«Երբ հինգ տարի կրկնում ես նույն բանը, ժողովուրդը կորցնում է հավատը»

irates.am-ի հարցազրույցը Հովհաննես ԻԳԻԹՅԱՆԻ հետ

-Երեկ ՀՀՇ նախկին անդամներով հայտարարեցիք նոր ՀՀՇ ստեղծելու մասին: Ո՞րն է նպատակը:
-Նախ` եթե ՀՀՇ-ն չփակվեր, չվերանար, նորը չէինք բացելու: Երկրորդը` եթե կան ազատ, անկուսակցական քաղաքական գործիչներ, բնական է, որ նրանք հավաքվում և կուսակցություն են ստեղծում, հատկապես նկատի ունենալով, որ մենք բոլորս եղել ենք նույն կուսակցությունում` ՀՀՇ-ում: Երրրոդը` ՀՀՇ-ն հատկապես վերջին ժամանակներում եղել է ազատական-ժողովրդավարական կուսակցություն: Այս գաղափարախոսությունը Հայաստանի տնտեսական և, իհարկե, քաղաքական մոդելի ձևավորման մեջ մեծ դեր կարող է խաղալ: Այս ամենը հաշվի առնելով, ու նաև այն, որ մինչև հաջորդ համապետական ընտրություններ երկար ժամանակ կա, և կա հնարավորություն պատրաստելու, առաջին հերթին, հասարակությանը, ինչու չէ, նաև ստիպելու իշխանությանը գնալ նորմալ ընտրությունների և, ի վերջո, մտածելու Հայաստանում կառավարման նորմալ, քաղաքակիրթ մոդել ստեղծելու մասին: Հուսով ենք՝ մեր նպատակները կիրականանան:
-Իսկ հնարավո՞ր է, որ նոր ՀՀՇ ձևավորելու պատճառը հենց ՀՀՇ անունը պահպանելու ցանկությունն էր:
-Հայտարարություններ են եղել, թե ՀՀՇ-ն իր առաքելությունը ավարտեց, բայց ես կարծում եմ, որ դրանք զուտ խոսքեր էին՝ ՀՀՇ-ի հիմքի վրա նպատակներ իրականացնելու համար: Ես կարծում եմ, որ ՀՀՇ-ն իր առաքելությունը չի ավարտել, հատկապես, եթե հաշվի առնենք, որ ՀՀՇ-ն անընդհատ զարգանում էր որպես կուսակցություն, և իրավիճակն էր թելադրում նպատակները` լինի դա ղարաբաղյան հարցի հետ կապված շարժումը, հետո նոր պետություն ստեղծելու հրամայականը, հետո նոր պետության մեջ տնտեսական համակարգ ստեղծելը` սեփականաշնորհում, ազատ շուկայական հարաբերություններ, թե հետագայում մարդու իրավունքների հետ կապված պրոբլեմները: Ամեն մի պրոբլեմ, ժամանակաշրջանի հետ կապված, թելադրում էր նոր գործելաոճ, գաղափարախոսության մեջ նոր շտրիխներ ավելացնելու անհրաժեշտություն: Եվ այդպես չէ, որ կուսակցությունը, մի խնդիր իրականացնելով, պիտի փակվի: Եթե այդպես լիներ, աշխարհում կուսակցությունները հինգ տարի գոյություն կունենային և կլուծարվեին դրանից հետո: Մենք մեզ տեսնում ենք հատկապես լիբերալ-դեմոկրատական դաշտում և այդտեղ շատ անելիքներ ունենք:
-Քանի որ նոր ստեղծված ՀԱԿ-ը տնօրինում է ՀՀՇ ողջ գույքը և բոլոր կառույցները, նոր ՀՀՇ-ն ինչպե՞ս է պատրաստվում համակարգել իր գործունեությունը: Դժվար չէ՞ զրոյից սկսելը:
-Չեմ կարծում, թե քաղաքական գործունեության մեջ հիմնականը գույքն է կամ նույնիսկ մարդկային ռեսուրսը: Առաջնահերթը քաղաքական գործիչների թիմն է և ազատ խոսքի հնարավորությունն ու ունակությունը: Մեզ մոտ դա կա, հենց սկզբից ստացվեց: Կոլեգիալ քննարկումները շատ կարևոր են կուսակցության ներսում: Այս առումով այլ, առաջին հայացքից ժողովրդավարական թվացող կուսակցություններում կաշկանդվածություններ կան` հնչում է լիդերի խոսքը, որը ճնշում է անդամներին, և վերջիններս ուղղակի իրականացնում են իրենց լիդերի խոսքը: Կամ, օրինակ, իշխող Հանրապետական կուսակցությունը և նրանք, ովքեր իշխանության կողքին են, խոսքի ազատության, ազատ արտահայտվելու պրոբլեմներ ունեն ներսում: Մեզ մոտ հենց այստեղից սկսվեց` կոլեգիալ բանավիճելու, սեփական կարծիք ունենալու և ուրիշի կարծիքը հարգելու մթնոլորտից:
-Արդյո՞ք կան հին ՀՀՇ-ականներ, ովքեր չեն անդամագրվել ՀԱԿ կուսակցությանը կամ եթե անդամագրվել են, ապա ցանկություն ունե՞ն միանալու ձեզ: Կա՞ն նման տրամադրություններ:
-Այդպես չէ, որ մենք փորձել ենք շատ մարդ հավաքել: Մեր դռները բաց են, և, կարծում եմ, եթե մեզ մոտ ստացվի այն, ինչի մասին մտածում ենք, մարդիկ, բնական է, կգան: Եվ, իհարկե, նախաձեռնող խմբի չորս անդամներս չենք համարում, որ ՀՀՇ հիմնադրի մենաշնորհը մեզ է պատկանում. ցանկացած մարդ, որպես համահիմնադիր, ցանկացած պահի կարող է մտնել գործընթացի մեջ:
- Ի՞նչ կտա նոր ՀՀՇ-ն մեր ներքաղաքական դաշտին, որը չեն տալիս գործող բազմաթիվ կուսակցությունները:
-Առաջին հայացքից թվում է միայն, որ Հայաստանում շատ կուսակցություններ կան: Եթե փորձենք փողոց դուրս գալ և մարդկանց հարցնել, թե ինչ կուսակցություններ գիտեն, կթվարկեն, երևի, 5-6, առավելագույնը 7 կուսակցություն: Դա շատ չէ այն առումով, որ այսօր բավականին շատ անելիք կա մեր երկրում` սկսած քաղաքական համակարգից, վերջացրած քաղաքացիական հասարակություն ձևավորելու անհրաժեշտությունը: Տնտեսական համակարգն ընդհանրապես բարձիթողի, որոշ դեպքերում` սարսափելի վիճակում է: Հասարակության մասնակցությունն ընդհանրապես պետական և հասարակական գործընթացներին բացակայում է: Մեր քաղաքական նպատակներն իրականացնելու համար կփորձենք Հայաստանի քաղաքականության մեջ, ինչպես նաև դրսի կազմակերպություններում, քաղաքակիրթ երկրներում ունեցած մեր փորձը կիրառել:
-ՀԱԿ կուսակցությունը առաջին փորձությունը, կարելի է ասել, չհաղթահարեց, նկատի ունեմ Երևանի ավագանու ընտրությունները, հաշվի առնելով, որ մեկ տարի առաջ խորհրդարանական ընտրություններում հավաքած յոթ տոկոսը իջավ մինչև չորս տոկոսի: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչն էր խանգարում, ո՞րն էր խնդիրը:
-Շատ խնդիրներ եմ տեսնում, թեկուզ իմ թվարկած կուսակցության կոլեգիալ ղեկավարումը, որի մասին, ներսում լինելով բազմիցս խոսել եմ, ժողովրդին չլսելը, նույն բանը հինգ տարի անընդհատ կրկնելը: Այս պարագայում եթե ոչ մի արդյունք չկա, նվազում է ժողովրդի հավատը: Շատ պատճառներ կան: Իհարկե, կան նաև օբյեկտիվ պատճառներ: Օրինակ, եթե կուսակցությունը փորձում է մի բան անել և չի ստացվում, հիասթափություն է լինում ժողովրդի կողմից:
-Այսինքն, կարծում եք, որ նոր ձևակերպումների անհրաժեշտություն կա՞:
-Այո, միայն այդպես ժխտողական և մի քիչ էլ ագրեսիվ գործելակերպը երկար ժամանակ չի կարող լինել և արդյունք չի բերի: Ի վերջո, եթե դու ասում ես` այսինչ բանը վերացրեք, կամ հեռացիր, դու պետք է նաև հստակ առաջարկես, թե նրա հեռանալու, կամ համակարգը վերանալու դեպքում ինչ պետք է լինի, ինչ ես առաջարկում փոխարենը: Եվ նույնիսկ եթե ճիշտ խոսքեր ես ասում, բայց քեզ չեն հավատում, ուրեմն կամ այլ ձևով պետք է ներկայացնես խնդիրը, կամ այլ մարդիկ պետք է ներկայացնեն:
-Բայց ՀԱԿ առաջնորդը խոսեց բուրժուադեմոկրատական հեղափոխության մասին: Ինչո՞վ սա պայքարի նոր ձևակերպում չէր:
-Ես իմ կարծիքը հայտնել եմ դրա մասին: Ցավոք, Հայաստանում եթե դու մի բանի հետ համաձայն չես, մարդիկ ցավոտ են ընդունում: Ես դեմ եմ այդ գաղափարին, հեռանկար չունեցող գաղափարին: Ոչ միայն Հայաստանում: Դրանք անցյալ դարի ձևակերպումներ են: Թեկուզ այն, ինչի մասին հետո խոսվեց, որի իմաստը իշխանական բուրգից հարուստ մարդկանց պոկելն է, բառացի չեմ հիշում ձևակերպումը, մասնավորապես Սուքիասյանի, Ծառուկյանի մասին նշվեց, եթե վերջին երկու շաբաթը հետևել եք մամուլին, ապա պարզ երևում է, որ նույնիսկ այդ երկու մարդկանց դեպքում դա չհաջողվեց, էլ ուր մնաց իշխանությանը ավելի ամուր կապված մարդկանց հանդեպ դա իրականցնվի: Կա նաև երրորդ հանգամանքը, որ եթե համակարգը չի փոխվում, նույն օլիգարխիկ կամ կոռուպցիոն համակարգի դեպքում մի մարդուն հանես, միանգամից այդ դաշտը կլցվի ուրիշ մարդկանցով: Մենք դրա նախադեպը ունենք` մի հարուստ մարդ միացել էր ընդդիմությանը, իր բիզնեսը վերցրին և տվեցին այլ մարդկանց, որոնք գտնվում են ներսում: Եթե, օրինակ, Սամվել Ալեքսանյանին ՀԱԿ-ը պոկի իշխանությունից, միանգամից նրա բիզնեսը և կարողությունները կբաշխվեն իշխանությանը մոտ կանգած ուրիշ մարդկանց միջև, ու համակարգը չի ջարդվի սրանով: Մեր պրոբլեմը հարուստ մարդիկ չեն, ինչ-որ մեկի հարուստ լինելը, ֆինանսական մեծ հնարավորություններ ունենալը չէ: Երևանի ավագանու ընտրություններում ժողովուրդը հստակ ցույց տվեց, որ չի հավատում, թե մեկին պատժելով կամ միլիոննները խլելով կյանքը կլավանա: Այսօր պետք է հստակ խոսվի, թե ինչ մոդել ենք տեսնում Հայաստանի համար: 21-րդ դարում պարզ երևում է, թե այս կամ այն երկիրն ինչ մոդելով է կառուցված` քաղաքական և տնտեսական: Հայաստանի մոդելը շատ պարզունակ է և ոչ կայուն: Դա մի մոդել է, որը հիմնված է մի կողմից` տրանսֆերտների, որոնք գալիս են մեր քաղաքացիների դրսի աշխատանքից, մյուս կողմից` հումքի արտահանման և առաջին անհրաժեշտության սննդամթերքի արդունաբերության վրա: 21-րդ դարում ունենալով այսպիսի խելացի ազգ, կրթված ռեսուրս և այսպիսի մոդել, ոչ միայն անհամատեղելի է, այլև՝ աններելի: Սա ոչ միայն իմ մտահոգությունը պետք է լինի, այլ, առաջին հերթին, իշխանության, և դրա մասին մենք պետք է խոսենք:
-Դուք ՀԱԿ-ԲՀԿ համագործակցությունը որակել էիք գործարք: Այսօր այդ գործարքը դրական արդյունք դեռևս չի տվել: Երեկ էլ ԲՀԿ առաջնորդը հայտարարեց, որ ԲՀԿ-ն երբեք ընդդիմություն չի լինի, իսկ ՀԱԿ-ը, կարծես, չի վերանայել իր ծրագրերը ԲՀԿ-ի հետ կապված:
-Ես մեկ-երկու տարի առաջ, մինչ ԱԺ ընտրությունները, բացասական էի համարում ՀԱԿ-ի հույսերը կապված ԲՀԿ-ի հետ` նկատի ունենալով, որ այս երկու քաղաքական ուժերը տարբեր կառուցվածք, առաքելություն և նպատակներ ունեն: ԲՀԿ-ի հետ հույսեր կապելը համարում էի ոչ նպատակահարմար և նույնիսկ շփման կետեր չէի տեսնում, ինչի համար քննադատվում էի գործընկերներիս կողմից: Ինչու համարեցի գործարք, այլ ոչ թե համագործակցություն: Եթե մի բան անորոշ է, գաղտնի է, միակողմանի է գնում, ավելի շատ գործարքի է նման, ոչ թե համագործակցության: Այդ պատճառով դա բացասական եմ համարել և ասել եմ, որ այդ գործարքից կամ գործընթացից տուժեցին և՛ ԲՀԿ-ն, և՛ ՀԱԿ-ը, բայց ԲՀԿ-ն, իրեն ճիշտ պահելու շնորհիվ, ավելի քիչ տուժեց, և երեկ վերջակետը դրվեց Ծառուկյանի հայտարարությամբ:
-Եվ վերջում կխնդրեի գնահատել այսօրվա ներքաղաքական իրավիճակը: Ի՞նչ ունենք:
-Այսօր ունենք նորից խայտառակ ընտրություններ, նորից հիասթափված հասարակություն, ունենք նույն խնդիրները, որ ունեցել ենք բոլոր երեք ընտրություններից առաջ ու հետո` ներքին պրոբլեմներից մինչև արտաքին քաղաքական խնդիրներ: Ընտրությունների պատճառով մենք ուշադրություն չէինք դարձնում կամ քիչ էինք խոսում այդ պրոբլեմների մասին, միջազգային հանրությունն էլ Հայաստանի հանդեպ թուլացրել էր իր ճնշումները, սակայն հիմա մեզ սպասվում է բավականին երկար ժամանակաշրջան առանց ընտրությունների, և բոլոր այդ խնդիրները նորից պիտի ի հայտ գան, և նորից պետք է մենք փորձենք լուծումներ գտնել, բայց ավելի վատ վիճակում: Այսօր ունենք թուլացած իշխանություններ, հիասթափված ժողովուրդ ու նաև որոշակիորեն թուլացած ընդդիմություն:

Զշույցը՝ Կարինե ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հե՜յ, հեղափոխություն, ո՞ւր մնացիր
• Հանրահավա՞ք եք ուզում, ինքնե՛րդ էլ արեք
• Եռյակում միմյանց հետ հայտարարություններո՞վ են խոսում
• Գյումրու ռուսական ռազմակայանը նախընտրելի ԶԼՄ-ներ ունի՞
• Սխալ տնտեսական քաղաքականությունը հարվածում է սպառողի գրպանին
• «Ժառանգության» հետ մի բան այն չէ
• Օրենքները լավն են, երբ գործում են
• «Ժառանգությունն» ինքն է իրեն դուրս դրել ընդդիմադիր դաշտից
• Ո՞վ պետք է փոխհատուցի գյուղացու կրած վնասի համար
• Դեղերի գները, այնուամենայնիվ, կբարձրանան
• Լիդինգթոն. «Հայ-թուրքական արձանագրությունները պետք է կատարվեն առանց հետաձգման»
• Ծառուկյանն ավելի քան կոմպրոմիսային է
• ԲՀԿ-ի «վազքը» ավելի կարճ կլինի, քան ենթադրվում էր
• Նոր ընդդիմություն կձևավորվի՝ ընդդեմ իշխանության և ոչիշխանականների
• Իշխանափոխությունից հետո «լավ» ընկերները կմնա՞ն համակարգում
• Հոկտեմբերի 27-ի բեռն ու Հայաստանի ապագան
• Գագիկ Ծառուկյանը ներողություն կխնդրի՞
• Ի՞նչ կա Ծառուկյանի մտքին
• Երբ որդեկորույս մայրերին քաշքում են ինչպես խուլիգանների
• Երբ հասցեատերն ավելի կարևոր է, քան հարցն ինքնին

Մեկնաբանություններ