«Մշակույթի միջոցով կարելի է հասնել նրան, որ երկիրը բաց լինի»

Այս օրերին Ավստրիայից Հայաստան ժամանած գրողներ Հերբերտ Մաուրերը և Իռեն Զուխին «Նարեկացի» արվեստի միությունում անցկացրեցին հանրային դասախոսությունների շարք՝ «Հայաստան-Ավստրիա-Արևելք-Արևմուտք-թարգմանություն» վերնագրով:

irates.am-ի հարցերին է պատասխանում բանաստեղծ, թարգմանիչ, գրականագետ Հերբերտ Մաուրերը:

-Դուք հաճախ եք լինում Հայաստանում, թարգմանել եք ժամանակակից մի շարք հայ գրողների: Հայ ո՞ր գրողներն են այսօր հետաքրքրում օտարերկրացի ընթերցողին:

-Ժամանակակից գրականության հիմքը Հրանտ Մաթևոսյանն է: Եկել է նաև նոր սերունդ, ունենք երիտասարդ գրողներ, որոնց ստեղծագործությունները ես թարգմանել եմ: Իմ սուբյեկտիվ նախընտրությամբ կարող եմ տալ Լևոն Խեչոյանի, Արմեն Շեկոյանի, Մարինե Պետրոսյանի,Համբարձում Համբարձումյանի, Արփի Ոսկանյանի, Տաթև Չախչախյանի, Գևորգ Գիլանցի անունները: Բայց շատերը կան: Մենք այսօր էլ դասախոսությունների շնորհիվ ուզում ենք ցույց տալ, որ Հայաստանի հետ կապերը կարող են ամրապնդվել գրականության, երաժշտության միջոցով: Մենք հենց օրեր առաջ Ավստրիայից ժամանած արվեստագետների հետ այստեղ անցկացրեցինք խմբային միջոցառում, որի նպատակն էլ մարդկային կապերը խորացնելն է հայ և ավստրիացի արվեստագետների միջև:

-Մշակույթն այժմ դարձել է մարդկանց միավորող կամուրջ, այն չի ճանաչում սահմաններ, գործում է որպես դիվանագիտական միջնորդ: Հայաստանում այսօր հրատապ և օրակարգային է դարձել եվրաինտեգրման, Եվրոպային մերձենալու թեման: Մշակույթն այսօր ի՞նչ դեր կարող է խաղալ Եվրոպային մերձենալու հարցում:

-Մշակութային կամուրջներն ամուր են: Ես հեռու եմ քաղաքական և տնտեսական հարցերից: Ինչ վերաբերում է ժամանակակից հայ գրականությանը, ապա պետք է ավելի շատ թարգմանվեն, ներկայացվեն արտերկրում: Ես աշխատում եմ, որ ժամանակակից գրողները թարգմանվեն գերմաներեն և հասնեն ավստրիացի ընթերցողին: Աշխատում ենք նաև այն ուղղությամբ, որ հայ գրողները կարողանան գալ Ավստրիա, որոշ ժամանակ ապրեն այստեղ և ստեղծագործեն:

-Հայաստանում դեռևս գործում է Գրողների միությունը, որը պահպանել է խորհրդային տարիների կարծրատիպերը: Ավստրիայում ի՞նչ գրական միավորումներ կան, որոնք օգնում են գրողներին ինքնադրսևորվելու, թարգմանվելու, արտերկրում ներկայանալու հարցում: Պե՞տք են, արդյոք նման միավորումներ:

-Ինչ-որ մի ձևով պետք են: Ես համագործակցում եմ Ավստրիայի Գրողների միության հետ: Ես թեև որպես անհատ եմ ներկայանում, բայց մեզ մոտ կա «Kulturkontakt» անունով մի կազմակերպություն, որը զբաղվում է Ձեր նշած հարցերով: Անհատները պետք է ցուցաբերեն նախաձեռնություն, իսկ գրական միավորումները պետք է միայն աջակցեն:

-Իսկ կա՞ն, գործու՞մ են մշակութային ֆոնդեր, որոնք աջակցում են գրողներին, արվեստագետներին:

-Այո՛, կան: Մեզ մոտ կան ընկերություններ, որոնք ֆինանսավորում են թարգմանությունները, գրական գործերը:

-Գրողից, արվեստագետից հասարակությունը սովորաբար նաև պահանջում է քաղաքացիական դիրքորոշում, պահանջում է, որ արվեստագետը ընդվզի իշխանության դեմ: Կա՞ այդ խնդիրն այսօրվա Եվրոպայում:

-Անպայման չէ, որ գրողը պետք է դեմ լինի կառավարությանը: Շատ կարևոր է, որ նա ճիշտ, սթափ գնահատի իրավիճակը: Երբեմն նրանք կարողանում են նաև ազդել հասարակական գործընթացների վրա:

-Գրականության տարածման գործում մեծ դեր են խաղում գրադարաններն ու գրախանութները: Այսօր մենք տեսնում ենք, որ Երևանում փակվել են շատ գրախանութներ, և ընթերցողը միշտ չէ հնարավորություն ունենում գրախանութ մտնելու և իր ուզած գրականությանը ծանոթանալու: Ավստրիայում գրքի հետ առնչվելու ի՞նչ մշակույթ է ձևավորվել:

-Եթե համեմատենք Երևանի հետ, Վիեննայում շատ են գրախանութները: Կարևորն այն է, որ լինի ընթերցող: Ընթերցող, որը սեր է տածում գրականության, գրքի նկատմամբ: Հենց ընթերցողն է գրախանութներ բացելու պահանջ ձևավորում: Ողբերգություն է, երբ գրքի, գրախանութների նկատմամբ այդպիսի վերաբերմունք է ցուցաբերվում:

-Ըստ Ձեզ՝ Հայաստանում այսօր հասարակական-քաղաքական ի՞նչ գործընթացներ են տեղի ունենում, ինչի՞ կարող են հանգեցնել դրանք:

-Շատ մտահոգիչ է արտագաղթը, երբ տեսնում ենք, թե ինչպես է ժողովուրդը լքում իր երկիրը: Կարևոր է կրթության հարցը: Կան հոյակապ մասնագետներ տարբեր ոլորտներում, բայց միևնույն ժամանակ մենք պետք է մտածենք երիտասարդ սերնդի, նրանց կրթության և դաստիարակության մասին:

Մտահոգիչ է նաև Ռուսաստանից կախվածությունը, թեև ոմանք ասում են, որ ստիպված ենք պահպանել այդ հարաբերությունները: Ես, իհարկե, չեմ կարող վերլուծել և այդ հարցին վերջնական պատասխան տալ: Կա կարծիք նաև, որ պետք է հարաբերությունները խորացնել Սփյուռքի և արևմտյան երկրների հետ: Ես հեռու եմ քաղաքական և ֆինանսական հարցերից, բայց ուզում եմ ասել, որ հենց մշակույթի միջոցով կարելի է հասնել նրան, որ երկիրը բաց լինի, քաղաքացիներն ավելի լայնախոհ գտնվեն: Իհարկե, սոցիալական վիճակը շատ դաժան է և միշտ խնդիրներ է հարուցում:

Պետք է նաև մտածել Հայաստանի գյուղերը շենացնելու, նորովի կառուցելու մասին: Կարծում եմ նաև, որ քաղաքից դուրս պետք է ստեղծվեն նոր համայնքներ:

Զրուցեց ԹԱԳՈՒՀԻ ՀԱԿՈԲՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Քաղաքացիական անհնազանդության հայկական տարբերակ կամ՝ «Արժեքների հեղափոխություն»
• ԲՀԿ-ն վերահաստատում է իր գերիշխող դիրքը
• Մետաքսի ճանապարհ՝ Սալոնիկից մինչև Մեղրի
• «Չկա բարեփոխումների ծրագիր»
• «Քինդեր-սյուրպրիզ»՝ եվրասիականացման նախաշեմին
• «Հարցերը փողոցում չեն լուծվում»
• Գայ Ֆոքսը՝ Երևանում
• Ռեսուրսնե՞րն են հաշվարկում
• «Դիմակների երթից» մեկ տարի անց
• «Ոչ մի քաղաքական իմաստ այնտեղ պետք չէ փնտրել»
• «Ոչ միայն սահմանադրության, այլև ողջ հասարակության հարցն է»
• «Արտահերթ ընտրություններ չեն սպասվում»
• ԲՀԿ-ն՝ լուրջ փորձության առջև
• «Հոկտեմբերի 30-ն այլ իմաստ ունի»
• Նստացույցի հարցում դեռ չկա կոնսենսուս
• Երջանիկ Աբգարյանը կարծում է, որ պետք է լավատես լինել
• Որքան են թափանցիկ գործում ՀՀ-ում հավատարմագրված դեսպանությունները
• Վիզաների դյուրացում ՀՀ-ի և ԵՄ-ի միջև
• Մնացել են նույն դիրքորոշմանը
• «Լուսանցքային լինելը պատիվ է մեզ համար»

Մեկնաբանություններ