Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Ընդդիմադիր դաշտը պառակտված է` որևէ միասնական քայլ անելու համար»

«Ընդդիմադիր դաշտը պառակտված է`  որևէ միասնական քայլ անելու համար»
20.11.2012 | 12:47

«Իրատես de facto»-ի հարցերին պատասխանում է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության անդամ ԿԱՐԻՆԵ ԱՃԵՄՅԱՆԸ:


-Ինչո՞ւ էիք գնացել Ղարաբաղ այս անգամ:
-Նոյեմբերի 9-11-ին Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի խորհրդարանների գիտության, կրթության և մշակույթի հանձնաժողովների համատեղ նիստ էր հրավիրված, որին մասնակցում էին նաև գործադիր իշխանության ներկայացուցիչները` գիտության և կրթության նախարարի ու մշակույթի փոխնախարարի մակարդակով: Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության մշակույթի նախարարությունը Ստեփանակերտից տեղափոխվել է Շուշի և տեղակայվել վարժարանի պատմական շենքում, որը շատ գեղեցիկ վերակառուցվել է: Այցը նաև այդ իրադարձության նշանավորումն էր. այն, ինչ մենք ասում-ասում ենք, Ղարաբաղում ասում ու անում են: Նիստի օրակարգում մշակույթի, կրթության հարցերն էին: Երկու հանձնաժողովների միջև համագործակցության հուշագիր ստորագրվեց, որ նախատեսում է օրենսդրական դաշտի, գործադիր իշխանության համատեղ քայլեր:
-Որո՞նք են լինելու այդ քայլերը:
-Ի թիվս այլ քայլերի` ես կարևոր եմ համարում այն հանգամանքը, որ մենք պիտի կարողանանք ԼՂՀ պատմականորեն հարուստ մշակույթն աշխարհին ճանաչելի դարձնել: Եթե մենք չենք կարողանում մեր ցանկացած արագությամբ Լեռնային Ղարաբաղը բանակցային սեղանի շուրջ վերադարձնել, կարող ենք մշակույթի լեզվով մեր ասելիքն ասել: ԼՂՀ-ն ունի իր մշակութային քաղաքականությունը, հետաքրքիր ծրագրեր են իրականացնում, բայց դա քիչ է: Կարևոր է, որ ՀՀ մշակույթի նախարարության կոնկրետ աջակցությամբ հայ մշակույթի արտասահմանում իրականացվող ծրագրերում անպայման ընդգրկված լինի Ղարաբաղը: Եթե Ադրբեջանը յուրաքանչյուր հարթակ օգտագործում է` ասելու, որ Արցախը ադրբեջանական է` տարածքից մինչև մշակույթ, մենք պիտի փաստերով ներկայացնենք իրականությունը: Մշակութային համագործակցությունը կոնկրետացնելու ու շարունակական դարձնելու պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց Շուշիում, ինչը կարող է ռեալ արդյունքներ տալ: Շատ կարևոր էր հանձնաժողովների համատեղ նիստին գործադիր իշխանության ներկայացուցիչների մասնակցությունը` կոնկրետ արդյունքներ գրանցելու տեսակետից: Երբ օվկիանոսի այն կողմից, եվրոպական երկրներից արվեստագետներ են գալիս Ղարաբաղ, Ղարաբաղում կարողանում են իրենց երկիրը ներկայացնել, ընկալելի դարձնել, դա դեռ քիչ է. սա ռազմավարական նշանակության հարց է, և բոլոր հնարավորությունները կան այս հարցը լուծելու:
-Ի՞նչ տրամադրություններ կան Ղարաբաղում:
-Շատ պայծառ, հաստատուն: Ղարաբաղցիները, գիտեք, համառ են ու նպատակասլաց իրենց նախաձեռնություններում ու ծրագրերի կատարման մեջ: Ներկայանալու նրանց կազմակերպվածությունն ուղղակի հիացնում է, հնարավոր չէ, որ օտարերկրացին, մեկ անգամ Ղարաբաղում լինելուց հետո, չցանկանա վերադառնալ կամ, ամենաքիչը, այդ երկրի, այդ հողի, այդ մարդկանց ջերմությունն իր հետ չտանի:
-Ղարաբաղի հիմնախնդրի լուծման գործընթացում որոշակի քայլեր հնարավոր համարո՞ւմ եք առաջիկայում: Մասնավորապես` ելնելով ԵԱՀԿ ՄԽ անդամ երկրի` Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Օլանդի հայտարարությունից, որ ինքը հնարավորը կանի լուծումն արագացնելու համար:
-Ես համոզված եմ, որ Ֆրանսիայի նորընտիր նախագահի հետ ջերմ ու բարեկամական հարաբերություններ են ձևավորվելու, և չեմ բացառում, որ այն քաղաքական գիծը, որ իրականացնում էր նախագահ Նիկոլա Սարկոզին, կշարունակի ու կխորացնի նախագահ Ֆրանսուա Օլանդը: Ես կարծում եմ, որ այն, ինչ մենք իրենցից սպասում ենք` որպես ՄԽ համանախագահող երկրից, կիրականանա:
-Իսկ ի՞նչ ենք մենք սպասում:
-Անիրական` ոչինչ: Մենք սպասում ենք, որ ավելի սկզբունքային ու իրատես կլինեն, որ անընդհատ չեն համահարթեցվի իրադարձությունները, և չի շարունակվի պարիտետային վերաբերմունքը Հայաստանի ու Ադրբեջանի նկատմամբ, այլ իրադարձություններին կտրվեն իրենց իսկական անունները: Ընդամենն անաչառություն ենք ակնկալում և` ադրբեջանական կողմին կառուցողական դաշտ բերել: Բնական է, որ հունգարական դեպքերից հետո ամեն ինչ այլ լույսի տակ է դիտվում` փոխհարաբերությունների ու քննարկումների առումով:
-0 կետի՞ց ենք սկսելու:
-0 կետից չենք սկսելու, բայց և իրավունք չունենք եղածը մոռանալու: Որքան շուտ ղարաբաղյան կողմը ներգրավվի բանակցություններում, այնքան արդյունավետ կդառնան բանակցությունները: Դրսից բանակցությունները թվում են շատ դանդաղ, անարդյունավետ, քանի որ արագ արդյունքներ ենք ուզում, բայց սա այն դեպքը չէ, որ այսօր կբանակցեն, վաղը կպայմանավորվեն, հաջորդ օրն ամեն ինչ կավարտվի. երկար, համառ ու դժվար աշխատանք է պահանջվում, ինչը և արվում է:
-Վերադառնանք Հայաստան. ի՞նչ է կատարվում մեր քաղաքական դաշտում:
-Քաղաքական դաշտը պատրաստվում է նախագահական ընտրությունների: ՀՀԿ-ն այդ շրջագծում պատրաստվում է իր արտահերթ համագումարին` որպես վաղուց կողմնորոշված քաղաքական ուժ, ի տարբերություն այն քաղաքական ուժերի, որոնք մինչև տարեվերջ պատրաստվում են մտածելու:
-«ժառանգությունն» էլ է համեմատաբար վաղուց կողմնորոշված քաղաքական ուժ, հնարավոր համարո՞ւմ եք ընդդիմադիր միասնական թեկնածուի առաջադրումը: Թե՞ դա նախընտրական քաղաքական միֆերից է:
-Իրոք, յուրաքանչյուր ընտրությունից առաջ ընդդիմության միասնական թեկնածուի մասին լսում ենք, և, ելնելով մեր մենթալիտետից, համաձայն եմ, որ դա միֆ է: Նախ` ընդդիմադիր դաշտը բավականին պառակտված է` որևէ միասնական քայլ անելու համար:
-Դուք այդպե՞ս եք կարծում, իսկ ԲՀԿ-ն ու իր առաջարկած օրակարգով քննարկումնե՞րը:
-Քննարկումները` քննարկումներ, բայց, ցավոք, ընդդիմադիր ուժերի ամբիցիաներն այնքան մեծ են, որ որևէ անձի շուրջ համախմբվելու որոշումը ֆանտաստիկա է: Եթե կարողանային իրենց ամբիցիաները, նեղկուսակցական շահերը հետին պլան մղել, գուցե ինչ-որ համատեղ որոշման հանգեին, բայց դա այս պարագայում անհավանական է:
-Լևոն Տեր-Պետրոսյանի առաջադրումը հավանակա՞ն է:
-Կարծում եմ` նախագահ դառնալու նրա շանսերը քիչ են: Բացի այդ, որպես քաղաքական գործիչ, որ պատրաստվում է նախագահի թեկնածու առաջադրվելու, նա չափազանց անտարբեր է ու պասիվ:
-Այնուամենայնիվ, ՀԱԿ-ում կարծում են, որ հենց նա կարող է համախմբող թեկնածու լինել:
-ՀԱԿ-ը կարող է այդպես կարծել, բայց այդ կարծիքին պիտի լինեն մնացած քաղաքական ուժերը, ինչը, նրանց հայտարարություններից կամ լռությունից դատելով, այդպես չէ:
-ԲՀԿ-ի այլընտրանքությունը մինչև տարեվերջ կավարտվի՞:
-Այսպես թե այնպես, իրադարձությունները պահանջելու են որոշակիություն: Այդ բոլոր քննարկումները, հայտարարությունները, կարծում եմ, ընդամենը նպատակ ունեն ինտրիգը շարունակելու, և ոչինչ` գործնական, առավել ևս` քաղաքական:
-Ինտրիգ` հանուն ինտրիգի՞: Քաղաքակա՞ն, թե՞ տնտեսական հենք ունի այդ ինտրիգը:
-Ե՛վ քաղաքական, և՛ տնտեսական: Ի վերջո, կան շատ կոնկրետ ակնկալիքներ, և քանի որ ԲՀԿ-ն քաղաքական ուժ է, որն իր թիկունքում ունի հասարակության որոշակի հատված, այդ ակնկալիքները նորմալ են:
-Հայաստանում ընտրական վիճակագրությունը վկայում է, որ կուսակցությունը կարող է 300000 անդամ ունենալ, բայց այդքան ձայն չունենալ: Ռեալ համարո՞ւմ եք նախագահական ընտրություններին սեփական թեկնածուով մասնակցելու ԲՀԿ-ի ցանկությունը:
-Եթե ԲՀԿ-ն մտադիր է սեփական թեկնածուով մասնակցելու նախագահական ընտրություններին, արդեն պիտի կողմնորոշված լիներ: Եթե առաջադրի էլ, որևէ խնդիր չեմ տեսնում, շատ ավելի լավ` մրցակցային ընտրություններում հաղթելն ավելի նախընտրելի է: Չմոռանանք, որ գործող նախագահն այսօր այն թեկնածուն է, ով ավելի մեծ ուժ ունի թիկունքին, և նա մի քանի օրում չի որոշելու` նախագահ դառնալ, թե չդառնալ: Բացի քաղաքական թիմից, նրա թիկունքում նաև այդ պաշտոնում իր աշխատած տարիներն են ու այդ տարիներին կատարած գործերը: Այո, մեզ մեղադրում են, որ մենք լավ չենք կառավարել, որ ավելին էր հնարավոր անել, բայց ես համոզված եմ, որ կատարված փոփոխություններն ու սկսված գործընթացները հաղթանակի լավ հարթակ են գործող նախագահի համար:
-ՀՀԿ-ն ինչո՞ւ է համառորեն դիմադրում 100-տոկոսանոց համամասնական ընտրակարգին:
-ՀՀԿ-ն բոլորովին էլ համառորեն չի դիմադրում, ՀՀԿ-ն դատում է խելամտորեն: Առաջին դեպքը չէ, որ ընդդիմադիր ուժն ընտրություններից առաջ նման հարց է բարձրացնում, բայց եթե նույնիսկ այդ հարցը լուծվի, լուծումը վերաբերելու է 2017-ին: Սա նշանակում է, որ հարցը ոչ թե համամասնական կամ մեծամասնական ընտրակարգին է վերաբերում, այլ քաղաքական դաշտը համախմբելու, ընդհանուր եզրեր գտնելու նպատակ ունի:
-Այդ համախմբումը իմիտացիո՞ն է, թե՞ ռեալ հող ունի:
-Հազիվ թե ռեալ հող ունենա: ՀՀԿ-ն իր տեսակետը հայտնել է` մեծամասնական ընտրակարգը Հայաստանին դեռ պետք է, և սա այն հարցն է, որտեղ ժողովուրդը պասիվ է եղել: Մարզերում հատկապես հասարակության մեծ հատված շատ կապված է իր պատգամավորի հետ, ով իսկապես մեծ գործ է անում իր ընտրողների համար: Ես չեմ բացառում, որ վատ օրինակներ էլ կան, մեծամասնական ընտրակարգով ընտրված պատգամավորներ կան, որ իրենց ընտրատարածքում ընտրությունից հետո չեն երևում:
-Հիմա չեմ կարող չհարցնել` իսկ ինչի՞ համար են տեղական ինքնակառավարման մարմինները և ի՞նչ են անում:
-Այս տարիներին ՏԻՄ համակարգի ձևավորման ու կայացման գործում մենք ունեցել ենք մեծ առաջընթաց, բայց սա այն համակարգն է, որտեղ շատ կարևոր է մարդկային գործոնը: Եթե մենք ունենանք գործիմաց կադրեր, այս ինստիտուտն ավելի արդյունավետ կգործի, առայժմ, ցավոք, ունենք համայնքապետեր, գյուղապետեր, քաղաքապետեր, որ ընտրվելուց հետո առաջնային են համարում իրենց անձնական, հետո նոր պաշտոնական խնդիրների լուծումը:
-Չե՞ք կարծում, որ համակարգի չկայացման պատճառը կուսակցականացումն է:
-Ոչ, ՀՀԿ-ն մեծ կուսակցություն է, և բնական է, որ իր թեկնածուներն առաջադրվում են ՏԻՄ ընտրություններում: Ի վերջո, ՏԻՄ ընտրություններում հաղթում են ուժեղ թեկնածուները, այդ թվում` ընդդիմության:
-Իսկ եթե ՏԻՄ համակարգը վերջապես կայանա և աշխատի, ինչպես հարկն է, 100-տոկոսանոց համամասնական ընտրակարգը կդառնա՞ օրինաչափ:
-Շատ երկրներ, համամասնականին զուգահեռ, որոշակի համամասնությամբ պահում են մեծամասնականը, որովհետև համոզված են, որ ընտրողի հետ կապը շատ ավելի ուժեղ է գործում այդ դեպքում: Ի վերջո, համամասնական ընտրակարգով ընտրված պատգամավորների մեջ էլ շատերը կան, որ վատ են կատարում իրենց պարտականությունները: Նման փոփոխության գնալու համար լուրջ քննարկում է պետք, և դա բոլորովին էլ մեկ կամ երկու արտահերթ նիստի խնդիր չէ:
-Գուցե համամասնական-մեծամասնականը չէ խնդիրը, այլ քաղաքական կա՞մքը:
-Իհարկե, ի դեպ, այն երկրներում, որտեղ անցել են 100-տոկոսանոց համամասնականի, նաև հետդարձի անհրաժեշտություն տեսնող քաղաքական ուժեր ու պատգամավորներ կան, վերանայում են ընտրական օրենսգիրքը, փոփոխություններ են կատարում:
-Ձեր կարծիքով` ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների հարցն ինչո՞ւ է ընդդիմությունը հիմա օրակարգ բերում. արդարանո՞ւմ են ընտրողի առաջ, որ իրենք ուզում են գործ անել, մեծամասնությունը հնարավորություն չի տալիս, թե՞ մեղադրում են: Ո՞րն է նպատակը:
-ԲՀԿ-ն ուզում է համախմբել քաղաքական ուժերին, ցույց տալ իր ուժը, ավելի ռեալ դարձնել իր հավակնությունները: Ի վերջո, քաղաքական ուժերը քննարկում են, եթե երկխոսություն է կայանում, դա նշանակում է ավելի քաղաքակիրթ հարաբերություններ, ինչը փշրելու, ջարդուխուրդ անելու համեմատությամբ, իհարկե, նախընտրելի է:
-Հայաստանի Հանրապետությունը հիմա ա՞յն երկիրն է, որ երկխոսությունների, փոխհարաբերությունների պարզաբանման ժամանակ ունի, փորձերից գործին ե՞րբ են անցնելու:
-Քաղաքական ուժերն իրենց խնդիրները լուծելու և նպատակներին հասնելու ուրիշ ճանապարհ չունեն: Նրանք պիտի քննարկեն և համաձայնության գան, կամ անհամաձայնությունն արձանագրեն: Խնդիրն այլ է` ժողովուրդը ներգրավված չէ այդ քննարկումներում, շատերը չգիտեն էլ` ինչի շուրջ են համաձայնում կամ տարաձայնում քաղաքական ուժերը` ով ինչ է առաջարկում, ում ինչ է պետք և այլն:
-Դա բոլոր քաղաքական ուժերի պարտությունը չէ՞, որ ժողովուրդն անտարբեր է իրենց համար կենսական խնդիրների նկատմամբ:
-Դուք ստիպում եք, որ ես ասեմ` ժողովրդին չեն էլ հարցրել, որովհետև այս գործողությունները ոչ թե օրենք փոխելու նպատակ ունեն, այլ քաղաքական, դիվանագիտական` հայտնի պատճառներով:
-Հետընտրական ի՞նչ զարգացումներ եք կանխատեսում:
-Ես շատ մեծ ցանկություն ունեմ և սպասում եմ, որ կիրականացվեն համակարգային փոփոխություններ: Մեզ անընդհատ մեղադրում են ընտրություններից առաջ կոռուպցիայի դեմ պայքարի հռչակման, ձևական բարեփոխումների հռչակման համար, բայց ընտրություններից հետո հենց այն ժամանակահատվածն է, որ ՀՀ նախագահը և ՀՀԿ-ն պիտի ցուցադրեն համակարգային փոփոխություններ իրագործելու իրենց քաղաքական կամքը: Ընտրություններից հետո մեզ ավելի շատ աշխատանք է սպասում:
-Ակնկալվում է, որ վերընտրվելու դեպքում Սերժ Սարգսյանն ավելի շատ ներքին խնդիրներով պիտի զբաղվի, քան արտաքին: Այդպե՞ս է:
-Մեր նախագահը, ցանկանում է, թե ոչ, պետք է ակտիվորեն զբաղվի արտաքին խնդիրներով էլ, որովհետև այն մարտահրավերները, որ ունենք, միայն նախագահի միջամտությամբ կարող են լուծվել: Եվ այդ առումով կուզենայի, որ մենք բոլորս օգնենք Սերժ Սարգսյանին կոնկրետ գործերով: Խոսքը միայն ՀՀԿ-ին չի վերաբերում: Դրսում աշխատելը շատ ավելի հեշտ է, երբ տանդ ամեն ինչ նորմալ է:


Զրուցեց
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԸ

Դիտվել է՝ 2621

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ