«Մենք վաճառված տոմսերի գումարով պատերին թանկ նկարներ չենք կախում, թանկ մեքենաներ չենք գնում, դերասաններին ենք վճարում»

Սոս Սարգսյանի անվան համազգային պետական թատրոնը թատերասերների դատին կհանձնի Վիլյամ Շեքսպիրի «Համլետը»` Վիգեն Չալդրանյանի բեմադրությամբ: Թատրոնի տնօրեն ՎԱՐԴԱՆ ՄԿՐՏՉՅԱՆԸ տեղեկացրեց, որ նախատեսվում է ևս երկու առաջնախաղ: Նարինե Գրիգորյանը կբեմադրի Դանիիլ Խարմսի «Խենթերը» պայմանական վերնագրով ներկայացումը: Հավանաբար, մի կատակերգություն էլ կբեմադրի Սամսոն Ստեփանյանը` «Ծիծաղելի փողեր» պայմանական վերնագրով:
Համազգային թատրոնի ներկայացումները տեղի են ունենում Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտի բեմում:

-Համազգային թատրոնի շենքի հարցը դեռևս առկախ է: Կարելի՞ է ասել, որ այն շարունակում է մնալ Համազգայինի թիվ մեկ խնդիրը:
-Իհարկե, դա համազգային թատրոնի առաջնային խնդիրն է, մեծ նպատակը: Միևնույն ժամանակ, համազգային թատրոնի կենսագործունեությունը պայմանավորված չէ շենքի լինել-չլինելու խնդրով: Պարզապես, շենք չունենալու հանգամանքը էականորեն խանգարում է մեր կենսագործունեության բնականոն ընթացքին, մենք պարտավորված ենք հարմարվելու, շարունակ զիջումների գնալու, ստիպված ենք մեր ստեղծածը, մեր անունը խառնել ուսանողական ներկայացումների հետ: Մի օրինակ եմ ուզում բերել, Բոստոնի «Railway» թատերախմբի դերասանների հետ էինք զրուցում, ասացին` 15 տարվա թատերախումբ ենք, 10 տարի պայքարեցինք, և մեր իշխանությունները մեզ շենք տվեցին: Իրենք, որպես այդպիսին, ամերիկյան թատերական համակարգում երևույթ չեն: Մենք 22 տարի, ընդ որում, Սոս Սարգսյանի գլխավորությամբ, ազնվորեն ծառայել ենք պետությանը, ժողովրդին և չենք կարողացել հասնել մեր նպատակին, ինչին հասել են մի խումբ երիտասարդներ: Ես չեմ վախենում ասելուց, որ համազգային թատրոնը բազմաթիվ ներկայացումներ է ունեցել, որոնք հայկական թատերական իրականության մեջ երևույթ են, վստահաբար ասում եմ նաև, որ համազգային թատրոնն ունի ամենատաղանդավոր երիտասարդական դերասանական կազմը և չունի ամենատարրական պայմանները:
-Ի՞նչն է հանդիսատեսին բերում թատրոն` լավ ներկայացո՞ւմը, դերասանական կա՞զմը, ռեժիսո՞րը:
-Հանդիսատես ունենալու առաջին պայմանը լավ ներկայացումն է: Կարող է հայտնի դեմք խաղալ ներկայացման մեջ, բայց ներկայացումը չապրի, հանդիսատեսը չսիրի այն: Լավ ներկայացումն էլ իր հերթին պահանջում է մաքուր, լավ աշխատանք: Մեր թատրոնը մի սկզբունք ունի, որը Սոս Սարգսյանն է մեր մեջ արմատավորել՝ երբեք ոչինչ ի միջի այլոց չանել: Ամեն բան պետք է արվի որակով, նպատակով և ճաշակով: ՈՒնեցել ենք ներկայացումներ, որ չեն ապրել: Բայց դրան զուգահեռ կան սիրված ներկայացումներ, որոնք մշտապես անցնում են լեփ-լեցուն դահլիճներում` «Մի գավաթ բարություն», «Sale», «Հացի խնդիր», «Բլեզ», «44 աստիճանի վրա» և այլն:
Թատրոնը համախմբային արվեստ է: Ինձ համար միշտ անհասկանալի են քննարկումները, թե ո՞րն է ավելի կարևոր` դրամատո՞ւրգը, դերասա՞նը, թե՞ բեմադրիչը: Բոլորն էլ կարևոր են: Պետք է դնել լավ ներկայացման խնդիր, մնացած հարցերը հանդիսատեսին չեն հետաքրքրում:
-Բայց ոչ վաղ անցյալում հանդիսատեսը թատրոն էր գնում նայելու, ասենք, Ֆրունզիկ Մկրտչյանին, Կարպ Խաչվանքյանին:
-Բացառիկ անհատների մասին չէ խոսքը, դա ուրիշ խոսակցություն է: Ստանիսլավսկին մի առիթով ասել է, որ եթե բոլոր դերասանները տաղանդավոր լինեին, ռեժիսորական հնարամտություններ կիրառելու կարիք չէր լինի: Բայց եկեք հարցին այլ տեսանկյունից նայենք՝ ինչո՞ւ Ֆրունզիկ Մկրտչյանը չխաղաց «Սիրանո դը Բերժերակը», այլ խաղաց «Պաղտասար աղբարը» ու շատ այլ ներկայացումներ: Թե՞ Կարպ Խաչվանքյանի բոլոր ներկայացումներն էին լավը: Նա շատ ավելի լուրջ, համաշխարհային մասշտաբի կերպարներ է կերտել, որոնք հայտնի չեն, բայց «Տաքսի-տաքսին» բոլորին հայտնի է, որովհետև հեշտ է, մատչելի: Մինչդեռ դա իր արվեստի շատ փոքր մասն է:
-Մեր բեմադրիչները հազվադեպ են անդրադառնում Ժամանակակից դրամատուրգների գործերին: Ձեր կարծիքով` չկա՞ն լավ գործեր, թե՞ բեմադրիչները չեն համարձակվում նոր գործի մոտենալ, որը ժամանակի քննություն դեռ չի անցել: Չնայած հայտնի դրամատուրգներ, քիչ թե շատ, ունենք:
-ՈՒնենք լավ դրամատուրգներ և անկեղծ լինելու համար ասենք, որ նրանց գործերը բեմադրվում են: Իմ կարծիքով` այստեղ մտածելակերպի խնդիր կա, ռեժիսոր-դրամատուրգ փոխվստահության խնդիր: Ռեժիսորին պետք է թույլ տաս ազատ ստեղծագործել, իսկ ժամանակակիցները շատ են կառչում իրենց ստեղծագործությունից: Դասականի դեպքում ոչ ոք չի ասի` ինչո՞ւ այսպես կամ այնպես արեցիր: Երբ Երվանդ Ղազանչյանի հետ բեմադրում էինք «Չարենցի ուղղիչ տունը», Աղասի Այվազյանն ասաց` սա քո ներկայացումն է, ես չեմ միջամտելու: Եթե դրամատուրգների մեջ գերակշռի բեմադրիչին ազատ թողնելու այս մտածելակերպը, ամեն ինչ շատ ավելի հեշտ կլինի: Մեծ մասամբ դրամատուրգները խանդով են վերաբերվում իրենց ամեն բառին: Հասկանում եմ, իրենք ապրել են դա, գիշերներ են լուսացրել, բայց եթե ուզում ես, որ գրականությունդ ունենա իր թատերական արտահայտությունը, պիտի որոշակի փոխզիջման գնաս:
-Քանի որ խոսեցիք Աղասի Այվազյանի մասին, հարկ է նկատել, որ նրա պիեսները քիչ են բեմադրվում: Ձեր թատրոնի խաղացանկում նույնպես չկան:
-Նախ և առաջ, ես չունեմ Այվազյան բեմադրելու առաջարկ` ռեժիսորների կողմից: Մեր քաղաքում կան ռեժիսորներ, որ ասում են` դուք ասեք, թե ինչ անենք: Արդեն ինչ-որ բան կոտրվում է իմ մեջ: Եթե ես պետք է գաղափարը տամ, ինքս էլ կբեմադրեմ: Ես կարող եմ ստեղծել դաշտ, որ իրենց գաղափարներն իրականանան:
-Մայր թատրոնի տնօրենը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ գնալով հանդիսատեսի պակասն ավելի է զգացվում, ու երբ ուրիշ թատրոնների 300-տեղանոց դահլիճում 200 հոգի է լինում, ասում են՝ դահլիճը լիքն է, իրենց պարագայում լիքը դահլիճը ենթադրում է 600-700 հանդիսատես, որն ապահովելը բարդ խնդիր է այսօր: Ի՞նչ կասեք այս մասին: Գիտեմ, որ հանդիսատեսի պակասից երբեք չեք դժգոհել:
-Ես հասկանում եմ ասածի տրամաբանությունը, բայց շատի-քչի հարց չենք լուծում: Մեծ թատրոնների հնարավորությունները նույնպես մեծ են, նաև այդ տեսանկյունից կարող ենք նայել: Հարցն այն չէ, որ մենք ավելի լավ ենք աշխատում, իրենք՝ ավելի վատ, կամ հակառակը: Հանդիսատեսի խնդիր մենք չունենք, ինձ համար կարևորը Հայաստանում արվեստասերների թվի շատացումն է: Թող լինեն դասական երաժշտության սիրահարներ, թանգարանի սիրահարներ, դրանով ազգն ավելի բարիանում է, ավելի մաքրվում, հարստանում: Մենք չափազանց քաղաքականացված ենք, քաղաքական որևէ նորություն այնքան արագ է տարածվում ժողովրդի մեջ, որ ուղղակի ապշում ես: Երբ հարկ է լինում որևէ մշակութային իրադարձություն տարածել, դա արդեն գումար արժե: Ես ցավով պետք է ասեմ, որ մեզնից գումար ուզեցին առավոտյան հեռուստածրագրում հյուր ընդունելու համար: Թեև Հանրային հեռուստաընկերությունը, «Երկիր մեդիան», «Արը», «Կենտրոնը» միշտ աջակցել են մեզ:
-Ներկայացումների տոմսերը մատչելի՞ են:
-Այո, մատչելի են, ավելի էժան չի կարող լինել: Մեր տոմսերը 1000-1500 դրամ են, դրանց իրական արժեքը, ըստ իս, մեկ 0-ով ավելի է: Բայց քանի որ մենք պետական թատրոն ենք, ստանում ենք պետական աջակցություն, պարտավորվում ենք մեկ «0»-ով պակաս վաճառել: Դա պետական թատրոնի առավելությունն է: Կոմերցիոն թատրոնների, թատերախմբերի ղեկավարներից հաճախ լսում ես, որ իրենց տոմսերը թանկ են, որովհետև լավն են ներկայացումները: Նման բան չկա: Մեր հանդիսատեսի թիվը տարեկան կտրվածքով ոչ միայն չի զիջում, այլև մի քանի անգամ ավելի է: Շատերը շփոթմունքի մեջ են, կարծում են` «Յոթ ու կեսն» է լավ ներկայացումը: Դե թող ապրի այդ բեմադրությունը, շաբաթը երկու անգամ թող բեմադրեն:
-Բացասաբա՞ր եք վերաբերվում, երբ թատրոնի դերասանը խաղում է սերիալում, աշխատում ակումբներում և այլն: Դա պայմանավորված է ցածր աշխատավարձո՞վ:
-Աշխարհում ամենուր դերասանները նկարահանվում են կինոյում, հեռուստասերիալներում, ձայնագրությունների են մասնակցում, կրկնօրինակումներ են անում: Իսկ ո՞վ պետք է անի: Դա իրենց աշխատանքն է: Շատ քիչ դերասաններ կան, որ միայն թատրոնում են խաղում: Պետք է դուրս գալ այդ հնացած մտածելակերպից, թե դերասանը գերբնական երևույթ է, իրեն պետք է փող տան, լավ նայեն: Այո, դերասանը կարևորագույն երևույթ է, մոգ է, բայց դերասանը պետք է աշխատի: Ասեմ նաև, որ կոնկրետ մեր թատրոնի պարագայում դերասանները յուրաքանչյուր հանդիսատեսի մուտքից հավելավճար են ստանում: Մենք վաճառված տոմսերի գումարով պատերին թանկ նկարներ չենք կախում, թանկ մեքենաներ չենք գնում, դերասաններին ենք վճարում: Ես հպարտ եմ դրանով:
-Մարզերում հյուրախաղեր ունենո՞ւմ եք:
-Հաճախ ենք ունենում, և հաճախ են լինում հիասթափությունները: Տեղական ինքնակառավարման մարմիններն առանձնապես շահագրգռված չեն: Տարին գոնե մեկ անգամ անվճար ներկայացումներ ենք ունենում Արցախում, որտեղ շատ սիրված են: Բայց անցյալ տարի տոմսեր վաճառեցինք, ստացված գումարը տրամադրեցինք Ստեփանակերտում կառուցվող Սուրբ Մայր Աստվածածին եկեղեցու շինարարությանը: Ես նույնիսկ չգիտեմ՝ ինչքան գումար է հավաքվել, անկեղծ ասած, հետաքրքիր էլ չէ: Կարևորը՝ իմ դերասանները վստահ են, որ գոնե մի քար տեղադրել են կառուցվող եկեղեցու հազարավոր քարերի մեջ:
-Դրսում հյուրախաղեր նախատեսվո՞ւմ են:
-Մենք ամեն տարի Հայաստանի սահմանները հատում ենք: Անցյալ տարի հյուրախաղեր ենք ունեցել ԱՄՆ-ում, Լիբանանում, Էստոնիայում, Գերմանիայում: Այս տարի դեռ հստակ չեմ կարող ասել` երբ և որտեղ ենք հանդես գալու:
-ՈՒսումնական հաստատություններում հնարավո՞ր է, որ վերականգնվի թատրոնի տոմսերի վաճառքի աբոնեմենտային սկզբունքը: ՈՒնե՞ք ներկայացումներ, որոնք կարող են ընդգրկվել ուսումնական ծրագրում:
-Այո, ունենք ուսումնական ծրագրային ներկայացումներ տարբեր տարիքային խմբերի համար, օրինակ` Հրանտ Մաթևոսյանի «Կայարանը», Մկրտիչ Խերանյանի «Շխոնց Միհրանը», որ, կարծում եմ, ամեն հայ մարդ պիտի նայի:
-Եվ վերջին հարցը: Թվում է, սիրում ենք մեր արվեստագետներին, արտիստներին, բայց Վարդան Պետրոսյանի օրինակով տեսանք, որ մեր հասարակության վերաբերմունքը շատ հակասական է, ծայրահեղ բևեռացված: Մի մասը պաշտպանում էր դերասանին, մյուս մասը, այսպես ասած, նրա դեմ էր:
-Ախր պետք է հասկանալ բոլոր կողմերին: Այն, ինչ կատարվեց, այնքան ողբերգական է, որ գնահատական տալու իրավունք չունենք, միայն Աստված կարող է դատել: Նախախնամություն կար, ճակատագիր: Կարծում եմ` լավագույն պատասխանը Վարդանը տվեց, ասաց` ես ինքս եմ ինձ դատապարտել մինչև կյանքիս վերջ: Այստեղ ճիշտ ու սխալ ման գալը, իմ կարծիքով, բարոյական չէ:

Զրույցը` Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ