«Եկել և ինձ վրա նալոգ էր ուզում դնի, որ իմ մասին իր թերթում ոչ մի վատ բան չգրի»

Մարդկային հոգու չարության և դրա դրսևորումների մասին բազմաթիվ օրինակներ կարելի է բերել տարբեր ազգերի մեծ մտածողների ստեղծագործություններից կամ էլ ժողովրդական ասույթներից: Սակայն հոգեկան այդ վիճակի դրսևորման և այն իրականություն դարձնելու անհնարինությունը լավ է պատկերված Ստեփան Զորյանի մի նովելում: Ներոնը նկատում է, որ իր սենատորներից մեկը բացահայտ չի փառաբանում իրեն, եթե նույնիսկ ծափ է տալիս ներկայացման ավարտին, ապա աննկատ արհամարհական թույլ ժպիտը շուրթերին: Նրա ծափի մեջ ավելի շատ արհամարհանք կա, քան սեր դեպ կայսրը: Ներոնը լցված է արյամբ, ուզում է տեսնել հպարտ սենատորին իրեն քծնելիս, գովաբանելիս և այն էլ սենատում, բոլորի աչքի առաջ: Մոր մահվան քառասուներորդ օրը սենատի նիստ է հրավիրում: Իր ծառայող Տիգելինին հրամայում է կանչել բոլորին և հատկապես այդ հպարտ, «մեծամիտ» սենատորին: Հանդիպման ժամանակ բոլորը մեկ-մեկ մոտենում են գահին նստած կայսրին, կռանում, ցավակցում և շողոքորթ խոսքերով փառաբանում ու ողջություն ցանկանում կայսրին: Քծնանքի այդ մրցույթը բնավ չի հետաքրքրում Ներոնին և նա անհամբերությամբ սպասում է այն պահին, երբ իրեն կմոտենա Կլավդիոսը և բոլորի առաջ, իր հոգուն դեմ գնալով, ստորացած, կփառաբանի իրեն: Երբ Ներոնին մոտենալու հերթը հասավ Կլավդիուսին, բոլորը մեկեն շունչները պահած, համակ ուշադրություն դարձած սպասում էին, թե ինչպես կդրսևորի այդ պահին միշտ հպարտ, միշտ իր դեմքը չկորցրած սենատորը։
-Ցավակցում եմ կայսրին մոր մահվան կապակցությամբ:- Ներոնը համակ ուշադրություն դարձած, անգամ աչքերը չթարթելով նայում էր սենատորին, թե դրանից հետո ինչ է ասելու նա:- Ներոնը ազատությունը պաշտող մարդ է և հանուն իր հոգու լիակատար ազատության սպանել տվեց անգամ իր վրա իրավունք բանեցնող հարազատ մորը: Բայց Ներոնը մոռանում է, որ ազատություն կա անգամ ստրուկի հոգում, անգամ այս դանակի ծայրին,- և հանելով ծոցից սուր դանակը` մխրճում է իր սիրտը: Դահլիճը մի պահ քարանում է: Շատերը վրա են հասնում, փորձում են բռնել սենատորին: Բայց ամեն ինչ արդեն վերջացած էր: Կլավդիոսը արյան մեջ արդեն ավանդել էր հոգին: Ներոնը կատաղած աչքերով մոտենում է Տիգելինին և մռնչալով ասում.
-Տիգելին, արթնացրու նրան, ես պետք է ստանամ նրան սպանելու հաճույքը:
Հիրավի, մարդկային հոգու չարության ինչպիսի՜ դրսևորում:
Ինչո՞ւ գրեցի այս նախաբանը, որովհետև մեր օրերում այդ չարությունը չափից դուրս շատ է: Եվ այդ չարությունը տարածելու, ժողովրդի մեջ արմատավորելու, ժողովրդին չարության բացիլով թունավորելու սրբազան կուրս են վերցրել որոշ լրատվամիջոցներ: Այստեղ կարելի է միայն փառք տալ Աստծուն, որ ԶԼՄ-ների տպաքանակը շատ չէ:
Վերջին ժամանակներում շատ պաշտոնաթողություններ եղան: Կյանք է, պաշտոնը հավերժական չէ, և ինչպես ասում են ոչ կոռեկտ ձևով` վարունգ է: Բայց արի ու տես, մարդը, որը վատ չի ծառայել պետությանը, հայրենիքին, և անձամբ եմ տեսել նրա ներդրումը 1991-1992-ին Կապանի պաշտպանությունում, անցել է թոշակի, բայց որոշ թերթեր շարունակում են քարկոծել ու քարկոծել: Անգամ այս երկրին բարեկամական ձեռք մեկնած Շորժայի կառավարիչ Շեյխ Սուլթան բին Մուհամեդ ալ Կասիմին միջոց են դարձնում երկրի ղեկավարությանը նախատելու համար: Մարդը, անկախ կրոնից, իր ազգային պատկանելությունից, տեսել է Աստծո հիանալի տաճարը` Հաղարծինը, և այն վերանորոգելու համար 5 միլիոն ԱՄՆ դոլար է տվել: Ինչո՞ւ պիտի տար հենց այնպես, ասել են շատերը: Եվ այդպիսի հարցադրում կանի միայն հայը: Ես էլ եմ ասում` ինչու, և բացատրում իսկական հայավարի: Ինչու Դեր Զորից արաբները հավաքեցին և տուն տվին թուրքի յաթաղանից մազապուրծ եղած հային, որովհետև, ինչպես ինձ համոզում էր Հալեպում այդ մազապուրծ ընտանիքից իր տեղը Սիրիայում գտած մի արժանավոր հայ, իսկական արաբը աստվածավախ մարդ է և շատ բարի: Եվ այդ աստվածավախությամբ եմ բացատրում Շեյխի վարքագիծը, աստվածավախություն, որը կարող է բերել տարբեր կրոնների մերձեցմանը և հաշտ ու խաղաղ ապրելուն: Եվ վերջապես մարդը ծառայում է Աստծուն, վերականգնելով նրա հոյակապ տաճարը. չմոռանանք, որ Քրիստոսին Ղուրանն ընդունում է որպես մարգարե: Եվ մի՞թե այդ բարության իրականացումը պիտի մրոտվի:
Աղվան Հովսեփյանի պարագայում այդ իրողությունը յուրովի ձևով է դրսևորվում: Մարդ, որը 25 տարի աշխատել է դատախազությունում, որտեղ անցկացրել է օրվա մեծ մասը, իր կյանքի լավագույն տարիները, դատախազության շենքը թողնելուց առաջ պաչել է մուտքի դուռը, և կարող եմ ասել, որ, ի տարբերություն շատ շատերի, թոշակի անցնելուց հետո լկտիաբար չի հայհոյել ո՛չ շենքը, ո՛չ կառույցը և ո՛չ էլ պետությանը: Մեր որոշ թերթեր իրենց «սուրբ» գործը համարում են ամենօրյա հայհոյանքը պետության այս կամ այն գործչի, այս կամ այն անհատի հասցեին, և որևէ լուսավոր բան չկա նրանց հոդվածներում: Երբ կարդում ես նրանց հոդվածները, ակամայից մտածում ես, եթե ամեն ինչ այդպես է, ապա ինչպես է զարգանում այս երկիրը: Թող ոչ ոք չմտածի, թե ես չունգուրս առած գովքն եմ անում երկրի կառավարողների, ամենևին: Ամերիկացի հայտնի գրող Էդգար Պոյի հիանալի միտքը հուշում է.
-Օրական երեք-չորս անգամ սրիկային ասեք, թե ինքը ազնվության տիպար է, և միանգամայն լրջորեն նրան կդարձնեք առնվազն մարդ: Իսկ ընդհակառակը, ազնիվ մարդուն համառորեն ու հետևողականորեն մեղադրեք չարագործ լինելու մեջ և նրան կլցնեք կամակոր մի տենդով, ապացուցելով, որ այնքան էլ չեք սխալվում:
20 տարի մեր երկրի մամուլից չի իջնում Լֆիկի անունը, և ինչ եք կարծում, դրանով Լֆիկն ուղղվո՞ւմ է, թե՞ ավելի վատն է դառնում, ու ավելի արհամարհանքով է լցվում դեպի իրեն ստորացնողները: Մեկ անգամ Ռուսաստանում երկար տարիներ որպես քննիչ աշխատած մեկն ինձ պատմեց, թե մի օր մի հանցագործի բերեցինք, մեր ուզած հարցի առաջին իսկ բացասական պատասխանի ժամանակ հարվածեցի: Նա հանդարտ մաքրեց քթից հոսող արյունը և դառը ժպտալով ասաց. «Իսկ ես կարծում էի դատախազությունում ավելի լուրջ պրոֆեսիոնալներ են աշխատում»: Ես գետինը մտա և ամբողջ կյանքում հիշում եմ այդ հանցագործի (վերջում, ճիշտ է, ընդհանուր լեզու գտանք) ուսանելի դասը: Միայն բարի խոսքն է շեղվածին դարձի բերում:
Աղվան Հովսեփյանը 25 տարի աշխատել է Հայաստանի դատախազության համակարգում (Ղարաբաղն ու Ռուսաստանը չհաշված): Ապարանցի սովորական գյուղական ընտանիքի զավակ է: Հասարակ քննիչից աճել ու հասել է գլխավոր դատախազի պաշտոնին: Միակ գլխավոր դատախազն է Հայաստանի դատախազության պատմության մեջ, որ դրսից չի եկել համակարգը ղեկավարելու: ՈՒնի մարդկանց հետ շփվելու, շրջապատ ստեղծելու անսահմանափակ ներքին կարողություն: Ես երբեք չեմ լսել նրա ձայնի ինտոնացիայի բարձրացում: Հավասարակշռված է: Տողերիս հեղինակը երբեք նրա հետ յուղումեղր չի եղել: Նույնիսկ, երբ նա քննիչ էր, իսկ ես դատախազ, ինչ-որ մի հարցում կոնֆլիկտ եմ ունեցել նրա հետ: Նեղացել էր ինձնից, երկար ժամանակ չէինք շփվում: Այդ դեպքը (ես խիստ վիրավորել էի նրան) ոչ մի հետևանք չունեցավ իմ հետագա աշխատանքում, երբ նա արդեն գլխավոր դատախազ էր: Ավելին, իմ նկատմամբ ՀՀՇ-ի անբարո քաղաքականության արդյունքում 2,5 տարվա հարկադիր պարապուրդից հետո նրա միջոցով կենսաթոշակիս չափը ինչ-որ ձևով կոմպենսացվեց: Գուցե ոմանք ինձ հարցնեն` ի՞նչ է, նա թերություններ չունի՞, մեղքեր չունի՞: Հարցին կպատասխանեմ հանճարեղ Նարեկացու խոսքերով. «Հոգիս էությամբ մեղք է մակարդված»: Եթե Նարեկացին է իրեն մեղսակից համարում, ապա բոլորս մեղքի մարմնացում ենք: Աղվան Հովսեփյանը որպես տաշած քար, բնականաբար, պիտի գետնին չմնար, նրա փորձը, գիտելիքները պիտի օգտագործվեն, և միանգամայն ճիշտ է վարվել հանրապետության նախագահը, որ նրան է առաջարկել կազմել ՔԿ-ի նախագիծը: Այդ նախագծի շուրջ որոշ լրագրողների չարությունը հասնում է այնտեղ, որ քննարկում են, թե նա 3,5 տարուց ավելի չի աշխատելու, որովհետև այդքան ժամանակ հետո լրանալու է տարիքային այն շեմը, որը նախատեսված է ծառայության պետի համար` 65 տարին: Երբ կարդում ես նման կարգի հոդվածները, ակամայից մտածում ես` ա՛յ հարգելի լրագրող, դու թվաբա՞ն ես, թե՞ վերլուծական մտքի տեր անձ: ՔԿ-ի ծրագիրը պետք է կատարյալ լինի և արտահայտի այդ կարևոր պետական կառույցի հիմնական գործառույթները: Հավատացած եմ, որ ստեղծվելիք կոմիտեն մոտ ապագայում կներառի նաև քննչական այլ ծառայությունները, և նման կոմիտեն ոչ թե դատախազությանը հակադիր մի մարմին է լինելու, այլ ստեղծվելիք կոմիտեի քննիչներն ու նրա ղեկավարները կղեկավարվեն դատախազության քննիչ օրենքով կարգավորվող նորմերով: Աղվան Հովսեփյանը ստեղծվելիք կոմիտեն կհասցնի ճիշտ հանգրվանի, և այդ կոմիտեի քննիչները կախված չեն լինի որոշ մոնստր դատախազների («Մոնստրը» Աղվան Հովսեփյանի բնութագիրն է ինչ-որ մի հոգեպես շեղված հիվանդ դատախազի կողմից-Ս.Հ.) քմահաճույքներից:
Չարությամբ չլցվենք դեռ չծնված երեխայի նկատմամբ, այլ ցանկանանք, որ նրա ծնունդը բարի լինի և ծառայի պետության շահերին:

Սոկրատ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ

Հ. Գ.- Մի անգամ Աղվան Հովսեփյանին ասացի, որ յուրաքանչյուրիս մեջ կա չարության ինչ-որ չափաբաժին, ինչպես Համլետն էր ասում Ռոզենկրացին. «Ի՞նչ է, կարծում ես կտցարի նման լոկ լյա՞րդ ունեմ»: Կուզե ասել, որ բոլորս էլ լեղապարկ ունենք, հետևաբար նաև լեղիության որոշակի չափաբաժին: Բայց այդ լրագրողը (տվեցի անուն, ազգանունը) ինչո՞ւ է այդքան թույն շնչում ձեր նկատմամբ: «Անկեղծ ասած, առաջին անգամ եմ խոստովանում, որովհետև քո անկեղծությունը չեմ կարող խորամանկել,- ասաց նա և շարունակեց,- եկել և ինձ վրա նալոգ էր ուզում դնի, որ իմ մասին իր թերթում ոչ մի վատ բան չգրի: Եվ ես նրան ցույց տվեցի ելքի դուռը»:
Ամեն անգամ, երբ այդ թերթի էջերում ես տեսնում եմ Աղվան Հովսեփյանի նկարը, դառը ժպտում և ինքս ինձ ասում եմ` չէ՛, սապատավորին միայն գերեզմանը կուղղի:

Հեղինակի նյութեր

• Նիկոլին «քարշ տալու» սրբազան գործը դրված է հայ ժողովրդի վրա
• Ո՞վ է Գագիկ Ջհանգիրյանը
• Երբ այլևս չես լի­նի իշ­խա­նու­թ­յան, զին­վո­րա­կան տրի­բու­նա­լը վեր կհա­նի մեզ պար­տադր­ված պար­տու­թ­յան բո­լոր պատ­ճառ­նե­րը
• Հիմ­նա­կան մե­ղա­վո­րը հայ կա­ռա­վա­րող­ներն են
• Իմ գնա­լուց ա­ռաջ թող Հա­յաս­տա­նում ջր­հե­ղեղ լի­նի
• Ո՞րն է քո մատ­նու­թ­յան գի­նը, դա­վա­ճան պա­պի` ֆա­շիստ­նե­րին ծախ­ված ե­նո­քա­վան­ցի Նի­կոլ Փա­շի­ն­յա­նի դա­վա­ճան թոռ
• Խրախ­ճանք ժան­տախ­տի պա­հին
• Ո՛վ մարդ­կա­յին ար­դա­րու­թ­յուն, թո՛ղ ես թք­նեմ քու ճա­կա­տիդ
• Զոհ­ված­նե­րի ա­ր­յու­նը երկն­քից կան­չում է` պա­տե­րազ­մը հասց­նել հաղ­թա­կան ա­վար­տի
• «Պրո­ֆե­սիո­նալ» «իմ­քայ­լա­կան­նե­րը» կե­րան իմ 800 հակ յոն­ջան և …
• Նի­կոլ, իսկ դու ար­դա­րաց­վե՞լ ես, մաքր­վե՞լ ես քո քրեա­կան ան­ց­յա­լից
• Վե­հա­փա՛ռ, կրկ­նեք Գևորգ Հին­գե­րոր­դի օ­րի­նա­կը, ժամն է գոր­ծե­լու
• Պատ­մա­կան դեպ­քե­րի և դեմ­քե­րի հա­մե­մա­տա­կան վեր­լու­ծու­թ­յուն
• Որոշ բա­շի­բո­զուկ­ներ փոր­ձում են զրո­յաց­նել մեր կես­դա­ր­յա պայ­քա­րի ի­մաս­տը
• Արտա­կարգ և լիա­զոր դես­պան Ար­ման Նա­վա­սար­դ­յա­նին
• Վեր­նա­գի­րը վեր­ջում թող ընտ­րի ըն­թեր­ցո­ղը (պա­խա­րա­կե­լի՞ է, որ ո՛չ գո­միկ են, ո՛չ էլ տրանս­գեն­դեր)
• ՈՒ՞ր է մեզ տա­նե­լու այս գաղջ մթ­նո­լոր­տը
• Ո՞վ դուրս թո­ղեց Ղա­րա­բա­ղը բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցից
• Ձեր հերթն էլ կգա
• Ես` որ­պես ՀՀ քա­ղա­քա­ցի, հայ­տա­րա­րութ­յուն եմ տա­լիս ժա­մա­նա­կին հորդ կա­տա­րած հան­ցա­գոր­ծու­թ­յան մա­սին

Մեկնաբանություններ