ԱՄՆ-ի նախագահ Բարաք Օբամայի ուղերձը

«Այս տարի մենք նշում ենք Մեծ եղեռնի՝ 20-րդ դարի առաջին զանգվածային չարագործության 100-րդ տարելիցը: Սկսած 1915-ից Օսմանյան կայսրության հայերը տեղահանվել են, սպանվել և ուժով քշվել մահվան: Նրանց մշակույթը և նրանց հին հայրենիքի ժառանգությունը ջնջվել է: Բռնության դաժան ակտերի հետևանքով սպանվել է 1,5 մլն հայ: Երբ սկսվեցին 1915-ի սարսափները, Թուրքիայում ԱՄՆ-ի դեսպան Հենրի Մորգենթաուն ահազանգ հնչեցրեց ԱՄՆ-ի կառավարության և օսմանյան առաջնորդների առջև: Նրա ջանքերի շնորհիվ ճշմարտությունը Մեծ եղեռնի մասին բացահայտվել է և ավելի ուշ ազդել իրավապաշտպան Ռաֆայել Լեմկինի աշխատության վրա, ով օգնել է մշակել ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների ոլորտում առաջին պայմանագիրը:
Այդ դաժան կոտորածների ֆոնին, ամերիկացի և հայ ժողովուրդները միավորվեցին համամարդկային արժեքների պոռթկման պահին: Սովորական ամերիկացի քաղաքացիները միլիոնավոր դոլարներ էին հավաքում՝ ի պաշտպանություն տառապյալ հայ երեխաների: Հազարավոր հայ փախստականներ նոր կյանք սկսեցին ԱՄՆ-ում, որտեղ նրանք ձևավորեցին ուժեղ և ակտիվ հասարակություն ու դարձան ամերիկյան հասարակության սյուները: Նրանք հսկայական հաջողությունների հասան որպես ձեռնարկատերեր, բժիշկներ, գիտնականներ, նկարիչներ, մարզիկներ: Նրանք իրենց անչափելի ներդրումն ունեցան իրենց նոր տան կառուցման գործում:
Այս 100-ամյակը կարևորագույն պահ է։ Այն կոչ է անում մեզ մտածել պատմական հիշողության կարևորության և անցյալի դժվար, բայց անհրաժեշտ փոխհատուցման մասին։ Ես բազմիցս հայտարարել եմ, որ 1915 թ. կատարվածի վերաբերյալ իմ հայացքներն ու տեսակետը չեն փոխվել։ Փաստերի լիարժեք, բացահայտ և պարզ ճանաչումը բոլորիս շահերից է բխում։ Ազգերն ու ժողովուրդները ավելի ուժեղ են դառնում և կարող են հիմք ստեղծել առավել արդար և հանդուրժող ապագայի համար՝ ընդունելով անցյալի ցավոտ պահերը։ Մենք ողջունում ենք Հռոմի պապի տեսակետի արտահայտումը, հայ, թուրք և շատ այլ պատմաբանների հայացքները, որոնք փորձել են լույս սփռել պատմության այս մութ էջերի վրա։
Այս կարևորագույն պահին մենք կանգնած ենք հայ ազգի կողքին և հիշում ենք նրանց կորուստները։ Մենք խոստանում ենք, որ նրանք, ովքեր տուժել են, չեն մոռացվի։ Եվ մենք պարտավորվում ենք դասեր քաղել այս ցավագին ժառանգությունից, որպեսզի ապագա սերունդները չկրկնեն մեր սխալները։

Մեկնաբանություններ