«Այս ընտրություններում երկրորդ չի լինելու»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է ԱԺ փոխնախագահ ՀԵՐՄԻՆԵ ՆԱՂԴԱԼՅԱՆԸ:

-Նախընտրական պայքարի խաղաղությունն ինչպե՞ս եք գնահատում:
-Մեր հասարակության գնահատականները երբեմն անհասկանալի են. երբ նախկինում երկրում ընտրությունների օրերին մեծ աժիոտաժ էր, քաոսային իրավիճակ, որտեղ ասելիքն ու անելիքը չէին հասկացվում` վատ էր, երբ գործընթացները հանդարտ են, ամեն ինչ իրավական դաշտում է, պարզվում է` վերստին հոժար չենք: Դժվար է հայ մարդուն գոհացնելը: Բազմիցս նախընտրական շրջաններում կամ ընտրության օրերին եվրոպական երկրներում լինելով` տեսել ենք, որ երկիրը գնում է ընտրության կամ ընտրում է, ու ամեն ինչ շատ հանգիստ է, առօրեական, առանց անկանխատեսելի իրավիճակների, խուճապային անցուդարձի, շատերս ենք մտածել` լավ կլիներ, որ մեզ մոտ էլ այդպես լիներ: ՈՒ հիմա, երբ կամաց-կամաց, դանդաղ քայլերով հասնում ենք այդ իրավիճակին, երբ ընտրությունը դադարում է աժիոտաժ լինելուց, խառնաշփոթ չկա, կյանքի ու մահվան պայքար չկա, վա՞տ է: Այս իրավիճակին հասնելու ջանքեր են գործադրվել, բազմակողմանի աշխատանք է կատարվել, քաղաքական կամք է ցուցաբերվել, ու այդ աշխատանքը շարունակվում է: Մենք բազմիցս ասել ենք, որ գնում ենք օրինավոր, օրինական, օրինակելի ընտրության:
-ՀՀ նախագահի թեկնածու Սերժ Սարգսյանն ունի ամենաշատ շտաբները ա՞յդ նպատակով:
-Այո, ՀՀԿ-ն ունի մոտ 1600 շտաբ, կուսակցության տարածքային բոլոր կառույցները լծված են քարոզչական աշխատանքների, և վստահեցնում եմ, որ ՀՀԿ-ի ղեկավարության հրահանգները միանշանակ են` մեր կողմից իսպառ բացառել ընտրախախտումները, լցոնումները, կռիվ-դավին, կաշառքը ու այդ մասին խոսակցությունն իսկ, մենք բացարձակապես դրա կարիքը չունենք: Մեր քաղաքական նպատակը համարում ենք ոչ թե պարզապես ընտրություններում հաղթելը, այլ օրինավոր և օրինակելի ընտրություններ անցկացնելը։
-Մրցակցային համարո՞ւմ եք ընտրությունները` ելնելով մյուս 7 թեկնածություններից:
-Նկատե՞լ եք, որ ինչքան ընտրական գործընթացներում թերությունները պակասում են, այնքան ներսի ու դրսի քննախույզ հայացքը խորանում է մանրամասների մեջ, ինչը բնական է: Այսօր, երբ բացառված ու մոռացված են երբեմնի ծեծկռտուքները, բռնությունը, մենք հնարավորություն ունենք խորանալու մանրամասների մեջ, որոնց նախկինում չէինք անդրադառնա: Թերևս այդ պատճառով էլ տեղական ու եվրոպացի դիտորդները, փորձագետները, լրագրողները խորանում են ընտրացուցակների մեջ, մրցակցայնության, թե ոչ մրցակցայնության, և այլն, և այլն: Սա իսկապես առաջադիմություն է, և լավ կլիներ, որ բոլորն այդ նկատեին: Նորմալ է, եթե կատարվում է գործին իսկապես օգուտ տալու, առաջաքայլերի միտումով, անընդունելի է, երբ տեսնում ես միայն սևացնելու, ստվեր գցելու չթաքցվող ու չհիմնավորված միտում: ՈՒրախանում եմ, որ շատերը (ներսում ու դրսում) անակնկալի են եկել, չէին սպասում ու պատրաստվել էին հին ժամանակների հին սցենարներին: Մեր կամքի ուժը և առաջ գնալու, թերություններից ձերբազատվելու արագությունը զարմացրել են իրենց կարծրատիպերով մեզ չափող մարդկանց:
-Այդ առաջադիմությունը ժամանակի մեջ օրինաչափ չե՞ք համարում:
-Օրինաչափ է, քանզի քաղաքական կամք է ցուցաբերվել, նպատակ է դրվել և իրագործվել: Ընտրությունների մրցակցայնության առումով` շատ հեռու եմ անհամեստ կեցվածքից, որ մտածեմ, թե Հրանտ Բագրատյանը, Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, Պարույր Հայրիկյանը թույլ թեկնածուներ են` իրենց անցած ճանապարհով, կենսագրությամբ ու երկրի պատմության մեջ ունեցած ներդրումով: Վստահ եղեք, որ շատ թեմաներով նրանց հետ հավասարը հավասարի պես բանախոսելու համար լուրջ ջանքեր են պետք: Բացարձակապես չկասկածելով ՀՀԿ-ի թեկնածու Սերժ Սարգսյանի համոզիչ հաղթանակին, հարգանքով եմ վերաբերվում բոլոր թեկնածուներին, համարելով, որ նրանցից յուրաքանչյուրն ունի իր տեսակետներն արտահայտելու իրավունքը և իր ուժեղ կողմերը: Ընտրությունն արդեն իսկ մրցակցություն է, եթե թեկնածուները մեկից ավելի են: Բայց համաձայնեք, որ կեղծ է հնչում այն միտքը, թե այս ու այն գործիչը եթե մասնակցեր, ընտրությունը մրցակցային կլիներ, իսկ եթե այս թեկնածուներն են մասնակցում, մրցակցային չէ:
-Չե՞ք կարծում, որ, այնուամենայնիվ, քաղաքական դաշտն այս ընտրություններին ավելի շատ չի մասնակցում, քան մասնակցում է` թե ընդդիմադիր, թե ոչ այնքան: Դա ՀՀԿ-ի տարիների աշխատանքի՞ հետևանքն է:
-Խորհրդարանի ընդդիմադիր 3 կուսակցություններից երկուսն ընտրություններում ներկայացված են, դա նշանակում է, որ ընդդիմությունը չի՞ մասնակցում:
-Այո, բայց Հրանտ Բագրատյանը ՀԱԿ-ի թեկնածուն չէ:
-Հրանտ Բագրատյանին առաջադրած «Ազատություն» կուսակցությունն էլ ՀԱԿ-ի մաս չի՞ կազմում և ընդդիմադիր չէ՞: Հրանտ Բագրատյանն էլ ԱԺ ՀԱԿ խնբակցության անդամ չէ՞: Սա` մեկ, երկրորդ` ինչպե՞ս եք պատկերացնում, որ հարյուրամյակի միջով անցած հեղափոխական կուսակցությանը պարտադրվում է թեկնածու առաջադրել կամ չառաջադրել: Եթե ՀՅԴ-ն իր շարքերում թեկնածու ունենար և այդ թեկնածուի հաղթելու շանսերը բավարար համարեր, չէ՞ր առաջադրելու: Կամ` ԲՀԿ-ին իր խորհրդարանական ընտրություններում հավաքած 450000 ձայնի պարագայում հնարավոր էր ասել` դու հաղթելու շանս ունես, բայց դու թեկնածու չպիտի՞ առաջադրես: Թե՞ Լևոն Տեր-Պետրոսյանին կարելի էր ասել, այն էլ` 2007-ի վերադարձից հետո՞: Իսկ ինչո՞ւ չվստահել նրանց ու չմտածել, որ յուրաքանչյուրն իր գիտակցված որոշումն է կայացրել (սթափ հաշվարկի հիման վրա)` անկախ նրանից, թե ինչ-որ մեկին դա լավ է թվում, թե վատ: Այո, դա ՀՀԿ-ի տարիների աշխատանքի արդյունք է` տարիներ շարունակ կատարած փոփոխությունների. բոլոր ոլորտներում զարգացմանը նպատակաուղղված բարեփոխումների արդյունքում այսօր թեև կան բազում դժվարություններ, բայց դրանց հաղթահարման հեռանկարը հայ մարդը տեսնում է: Տեսնում է Սերժ Սարգսյանի հետ, ՀՀԿ-ի հետ:
-Ընտրություններից հետո հնարավոր համարո՞ւմ եք իշխանական կամ ընդդիմադիր նոր ձևաչափ, նոր կոալիցիա:
-Քաղաքականության մեջ ոչինչ չբացառենք, մենք ականատես ու մասնակից ենք քաղաքական դաշտի զարգացման որոշակի շրջափուլի: Ես կարծում եմ, որ ընդիմադիր դաշտում քաղաքական փոփոխություններ կատարվելու են, որովհետև այսօր ընդդիմադիր դաշտը բաց է իրականում, հրապարակը դատարկ է, այդ հատվածում ևս մրցակցություն կա առաջնորդի թափուր աթոռի և ընդդիմադիր գլխավոր ուժի տիտղոսի համար, ընդհանրապես նոր իրավիճակում ընդդիմությունն ինքն իրեն դեռ որոնում է, որ իր տեղը գտնի: Ժամանակի հրամայականն է, որ այս դաշտում ճշտումներ լինեն: Այս ընտրությունը նաև լակմուս է, որ առաջին հերթին ակնառու դարձրեց խնդիրները ընդդիմադիր բևեռում: Իշխանական բևեռն ընտրության եկավ ավելի կազմակերպված, թեև որոշակի ինտրիգ կար, որը թեժացնելու փորձեր էին կատարվում կողքից, այնուամենայնիվ, եթե ինտրիգը հաջողվեր, վերաձևումների զորություն չէր ունենալու, թերևս այդ պատճառով էլ չհաջողվեց:
-Հետընտրական զարգացումնե՞րը ևս կանխատեսելի եք համարում:
-Ինչո՞ւ է հետընտրական զարգացումների թեման այդքան օրակարգային դարձել: Փաստորեն` այս փուլում թեմա չկա, չի մնացել, չենք ստեղծում: Նախընտրական քարոզչությունն անցնում է օրենքի տառին ու միջազգային չափանիշներին համապատասխան, ուրեմն դառնանք ու «նոր գույժե՞ր» գուժենք:
-Որովհետև բոլորս անցել ենք մարտի 1-ի իրադարձությունների միջով:
-Ընդունում եմ, որ աչքներս վախեցած է, բայց նաև քննադատության հասցեներն են պակասել` ընդդիմադիր կամ ըմբոստ հայացքը շատ կանգառներ չի գտնում: Իշխանությունը կարողացել է ընտրությունների հասնել` ունենալով բազում կռվաններ, տիրապետում է իրավիճակին, նախընտրական շրջանն անցնում է հանգիստ ու հանդարտ, ուրեմն` քննադատելու ցանկությամբ տառապողներին մնում է մտածել հետընտրական շրջանի մասին: Իսկ հետընտրական շրջանի բովանդակությունը պայմանավորված է լինելու ընտրական շրջանով, ընտրությունների օրով և իրադարձությունների օրինականության աստիճանով: Մենք շատ լավ գիտենք, թե մարտի 1-ը ինչ ներգործություն ունեցավ հասարակության վրա, ինչ բեռ էր երկրի վրա, ինչ գնահատական ստացավ երկրից դուրս, և ամեն ինչ պիտի անենք, որ հետընտրական նման զարգացումները բացառվեն: Ինչքան բարձր է ընտրությունների օրինականության աստիճանը, այնքան քիչ է դժգոհությունների ու անակնկալ զարգացումների հավանականությունը: Իհարկե, կլինեն դժգոհներ, ինչը բնական է, կլինեն մարդիկ, որ ավելի շատ թերություններ կտեսնեն, քան ձեռքբերումներ, իսկ եթե չտեսնեն, կհնարեն ու կսկսեն հնարավոր բոլոր ամբիոններից բարձրաձայնել, ինչը բնական չէ, բայց կա: Ես կարծում եմ` դա ևս պետք է դիտարկել գործին օգուտ տալու տեսակետից, մտածելով` ինչպես հաջորդ փուլում այդ թերություններն էլ վերացնել:
-Ընտրություններից հետո, Սահմանադրության համաձայն, կառավարությունը պետք է հրաժարական տա և նոր կառավարություն կազմվի: Սահմանադրական նորմի կատարման ընթացքում ապագա հինգ տարիների ի՞նչ հեռանկարներ կունենանք:
-Ապագայի Հայաստանի հեռանկարները ՀՀ նախագահ, նախագահի թեկնածու Սերժ Սարգսյանի ծրագրի մեջ հստակ ուրվագծված են. իրականացվելու է դեպի ապահով Հայաստան տանող ծրագիրը:
-Ի՞նչ հիմքով Հայաստանի Հանրապետության ընտրողը պիտի հավատա այդ ծրագրի իրականացմանը: Ի՞նչ երաշխիք, որ այդ ծրագիրը չի մնա լավագույն մտադրությունների մակարդակում:
-Հնարավո՞ր է, որ նման ծրագիր ունենար մարդը, որն իր կյանքում երկու հոգու աշխատանք չի ղեկավարել, պետական կառավարման կամ որևէ գործ սկսելու և ավարտելու փորձ չունի: Այս ընտրությունները նաև այդ առանձնահատկությունն ունեն` որոշակի թվով թեկնածուներ կարծում են, որ պետություն ղեկավարելը տեղում նստած հրամաններ տալն է` կարգախոսների մակարդակում: Անցած տարիներին ընտրողն էլ է փորձառություն ձեռք բերել` թացը չորից, ծրագիրը մտադրությունից տարբերելու, կարող և անկարող ուժերը համադրելու ու եզրակացություններ անելու համար: Համաձայն եմ, որ լավ ծրագիր ունենալը քիչ է, բայց, ծրագրից բացի, կան անցած ճանապարհ, կենսագրություն, արած գործեր կան, թիմ կա, կուսակցություն, որ տարիներ շարունակ ամենադժվար փորձությունները հաղթահարելով հասել է այսօրվան:
-Այս ընտրություններում կարևորվում է, թե ով է լինելու երկրորդը, թեպետ նախագահական ընտրության դեպքում դա աբսուրդ է, ինչո՞ւ:
-Այս ընտրություններում երկրորդ չի լինելու, առաջինից հետո լինելու է չորրորդ, հինգերորդ, վեցերորդ...
-Իսկ ինչո՞ւ են ընտրողների հետ նախագահի թեկնածու Սերժ Սարգսյանի հանդիպումները տեղափոխվել դահլիճներ:
-Ցուրտ է, եթե նկատել եք` ձմեռ է: Բացօթյա հանդիպումները կազմակերպվում են, երբ առավել մեծ թվով մարդկանց մասնակցության խնդիրը կա` թեկնածուի ճանաչելիության նպատակով: ՀՀ նախագահ, նախագահի թեկնածու Սերժ Սարգսյանին ամբողջ երկիրը ճանաչում է, ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը ծայրեծայր` լայնքով ու երկայնքով, մարզ առ մարզ, գյուղ առ գյուղ անցել է ու ընտրողին ճանաչելու կամ ճանաչելի դառնալու անհրաժեշտություն չունի: Այսօրվա նպատակն է մարդկանց ներկայացնել, նրանց հետ քննարկել 2013-2018 թթ. նախագահի ծրագիրը, որը բնական շարունակությունն է նախորդի: Ընդունեք, որ դահլիճային հանդիպումներն ավելի քաղաքակիրթ պայմաններ են ապահովում, սովորողներն էլ դասից չեն փախչում, որ մեզ էլ հետո կշտամբեն, թե դպրոցներից կտրում-հանդիպման եք տանում: Ամեն ինչ աշխատում ենք անել քաղաքակիրթ ընտրություններին վայել:
-Արտաքին քաղաքական գործոններն այս ընտրությունների վրա ի՞նչ ազդեցություն ունեն:
-2012 թ. մայիսին խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ Հայաստանի ժողովուրդը իր վստահությունն է հայտնել ՀՀԿ-ին, ասել է թե` առաջին հերթին ՀՀԿ նախագահին: Մենք ընտրության գնում ենք այդ «քաղաքական գործոնով»: Իհարկե, աշխարհում կան հեռավոր ու մերձավոր հարևաններ, գերտերությունների շահեր, տարածաշրջանային շահեր, հակամարտություններ, ռազմավարական գործընկերներ ու մարտավարական մեխանիզմներ, բայց Հայաստանի Հանրապետության նախագահին ընտրում է Հայաստանի ժողովուրդը:
-Այո, ըստ Սահմանադրության:
-Ըստ Սահմանադրության և ըստ «Ապահով Հայաստանի» իրականության:
-2008-2013-ի և 2013-2018-ի Հայաստանները շա՞տ տարբեր երկրներ են լինելու:
-Անցած տարիները բոլորիս աչքի առաջ են եղել, և մանրամասնելու հարկ չեմ տեսնում, այսօր մենք հնարավորություն ունենք լեգիտիմ ու ամուր իշխանություն ունենալու, որը կկարողանա առաջադրել և լուծել ամենածանր խնդիրները` ոչնչով կաշկանդված չլինելով: Իշխանությունը ազատ կլինի որևէ մեկի առաջ պարտավորություններից, որը նրան տարիներ շարունակ խոցելի է դարձրել, ձեռքերը կապված չեն լինի` իրականացնելու անհրաժեշտ բարեփոխումները:
-Քաղաքականություն և՛ մտնելն է դժվար, և՛ քաղաքականությունից հեռանալը։ Ձեր կարծիքով` ՀՀ առաջին ու երկրորդ նախագահները հեռացա՞ն քաղաքականությունից:
-Քաղաքակիրթ աշխարհում նախագահները պաշտոնաթողությունից հետո հեռանո՞ւմ են քաղաքականությունից:
-Նրանք կարող են մնալ, բայց ակտիվ քաղաքականությամբ չզբաղվել` ինչպես Լևոն Տեր-Պետրոսյանը 1998-2008 թթ., իսկ հետո՞:
-Ես կարծում եմ, որ մեզ պակասում է քաղաքական մշակույթը. մենք չպետք է իբրև պետություն ու իբրև ժողովուրդ այնքան շռայլ լինենք, որ մեզ թույլ տանք տարբեր տարիների նախագահներին, բարձրագույն այլ պաշտոնատարների քաղաքականությունից ընդհանրապես դուրս գալ: Պետությանը տարբեր ձևաչափերով նրանց աջակցությունը, միջազգային կապերը, կառավարման փորձը միշտ պետք են, և դա ապացուցել են եվրոպական երկրներն ու ԱՄՆ-ը` իրենց նախորդ նախագահների ու հաջորդ նախագահի համագործակցությամբ: Մենք այդ մշակույթը, կրկնում եմ, դեռ չենք ձևավորել, մենք գնացել ենք ու գնում ենք ամենահեշտ (ասիական) տարբերակով` կամ-կամի, մինչդեռ ճիշտը և-և-ն է: Կամ-կամի դեպքում հեռացած պաշտոնյան կամ մոռացվում է, կամ դեստրուկցիայի աղբյուր դառնում: Երկուսն էլ պետության շահերի տեսանկյունից հակաարդյունավետ տարբերակներ են: Օբյեկտիվորեն 20 տարին կարճ ժամանակ է պետություն կայացնելու և մանավանդ քաղաքական մշակույթի ավանդույթներ հաստատելու համար, մենք դեռ որոնում ենք ու պիտի գտնենք լավագույն ու ճիշտ մոդելը, որը հնարավորություն կտա առավել ամբողջական օգտագործելու մեր ողջ ներուժը:
-Հունվարի 21-ին Ստրասբուրգում ԵԽԽՎ նախագահ Ժան Կլոդ Մինյոնը նախկին նախագահների, հանձնաժողովների նախագահների, քաղաքական ուժերի ղեկավարների և բազում պատվիրակների մասնակցությամբ հանդիսավոր հավաքում Ձեզ հանձնեց ԵԽԽՎ-ի պատվավոր անդամի մեդալ և կոչում. ի՞նչ իրավունքներ ու պարտավորություններ ունեք հիմա Դուք:
-ԵԽԽՎ անխափան մուտք ու ելքի հնարավորություն, նստաշրջաններին ու միջոցառումներին մասնակցելու և ելույթ ունենալու իրավունք և այլն:
-Դա Ձեր` ԵԽԽՎ-ում ԱԺ պատվիրակության անդամի աշխատանքի գնահատակա՞նն է, թե՞ ընդհանրապես պատվիրակության աշխատանքի:
-ԵԽԽՎ-ի պատվավոր անդամի տիտղոսը տրվում է այն մարդկանց, ովքեր ԵԽԽՎ-ում աշխատում են երկար տարիներ, վարել են ակտիվ քաղաքական աշխատանք, ունեցել են բարձր պաշտոն` հանձնաժողովի նախագահ, քաղաքական խմբի ղեկավար, բյուրոյի անդամ, իսկ մեդալն անվանական է: ԵԽԽՎ նախագահն իր ելույթում նշեց, որ շուրջ 10 տարի ԵԽԽՎ պատգամավոր եմ եղել, ամենատարբեր ոլորտներին վերաբերող բազում զեկույցներ եմ ներկայացրել ու ելույթներ եմ ունեցել, մասնակցել եմ վեհաժողովի բարեփոխումների իրականացմանը, տնտեսական հարցերի և զարգացման հանձնաժողովի նախագահ և ԵԽԽՎ բյուրոյի անդամ եմ եղել:

Զրույցը`
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ