Ով և ինչու է աղավաղել Տիգրան Մեծի պատկերն ու գահակալման թվականները

ՀՀ դրամի 22-րդ տարեդարձի օրը՝ նոյեմբերի 22-ին, «Իրատեսն» ահազանգ ստացավ այն մասին, որ ՀՀ Կենտրոնական բանկը թողարկել է «Տիգրան Մեծ» ոսկե հուշադրամներ` աղավաղելով և՛ Տիգրան Մեծ արքայի պատկերը, և՛ գահակալման տարեթիվը։
Պատմաբան, ԵՊՀ դասախոս Գևորգ Մելքոնյանը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ Տիգրան Մեծը կառավարել է Ք.ա. 95-55 թթ., մինչդեռ ԿԲ թողարկած հուշադրամի վրա նշված են 89-36 թվականները։ Պատմաբանը նկատում է՝ քանի որ մենք չունենք դրամահատարան, ուստի հուշադրամները պատվիրվում են դրսում։ «Կարծում եմ՝ դիզայնն ապահովելու համար վարձել են արտասահմանցիների, և ստացվել է Տիգրան Մեծի պատկեր, որը բացարձակապես կապ չունի մեզ հասած նկարների հետ։ Բացի այդ, աղավաղված է նաև արքայից արքայի թագը, որ մենք միշտ տեսել ենք հին հայկական դրամների վրա։ Խեղաթյուրված է նաև կառավարման թվականը։ Ինչպես դպրոցական, այնպես էլ բուհական դասագրքերում Տիգրան Մեծ արքայի գահակալության տարիներ են համարվում Քրիստոսից առաջ 95-55 թվականները։ Կենտրոնական բանկի հուշադրամները մնալու են դարերով, և ստացվում է, որ հայոց արքայից արքա Տիգրան Մեծի մետաղադրամները, որ մեզ են հասել պատմության խորքից, հակասության մեջ են նոր թողարկված դրամների հետ։ Եթե Կենտրոնական բանկում ունեն նոր փաստեր՝ Տիգրան Մեծի վերաբերյալ, լավ կլիներ՝ հրապարակեին։ Գիտական հասարակության համար էլ դրանք հետաքրքիր կլինեին։ Իսկ եթե չունեն, թող մեկնաբանեն, թե ինչու են աղավաղել պատմությունը։ Եթե նման բան անեին օտարները, հաստատ մեծ աղմուկ կբարձրացնեինք։ Մենք ունենք շատ լավ դրամագետներ, ում հետ կարող էին խորհրդակցել, սակայն, ինչպես հասկանում եմ, նրանց հետ էլ որևէ խորհրդակցություն չի եղել։ Փորձել են ավելի գեղեցիկ Տիգրան Մեծ ստանալ, սակայն խեղաթյուրել են պատմությունը»,- ասում է Գևորգ Մելքոնյանը։
Մենք խնդիրը փորձեցինք ճշտել Կենտրոնական բանկից։ ԿԲ հասարակայնության հետ կապերի ծառայությունից մեզ հայտնեցին, որ նշված հուշադրամը ԿԲ-ն չի թողարկել և որևէ կապ չունի իրենց հետ, գուցե որևէ ոսկերչական ընկերության ձեռքի գործն է։
Ստացվում է` ցանկացած ոք կարող է ինքնագործունեությամբ զբաղվել, իրեն թույլ տալ հուշադրամ թողարկել և աղավաղել պատմական իրողությունները։
Ի դեպ, Կենտրոնական բանկի պաշտոնական կայքից (cba.am) տեղեկանում ենք, որ «Տիգրան Մեծ» հուշադրամներ թողարկվել են 1999 թ. (500 հատ, ոսկի)։ Կայքում ուղեկցող գրության մեջ, որպես Տիգրան Մեծի գահակալման տարիներ, նշված են Ք. ա. 95-56 թթ.: 1999-ին Նիդերլանդների արքայական դրամահատարանում հատված դրամի էսքիզների հեղինակն է Հրաչյա Ասլանյանը:
«Տիգրան Մեծ» արծաթե հուշադրամներ (500 հատ) ԿԲ-ն թողարկել է նաև 2003 թվականին։ ՈՒղեկցող տեղեկության մեջ գահակալման տարիներ դարձյալ նշվում են Ք. ա. 95-56 թվականները։ Հուշադրամի էսքիզների հեղինակներն են Կարապետ Աբրահամյանը (դիմերես) և Ավստրիայի դրամահատարանի նկարիչներ (դարձերես): Արծաթե այս հուշադրամն էլ հատվել է Ավստրիայի դրամահատարանում:
Բուհական և դպրոցական դասագրքային տվյալները մեզ հուշում են, որ Տիգրան Մեծի գահակալումն ավարտվում է Ք. ա. 55 թվականին։ Այդ դեպքում ինչո՞ւ է ԿԲ կայքում տեղադրված ինֆորմացիայում նշվում Ք. ա. 56 թվականը։ ԿԲ-ից մեզ խոստացան ճշտել։
Լուսանկարում կարող եք տեսնել պատմությունն աղավաղած հուշադրամը և իրական «Տիգրան Մեծ» դրամը։

Լիլիթ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• «451° ըստ Ֆարենհայթի»
• ՈՒրիշ տեղ չկա՞ր
• «24 ժամ ե­ղել ենք տար­բեր զեն­քե­րի հրե­տա­կոծ­ման տակ»
• «Ադր­բե­ջա­նը, Թուր­քիան ու ֆոս­ֆո­րա­յին զենքն Ադր­բե­ջա­նին մա­տա­կա­րա­րող­նե­րը պետք է պա­տաս­խան տան դա­տա­րա­նի ա­ռաջ»
• «Մեր բո­լո­րի ճա­կա­տա­գի­րը սահ­մա­նին կանգ­նած հայ զին­վո­րա­կա­նի ձեռ­քում է»
• Կա­րե­նին անհ­նար էր չհար­գել, նույ­նիսկ հա­կա­ռա­կորդ­նե­րը նրան ըն­դու­նում էին որ­պես լե­գենդ, որ­պես ժայռ, որ­պես հե­ղի­նա­կու­թ­յուն
• Եկե­ղե­ցին գո­յութ­յուն ու­նի 2000 տա­րի և գո­նե ա­ռա­ջի­կա 2000 տար­վա հա­մար պետք է ա­պա­հո­վի ե­կող սե­րունդ­նե­րի հոգևոր կա­րիք­նե­րը
• «Լճա­շեն­ցի­նե­րի միա­վոր­ման» դռ­նե­րը բաց են բո­լոր լճա­շեն­ցի­նե­րի առջև
• «Ար­տա­կարգ դրու­թ­յու­նը կանց­նի, բայց բո­լոր ծնող­նե­րի, ա­շա­կերտ­նե­րի, ու­սու­ցիչ­նե­րի հա­մար կմ­նա մի շատ լավ նո­րա­մու­ծու­թ­յուն՝ հե­ռա­վար ու­սու­ցու­մը»
• «ՌԴ-ն կա­րող է գնալ հա­րա­բե­րու­թ­յուն­նե­րի վատ­թա­րաց­ման ճա­նա­պար­հով, ե­թե Թուր­քիան շա­րու­նա­կի ազ­դե­ցու­թ­յան գո­տին ընդ­լայ­նե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը»
• «Ռա­յա­նէյր»-ը հա­տուկ սպա­սար­կում է ի­րա­կա­նաց­նում
• Յա­կուտս­կի հայ­կա­կան կի­րակ­նօ­ր­յա դպ­րո­ցի սա­նե­րը նշե­ցին Ա­մա­նո­րը
• «Հա­յաս­տա­նը եր­գող ժայ­ռե­րի եր­կիր է, և ես ե­րա­զանք ու­նեմ նվա­գելու այդ ժայ­ռե­րի մեջ»
• Նպա­տա­կը դիր­քա­պահ զին­վո­րի անվ­տան­գու­թ­յունն է
• «Ադր­բե­ջա­նում պետք է տե­ղի ու­նե­նա հա­մա­կար­գա­յին փո­փո­խու­թ­յուն, որ­պես­զի կա­ռու­ցո­ղա­կան երկ­խո­սու­թ­յուն ակն­կա­լենք»
• Յակուտսկի հայերն ակտիվ մասնակցություն են ունենում եկեղեցական բոլոր տոներին
• Ստամբուլում հաղթանակ է տարել ընդդիմությունը. ի՞նչ կանի Էրդողանը
• Քրիստոնեական և հոգևոր գիտելիքների ճիշտ ուղղորդում դասընթացի միջոցով
• «Ինձ համար Արամ Իլյիչը սրբություն է»
• «ԱԳՆ-ն պետք է ավելի շատ կենտրոնանա հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման, քան Ցեղասպանության ճանաչման խնդրի վրա»

Մեկնաբանություններ