ասելու են` եթե ընտրությունները լավը լինեն, անպայման մենք ենք հաղթելու, բայց ընտրություններն անպայման վատն են լինելու` նույն սցենարն է գործում, ինչ եղել է մինչև հիմա: Իսկ մենք նոր մոդելների ձևավորման քննարկումների մեջ ենք: Եվ այդպես էլ կանցնի աշունը:

Զրույցը`
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ