Արժեքների փոխանակումը տեղի է ունենում երկուստեք

irates.am-ի հարցազրույցը ՀՀ-ում ԱՄՆ-ի դեսպանատան մշակութային կցորդ ՇՈՆ Օ’ ՀԱՐԱՅԻ հետ:

-ԱՄՆ-ի դեսպանատունն իրականացնում է կրթական, մշակութային ծրագրեր: Հանրապետության տարբեր քաղաքներում գործում են «Ամերիկյան անկյունները»: Ըստ Ձեզ, ԱՄՆ-ի ծրագրերն օգնե՞լ են, որ մեր հասարակությունը կարողանա հաղորդակցվել արևմտյան ժողովրդավարության արժեքներին:
-Իմ պատասխանն է` այո: Ինչպես «Ամերիկյան անկյունների», այնպես էլ ԱՄՆ-ի դեսպանատան գրադարանի, տարբեր կրթական ծրագրերի միջոցով մենք տարածել ենք այդ տեղեկատվությունը և հասել արդյունքների:
Ես կարող եմ ներկայացնել իմ աշխատանքն այստեղ: Ես եկել եմ երեք տարի առաջ, կնոջս և երկու երեխաներիս հետ: Արդեն լրացել է ժամկետը, և մենք պետք է գնանք: Աշխատանքն այստեղ հիանալի էր: Ես մշակութային կցորդ եմ, և այդ ծրագրերի միջոցով փորձել եմ կապ ստեղծել Հայաստանի և ԱՄՆ-ի միջև: Մեր աշխատանքի կարևոր մասն է փոխանակման ծրագիրը ուսանողների միջև: Փոխանակման ծրագրերը կարևոր են այն առումով, որ կարողանում են Հայաստանի և ԱՄՆ-ի երիտասարդների միջև ստեղծել փոխադարձ կապ:
-Ինչո՞ւ դադարեց գործելուց Մասկիի անվան փոխանակման ծրագիրը:
-Ամբողջ աշխարհում է փակվել այդ ծրագիրը, քանի որ այն շատ թանկ արժե: Մենք շատ քննարկումներ ենք ունեցել, աշխատել, որ պահպանվի «Մասկի» ծրագիրը, սակայն պարտվեցինք: ՈՒնենք այլ ծրագրեր։ Կա ծրագիր, որի գործունեությունը կապված է խորհրդարանի հետ: Մենք երիտասարդների ենք ուղարկում ԱՄՆ, որտեղ նրանք ունենում են հինգշաբաթյա աշխատանքային փորձաշրջան: ՈՒնենք ծրագիր, որը զբաղվում է օրենսդրական ոլորտի հետազոտությամբ: Այդ ծրագրում ներառում ենք կառավարությունում, հասարակական կազմակերպություններում աշխատող այնպիսի անձանց, որոնց աշխատանքն առնչվում է օրինաստեղծ գործունեությանը: Եվ, ելնելով տարբեր անձանց նախասիրություններից էլ, նրանց հինգշաբաթյա փորձաշրջանի ընթացքում կցում ենք տարբեր կազմակերպությունների, որպեսզի նրանք տեսնեն, թե ինչպես են իրենց ամերիկյան գործընկերներն աշխատում այդ հարցի շուրջ: Մենք նաև աշխատում ենք ավելի երիտասարդ խմբերի հետ, քոլեջներում, ավագ դպրոցներում սովորողների համար կազմակերպում ենք ամառային դպրոցներ ԱՄՆ-ում: Մեր փոխանակման ծրագրերը շարունակվում են, և մենք շարունակում ենք աշխատել այդ ուղղությամբ: Մենք աշխատում ենք նաև անգլերենի դասավանդման ոլորտում, փորձում ենք խթանել անգլերենի որակյալ ուսուցումը: Վերջերս այստեղ, դեսպանատան մարզադաշտում կազմակերպել էինք միջոցառում, որին մոտ 150 աշակերտներ էր մասնակցում: Դրանք այն երեխաներն էին, որոնք մասնակցում էին անգլերենի «Աքսելս» միկրոթոշակային ծրագրին: Այս ծրագրում ներառված են գյուղական բնակավայրերի երեխաներ. նրանք հիմնական դասերից հետո մասնակցում են լրացուցիչ դասերի, անցկացնում են անգլերենի ամառային ճամբարներ, և դա օգնում է, որ նրանք մրցունակ լինեն և կարողանան դիմել բուհերի ռոմանագերմանական բաժիններ, մասնակցեն փոխանակման այն ծրագրերին, որտեղ պահանջվում է անգլերենի լավ իմացություն: Այսպիսով կան փոխանակման ծրագրերը, անգլերենի դասավանդմանն ուղղված ծրագրեր: Եվ երբ ասում ենք շրջանավարտ, նկատի ունենք այն մարդկանց, որոնք մասնակցել են փոխանակման ծրագրերին, և այն մարդկանց, որոնք ԱՄՆ-ում ուսանել են իրենց միջոցներով: Մենք առանձին կազմակերպության միջոցով աջակցում ենք ԱՄՆ շրջանավարտների ասոցիացիային Հայաստանում: Այդ կազմակերպության միջոցով մենք փորձում ենք ստեղծել ցանց, որպեսզի միմյանց հետ կապի մեջ լինեն, տեղեկացված լինեն համաժողովներից, փոխանակեն տեղեկություն: Այդ ասոցիացիայի միջոցով մենք շրջանավարտների համար իրականացնում ենք նաև փոքր դրամաշնորհների ծրագիր: Դա թույլ է տալիս, որ նրանք 2000-3000 ԱՄՆ դոլարի շրջանակներում ստանան դրամաշնորհներ, որոնք համահունչ են դեսպանատան նպատակներին: Դա կարող է լինել ծրագիր` ուղղված հաշմանդամությանը, կամ ազատ, արդար ընտրություններին վերաբերող ծրագիր: Այդ ծրագրերի վերաբերյալ ներկայացվում են տարբեր առաջարկներ, մենք ընտրում ենք նրանք, որոնք համապատասխանում են ԱՄՆ-ի դեսպանատան պահանջներին: Մի օրինակ նշեմ. երիտասարդ դասախոսների վերապատրաստման ծրագրով հայտ ներկայացրած մեկը փորձում էր ծրագիր իրականացնել հաշմանդամության վերաբերյալ: Նա աշխատում էր Գյումրիի «Ագաթե» ՀԿ-ի հետ: Այդ ծրագրի միջոցով նա փորձում էր օգնել այդ կազմակերպությանը, որպեսզի ստեղծեն երկլեզվյա նշանների բառարան, որտեղ նշանների միջոցով արտահայտվեին հայերենը և անգլերենը: Նպատակ կար նաև ցանց ստեղծելու խուլ ու համրերի միջև, որպեսզի նրանք կարողանան նշանների միջոցով խոսել: Շատ լավ գաղափար էր, և մենք դրամաշնորհների ծրագրի միջոցով աջակցեցինք: Մյուս ոլորտը տեղեկատվական ռեսուրսների, «Ամերիկյան անկյունների», գրադարանների միջոցով մեր ծրագրերի ներկայացումն է, մարդկանց հետ շփումները: Այս գարնանը ես Կապանի «Ամերիկյան անկյուն»-ում ներկայացրի ամերիկյան ջազ երաժշտությունը, որը շատ հաճելի էր: Եվ ամերիկյան անկյուններ մենք լուրջ դասախոսների ենք ուղարկում, որոնք խոսում են մշակութային գործընթացներից, քննարկումներ են կազմակերպում տեխնիկական հարցերի մասին և այլն: Հենց այս սենյակում մենք հաճախ հրավիրում ենք փոխանակման ծրագրերի մասնակիցներին. այն մարդկանց, որոնք ներկայացնում են ԱՄՆ-ում ձեռք բերած փորձառությունը` ինչ են տեսել, ինչ են լսել ու սովորել իրենց ոլորտում, իրենց աշխատանքում: Ընդհանուր առմամբ, մենք խրախուսում ենք, որ գրադարանները վերածվեն քննարկումների, բանավեճերի կենտրոնի: Մենք դա կոչում ենք քաղաքացիական կենտրոններ, որ գրադարանը չլինի մի վայր, որտեղից մարդիկ սոսկ գիրք են վերցնում:
-Հայաստանի տարբեր մարզերում, անգամ հեռավոր բնակավայրերում, այսօր կամավորները անգլերենի անվճար դասընթացներ են անցկացնում: Կցանկանայի իմանալ դրանց արդյունավետության մասին Ձեր կարծիքը:
-Ես այդ մասին մանրամասն խոսել չեմ կարող, քանի որ այդ աշխատանքներով զբաղվում են Խաղաղության կորպուսի կամավորները: Եթե չեմ սխալվում, Խաղաղության կորպուսն ունի 40-45 կամավորներ, որոնք Հայաստանի տարբեր մարզերում զբաղվում են անգլերենի ուսուցման հարցերով: Նրանք ապրում են հենց այդ բնակավայրերում, հայկական ընտանիքներում և իրենց գործունեությունն իրականացնում են երկու տարով: Մենք ևս աշխատում ենք Խաղաղության կորպուսի կամավորների հետ, խրախուսում ենք, որպեսզի նրանք հանդես գան դասախոսություններով նաև Կապանի, Գյումրիի, Վանաձորի «Ամերիկյան անկյուններ»-ում: Մենք հաճախ հրավիրում ենք նաև Խաղաղության կորպուսի կամավորների գործընկերներին, հայ ուսուցիչներին, որ իրենք էլ գան «Ամերիկյան անկյուններ» և կարողանան այդ ռեսուրսներից օգտվել: ՈՒրախությամբ ուզում եմ նշել, որ այս տարի Չարենցավանում բացելու ենք հինգերորդ «Ամերիկյան անկյունը»: Չարենցավանում կա շատ լավ գործընկեր գրադարան: «Ամերիկյան անկյունները» տեղակայված է գրադարաններում, նրան հատկացված է աշխատակից, իսկ անկյունները հագեցած են ամերիկյան նյութերով, անգլալեզու գրականությամբ: Մեզ այս հարցերում օգնում են Խաղաղության կորպուսի կամավորները, և մենք ուզում ենք, որ գրադարանները լինեն այնպիսի վայրերում, որտեղ մարդիկ ներգրավված կլինեն ընտանիքներով: «Ամերիկյան անկյուններում» նաև երեխաների համար են կազմակերպում ընթերցանության ժամեր: Սա օգնում է երեխաների շրջանում սեր սերմանելուն դեպի ընթերցանությունը, դեպի գրադարանը:
-Ամերիկյան տեսաբանների կարծիքով` քաղաքացիական հասարակության շարժիչ ուժը կրթված քաղաքացին է: Այս առումով ինչպե՞ս եք գնահատում Ձեր գործունեությունը քաղաքացիական հասարակության ձևավորման տեսանկյունից:
-Հոյակապ հարց տվեցիք: Եթե կարողանամ այդ հարցին տալ գոհացուցիչ պատասխան, ամենայն հավանականությամբ, կարժանանամ Նոբելյան մրցանակի: Մենք հավատում ենք, որ ժողովրդավարության պարագայում կարևոր է, որ մարդիկ կրթված լինեն, իմանան իրենց իրավունքները և հավատան, որ իրենք որոշումների կայացման հարցում ունեն ազդեցություն, դերակատարում: Եվ դա պետք է լինի ինչպես տեղական, համայնքային, մարզային, այնպես էլ հանրապետական մակարդակով: Մարդիկ ուշադրություն են դարձնում համազգային քաղաքականությանը, համապետական ընտրություններին, բայց շատ կարևոր է, որ ժողովրդավարությունն ապահովված լինի նաև համայնքներում, կազմակերպություններում, տեղական մակարդակով:
Մենք ունենք նաև ծրագիր, որի ուղղվածությունն ավագ դպրոցի աշակերտներն են: Աշակերտներն իրենց նախաձեռնություններն են առաջ քաշում` կապված բնապահպանական հարցերի հետ և այլն: Աշակերտները ոչ միայն իրենց առջև դնում են նպատակ, այլև որոշ հարցերով դիմում են իրենց համայնքի ավագանուն, համայնքապետին: Այս աշխատանքները ցույց են տալիս, որ աշակերտները կարող են ուսուցիչների, տնօրենների համար լինել արժեքավոր ռեսուրս: Եթե նրանք կարողանան օգտագործել աշակերտների ներուժը, դա կօգնի նաև, որ դպրոցը հոգա իր խնդիրները: Դուք հարցնում եք ազդեցության մասին, բայց ես այդ հարցին, թերևս, չկարողանամ պատասխանել: Առանձին դրվագներ, առանձին պատմություններ ես կարող եմ ներկայացնել: Ասենք` ինչ-որ մի բան արվել է, դրանից մյուսները ոգեշնչվել են և այլն, նման պատմություններ կարող եմ ներկայացնել, բայց սոցիոլոգիական ուսումնասիրություններ, թե ինչ արդյունքներ են տվել այդ աշխատանքները, չեմ կարող: Բազմաթիվ պատմություններ կարող ենք ներկայացնել, որ փոխանակման ծրագրերի մասնակիցները եկել են այստեղ և նոր գաղափարներ կյանքի կոչել:
-Իսկ ի՞նչ բնույթի, ի՞նչ ուղղվածությամբ ֆիլմեր են ցուցադրվում «Ամերիկյան անկյուններ»-ում:
-Նպատակը շատ պարզ է: Մենք այդ ֆիլմերի միջոցով ուզում ենք մարդկանց հրավիրել ԱՄՆ-ի դեսպանատուն, որ գան և հասկանան, որ իրենց ներկայությունն այստեղ ցանկալի է, մենք ողջունում ենք իրենց այցը: Մենք նաև ուզում ենք այստեղ աշխատող ամերիկացի դիվանագետների համար, որոնք մարդկանց հետ շփվելու մեծ հնարավորություն չունեն, առիթներ ստեղծել, որ նրանք հանդիպեն երիտասարդների հետ: Սա ամերիկացիների և հայերի միջև երկխոսություն ստեղծելու հեշտ ճանապարհ է: Ֆիլմերն ամենևին էլ ուղղված չեն դեսպանատան նպատակները լուսաբանելուն: Ով վարում է ֆիլմի հետ կապված քննարկումը, նա էլ ընտրում է ֆիլմը: Երբեմն ամերիկացի դիվանագետը կարող է ընտրել քաղաքական ուղղվածությամբ ֆիլմ, որն անդրադառնում է որոշակի հարցերի, օրինակ` կանանց իրավունքներին վերաբերող կամ ժողովրդավարության հարցերին անդրադարձող: Մեկ այլ ֆիլմ, օրինակ, կարող է ներկայացնել ԱՄՆ-ը, ամերիկյան երաժշտությունը, կամ` կարող են ֆիլմում լինել Չիկագոյից դրվագներ:
Մի քանի խոսք էլ մշակութային ծրագրերի մասին: Վերջին մի քանի տարում մենք համագործակցում ենք Հայաստանի երիտասարդական պետական նվագախմբի հետ: Նրանք մեզ առաջարկեցին ամերիկյան ֆիլմերի երաժշտությունը ներկայացնել հայ հանդիսատեսին: Հիմնավորումն այն էր, որ այդ երաժշտությունը սիրված է: Մենք էլ օգնեցինք նրանց այդ համերգաշարը կազմակերպելու հարցում, համերգաշար, որը կոչվում էր «Հոլիվուդ նոն ստոպ»: Եվ այդ նախաձեռնության շրջանակներում նրանք ամերիկյան ֆիլմերի երաժշտությունը ներկայացրին ութ համերգասրահներում, Երևանից դուրս, ինչպես նաև` «Արամ Խաչատրյանի» համերգասրահում: Վերջերս մենք մի ծրագրով աշխատեցինք «Նարեկացի» արվեստի միության հետ: Եվ այս միջոցառումը Մերձավոր Արևելքի պատմության ներկայացումն էր: 1915-1921 թթ. Մերձավոր Արևելքի նպաստամատույց կոմիտեի ջանքերով աջակցություն էր ցուցաբերվել հայ որբերին, և արդյունքում 132 որբերի հաջողվել էր փրկել: Արխիվային լուսանկարների ցուցադրություն էր Երևանում, Գյումրիում, միջոցառումներն անցկացվեցին մայիսին: Կարծում եմ` Ազգային պատկերասրահում այդ լուսանկարների ցուցադրությունը դեռևս շարունակվում է և հետաքրքրության դեպքում կարող եք այցելել և դիտել: Ամերիկյան պարային մի խումբ, որը Հայաստան ժամանեց, Հայաստանի բալետի հետ հանդես եկավ համատեղ ներկայացմամբ: Շատ հետաքրքրական էր բեմին տեսնել հայ և ամերիկացի պարարվեստի ներկայացուցիչների: Եվ մշակույթի ոլորտում մեր համագործակցությունն էլ ցույց է տալիս, որ մենք ցանկանում ենք նույն կերպ համագործակցել Հայաստանի հետ նաև մյուս ոլորտներում:
-Իսկ այդ ամենն ինչո՞վ է նպաստում, որ Հայաստանում ձևավորվի նոր քաղաքական մշակույթ:
-Հուսով ենք, որ նպաստում է, քանի որ այդ ծրագրերի մի մասի նպատակը հայերի և ամերիկացիների միջև կապի ամրապնդումն է: Եվ երբ մենք տեսնում ենք մասնագիտական կապեր, շփումներ բիզնեսի, կրթության, գիտության, կրոնական կազմակերպությունների և այլ ոլորտներում, ապա կարծում եմ, այս ամենը շատ նպաստավոր է երկուստեք: Փոխանակման ծրագրերն օգնում են միմյանց լավ հասկանալուն, և այդ ծրագրերի մասնակիցները մեզ համար կարևորագույն գործընկերներ են: Նույն կերպ այն ամերիկացիները, որոնք գալիս, այստեղ հետազոտական աշխատանքներ են իրականացնում, ԱՄՆ վերադառնալով դառնում են ՀՀ-ի յուրօրինակ դեսպանները: Հարաբերություններ ձևավորելու համար պահանջվում են երկարաժամկետ ներդրումներ: ՀՀ-ի և ԱՄՆ-ի միջև հարաբերությունները ժամանակի ընթացքում էլ ավելի կսերտանան:
Դո՞ւք ինչ եք կարծում:
-Ես նույնպես այդ կարծիքին եմ: «Երկաթե վարագույրի» անկումից հետո մենք հնարավորություն ենք ստացել մոտիկից ծանոթանալու արևմտյան ժողովրդավարությանը, արժեքներին, շատ բաներ մեզ համար թափանցիկ ու մատչելի են դարձել:
-Ես վերջերս առիթ ունեցա զրուցելու փոխանակման ծրագրերի մի մասնակցի` Ալեքսի հետ, որը մեկնել էր ԱՄՆ` օգնելու աշխատանքների կազմակերպմանը: Նա այնտեղ գտնվելու ընթացքում զրուցել էր ամերիկացի մի պրոֆեսորի հետ, և այդ պրոֆեսորը նրան ծանոթացրել էր իր հոր հետ: Ալեքսը իր ուրախությունն էր հայտնել, որ որդին այդքան ջերմ հարաբերություններ ունի հոր հետ, իսկ պրոֆեսորն ասել էր, որ աշխատել է կովկասյան երկրներում և կարողացել է ինչ-որ բաներ սովորել: Նա ասել է, որ ծնող-զավակ հարաբերությունները ձեռք է բերել միջազգային փորձառության ընթացքում: Արժեքների փոխանակումը տեղի է ունենում երկուստեք:

Թագուհի ՀԱԿՈԲՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Քաղաքացիական անհնազանդության հայկական տարբերակ կամ՝ «Արժեքների հեղափոխություն»
• ԲՀԿ-ն վերահաստատում է իր գերիշխող դիրքը
• Մետաքսի ճանապարհ՝ Սալոնիկից մինչև Մեղրի
• «Չկա բարեփոխումների ծրագիր»
• «Քինդեր-սյուրպրիզ»՝ եվրասիականացման նախաշեմին
• «Հարցերը փողոցում չեն լուծվում»
• Գայ Ֆոքսը՝ Երևանում
• Ռեսուրսնե՞րն են հաշվարկում
• «Դիմակների երթից» մեկ տարի անց
• «Ոչ մի քաղաքական իմաստ այնտեղ պետք չէ փնտրել»
• «Ոչ միայն սահմանադրության, այլև ողջ հասարակության հարցն է»
• «Արտահերթ ընտրություններ չեն սպասվում»
• ԲՀԿ-ն՝ լուրջ փորձության առջև
• «Հոկտեմբերի 30-ն այլ իմաստ ունի»
• Նստացույցի հարցում դեռ չկա կոնսենսուս
• Երջանիկ Աբգարյանը կարծում է, որ պետք է լավատես լինել
• Որքան են թափանցիկ գործում ՀՀ-ում հավատարմագրված դեսպանությունները
• Վիզաների դյուրացում ՀՀ-ի և ԵՄ-ի միջև
• Մնացել են նույն դիրքորոշմանը
• «Լուսանցքային լինելը պատիվ է մեզ համար»

Մեկնաբանություններ