«Նպատակ ունեմ բեմում ֆիլմ ստեղծել»

Ապրիլի 25-ին Երևանի պետական երաժշտական կամերային թատրոնում տեղի կունենա ԱՐԹՈՒՐ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ «Արտուրո ՈՒի կարիերան, որը պետք է կանխվեր» (ըստ` Բերթոլդ Բրեխտի) ներկայացման պրեմիերան:

Ռեժիսորը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ Բրեխտին ծանոթ է դեռ 3-րդ կուրսից. «Իմ ուսուցիչը` Ռաֆայել Ջրբաշյանը խորհուրդ տվեց, որ ուսումնասիրեմ Բրեխտ: Ես նրա «Լրտես»-ից մի հատված բեմադրեցի լսարանային պայմաններում, որը շատ լավ արձագանք գտավ: Թեման դարձյալ պատերազմն էր, ֆաշիզմը, գաղտնի խոսակցություներ, երբ նույնիսկ ամուսինը չի կարող պարզ խոսել կնոջ հետ, որովհետև կարող է լսել աղախինը, կինը կարող է դավաճանել և այլն: Բեմադրել եմ նաև Վիլյամ Սարոյան: Հետո երկար փնտրում էի այնպիսի պիես, որտեղ կներյանար Հիտլերն իր համախոհներով: Ասացին, որ Բրեխտն ունի նման գործ»:
Երիտասարդ ռեժիսորը ձեռնամուխ է լինում «Արտուրո ՈՒի կարիերան, որը պետք է կանխվեր» ստեղծագործությունը պիեսի վերածելու բարդ գործին: Նրան օգնում են ընկերները, հատկապես գլխավոր դերակատարը` Արսեն Սարգսյանը: «Մոտ 60 դերակատար էր անհրաժեշտ, ու որպեսզի շատ գեղեցիկ հատվածներ, գույներ չկորեն` փորձեցի կրճատելով հանդերձ էքսպերիմենտ անել. մի դերասանը խաղում է մի քանի տեսարանում: Իմ կարծիքով Բրեխտը թույլ է տալիս դա»,- ասաց ռեժիսորը:
Ներկայացումը բաղկացած է 17 տեսարանից, տևում է մեկ ժամ: Ռեժիսորը նշեց, որ նպատակ ունի բեմում ստեղծելու ֆիլմ: Խոշոր պլաններ, ֆիլմի մթնոլորտ ստանալու համար նա դիմել է լուսարձակների օգնությանը: «Եթե տեսախցիկը լուսավոր տարածքում ընդգծում է ասենք դերասանի աչքերը, ես բեմում կատարյալ մթություն ստեղծելով` լուսարձակով եմ ընդգծում աչքերը: Ինչն, իհարկե, բարդ պրոցես է: Տեսարաններն անընդհատ փոխվում են. կա տեսարան, որ և սենյակ է, և ամբիոն, դեկորացիաների մի քանի շարժումով փորձում ենք ամբողջ մթնոլորտը փոխել: Մեզ հիմնականում օգնում է լուսային ձևավավորումը: Հակառակ դեպքում չէինք ստանա այն մթնոլորտը, որը համապատասխանում է և Բրեխտին, և իմ էությանը»:
Հետաքրքրվեցի` դեռևս անծանոթ ռեժիսորի նոր աշխատանքը կբերի՞ հանդիսատեսին թատրոն: «Նոր անունը այնքան չի գրավում, ինչքան ձևը, գաղափարը,- ասաց զրուցակիցս: - Եթե ես իմանամ, որ հայաստանյան թատրոններից մեկում կա թրիլլեր ժանրի ներկայացում, որտեղ օգտագործում են տարբեր էֆեկտներ, ինձ չի հետաքրքրի` ո՞վ է բեմադրում, ես կգնամ տեսնելու նորությունը, հետո արդեն կհետաքրքրվեմ, թե ովքեր են ներկայացման հեղինակները»:
Արթուր Սարգսյանն անկեղծորեն ասաց, որ այս ընթացքը փորձաշրջան է իր համար: Մի օր վստահորեն կասի, որ ֆիլմ է նկարահանելու: Նկատեց, որ թատրոնում դու կարող ես վատ տեսարանը հետո փոխել, իսկ ֆիլմում պիտի վստահ լինես ամեն դետալի, գաղափարի շուրջ, որ վեջնական լինի: Ռեժիսորն իր ապագան չի տեսնում հայրենիքում: Գնալու է արտերկիր, կվերադառնա անակնկալներով, հանդիսատեսին ինչ-որ բան ներկայացնելու պայմանով:
Արթուրի կարծիքով, հայաստանյան թատրոններում պիտի ուշադրություն դարձնեն ժամանակին, երկու ժամ ու կես տևող ներկայացումն, օրինակ, ձանձրացնում է: Շարժում պետք է լինի ներկայացման մեջ: Համոզված է նաև, որ շատ բան կարող են փոխել մարդու կյանքում թատրոնն ու կինոն. «Եթե մարդը ծայրահեղ իրավիճակում է, և տեսել է ներկայացում, որտեղ կերպարը ապրել է դա, ինչ-որ ճանապարհ է ընտրել, նա կարող է առաջնորդվել նաև դրանով: Ճիշտ արվեստը դաստիարակում, ուղղորդում է մարդուն»: Հայ հեղինակներից, ըստ նրա, կատարյալ բարձրունքում է Վիլյամ Սարոյանը: Երևանում սիրած թատրոն չունի. «ՈՒզում եմ միտքս ազատ լինի: Պարտադրանք չեմ սիրում: Ընկերներիս ներկայացումներն եմ նայում, որ տեսնեմ, ինչպես են աշխատել: Բոլոր թատրոնների մթնոլորտին ծանոթ եմ, արդեն գիտեմ ինչ է կատարվում: Թող կոպիտ չհնչի, եթե ազատ ժամանակ է լինում, գերադասում եմ նայել ավելի որակով… թեկուզ հաղորդում»: Այսօր ստեղծվող հայկական ֆիլմերը չի նայում: Որովհետև հետաքրքրվում է հոլիվուդյան, եվրոպական ճիշտ ֆիլմերով: Կամ երաժշտություն է լսում, որն ավելի շատ է օգնում պատկերներ ստանալու հարցում, քան ֆիլմ նայելը: «Թեև ֆիլմն իմ սնունդն է»,- նշում է նա:
Վերադառնալով «Արտուրո ՈՒի կարիերան, որը պետք է կանխվեր» ներկայացմանը, որն ի դեպ նրա դիպլոմային աշխատանքն է, հետաքրքրվեցի` արդիակա՞ն է պատերազմի, ֆաշիզմի թեման: «Հիմա մեզ մոտ էլ է ֆաշիզմ: Այնտեղ փորձում էին երկրից դուրս հանել մարդկանց, ովքեր գերմանացի չէին, հրեաների դեմ էր հալածանքը, հիմա այստեղ իշխանությունները, վերնախավը նույնն անում են հասարակ մարդկանց նկատմամբ: Պիեսում խոսքի ազատության համար պայքարում էին, խոսքն ասում էին, գնդակահարվում էին, այստեղ ոչ ոք ոչինչ չի ասում»,-կարծիք հայտնեց զրուցակիցս: Համացանցում, օրինակ, ով ինչ ուզում ասում է` հակադարձեցի: «Համացանցում գուցե, բայց բաց հարթակներում, օլիգարխի, պաշտոնայի ճակատին չեն ասի, ինչ մտածում են»,- նկատեց ռեժիսորը: Մեր զրույցի վերջում Արթուրը շնորհակալություն հայտնեց ստեղծագործական խմբին, իր ուսուցչին, նաև հանդիսատեսին՝ նշելով, որ չեն կարող բեմադրությունը ներկայացնել դատարկ դահլիճում: Հավելեց, որ Բրեխտին զուգահեռ նոր ներկայացում է բեմադրում: Ծրագրերի մասին առայժմ այդքանը:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ