«Ցեղասպանություն» բառը նա թողել է տողատակում, բայց և այնպես անդրադարձել է 15 թվականի դժոխքին»

«Դերենիկ Դեմիրճյանի գրականությունը տալիս է բավական հիմքեր Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի շրջանակում անդրադառնալու իր ստեղծագործությանը և իր անձին»,- այս մասին «Իրատես de facto»-ի հետ զրույցում ասաց տուն-թանգարանի վարիչ ԿԱՐԻՆԵ ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ: Անդրադառնալով աշխատանքների գիտական կողմին, ասաց, որ այս տարի Բեյրութում տպագրվող հայագիտական «Հայկազյան» հանդեսի տարեգրքում կտպագրվի իր «Հայի խտատիպի մի քանի դրսևորումներ Դերենիկ Դեմիրճյանի «Հայը» խոհագրության խորապատկերին» ուսումնասիրությունը: Այստեղ Դեմիրճյանի «Հայը» խոհագրության համապատկերով քննության են առնված հայ մարդուն մեր գրողների տված բնորոշումները` Մովսես Խորենացուց մինչև Գարեգին Նժդեհ, Վիլյամ Սարոյան, Աղասի Այվազյան, Վազգեն Սարգսյան, Վանո Սիրադեղյան, Վարուժան Ոսկանյան և այլք:

Տուն-թանգարանում նախատեսվում են նաև կրթադաստիարակչական միջոցառումներ: Առանցքում դարձյալ Դեմիրճյանի` ցեղասպանությանն առնչվող գործերն են: «Դեմիրճյանը չապրեց մինչև 1965-ի զարթոնքը, երբ «ցեղասպանություն» բառը կարելի էր բարձրաձայն արտաբերել ու բացահայտ խոսել Հայկական հարցի մասին,- ասաց Կարինե Ռաֆայելյանը:- Այդ պատճառով «ցեղասպանություն» բառը նա թողել է տողատակում, բայց և այնպես անդրադարձել է 15 թվականի դժոխքին: Նրա «Ժպիտը» և «Աստծո տանը» պատմվածքներում ներկայացվում է գաղթի դաժան ճանապարհը: «Աստծո տանը»-ում խոսվում է նաև մեր ժողովրդի կենսունակության մասին: Գաղթի ճանապարհին երկու հոգի ամուսնանում են, և քանի որ ո՛չ տուն կա, ո՛չ ապաստան, ո՛չ հեռանկար, քահանան նրանց ամուսնացնում ու ճանապարհում է դեպի բնություն, ասելով` գնացեք, ապրեք Աստծո տանը (գրականության մեջ և փաստագրական նյութերում մենք հանդիպում ենք նման փաստերի, երբ գաղթի ճանապարհին ամուսնանում են): Այս երկու պատմվածքները կլինեն մեր վարած թեմատիկ դասերի, շարադրությունների մրցույթների և այլ միջոցառումների ցանկում»:

2015-ին անդրադարձ է լինելու նաև «Գիրք ծաղկանց» և «Ավելորդը» ստեղծագործություններին, Դեմիրճյանի նորահայտ ձեռագրին, որտեղ Կարինե Ռաֆայելյանի խոսքով, դատողություններ են Ղարաբաղի և Նախիջևանի հարցի շուրջ. «Շատ դիպուկ խոսվում է այն մասին, որ ցեղասպանությունը շարունակվում է: Հայ ժողովրդի դեմ գործվում է ոճիր, նրան սպանում են, ճնշում, փորձում են ուծացնել, ձուլել ուրիշ ազգերի: Ընդ որում, խոսքը ոչ միայն նախախորհրդային, այլև հետխորհրդային շրջանի մասին է»: Նշենք, որ տուն-թանգարանում կլինեն նաև ժամանակավոր ցուցադրություններ, կներկայացվեն Դերենիկ Դեմիրճյանի գրքերը և ձեռագրերի պատճենները:

Մնում է հուսալ, որ, ի հեճուկս կենցաղային դժվարությունների, ակտիվորեն գործող այս մշակութային հաստատությունը կարժանանա վերադաս մարմինների պատշաճ վերաբերմունքին, այսինքն՝ վերջապես կենթարկվի հիմնանորոգման:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ