«Հասարակությունն իրական այլընտրանք պիտի ունենա. հայտարարելով, թե այլընտրանք ես, տրակտոր, պարարտանյութ ու փող բաժանելով այլընտրանք չես դառնում»

«Իրատես de facto»-ի զրուցակիցն է «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ ԱՐԱՄ Զ. ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ:

-Ձեր կարծիքով` հիմա Հայաստանում դասական իմաստով ներքաղաքական կյանք կա՞:
-Հայաստանում, դժբախտաբար, շատ քչերն են կյանքը վայելում, մյուսներն իրենց վիճակից ելքեր են փնտրում, աշխատանք, հնարավորության դեպքում էլ լքում են երկիրը: Սա կապ ունի՞ քաղաքականության հետ: Ամենասերտ: Քաղաքական ուժերը, որ միտված են երկիրը հզորացնելու, կամ վատ են մասնակցում այդ գործընթացներին, կամ չեն մասնակցում. ապացույցը տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններն էին, որոնց հասարակության 90 տոկոսից ավելին ընդդիմադիր լինելով` թեկնածուներ չառաջադրեց: Չհավատացին: Չհավատացին, որ հնարավոր է իշխանություն փոխել: Ո՞վ է մեղավոր: Առաջին հերթին գործող իշխանությունը, որ ամեն ինչ անում է հավատը սպանելու համար: Մեղք ունի նաև ընդդիմությունը, որ չի կարողանում հասարակությանը համախմբել: Ընդդիմություն ասելով` նկատի ունեմ նաև ինձ, ես էլ, 10 տարի և ավելի այդ գործընթացում լինելով, մեղավոր եմ, որ ակնկալված արդյունքը չկա: Հայ ժողովուրդը իմաստուն ժողովուրդ է և արագ զգում է` երբ են հնարավոր փոփոխություններ: Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններով ժողովուրդը փոփոխություններ չի սպասում երկրի կյանքում ու իր կյանքում, չի տեսնում խորհրդարանական ընտրություններով, միակ ընտրությունը, որ փոփոխության հույսեր ներշնչում է, նախագահականն է: Վստահ եմ, որ ներքաղաքական կյանքը առաջիկայում կակտիվանա. այդպես է եղել 2003-ին, 2008-ին: Ի վերջո, հասարակությունն ընդվզել, իր իրավունքների համար պայքարել է միայն նախագահական ընտրությունների ժամանակ:
-Կակտիվանա ընդդիմության ներսո՞ւմ, իշխանությա՞ն, թե՞ իշխանություն-ընդդիմություն հարաբերություններով, որտե՞ղ է առանցքը:
-Մինչև հիմա տեղի ունեցած նախագահական ընտրություններում հասարակությունը կանգնել է ընդդիմության կողքին: Առաջադրվել է իշխանության թեկնածու և ընդդիմության թեկնածու: Ես նրան միասնական թեկնածու չեմ համարում, համարում եմ հասարակության լայն զանգվածների վստահությունն ունեցող թեկնածու: Հիմա մրցակցությունը փորձ է արվում տեղափոխել իշխանություն-իշխանություն հարթություն:
-Ո՞Ւմ է դա ձեռնտու:
-Ձեռնտու է իշխանությանը, որովհետև հետընտրական գործընթացներ չեն լինի, պարտված թեկնածուն հաղթողին կշնորհավորի և համապատասխան առևտրից հետո, ինչպես 2008-ի մարտի 1-ից հետո, շամպայնի գավաթների զրնգոցով կմասնատեն իշխանության կարկանդակը: Ձեռնտու է նաև այն ուժերին, ովքեր իրենց այլընտրանք են համարում: Ձեռնտու չէ ժողովրդին, որ փառահեղ հիշում է` որ կուսակցություններն ու անհատներն էին 2003-ին պաշտպանում Ռոբերտ Քոչարյանին, ովքեր էին 2004-ի ապրիլի 13-ին հրճվում և որևէ դատապարտող խոսք չհնչեցրին, որ քաղաքական ուժերն էին մարտի 1-ից հետո ժխտում քաղբանտարկյալների առկայությունը... Այդ ուժերը այսօրվա Հայաստանի քաղաքական իրավիճակի համար նույնքան պատասխանատու են, որքան գործող իշխանությունը:
-Խորհրդարանական ընտրություններից հետո ժողովրդի ստվար մի հատված մենակ մնաց իր խնդիրների հետ, խնդիրները լուծված չեն, և օբյեկտիվորեն բողոքական հատվածը պահպանում է ներուժը, ի՞նչ է լինելու նրանց հետ` տարաբաժանվելու են տարբեր կուսակցությունների՞ միջև, արտագաղթողների՞ մեջ, թե՞ ունենալու են իրենց առաջնորդը:
-2003 թ. նախագահական ընտրություններից 6 ամիս առաջ հասարակական-քաղաքական դաշտում քչերը կմտածեին, թե Ստեփան Դեմիրճյանը, ով քաղաքական ասպարեզ էր մտել հոկտեմբերի 27-ից հետո, նման ընկալում կունենա հասարակության մեջ: Հիմա էլ հասարակությունը կգտնի իր թեկնածուին, ում հետ հույսեր է կապում: Հասարակությունը ոչ թե թեկնածուների գաղափարների ու տեսակետների, որակական հատկանիշների մեջ է ընտրություն կատարում (դժբախտաբար, երկիրն այդ առումով չի կայացել), այլ ուզում է ընտրել և առավոտյան արթնանալ հաղթողի զգացողությամբ: Հասարակությունն ուզում է հաղթել, որևէ մեկին հաճելի չէ պարտության զգացողությամբ արթնանալը, նույնիսկ եթե մասնակի նյութական կամ ֆինանսական փոխհատուցում է ստացել:
-Այսինքն` նոր առաջնորդի հասարակական պահանջարկը չի մարել, հասարակությունը հուսալքված և թևաթափ չէ՞:
-Միանշանակ` ոչ, պարզապես առժամանակ դադար է, որից հետո ամեն ինչ կշարունակվի: Շատ անհատներ, քաղաքական ուժեր կան, որ հասարակությանն ասելիք ունեն, նրանց տեսակետները հասարակությանը կարող են ոչ միայն հետաքրքրել, այլև իրավիճակ փոխել: Քաղաքական բոլոր ուժերը, օգտվելով նախագահական ընտրությունների ընձեռած հնարավորություններից, աշխատելու են շահեկան ներկայանալ, հասկանալի դառնալ, և այդ ընթացքում հասարակությունը նրանց նայելու է, ինչպես գլադիատորների մենամարտ, կամ ֆուտբոլի խաղ, որտեղ նախ ինչ-որ մեկին զուտ մարզական հետաքրքրությամբ առանձնացնում ես, հետո դառնում ես նրա մի մասը ու պայքարում նրա հետ: Իհարկե, սոցիալական պատճառներով երկրից արտագաղթողների մեծ մասն ընդդիմադիր հատվածից է հեռացել, ընդդիմություն-իշխանություն փոխհարաբերություններում ոչ քաղաքագիտական ձևախեղումներ են եղել, բայց, ելնելով հայ ժողովրդի դարավոր իմաստնության փորձից, չսխալվելու հավաքական բնազդից, հուսով եմ, որ այս ընտրություններում էլ նա կգտնի այն անհատին, ով փոփոխությունների կհասցնի:
-Իշխանական, թե ընդդիմադիր կուսակցությունների` դրսից ղեկավարվելը Հայաստանի համար ի՞նչ վտանգներ ունի:
-Դրսից ղեկավարվելու մեղադրանքը շատ կոպիտ ձևակերպում է, սահմանակցում է պետական դավաճանությանը, իսկ դա արդեն հանցագործություն է: Դրսի ազդեցության տակ լինելու, երբեմն այդ ազդեցությունը գերագնահատելու կամ սեփական օգուտներ քաղելու դրսևորումներ, իհարկե, կան: Հայաստանը բացառություն չէ, աշխարհը փորձում է միաբևեռ դառնալ, բայց իրականում միաբևեռ չէ: Մերձավոր Արևելքում տեղի ունեցած գործընթացները վկայում են երկու բևեռների հակասությունները, միանշանակ երևում է, որ Եվրոպան, ԱՄՆ-ը, անկախ այն բանից, թե տվյալ երկրի նախագահը կամ առաջնորդը իրենց բարեկամ էր թե ոչ, ձեռնտու էր, թե ոչ, կանգնում են ժողովրդի կողքին, հստակ իմանալով, որ հետո բազմակի վերադարձվելու է իրենց աջակցությունը, իսկ Ռուսաստանը կամ ուշանում է կողմնորոշումների մեջ, կամ էլ մինչև վերջին վայրկյանը կանգնում իշխանության կողքին և պարտվում` Մուբարաքը, Քադաֆին, նրանցից էլ առաջ Սադամ Հուսեյնը վկա, նույնը տեղի է ունենում Սիրիայում: Այդ առումով քաղաքական կուսակցություններն էլ, կախված իրենց ընկալումներից, փորձում են արդարացնել որևէ թևի գործունեությունը և այնտեղ տեսնել արդարությունը, կան, որ որոնում են իրենց շահը, որովհետև իրենց համար իշխանության հասնելն ու իշխանություն պահելը գերխնդիր է: Բայց գործարքը ժամանակի մեջ միանշանակ բացահայտվում է և ունենում է իր հետևանքները:
-Հայաստանի երկրորդ նախագահի գործոնը ո՞րն է լինելու առաջիկա նախագահական ընտրություններում:
-Դա կախված է երկրորդ նախագահի իրականության ընկալումից: Եթե նա ունենա ադեկվատ ընկալում, կգերադասի մնալ թոշակառուի կարգավիճակում, եթե համարի, որ իրեն կարոտել են, կարող է վերադառնալ: Ես չեմ կարծում, որ ժողովուրդը մազոխիստ է, որ մոռացել է մարտի 1-ը, որ Ռոբերտ Քոչարյանի հետ խնդիրներ չունի հոկտեմբերի 27-ի հետ կապված, խնդիրներ չունի 2003-ի նախագահական ընտրությունների հետ կապված, Հայաստանի տնտեսական ներուժի տնօրինման ու ևս տասնյակ այլ հարցերի: Ես կողմնակից եմ բացահայտ գործելուն, եթե ուզում է լինել ակտիվ քաղաքականության մեջ, թող փորձի, ոչ թե ստվերում մնալով` փորձի կողմնակի ներգործել:
-Ո՞վ է, ի վերջո, ԲՀԿ-ի իրական ղեկավարը. Գագիկ Ծառուկյա՞նը, Ռոբերտ Քոչարյա՞նը, Սերժ Սարգսյա՞նը, թե՞ դրսից ինչ-որ մեկը, որ կուսակցությունը չի կարողանում գտնել իր կարգավիճակը:
-Իսկ ինչո՞ւ գտնի։ Այս կարգավիճակը ձեռնտու է և՛ ԲՀԿ-ին, և՛ իշխանությանը, որ ուզում է հասարակությանն ընտելացնել այն մտքին, թե կա երկու թեկնածու միայն. մեկը գործող իշխանության թեկնածուն է` Սերժ Սարգսյանը, մյուսը կարող է լինել կա՛մ Ռոբերտ Քոչարյանը, կա՛մ Գագիկ Ծառուկյանը, կա՛մ Վարդան Օսկանյանը, և վերջ: ՈՒրիշ ոչ ոք: Ես չեմ կարծում, որ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը միմյանց հետ կմրցակցեն, հասարակությունն էլ շատ արագ դա կզգա ու առաջիկա քաղաքական զարգացումներում կողմնորոշվելու հնարավորություն կստանա` գնահատելով յուրաքանչյուրի գործունեությունը: Ի վերջո, հասարակության համար առանձնապես մեծ տարբերություններ չկան լիդերների մակարդակով: Ներքևներում ուրիշ պատկեր է: ԲՀԿ-ն նախագահի մակարդակով երբևէ չի հայտարարել` ո՞րն է Սերժ Սարգսյանի սխալը, ի՞նչ տնտեսական քաղաքականություն է վարում, որը վնասում է Հայաստանին, ի՞նչ սոցիալական քաղաքականություն է վարում, որը մեծացնում է արտագաղթը, ի՞նչ արտաքին քաղաքականություն է վարում, որը վտանգում է Հայաստանի ներկան կամ ապագան: Ընտրական գործընթացներում էլ այդ երկու կուսակցությունների մարտավարությունը բացարձակապես չի տարբերվում:
-Այսինքն` հասարակության համար մե՞կ է` ՀՀԿ, թե ԲՀԿ:
-Այսինքն` հասարակությունն իրական այլընտրանք պիտի ունենա. հայտարարելով, թե այլընտրանք ես, տրակտոր, պարարտանյութ ու փող բաժանելով այլընտրանք չես դառնում:
-Ի՞նչ է անում այսօր «Հանրապետություն» կուսակցությունը և ի՞նչ քայլեր է նախատեսում անել:
-«Հանրապետություն» կուսակցությունը զուտ ներկուսակցական խնդիրներ ունի լուծելու: Համագումարի ենք պատրաստվում, որը նոր քաղխորհուրդ կընտրի: ՀԱԿ-ից դուրս գալուց, պատգամավորական մանդատը վայր դնելուց հետո կուսակցությունը նոր վիճակում է հայտնվել, և հիմա բազում նոր համակիրներ ունենք, մարդիկ, որ իրենց տեսակետների պաշտպանությունն ու գաղափարների իրականացումը քաղաքական դաշտի բոլոր կուսակցություններից հենց «Հանրապետությունից» են ակնկալում: Համագումարից առաջ տեղական կառույցներում արդեն 30-ից ավելի հանդիպումների պայմանավորվածություն ունենք, դահլիճ կտրամադրեն` լավ, չեն տրամադրի, բացօթյա կանենք. ժամանակին Մատենադարանում համագումար ենք արել, խնդիր չկա: Եթե մինչև աշնան վերջ կուսակցական ակտիվի հետ ծրագրված հանդիպումներն անենք, գրասենյակներ բացենք, բոլորովին այլ թեմաներից կարող ենք խոսել` թե՛ քաղաքական կյանքի վրա «Հանրապետություն» կուսակցության ազդեցության, թե՛ նրա բարձրացնելիք հարցերի առումով: Առաջիկայում ունեմ նաև հանդիպումներ Հայաստանից դուրս:
-Նախագահական ընտրություններին «Հանրապետությունը» մասնակցելո՞ւ է և ի՞նչ ձևաչափով:
-Մասնակցելու է ակտիվորեն:
-Սեփակա՞ն թեկնածուով:
-Ես անձի խնդիր չեմ դնում, ես խնդիրը տեսնում եմ գործընթացների մեջ: Կա հասարակական աջակցություն ունեցող և հաղթելու մեծ նախադրյալներ ունեցող թեկնածուին աջակցելու խնդիր, այդպես եղել է 2003-ին Ստեփան Դեմիրճյանի դեպքում, 2008-ին` Լևոն Տեր-Պետրոսյանի: «Հանրապետությունը» ամենաակտիվ մասնակցությունն է ունեցել այդ գործընթացներին, 2004-ի ապրիլի 12-ից ու 2008-ի մարտի 1-ից հետո բանտերում հայտնված քաղբանտարկյալների մեջ «Հանրապետության» անդամները մեծամասնություն էին: Մենք ապացուցել ենք, որ անձնական հավակնությունների խնդիր չունենք, մեր խնդիրը ոչ թե մեր տեղի ու դերի ապահովումն է, այլ իրական փոփոխությունների հասնելը: Եթե իրավիճակ ստեղծվի, որտեղ այդ դերը կարող ենք մենք կատարել, պատվով ու խղճով կկատարենք` համարելով սրբազան պարտք:
-Համարո՞ւմ եք, որ այս աշունն էլ թեժ է լինելու` իբրև նախընտրական:
-Նայած` ով ինչպես է հասկանում թեժ լինելը: Սկանդալներ, միմյանց ուղղված մեղադրանքներ, զրպարտություններ ու պահանջներ կարող են լինել, բայց դա իրականում քաղաքականության հետ կապ չունի, նույնիսկ եթե հասցեատերերը և հեղինակները կուսակցականներ են ու համարում են, որ իրենք քաղաքականության մեջ են: Աշունը (ընդհանրապես տարվա որևէ եղանակ) կարող է թեժ դառնալ, երբ իր խնդիրները լուծելու համար ոտքի կանգնի ժողովուրդը:

Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ