Արթուր ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ. Կմեռնի, եթե չգնամ, կմեռնի

Արևը նոր էր բացել աչքը: Նայում էր մարդուն ու չէր ուզում ճանաչել: Շրջապատում ամեն բան հոգեխռովքի մեջ քնած էր, իսկ քաղաքի փողոցներով քայլում էր մի մարդ, ով կարծես ամբողջ գիշեր հենց այնպես քայլել էր ու տեղ չէր հասել: Աչքերի տակ սևացել էր, այտերը՝ կարմրել: Նա գնում էր անհայտության մեջ` հույսը դրած թևի տակ գտնվող ալբոմի վրա, որտեղ մի քանի ճեպանկարներ կային: Այդ նկարներն իրենն էին: Կգա ժամանակ, որ դրանցից ամեն մեկը կդառնա գեղարվեստական արժեք բայց հիմա մարդը քայլում էր անհայտության մեջ, խորհրդավոր դեմքը արևին էր տվել, չէր խոսում, հազիվ էր ոտքի վրա կանգնում:
Մոտերքում մի այգի կար, որտեղ օրվա ծանր քայլքից հետո հանգստանում էր մարդը, իսկ այգու նստարանը լավ էր ճանաչում կյանքի ծանր բեռի տակ կքած նկարչին: Անցորդները արդեն ճանաչում էին նրան, անցնում էին նրա կողքով, հայհոյում, դատարկ շշեր էին բազմահարկ շենքերից ցած գցում, որ հեռանար մարդն ու չփչացներ մթնոլորտը:
Այդ օրն էլ քայլերը նրան տանում էին դեպի այգու նստարանը, որտեղ կարելի էր մի քանի րոպե հանգիստ տալ տնքացող ոտքերին: Այգին լուռ էր, չէր խոսում, ամեն բան ինքնանպատակ էր, բնությունն էլ մյուս օրվա համար ծրագիր էր մշակում, ամեն բան աշխատում էր: Քաղաքի փողոցներից մեկում նրան միացավ մի շուն: Ոտքը վիրավոր էր: Շունը գիրկն էր առել վիրավոր ոտքն ու մեկ նայում էր մարդուն, մեկ վերև` երկրի ու երկնքի միջև սահման էր գծել, երդվել էր՝ լինել: Թաց էին շան աչքերը: Մարդը սկզբում զարմացավ, իսկ հետո ուրախացավ` մտածելով, որ իր հետևից քայլում է ինչ-որ մեկը` մի կտոր հացի, մի կտոր ջերմության, մի կտոր ազնվության սպասումով: Այդ բանը նրան ստիպում էր ապրել, և որոշեց ինչ գնով էլ լինի վաճառել նկարներից մեկն ու մեկը: Ինքն արդեն մենակ չէ, «Նա» էլ է ուտել ուզում` ապրել:
Մարդը նստած էր նստարանին, շունը` մի քիչ հեռու, և անթարթ նայում էին իրար:
Հանկարծ մարդը նկատեց իրենից քիչ հեռու քարի ճեղքից դուրս պրծած ծիլը: Այն պատռել էր այդ ահռելի քարը և իր փոքրիկ, անպաշտպան գլխիկով նայում էր աշխարհին, ապրել էր ուզում:
-Տեսնես` ինչ ես դառնալու,- մտածեց մարդը,- ծառ, ծաղիկ, մոլախոտ... Ինչ էլ լինես, լավ ես ծնվել:
Հանգստանալուց հետո մարդը գնաց` իր և շան համար հաց վաստակելու, բայց ամբողջ ճանապարհին մտածում էր միայն այդ ծիլի մասին: Շունը լեզուն դուրս գցած նայում էր, մեկ՝ ծիլին, մեկ՝ աշխարհին:
Հաջորդ օրը ծիլը մի քիչ էլ էր մեծացել` ապրելու հաստատ որոշումով:
Մարդը սկսեց ամաչել` համեմատելով իրեն այդ կանաչ փոքրիկի հետ: Նա զգում էր, որ իր մեջ մեծանում է ապրելու, լինելու ցանկությունը. չգիտեր` ինքը նո՞ր է նկատում աշխարհը, մարդուն, թե՞ իրոք ամեն բան փոխվել է, «մեծացել» մարդը:
Այդ գիշեր սովորականից ցուրտ էր: Քամին խառնել էր քաղաքի փողոցները, անջատել լույսերը: Քաղաքը մութ էր ու անգույն, ինչպես երբեք: Փողոցներում ոչ ոք չկար, երկինքը շիկացել, կախվել էր` հոտել էր: Նրբանցքներից մեկում պատսպարված մարդը հանկարծ հիշեց իր ծիլի մասին:
-Կմեռնի, եթե չգնամ, կմեռնի:
Եվ վազում էր մարդը խելագար մոլուցքով, քամուց ծեծված դեմքով, իսկ նրա հետևից` շունը: Մարդն այդպես էլ չէր հասկանում՝ շո՞ւնն էր իրեն ստիպում ապրել, թե՞ ինքը` շանը: Ի՞նքը` ծիլին, թե՞ ծիլը` իրեն:
Բայց նրանք կապված էին իրար անխախտելի կապով` կյանքով:
Առավոտվա արևը տաքացրեց մարդու անկենդան մարմինը, որ պառկած էր գետնին` փեշով ծածկած կանաչ ծիլը:
Քաղաքի փողոցներում էլ ոչ ոք չտեսավ, չհանդիպեց այդ տարօրինակ մարդուն, բայց այգու նստարանից քիչ հեռու, գիշերները միշտ նստած է շունը և իր մարմնով պահում է մի քիչ մեծացած բարդու փոքրիկ ցողունը:

Մեկնաբանություններ