«Այնպես չէ, որ գրիչ են վերցնում ապաշնորհները»

«Կայարան» գրական ակումբի նախաձեռնությամբ 2012-ից ընթերցասերների ուշադրությանն է ներկայացվում հայ արձակագիրների համանուն տարեգիրքը: Այս տարի «Կայարանը» չուներ երիտասարդական բաժին: Փոխարենը երիտասարդ գրողները ներկայացվել են առանձին անթոլոգիայով՝ «Երիտասարդական կայարան»:

Այս մասին «Իրատես de facto»-ին տեղեկացրեց ակումբի նախագահ, «Կայարան» գրական հանդեսի խմբագիր ՍՈՒՍԱՆՆԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ:
«Կայարանում» հիմնականում ծանոթ, անվանի անուններ են` Մերուժան Տեր-Գուլանյան, Էդվարդ Միլիտոնյան, Ալեքսանդր Թոփչյան, Անահիտ Թոփչյան, Հրաչ Բեգլարյան, Կարինե Աշուղյան, Վարդան Ֆերեշեթյան, Մանսե, Նանե, Սուսաննա Հարությունյան և այլք: Թարգմանական բաժնում ներկայացված են Հրաչ Բայրամյանի, Արծվի և Աշխեն Բախչինյանների, Սիլվա Հովակիմյանի, էմմա Բեգիջանյանի և այլոց աշխատանքները: Զրուցակիցս նշեց, որ թարգմանություններն արվել են վրացերենից, ռուսերենից, շվեդերենից, պարսկերենից, անգլերենից և ռումիներենից:
«Երիտասարդական կայարանն» ունի երեք բաժին` պոեզիա, արձակ և թատերգություն: Ներկայացված է ավելի քան 30 հեղինակ: Այստեղ տեղ են գտել հրապարակում արդեն եղած և նոր անուններ` Էդուարդ Հարենց, էլֆիք Զոհրաբյան, Նշան Աբասյան, Նարեկ Կիրակոսյան, Արա Ալոյան, Անրի Գրիգորյան, Մհեր Բեյլերյան, Արեգ Ազատյան, Գրիգ, Նորայր Սարգսյան, Ռազմիկ Գրիգորյան, Արթուր Միկոյան և այլք:
«Եկող տարի երիտասարդ գրողներին ներկայացնելու ենք առանձին գրքերով, ընտրությունն ավելի բծախնդիր կլինի, իսկ հեղինակի համար՝ մուտքն ավելի նշանակալի ու տեսանելի,- ասաց Սուսաննա Հարությունյանը:- Երիտասարդական անթոլոգիան կազմելիս որոշ դեպքերում զիջումների գնացել եմ` և՛ թեմայի ընտրության, և՛ լեզվի, և՛ տեխնիկայի, և՛ ասելիքի առումով, հաշվի առնելով, որ եթե երիտասարդը որոշակի պոտենցիալ ունի, հնարավոր է, հետագայում շատ ավելի ճիշտ դրսևորի իրեն, ավելի լուրջ գործեր գրի: Կան երիտասարդներ, որ չեն հաղթահարել սկսնակի հեծանիվ հայտնաբերելու համախտանիշը. հավանել եմ մինչ այդ մամուլում հրապարակված տվյալ հեղինակի որևէ ստեղծագործություն, հեղինակից գործ եմ ուզել տարեգրքի համար, առաջարկել է ուրիշ լեզվով գրված, շատ ավելի թույլ գործեր: Հայհոյանք, անհարկի բառեր օգտագործելն ավելի ժամանակակից է թվում»: Նշված գործերը տարեգրքերի խմբագիրը չի մերժել, որ հստակ լինի` այսօր մենք ինչ ենք նախապատրաստում վաղվա համար, ում ենք թողնում գրական դաշտը: Մանավանդ որ, նրա խոսքով, ընդգրկված հեղինակները բոլորն էլ բնածին տաղանդ, որոշակի օժտվածություն ունեն. «Այնպես չէ, որ գրիչ են վերցնում ապաշնորհները: Բայց ինչպես բնավորությունը, միտքը, բնածին օժտվածությունը ևս պետք է կրթել, ինչի մասին մենք չենք մտածում: Երիտասարդները, ովքեր ոնց կարող են, ումից կարող են, սովորում են: Իրենց դարն ապրած եվրոպական գրական ուղղությունները ինչ-որ մեկը հռչակել է նորություն և երիտասարդներն էլ դա կրկնօրինակում են: Ժամանակ է պետք, որ իրենք իրենց ներսում զուլալվեն, ինքնակրթվեն, ազատվեն ազդեցություններից ու հասկանան, թե դեպի ուր են գնում: Մանավանդ որ, պետք է ազնվորեն խոստովանել, այդ հարցում օգնող չունեն: Մենք նրանց մասին խոսում ենք միայն մրցանակներ տալիս, երբ լավից-վատից արդեն ձևավորվել են: Իսկ ովքեր որ չեն մասնակցում մրցանակաբաշխությունների կամ ինչ-ինչ պատճառներով դա չեն ստանում, ինչպե՞ս հասկանան՝ իրենց մուտքը հաջո՞ղ է, թե՞ ոչ: Հատկապես գրականագետները շատ կոմպլեքսներ ունեն, իրենց բարձր ճաշակը և եսը ընդգծելու համար սիրում են նախատել, թե՝ «Դու Չարենց չես», մոռնալով, որ իրենք էլ Բելինսկի չեն, և իրենց պարտքը ոչ միայն գնահատելն ու խիստ ուսյալ երևալն է, այլև վերլուծելն ու ուղղորդելը: Նման դեպքերում միշտ ուզում եմ ասել. «Մի՛ կայացեք գրողին կամ նրա գործերը ստորացնելու հաշվին»: Կա մեկ այլ ծայրահեղություն, երբ ինչ-ինչ պատճառներով փառաբանվում ու թմբկահարվում է քիչ թե շատ տանելի մի քանի տող գրած մարդու անունը, ինչը ևս թևաթափ է անում տաղանդավոր մարդուն ու ապակողմնորոշում ընթերցողին: Անկախ ամեն ինչից, ի փառս իրենց, երիտասարդները գրականություն մուտք գործում են, գրող դառնալու լուրջ հայտեր ներկայացնում են: ՈՒրախալի է, որ ընդգրկված հեղինակներից շատերը արդեն գրքեր և սեփական ընթերցողներն ունեն»:
Հավելենք, որ տարեգրքերը հրատարակել է «Էդիթ պրինտ» հրատարակչությունը` պետական աջակցությամբ: Գրախանութների գրադարանների դարակներում դրանք կգտնեն իրենց տեղը: Այլ հարց է` ով է լինելու ժամանակակից գրականությունը ներկայացնող տարեգրքերի ընթերցողը: Մանավանդ որ, մեզանում ընդունված է «ժամանակակից գրականություն չկա» ձևակերպումը:
Զրույցի վերջում Սուսաննա Հարությունյանը տեղեկացրեց նաև, որ «Կայարան» ակումբը նախատեսում է տարեգրքերում ընդգրկված հեղինակների գործերի քննարկումներ և հանդիպումներ՝ գրադարաններում և կրթօջախներում:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ