Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Քիչ էր մնում` քվեասենյակում ընտրակաշառք բաժանվեր արդեն»

«Քիչ էր մնում` քվեասենյակում  ընտրակաշառք բաժանվեր արդեն»
24.05.2013 | 00:48

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է «Ժառանգություն» կուսակցության փոխնախագահ, Երևանի ավագանու անդամ ԱՐՄԵՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆԸ:

-Դուք Երևանո՞ւմ եք ծնվել:
-Այո:
-Ի՞նչ է Ձեզ համար Երևանը:
-Այն վայրը, որտեղ ապրում եմ իմ հարազատների հետ, որտեղ զբոսնել եմ գեղեցիկ աղջիկների հետ, ամուսնացել եմ ու երեխաներ ունեցել: Երևանն այն վայրն է, որտեղ սպորտով եմ զբաղվել, բակում ֆուտբոլ եմ խաղացել, «էշ միլիցա», հոլ, տպիկ, որտեղ մեծացել եմ: Երևանն այն վայրն է, որտեղ ցանկացած պահի կարող էիր ցանկացած հարևանի դուռը ծեծել ու հանգիստ ժամանակ անցկացնել, ցանկացած ժամին կարող էիր հյուր գնալ ու հյուր ընդունել:
-Այսօր կա՞ այդ Երևանը:
-Այլևս չկա այդ Երևանը: Մարդկանց հոգեբանությունն է փոխվել, առօրյան, արժեքները: Երևանում կար մեծ, կար փոքր, հարգանք կար իրար նկատմամբ, տարբեր աշխարհներ ունեին իրենց յուրահատկությունները, բայց իրար չէին խանգարում: Երևանն այն վայրն էր, որտեղ մտավորականին հարգում էին, դասախոս լինելը ազդեցիկ էր: Հիմա ազդեցիկ են ոչ թե դասախոսները, այլ պահնորդները, կամ հայերեն` «ախրաննիկները», «ուսադիրավորները», հարկայինում աշխատողները: Երևանն ինձ համար իր քաղաքացին էր, որ պայքարում էր իր իրավունքների համար, Արցախի համար, իր քաղաքի համար: Ես ցանկանում եմ այդ Երևանը տեսնել, որտեղ երևանցին ջերմությամբ ու հարգանքով, դրական հույզերով է վերաբերվում կողքինին ու աշխարհին:
-Դուք Երևանի ավագանու անդամ եք և ներկայացնում եք միակ ընդդիմադիր քաղաքական ուժը, ի՞նչ է դա Ձեզ համար նշանակում, և ի՞նչ եք մտադիր անել իբրև ավագանի՝ Ձեր ցանկացած Երևանն ունենալու համար:
-Այն, ինչ պարտավոր է անել ցանկացած ընդդիմադիր միավորման ներկայացուցիչ: Փորձել զսպել իշխանությունների ամենաթողությունը, կամայականությունները, թափանցիկ աշխատաոճ պարտադրել, «ատկատները» և անօրինական որոշումները կանխել: Ես չեմ ասի, թե սա նոր կամ առանձնահատուկ գործունեություն է: Հերթական հասարակական աշխատանքն է:
-Չորրորդ գումարման ԱԺ-ում «Ժառանգությունը» դրանո՞վ էր զբաղված: Կարծում եք, որ այդ գործունեությունը Ձեզ հնարավորությո՞ւն կտա Ձեր ծրագրերն իրականացնել:
-Այն ժամանակ մենք 131-ից 7-ն էինք, այս անգամ 6-ն ենք 65-ի մեջ: Թվային հարաբերակցությամբ հիմա կրկնակի բարվոք վիճակում ենք, չորրորդ գումարման ԱԺ-ի պատգամավորներն ավագանու մեր խմբակցության միջուկն են, այնպես որ թիմը աշխատած թիմ է և, պարտականությունների կատարման առումով, չեմ կարծում, որ խնդիրներ կառաջանան: Մենք ԱԺ-ում հնարավորինս կատարել ենք ընդդիմության ինստիտուցիոնալ ֆունկցիան, դա գնահատել են և՛ հասարակությունը, և՛ լրատվամիջոցները, և՛ իշխանությունը: Ակտիվության, նախաձեռնողականության ու հետևողականության որակները կլինեն և ավագանիում:
-Հակասություն չե՞ք տեսնում, որ «Ժառանգությունը» վիճարկում է ընտրության արդյունքները և վերցնում է մանդատները:
-Բացարձակ: Որ ավագանու ընտրությունները խայտառակ էին, բոլորին պարզ էր: Քիչ էր մնում` քվեասենյակում ընտրակաշառք բաժանվեր արդեն, օգտագործվեց թաղի խուժանը, և այդ մթնոլորտում անցավ քվեարկությունը: Բնականաբար, այդպիսի ընտրությունները չեն կարող չբողոքարկվել: ԵԱՀԿ ԺՀՄԻԳ-ը նախագահական ընտրությունների վերաբերյալ իր վերջնական զեկույցում շատ հստակ նշել է, որ Հայաստանը կուսակցապետություն է, որովհետև կուսակցական և պետական կառույցները տարանջատված չեն: Այս պայմաններում մասնակցել ընտրությունների և անցնել ավագանի, որոշակի հաջողություն է: Հաղթանակ չէ, որովհետև հաղթանակը մեզ համար մեծամասնություն կազմելը և կառավարման համակարգը փոխելը կլիներ: Մյուս կողմից` «Բարև, Երևան» դաշինքը միակ քաղաքական, ընդդիմադիր ուժն է, որ անցավ ավագանի` առանց ընտրակաշառքի, առանց հովանավորչության:
-Ինչո՞վ եք բացատրում դա, ընտրություններին մասնակցում էին ՀԱԿԿ-ը, ՀՅԴ-ն, ակտիվ քարոզարշավ էին վարում, բայց չընտրվեցին:
-Ոչ միայն ակտիվ քարոզարշավ էին վարում, այլև բավականին ապահով ֆինանսական վիճակում էին, լրատվական դաշտում շատ ավելի մեծ միջոցներ ունեին: Կարծում եմ` ժողովուրդը պատժեց ընդդիմությանը, որ աղետալի իրավիճակում չկարողացավ վեր կանգնել նեղ անձնական շահերից: Կուսակցական շահը թելադրում էր միասնական մասնակցել ավագանու ընտրություններին: Այդ դեպքում հնարավոր կլիներ հաղթել և մայրաքաղաքային իշխանություն ձևավորելով` կկարողանայինք փոփոխություններ բերել երկրում: Այդ կոչերը կային, բայց նեղանձնական շահերը գերակայեցին: «Ժառանգությունն» այդ առումով խղճի խայթ չունի, միակ ուժը, որն իրենից դուրս թեկնածու և հավասար գործընկերություն առաջարկեց, մենք էինք: Հասարակության քվեարկության մասին քաղաքական ուժերը պիտի մտածեն, մենք էլ մտածելիք ունենք, որովհետև այս ցուցանիշն ավելին պետք է լիներ: Հաշվի առեք, որ Երևանի ավագանու ընտրությունների քարոզարշավը ֆինանսական չափազանց սուղ միջոցներով ենք իրականացրել: ՀՀԿ-ից բացի, «Ժառանգությունը» միակ ուժն է, որ չորս ընտրությունների է մասնակցել մեկ տարում, իսկ դա ֆինանսական օլիգարխիկ կամ այլընտրանքային հոսքեր չունեցող կուսակցության համար դժվար փորձություն է, որ նաև հյուծում է ֆիզիկապես: Երևանցիները վստահեցին «Բարև, Երևան» դաշինքին, և մենք շարունակելու ենք պաշտպանել նրանց շահերն ու իրավունքները: Այս պարագայում մենք ներկայացնելու ենք նաև ընդդիմությանը:
-Հետահայաց գնահատականով` ճի՞շտ եք համարում, որ նախագահական ընտրությունների թեման ավագանու ընտրություններով փակեցիք, այն ժամանակ ունեինք հրապարակ, այսօր այդ հրապարակը դատարկ է:
-Նախ` նախագահականի թեման փակված չէ: Հրապարակի խնդիր չկար: Քաղաքականությամբ զբաղվող յուրաքանչյուր ոք գիտի, որ հրապարակը անվերջ լիքը չի մնում: Նախագահական ընտրությունների բովանդակային մասն էր մեզ համար կարևոր, ոչ թե քանակական: Մենք ցանկանում ենք, որ երկրում փոփոխություններ լինեն: Տեսեք, արդեն ԱՄՀ-ի հայաստանյան ղեկավարությունն է հայտարարում, որ արմատական բարեփոխումներ են պետք: Այն, ինչ մենք տարիներ շարունակ ասում էինք: Իշխանությունն ասում էր` մենք դանդաղ շտապում ենք, իսկ հիմա ասում են, որ դա արդյունք տալ չի կարող:
-Վարչապետն արդեն հեղափոխությունից է խոսում, բայց` մտքերի մեջ:
-Այս իշխանությունը երբևէ նույնիսկ մտքի փոփոխություն չի անելու, ի՞նչ հեղափոխություն: Անհրաժեշտ են կոնկրետ քայլեր և կառուցվածքային արմատական բարեփոխումներ, որոնց արդյունքում մտածողության գոնե փոփոխություն լինի: Նախագահական ընտրություններից հետո Րաֆֆի Հովհաննիսյանն այդ հնարավորությունն ընձեռեց` իշխանություններին առաջարկելով արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ, որ աղետալի իրավիճակը հանգուցալուծելու հնարավորություն էր, բայց իշխանությունը մնաց իր կաղապարի մեջ` նեղանձնական, խմբակային, կուսակցային շահերի:
-Գուցե մենք իշխանության առաջ ուրիշ խնդիր ենք դնում, իշխանությունը ինքն իր առաջ ուրիշ խնդիր է դնում, դա էլ իշխանություն-ժողովուրդ անջրպետի պատճառ է: Իշխանությունը գործնականում ունի ինքնապահպանության խնդիր, ժողովուրդը պահանջում է իրեն պահել:
-Դուք ճիշտ եք, բայց իշխանությունը ինքնապահպանության համար չէ, այլ երկրի նորմալ կենսագործունեության ապահովման: Սահմանադրության մեջ դա է գրված` նախագահը պետության անվտանգության երաշխավորն է: Արտագաղթող բնակչությամբ երկրում նախագահը, փաստորեն, Սահմանադրության պահանջը չի կատարում, որովհետև արտագաղթը ազգային անվտանգության խնդիր է: Մարդկանց ունեզրկելը կամ հարստացնելը ազգային անվտանգության խնդիր է: Պաշտոնապես հայտարարում ես 35 տոկոս աղքատություն, իրականում 70 տոկոսից ավելի է, եթե վերցնում ես նվազագույն սպառողական զամբյուղը` սա ազգային անվտանգության խնդիր է: Հասարակությունն իրավունք ունի պահանջել իր իրավունքների պաշտպանությունը: Տեսեք` արդեն Արմավիրում մեքենայի տակ են պառկում, ոչ միայն միջպետական մայրուղին են փակում: Եթե առաջ իշխանությունը ճանապարհները փակում էր, որ միտինգի չգան, հիմա զոհված զինվորի դին Երևան չբերելու համար բանակային ուժեր են օգտագործվում: Այս հարցում ես խոսելու որևէ իրավունք չունեմ, զինվորի ծնողների որոշելու խնդիրն է, ոչ կարող եմ խորհուրդ տալ, ոչ գնահատական, ես կարող եմ իմ ցավն ու զորակցությունն արտահայտել, բայց այդ դեպքը ցույց է տալիս, որ եթե հիմա պաշտպանության նախարարն ու ոստիկանապետն են միջադեպ հարթում, հաջորդ անգամ վարչապետն ու նախագահն են գնալու: Սա ահազանգ է: Լուրջ ահազանգ:
-Ձեր կարծիքով` «Բարևի» հեղափոխությունն ավարտվե՞ց:
-Ոչ, «Բարևի» հեղափոխությունը չի ավարտվել: Իսկ եթե նույնիսկ համարենք, որ ավարտվել է, ավարտվել է հաղթանակով` քաղաքացիների ակտիվությունը հենց «Բարևի» հեղափոխության արդյունքն է:
-Ակտիվությունն առաջ էլ կար, գուցե հիմա ձևակերպվե՞լ է:
-Համաձայն չեմ, նախկինում քաղաքական կյանքը սահմանափակվում էր Երևանով: «Բարևի» հեղափոխության ժամանակ առաջին անգամ քաղաքական գործընթացները տարածվեցին երկրով մեկ: Րաֆֆի Հովհաննիսյանի մարզային այցելություններն իրենց արդյունքը տվեցին: Հենց մարզերում են սկսել դիմադրության օջախներ առաջանալ: Գյումրիում Րաֆֆի Հովհաննիսյանը 77 տոկոս ձայն ստացավ, հաղթեց 10-ից 7 մարզկենտրոններում:
-«Բարևի» հեղափոխությունը վախի, սեփական ուժերի նկատմամբ անվստահության մթնոլորտը կոտրե՞ց:
-Որոշակիորեն: Որքան էլ իշխանությունները չցանկանան տեսնել, որքան էլ միայն Ազատության հրապարակի թվաբանությամբ առաջնորդվեն, երկրի քաղաքացիները` սահմանից սահման, արդեն փոխվել են որակապես: «Բարևի» հեղափոխությունը շարունակվում է «Նոր Հայաստան» շարժումով, որի նպատակը արտահերթ գործընթացներին նախապատրաստվելն է:
-Արտահերթ գործընթացների նախադրյալնե՞ր կան: Գազի սակագի՞նը:
-Բոլոր նախադրյալները: Եթե կառավարման համակարգն արդյունավետ գործեր ու գազի սակագինը բարձրանար, խնդիր չէր առաջանա: Բացարձակ անընդունելի են այն քայլերը, որ կառավարությունն արդեն հայտարարել է գազի սակագնի հետ կապված. սուբսիդավորումը նշանակում է, որ աղքատը մի փոքր փոխհատուցում է ստանալու, հարուստը շատ մեծ, 30 տոկոս սուբսիդավորումը լինելու է բոլորիս հաշվին: Նշանակում է` հերթական անգամ մարդկանց նեղ խմբին ևս մեկ անգամ գերշահույթներ ենք ապահովելու, փոխարենը չեն բարձրանալու մեր աշխատավարձերը, սոցիալական նպաստները:
-Կառավարության ծրագիրը ԱԺ ներկայացնելիս վարչապետն ասաց, որ աշխատավարձերն էլ են բարձրանալու, սպառողական զամբյուղն էլ:
-Իսկ Դուք հաշվեք, եթե ապրանքների և ծառայությունների գինը բարձրանա 50 տոկոսով, 32000 դրամ նվազագույն աշխատավարձը բարձրանա 45000-ի, այդ պարագայում նվազագույն սպառողական զամբյուղը թանկացումներից հետո հասնելու է 90000-ի՝ ամենաքիչը: Նորից կեսն է կազմում, բայց ավելի մեծ թվային տարբերությամբ: Եթե նախկինում տարբերությունը 30000 դրամ էր, հիմա դառնալու է 45000: Հետևանքը միայն արտագաղթի ալիքը չի լինելու, ոչ բոլորն են ցանկանում հեռանալ ու դրսում իրենց հարցերը լուծել, Հայաստանում կան քաղաքացիներ, որ ցանկանում են հայրենիքում նորմալ ապրել, իսկ եթե պետք է՝ պայքարել իրենց իրավունքների համար: Նրանց կարելի է կոչել պոտենցիալ հեղափոխական:
-Հայաստանում ընդունված է, որ սոցիալական խնդիրներով մարդիկ հրապարակ դուրս չեն գալիս: Համենայն դեպս, մինչև հիմա միայն ազգային խնդիրներն են փողոց դուրս բերել, մեկ էլ` հետընտրական գործընթացները:
-Ես սոցիալական նախադրյալների ընդամենը մի մասն ասացի, բայց կա արդարության հսկայական դեֆիցիտ, կան արտաքին խնդիրներ` Ղարաբաղի հետ կապված նորից ակտիվություն է սկսվել: Արտաքին գործերի նախարարները հանդիպեցին, Էդուարդ Նալբանդյանը հայտարարեց, որ նախագահների հանդիպում է սպասվում, ԵԱՀԿ գործող նախագահ Սուարեշը Հայաստանում հիմնականում այդ թեման էր քննարկում: 2015 թվական ունենք` Ցեղասպանության 100-ամյակ, սփյուռքի, հասարակության և ընդդիմության որոշակի հատվածի համար անընդունելի հայ-թուրքական արձանագրություններ, և այդ պայմաններում իշխանությունը խնդիր ունի երկարաձգելու իր իշխանությունը: Բարդ խնդիր է: Իսկ որ սոցիալական խնդիրներով հասարակությունը փողոց դուրս չի եկել, աքսիոմ չէ: Օրինաչափություններն էլ ունենում են իրենց խախտումները: Չի բացառվում, որ սոցիալական բողոքին այլ քաղաքական գործընթացներ գումարվեն` արտաքին քաղաքական, ներքին` արդարության վերականգնման:
-Քաղաքական դաշտի տարբեր հատվածներում գտնվող ուժեր սկսում են խոսել հեղափոխությունից, ի՞նչ եք կարծում` 2017-2018-ին հնարավո՞ր է եթե ոչ հեղափոխություն, ապա` իշխանափոխություն:
-Եթե 2017-2018 թթ. հասնենք այս քաղաքական դաշտով, առանց սերնդափոխության, հնարավոր չէ:
-Քաղաքական էլիտայի փոփոխության խնդի՞ր եք առաջադրում:
-Նախ պետք է հասկանանք` ո՞րն է քաղաքական էլիտան: Օլիգարխիան քաղաքական էլիտա՞ է, թե՞ ոչ: Կեղծված ընտրություններով պատգամավոր, նախարար դարձածները քաղաքական էլիտա՞ են, թե՞ ոչ: Պետության մեջ քաղաքական ուժերի անկախ ֆինանսավորում լինելո՞ւ է, թե՞ ոչ: Քաղաքական էլիտան կունենա՞ իրական արժեքներ և ֆինանսավորման անկախ աղբյուրներ, թե՞ ոչ: Իշխանությունը վերջապես տարանջատվելո՞ւ է տնտեսությունից ու բիզնեսից, թե՞ ոչ: Կուսակցությունները այնքան ժողովրդավարական ռեսուրս կունենա՞ն, որ սերնդափոխությունն ապահովեն, թե՞ ոչ: Թվարկումը շարունակելի է, բայց որ քաղաքական էլիտայի փոփոխությունն անհրաժեշտ է, ակնհայտ է բոլորի համար: Հայաստանում ընդհանրապես քաղաքական սերնդափոխություն չի եղել: 88-ից հետո ասպարեզում նույն մարդիկ են: Եվ եթե ոչինչ չփոխվի, մենք ֆիդելկաստրոներ ենք ունենալու մեր մայր ցամաքում:
-Ցանկացած կուսակցության նորմալ կենսագործունեության համար պետք են ֆինանսներ, ինչպե՞ս եք տեսնում այդ խնդրի լուծումը:
-Կուսակցությունների ֆինանսավորումը շատ կարևոր խնդիր է: Խոսքը շքեղ կյանքին չի վերաբերում, տարեկան 2,5-3 միլիոն դոլարով հնարավոր է ապահովել կուսակցությունների արդյունավետ գործունեություն: Դա նաև հնարավորություն է տալիս, որ կուսակցությունները զերծ լինեն օլիգարխիկ կապերից: Հատկապես իշխող կուսակցությունների պարագայում դա թույլ կտա քաղաքական հատվածին իրենց ձայնն ավելի բարձր հնչեցնել: Ընդդիմությունից պահանջում են լայնածավալ աշխատանքներ: Որևէ գործարար Հայաստանում սադոմազոխիստ չէ, որ ֆինանսավորի ընդդիմադիր ուժին և ի հետևանս կորցնի ունեցվածքը: Առավել ևս, որ գրեթե բոլոր կուսակցությունների հետևում որոշակի օլիգարխիկ աղբյուրներ կան, համենայն դեպս, խորհրդարանական կուսակցությունների: Ընդդիմադիր և օլիգարխ Հայաստանում լինել չի կարող, փոքր ու միջին բիզնեսն էլ իրեն հազիվ է պահում: Կուսակցությունների ֆինանսավորման խնդիրը նաև հասարակության խնդիրն է, այդ 3 միլիոն դոլարն իր հետ կբերի առնվազն 200-300 միլիոն դոլար ստվերային գումարների կրճատում, չհաշված կառավարման և տնտեսական համակարգում մրցակցության մեծացումը: Այն կուսակցությունները, որոնք խորհրդարանական ընտրություններում 3 տոկոս ձայն են ստացել, ենթակա են ֆինանսավորման: Տարբեր երկրներում ֆինանսավորման տարբեր մեխանիզմներ են գործում, այնպես որ, միջազգային փորձը կարելի է կիրառել նաև Հայաստանում` կատարելով օրենսդրական փոփոխություններ:


Զրույցը՝
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Դիտվել է՝ 2088

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ