Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«ԱՄՆ-ի դեսպանների նման հայտարարություններն ավելի տեղին կլինեին Թուրքիայում ու Ադրբեջանում»

«ԱՄՆ-ի դեսպանների նման հայտարարություններն  ավելի տեղին կլինեին Թուրքիայում ու Ադրբեջանում»
12.10.2012 | 12:13

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար ԳԱԼՈՒՍՏ ՍԱՀԱԿՅԱՆԸ:

«ՄԵՐ ՆԵՐԿՈՒՍԱԿՑԱԿԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻ ԼՈՒԾՈՒՄՆ ԱՐԴԵՆ ԱՎԱՐՏԻՆ Է ՄՈՏԵՆՈՒՄ, ԵՎ ԱՄԵՆԱՅՆ ԼՐՋՈՒԹՅԱՄԲ ՊԱՏՐԱՍՏՎՈՒՄ ԵՆՔ ՆԱԽԱԳԱՀԱԿԱՆ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ»
-Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակն ինչպե՞ս եք գնահատում:
-Կարծում եմ` աստիճանաբար ներքաղաքական իրավիճակն ակտիվանում է, որը բնական է, մասնավորապես տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններից հետո քաղաքական ուժերը նախապատրաստվում են նախագահական ընտրություններին, հիմնականում գլխավոր դերակատարները չկան, միայն ՀՀԿ-ն է հասարակությանը ներկայացնում իր թեկնածուին:
-Կուսակցությունների այդ պահվածքն ինչո՞վ եք բացատրում:
-Տարբեր պատճառներով. մարդիկ կան, որ մտածում են, թե վարկանիշային վերելք կունենան, եթե մրցակից դառնան հանրապետության նախագահին, կան նաև տեսակետներ, որ գործընթացը կհանգեցնի ոչ թե նախագահ ընտրվելուն, այլ թիմի ակտիվացմանը, հնարավորությունները մեծացնելուն: Հայտարարությունները, այնուամենայնիվ, կցկտուր են: Նախագահական ընտրությունների ժամանակ յուրաքանչյուր թեկնածու որոշակի հայեցակարգային խոսք պիտի ասի` ինչու, ինչ է ուզում, ինչ է անելու, ծրագիր պիտի ներկայացնի: Մինչև այսօր դրան անդրադարձել է միայն Պարույր Հայրիկյանը: Ժամանակը բոլոր դեպքերում մոտենում է, և երբ հայտնի լինեն դերակատարները, իրավիճակն ավելի կակտիվանա: Մեր ռազմավարությունը մեկն է` ամեն ինչ անել, որ քաղաքական թիմերը համագործակցված գնան ընտրությունների, որպեսզի հնարավորինս լավ ընտրություններ անցկացվեն: Մյուս խնդիրները մեզ համար արդեն պարզ են, մենք չափուձև ենք արել մեր քաղաքական կապիտալը, ժամանակաշրջանն ու իր խնդիրները: Միշտ էլ մենք նոր ընտրություններին նախապատրաստվում ենք ավարտված ընտրությունների հաջորդ օրվանից: Այդ տեսակետից` մեր ներկուսակցական խնդիրների լուծումն արդեն ավարտին է մոտենում, և ամենայն լրջությամբ պատրաստվում ենք նախագահական ընտրություններին: Բոլոր նրանք, ովքեր կառաջադրեն իրենց թեկնածությունը, մեզ համար կլինեն մրցակիցներ։ Մենք դեմ ենք հակառակորդների դաշտին և չենք ուզում թշնամանքի սերմեր ցանել հասարակության մեջ:
-Ժամանակային առումով ԲՀԿ-ի այլընտրանքային վիճակը ե՞րբ կավարտվի:
-Ես մտահոգության առիթ չեմ տեսնում, որովհետև դեռևս փետրվարի 11-ին արձանագրություն է ստորագրվել` ՀՀԿ-ի, ԲՀԿ-ի և ՕԵԿ-ի միջև, որ իրենք միասնական ներգրավվելու են ընտրություններում և պաշտպանելու են գործող նախագահ Սերժ Սարգսյանի թեկնածությունը, որևէ այլ խնդիր հետո չի եղել, չի եղել նաև նոր առաջարկ:
-Իսկ Վարդան Օսկանյանի ինքնառաջադրման հայտարարությո՞ւնը:
-Իր նախարարական պաշտոնավարման ընթացքում նա շատ քիչ աղերսներ է ունեցել գլոբալ քաղաքականության հետ, այլապես պիտի իմանար, որ այդ կարգի հայտարարությունները բարձրաձայնվում են որոշակի ձևաչափով` իբրև կուսակցությունում քննարկված հարց, կուսակցության նախագահի խոսքով հասարակությանը ներկայացվող թեկնածություն: Օսկանյանի ներկա վիճակում կլինեն տարբեր դիրքորոշումներ ու խոսակցություններ, որոնցից մեկն էլ Օսկանյանի այդ հայտարարությունն է նախագահական ընտրությունների վերաբերյալ, որը քաղաքական չեմ համարում:

«ՉԵՄ ԿԱՐԾՈՒՄ, ՈՐ ՎԱՐԴԱՆ ՕՍԿԱՆՅԱՆՆ ԱՆՁԵՌՆՄԽԵԼԻՈՒԹՅԱՆ ԽՆԴԻՐ ՈՒՆԻ, ԱՌԱՎԵԼ ԵՎՍ, ՈՐ ԱՎԵԼԻ ՇԱՏ ԱՂՄՈՒԿՆ Է, ՔԱՆ ԻՐԱԿԱՆՈՒՄ ՎՏԱՆԳ ԿԱ»
-Հնարավո՞ր է, որ Վարդան Օսկանյանը նախագահի թեկնածու առաջադրվի անձեռնմխելիության կարգավիճակը որոշ ժամանակով վերադարձնելու նպատակով:
-Չեմ կարծում, որ Վարդան Օսկանյանն անձեռնմխելիության խնդիր ունի, առավել ևս որ ավելի շատ աղմուկն է, քան իրականում վտանգ կա: Իրավական դաշտում քննություն է կատարվում, հազիվ թե այնքան բարդ իրավիճակ ստեղծվի, որ Վարդան Օսկանյանը հարկադրված լինի փրկության եղանակների մասին մտածելու:
-Այնուամենայնիվ, այս ամենն արտաքին աշխարհում Հայաստանի իմիջի համար այնքան էլ շահեկան չէր:
-Ես չեմ կարծում, որ Օսկանյանն ու ԲՀԿ-ն հատուկ տրամադրված են եղել կամ տրամադիր են Հայաստանի իմիջը վնասելու: Առավել ևս շատ տարօրինակ էր, որ հայտարարությամբ հանդես եկավ Հայաստանում ԱՄՆ-ի դեսպանը: Նման նախադեպ չէր եղել, սովորաբար տարբեր երկրների դեսպաններ նման հայտարարություններով հանդես են գալիս իրենց քաղաքացիների առնչությամբ: Առավել ևս ԱՄՆ-ի պատմության մեջ նման փաստ չկա, ԱՄՆ-ի դեսպանների նման հայտարարություններն ավելի տեղին կլինեին Թուրքիայում ու Ադրբեջանում, և ես կարծում եմ, որ այդ հայտարարությունը Վարդան Օսկանյանի վարկանիշին նպաստ չբերեց: Որևէ դեսպան նման կոշտ հայտարարություն չի անում, որի տակ նաև մեղադրանքներ կան, առավել ևս կարծում եմ, որ դա միջամտություն է մեր դատաիրավական համակարգի աշխատանքին, որն անընդունելի է ընդհանրապես: Դա ավելի մտահոգ է դարձնում մեր հասարակությանը, թե ինչու ամերիկյան աղբյուրներից ստացված գումարները ամերիկյան նման պաշտպանության են արժանանում: Առավել ևս, որ չեմ կարծում, թե Օսկանյանին այնպիսի մեղադրանքներ են առաջադրվում, որ պաշտպանության կարիք ունի, նա շատ լավ էլ իրեն պաշտպանում է: Ես չեմ էլ կարծում, որ ԱԺ-ում Օսկանյանին մեղադրելու պատճառով նման որոշում կայացվեց, խնդիրը լիազոր մարմնին իր գործը կատարելու հնարավորություն տալն էր: Իսկ Հայաստանի միջազգային վարկին ոչինչ էլ չի լինի, երկար ժամանակ մեզ քննադատում էին, որ օրինապահությունը չի համապատասխանում ժողովրդավարական մոդելին, քաղաքական ու դատական համակարգերը Եվրոպայում ու աշխարհում այլ բևեռացում ունեն: Ես չեմ կարծում, որ Օսկանյանի հարցը հայոց հարցն է կամ համաշխարհային հարց է, ակներևաբար լուծումներն այնպիսին կլինեն, որ արդարությունը կհաղթի:

«ՑԱՆԿԱՑԱԾ ՄԱՐԴ ԻՆՔՆ Է ԸՆՏՐՈՒՄ, ԹԵ ՈՐՏԵՂ ԱՇԽԱՏԻ»
-Դեսպաններն այս շաբաթ ակտիվ էին. ինչպե՞ս եք վերաբերվում ՌԴ դեսպանի հայտարարություններին «Հայրենակիցներ» ծրագրի իրականացման մասին` հարի՞ր է դեսպանին նման մեղադրանքներ Հայաստանին ուղղելը:
-Ես չեմ կարծում, որ ՌԴ-ի հետ համատեղ կամ առանձին լուծելու այնպիսի խնդիր ունենք, որ քննարկման նյութ դարձնենք, թե ՌԴ դեսպանն ինչ է ասել: Առավել ևս խոսքը հայ քաղաքացիների` ՌԴ-ում աշխատելու պայմանների մասին է: Հայաստանը երբևէ դրական հորդորներ չի ունեցել արտագաղթի և արտագնա աշխատանքի վերաբերյալ, կարելի է պարզաբանում ստանալ դեսպանից, թե ինչ է ցանկացել ասել: Խնդիրն ավելի շատ մարդու իրավունքներին է վերաբերում, քան պետական-պաշտոնական միջամտություն է ակնկալում. ցանկացած մարդ ինքն է ընտրում, թե որտեղ աշխատի: Իհարկե, մեզ համար դա ցավոտ է հնչում, բայց եթե մարդը գնում է աշխատելու և իրեն սոցիալապես պաշտպանված զգալու, չեմ կարծում, որ մինուսներ է բերում տվյալ պետությանը: Ամբողջ աշխարհը այդ տեսակետից շարժման մեջ է` մեկնում են, աշխատում են, վերադառնում են:

«ԱՅՆՊԵՍ ՉԷ, ՈՐ ՆԱԽԱԳԱՀ ԴԱՌՆԱԼ ՑԱՆԿԱՆՈՒՄ ԵՆ ՎԵՐՋԻՆ ՊԱՀԻՆ ՈՒ ԴԱՌՆՈՒՄ ԵՆ»
-Վերադառնանք նախագահական ընտրություններին, Սերժ Սարգսյանին հավասար հնարավորություններով որևէ մրցակից դաշտում տեսնո՞ւմ եք:
-Չեմ կարծում, որ լինի, որովհետև և՛ առաջին, և՛ երկրորդ նախագահների դեպքում կային քաղաքական, պետական դեմքեր, ժողովրդի մեջ խոսակցություն կար, թե ով կլինի նախագահ, իսկ այսօր Սերժ Սարգսյանն է, և նրա կողքին դեռ առաջադրվածներ չկան:
-Այսինքն` առաջին և երկրորդ նախագահների թեկնածության առաջադրումն արդեն օրակարգից դո՞ւրս է մղվում:
-Ցանկացած քաղաքացու առաջադրում, եթե համապատասխանում է Ընտրական օրենսգրքին, օրակարգից դուրս չէ:
-Երկրորդ նախագահի վերադարձը մեծ քաղաքականություն նորից հետաձգվե՞ց:
-Ես կարծում եմ` նախագահական ընտրություններին մասնակցել ցանկացող թեկնածուներն ընտրություններից գոնե մեկ տարի առաջ հասարակությանը պիտի ներկայացնեին իրենց հայեցակարգը, այնպես չէ, որ նախագահ դառնալ ցանկանում են վերջին պահին ու դառնում են: Վարձու աշխատողի գործատեղի չէ, որ մրցույթ հայտարարվի:
-Գուցե քննությունից առաջ ուսանողի դասական պահվա՞ծքն է:
-Ամեն մարդ ինքն է ընտրում իր վարքը:

«ԸՆԴԴԻՄՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՐՏԱՀԵՐԹ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՊԱՀԱՆՋ Է ԱՌԱՋԱԴՐՈՒՄ, ԱՐՀԵՍՏԱԿԱՆ ԼԱՐՈՒՄ Է ՍՏԵՂԾՈՒՄ, ՈՐ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ ՈՏՔԻ ԿԱՆԳՆԵՑՆԻ ԵՎ ՄԻ ՔԱՆԻ ԱՄԻՍ ՀԵՏՈ ՏՈՒՆ ՈՒՂԱՐԿԻ»
-Չե՞ք կարծում, որ ընդդիմությունն ապատիայի մեջ է:
-Երբ ընտրություններն ավարտվում են, սովորաբար ընդդիմությունն արտահերթ ընտրությունների պահանջ է առաջադրում, արհեստական լարում է ստեղծում, որ ժողովրդին ոտքի կանգնեցնի և մի քանի ամիս հետո տուն ուղարկի: Ժողովուրդը հավատում է, գնում է` մտածում է, որ խնդիրները կլուծվեն: Ամբողջ աշխարհում ընդունված է, որ ժողովուրդը ոտքի է կանգնում, քաղաքական ուժերը փորձում են ուղղորդել, ինքը` ժողովուրդը, ընտրում է իրեն ուղղորդող քաղաքական ուժը: Արհեստական գործառույթները քաղաքականության մեջ կարճաժամկետ էֆեկտ ունեն` ինչպես բռնկում են, այնպես էլ մարում են: Այդ է պատճառը, որ ընդդիմությունը մտածում է` ինչքան անպատվի իշխանությանը, այնքան իր ճանապարհը բաց կլինի, պիտի հակառակ դիրքորոշումն ունենա` ինչքան հասարակության մեջ հասկանալի լինի, այնքան շանսերը կմեծանան: Մեզանում ընդդիմություն հասկացվում են նրանք, ովքեր Ազատության հրապարակում միտինգ են անում:
-Այո, բայց ինչքա՞ն ժամանակ է պետք ընդդիմությանը` ընկալելու, որ իշխանությունը` իշխանություն, սեփական ասելիք է պետք, սեփական ծրագիր, իսկապես այլընտրանք դառնալ է պետք, որ ժողովուրդն էլ ընտրություն ունենա:
-Դա լուրջ, դժվար, աշխատատար պայքար է, ժամանակ է պահանջում, առանձին դեպքերում` կորուստներ: Օրինակ` տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին ընդդիմությունը չի մասնակցում: Ինչո՞ւ: Որովհետև հոգսաշատ, աշխատատար գործ է, բայց պիտի մասնակցեն, որ ժողովրդին իրենց տեսակետները մատուցելու խոսափող ունենան: Իսկ ընդդիմությունն ուզում է ոչ թե ներքևից գալ իշխանության, այլ վերևից իջնել: Այդպես չի լինում:

«ՄԵՐ ՕՐԱԿԱՐԳԻ ԿԱՐԵՎՈՐԱԳՈՒՅՆ ԽՆԴԻՐԸ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՀԱՐՑԻ ԼՈՒԾՈՒՄՆ Է»
-Հայաստանի ներքին ու արտաքին քաղաքականության գլխավոր խնդիրը ո՞րն եք տեսնում:
-Մեր օրակարգի կարևորագույն խնդիրը Ղարաբաղի հարցի լուծումն է նախ և առաջ: Նախապատրաստվում ենք Ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին: Օրերս հայ-թուրքական արձանագրությունների ստորագրման երեք տարին լրացավ, և նորից հնչեցին տեսակետներ, որ արձանագրություններից Հայաստանի ստորագրությունը պետք է հետ կանչել:
-Խնդրի ռացիոնալ ընկալումն ի՞նչ է թելադրում:
-Արձանագրություններն իրենց կանխորոշիչ դերակատարումն ունեցան և բավական աշխատեցին, որ Թուրքիան միջազգային հանրության առաջ իր խաղաքարտերը բացի: Ամբողջ աշխարհն արդեն տեսավ ու հասկացավ, որ Թուրքիան խանգարում է Ղարաբաղի խնդրի լուծմանը, որ Թուրքիան նախապայմաններ է դնում Հայաստանի հետ հարաբերություններում: Մինչև արձանագրությունների ստորագրումը երկրի նախագահը եղավ ամբողջ աշխարհի հայ համայնքներում, և արձանագրությունները ստորագրելուց հետո ցեղասպանության խնդիրը նոր ոգեկոչում ստացավ: Մենք գնում ենք ժողովրդավարական ճանապարհով, մենք համոզված ենք, որ ժամանակակից աշխարհում փակ սահմաններ չպիտի լինեն, մենք արձանագրություններով բարիդրացիական հարաբերություններ չենք սահմանել Թուրքիայի հետ, այլ հետևել ենք միջազգային չափանիշներին և ակնկալում ենք բնականոն փոխհարաբերություններ: Դա նշանակում է սահմանները բացել նախ և առաջ, առավել ևս, որ միջազգային օրենքներով ցանկացած պետություն դեպի ծով ցամաքային ճանապարհ պետք է ունենա: Արձանագրություններից հետո աշխարհը տեսավ, որ հայոց մշակույթի ամենաարժեքավոր մասը գտնվում է մեր սահմանից դուրս` Արևմտյան Հայաստանում, և տերը հայ ժողովուրդն է: Դրանից հետո ԱՄՆ-ից որոշակի մեսիջներ ուղարկվեցին հուշարձանների մասով, ԱՄՆ-ի Կոնգրեսը շարունակում է այդ թեման ուշադրության կենտրոնում պահել: Իհարկե, կարող են ասել, թե արձանագրությունները ոչ մի դրական բովանդակություն չունեն, Ցեղասպանության հարցի ուսումնասիրման պատմաբանների հանձնաժողով են նախատեսում և այլն, և այլն: Բնական է, որ նման խնդիրներում տեսակետների բազմազանություն է լինելու: Մենք էլ մեր տեսակետներն ունենք և այդ գործառույթների պատասխանատուն լինելով, շատ վճռական ենք:
-Մինչև և ներառյալ 2015 թվականը հավանակա՞ն է, որ Թուրքիան պաշտոնապես ընդունի ցեղասպանության փաստը:
-Նայած ինչ գործընթացներ կծավալվեն աշխարհում: Որևէ մեկը չէր սպասում, որ արաբական աշխարհում նման իրադարձություններ կլինեն: Համաշխարհային զարգացումներն իրենք են թելադրում, թե ինչը դարձնել ուշադրության առանցք: Ի վերջո, Թուրքիան իր վերաբերմունքն իրավական տեսքի պիտի բերի, 100-ամյակի ժամանակ ինչ-որ միտումներ, կարծում եմ, կլինեն:
-Թուրքիայի իշխող կուսակցության համագումարից հետո Թուրքիայի առավել հավանական նախագահը կամ Աբդուլլահ Գյուլը, կամ Էրդողանն են համարվում, այսինքն` իշխող վերնախավը չի փոխվում:
-Թուրքիայում բավականին լուրջ փոփոխություններ են եղել վերջին տարիներին` զինվորականների իշխանությունից պետությունն աստիճանաբար ձերբազատվում է, գոյություն ունի քրդական գործոնը, թուրք-իսրայելյան փոխհարաբերությունները, տարածաշրջանային առաջատարի ձգտումները, հարևան պետությունների խնդիրների մեջ մխրճվելը... Այնքան արագ է դարձել աշխարհը, այնքան շեշտակի են զարգանում գործողություններն ու փոխվում իրավիճակները, որ ոչինչ կանխորոշել հնարավոր չէ: Կարևորը մեր վճռականությունն է` մինչև վերջ մեր դիրքերում մնալը: Ես համոզված եմ, որ Հայաստանի ցանկացած իշխանություն հայ ժողովրդի կամքը կատարողը պետք է լինի:


Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Դիտվել է՝ 5335

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ