Հայոց նյութական արժեքներ

Գ. Նժդեհը գրել է. «Պատմականորեն առնված՝ մերն է այն ամենը, որ հայը տվել է աշխարհին: Մեր ստեղծածը պատմության որ դարում էլ և Երկրագնդի որ կետի վրա էլ լինի՝ կմնա սեփականությունը հայ ոգու... Հայ մտքի և բազկի գործերը Հայաստանից դուրս կմնան իբրև հոգևոր գաղութներ: Այո, մարդկային սփյուռքից զատ՝ մենք ունենք նաև մեր ստեղծած արժեքների սփյուռքը»: Այսուհետ կսկսենք մի շարք, ներկայացնելով «մեր ստեղծած արժեքների սփյուռքը»:

ՄԻՐԶԱԲԵԿՅԱՆՑ ԵՂԲԱՅՐՆԵՐԻ ՇԵՆՔԸ ԲԱՔՎՈՒՄ

Լուսանկարում պատկերված 7-հարկանի այս շենքը կառուցվել է 1908-1915 թթ. Նիկոլաևսկի փողոցի թ. 11 հասցեով (այժմ՝ Իսթիգլալիյաթ փող.), ճարտարապետն է Վարդան Սարգսյանը:
Սեփականատերերն էին ներկայիս Ադրբեջանի ծխախոտարդյունաբերության հիմնադիրներ Գևորգ և Միրզաջան Ռոստոմի Միրզաբեկյանցները (Егор и Мирзаджан Романовичи Мирзабекянцы): Նրանք ծնվել են Շամախի գավառի Նոր Շեն գյուղում, երիտասարդ հասակում տեղափոխվել Բաքու և 1873 թ. հիմնել «Գ. և Մ. Միրզաբեկյանց եղբայրներ» («Бр. Е. и М. Мирзабекянцы») ֆիրմայի ծխախոտի գործարանը Բոնդարնայա փողոցում:
1915 թ. ձեռնարկությունն արդեն արժանացել էր բազմաթիվ բարձրագույն պարգևների, և համբավը տարածվել էր Ռուսական կայսրությունով մեկ: Ֆիրման մասնաճյուղ ուներ Թիֆլիսում, մեծածախ պահեստներ՝ Աստրախանում, Աշգաբադում, Դերբենդում, Սամարղանդում, Կրասնովոդսկում, Շամախում: Արտադրանքը վաճառվում էր Կովկասի, Անդրկասպյան մարզի ու Թուրքեստանի երկրամասի բոլոր քաղաքներում, ինչպես նաև Վարշավայում, Օդեսայում ու մերձվոլգյան քաղաքներում:
Գևորգ Միրզաբեկյանցը ֆինանսական օժանդակություն է ցույց տվել Սաղիանի Սբ. Ստեփանոս վանքի նորոգմանը, 1877-ից սկսած 40 տարի եղել է Բաքվի Հայոց մարդասիրական ընկերության անփոփոխ անդամ: Բացի այդ, եղբայրները ֆիրմայի անունից ամեն տարի Սբ. Ծննդյան ու Զատկի տոներին դրամական նվիրատվություններ են կատարել Մարդասիրականին:

ՊԻԹՈԵՎԻ ԹԱՏՐՈՆԸ ԹԻՖԼԻՍՈՒՄ

«Արտիստական ընկերության» կամ Պիթոևի թատրոնի շենքը 1901 թ. Գոլովինսկի պողոտայում 1,5 մլն ռուբլով կառուցել են Եսայի Գևորգի Պիթոյանը` «И. Е. Питоев» նավթարդյունաբերական ընկերության նախագահը, և այդ ընկերության գլխավոր բաժնետեր Ալեքսանդր Մանթաշյանցը:
Ներկայում Թբիլիսիի այդ գլխավոր մշակութային հաստատությունը կոչվում է Շ. Ռուսթավելու անվան ակադեմիական թատրոն:

Խաչատուր ԴԱԴԱՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Թեպետ համոզված եմ, այդ թուրքը հայոց այբուբենը չգիտի, բայց սա հայերեն գիտցողների համար է
• Գաբրիել Սունդուկյանի զայրույթը
• Աներևակայելի կանայք
• Հայկական նավերը Կասպից ծովում
• Նիկոլ. բայց ոչ Սա, մեկ ուրիշը․․․ (հոկտեմբերի 5-ին ընդառաջ)
• Այսօր նրա ծննդյան օրն է՝ 150-ամյակը, և ես կատարեցի ուխտս (2019 թ. սեպտեմբերի 26-ին գրած հուշերից)
• Բարերարյալը՝ Արմենակ Մուրադյան (հատված ինքնակենսագրությունից)
• Բարերարյալը՝ Տիգրան Նալբանդյան
• Արմեաշկա (Յ․ Տէր-Գրիգորեանի՝ Վանօյի, հուշերից)
• Թիֆլիսի կուսանաց անապատը
• Երախտիք
• «Զի ուր գանձն ձեր է, անդ եւ սիրտք ձեր եղիցին»
• «Նա չէր մոռանում մեր ազգային հիմնարկները»
• «Հայ վաճառականնե՛ր, ձեր փառքի տունը, ուր անմահ կը մնաք, ձեր տառապեալ հայրենիքն է»
• «Նավթարքան» և Անմահը
• Երեք Ալեքսանդր. Խաչատուր Դադայան
• Ռուսաց Պյոտր I ցարը և հայ վաճառական Պետրոս Ապրոն
• «Հացի արքան»՝ ռուսների Մանթաշյանցը
• «Քո քսակը ազգի շտեմարանն է»
• Պատվո Լեգեոնի շքանշանը և հայերը

Մեկնաբանություններ