Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Հայտնի դեպքերը՝ անսպասելի տեսանկյունից

Հայտնի դեպքերը՝ անսպասելի տեսանկյունից
28.11.2015 | 14:15

«Ով փորձում է տարածել քաոսը, համարում է, որ աշխարհի կառավարման համակարգը պիտի փոխվի կա՛մ մեծ պատերազմի միջոցով, կա՛մ քաոսի»

«Իրատեսի» հյուրն է «Նոր ժամանակներ» կուսակցության նախագահ ԱՐԱՄ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆԸ:

-Ի՞նչ է կատարվում աշխարհում, տարբեր տեղերում բռնկվող ահաբեկչություններն ունե՞ն ընդհանրություն:
-Աշխարհը գնում է դեպի մեծ քաոս, որը շարունակական է և ունի իր նպատակները: Քաոսի կառավարման համակարգը մուսուլմանական ֆունդամենտալիզմի անվան տակ արվող գործողություններն են: Իսլամը, որպես քաղաքակրթական ուղղություն, համաշխարհային իրավիճակ փոխելու ներուժ չունի, այդ ցուցանակի տակ քաղաքակրթական մեծ ուժեր են, որ փորձում են աշխարհում փոփոխություններ կատարել ոչ միայն քաղաքական ու ռազմավարական, այլև կացութաձևի: Գործողությունների ամբողջ իմաստը ո՛չ վախի քարոզչությունն է, ո՛չ էլ «Իսլամական պետությունը» հայտնի դարձնելը, որ և՛ արդեն հայտնի է, և՛ պետություն է՝ բավականին ընդարձակ տարածքներով ու կառուցվածքով:
-Փարիզի ահաբեկչությունները ԻՊ-ի ինչի՞ն էին պետք և ի՞նչ նպատակ ունեին:
-Ահաբեկչության այդ տեսակը բավականին խոսուն էր. նրանք նույնիսկ չէին հեռանում, գործում էին առանց դիմակների, զարմանալի չէ՞, որ բոլոր ահաբեկիչները վերջերս սկսել են անձնագրերով գնալ «գործն» անելու: Եվ՝ ինչո՞ւ հենց Փարիզը: Որովհետև Փարիզը Եվրոպայի մշակութային ու գաղափարախոսական մայրաքաղաքն է: Բրյուսելը Եվրոպայի բյուրոկրատների մայրաքաղաքն է, Մադրիդը հին կայսրություն է, Լոնդոնը հեռու է և շատ հարցերում մայրցամաքային Եվրոպային դեմ է, Բեռլինը ուժային-քաղաքական կենտրոնն է և այդքան ազատական չէ: Հռոմից հետո Եվրոպայի քաղաքակրթական-մշակութային կայսրության դերը Փարիզն է կատարել մի քանի դար շարունակ: ՈՒշադրություն դարձրե՞լ եք ահաբեկչության վայրերին՝ համերգասրահ, մարզադաշտ, ռեստորան: Վայրեր, որտեղ հավաքվում է սպառումը քաղաքական մակարդակի հասցրած հասարակությունը: Շատ ավելի մեծ վնաս կարող էր տալ պայթյունը մետրոյում, բայց նրանք հարվածում են սպառողական քաղաքականությանը:
-Ի՞նչ են ուզում դրանով ասել, ինչի՞ն են դեմ:
-Նրանք ցանկանում են վերաֆորմատավորել հասարակարգը:
-Իսկ ունե՞ն այդքան ուժ:
-Աշխարհում քաղաքակրթական նմանատիպ չորս ուղղություն կա, և կարևոր է, թե ինչ պատասխան կտան մյուսները, կխանգարե՞ն, թե՞ կօգնեն: Ֆորմատավորումը նպատակաուղղված շարունակվելու է և կանգ չի առնելու: Ինչի՞ կարող է հանգեցնել: Կամ՝ շատ մեծ պատերազմի, որը ի վերջո նոր ֆորմատ կբերի, ինչպես Երկրորդ համաշխարհային պատերազմն արեց՝ արձանագրելով համաշխարհային լիբերալիզմի տարածումն աշխարհում: Քաղաքակրթական այդ մոդելը Երկրորդ աշխարհամարտից հետո վերջնական տարածում գտավ աշխարհում: Հիմա նոր իրավիճակ է, երբ վերանայվում են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունքները՝ գաղափարախոսական առումով: Քաղաքակրթական չորս ուղղություններից մեկը օգտագործելով՝ ԻՊ-ը, որպես քաղաքական իսլամի գործող ուժ, իր կարևորագույն խնդիրներից մեկն է համարում նոր մոդելի ներդրումը, որը կոչվում է մուսուլմանական սոցիալիզմ: ԻՊ-ի գաղափարախոսության տակ շատերը տեսնում են սուննիական ուղղվածության գործողություններ, որոշ առումով՝ գուցե, բայց դա ոչ մի կապ չունի Հասան իբն Սաբահի հետ՝ 11-12-րդ դարերի շիա շարժումների: Իրենց գրաված տարածքներում արդեն ոսկե դինարն է դրամական միավորը, որը փոխարինել է թղթադրամին, նրանք ունեն բանկեր ու նույնիսկ մասնաճյուղեր են ստեղծել, որոնք տոկոսով վարկավորման իրավունք չունեն, վարկերը անտոկոս են տալիս անպայման: Ստեղծել են հավասարության որոշակի հիմքեր՝ իրենց պատկերացումներով: Նրանք դնում են մուսուլմանական սոցիալիզմի հիմքերը: Նմանատիպ շարժումները միշտ եղել են լիբերալիզմի դեմ և ամեն ինչ հանգում է լիբերալ աշխարհի դեմ պայքարին: Ով փորձում է տարածել այդ քաոսը, համարում է, որ աշխարհի այսօրվա կառավարման համակարգը անպայման պիտի փոխվի կա՛մ մեծ պատերազմի միջոցով, կա՛մ քաոսի:
-Բայց մարդկությունը մի քանի անգամ այդ փուլով անցել է, դա հիմք չէ՞ հասկանալու, որ եղած վիճակն այդպես հնարավոր չէ դեպի լավը տանել:
-Դուք նկատի ունեք քարոզչության ստեղծած պատկե՞րը: Քարանձավային գործողությունները՝ քարերով կանանց սպանելը, մարդկանց գլխատելը չեն հիմնականը: Սոցիումի զարգացումը պարուրաձև է, որի ընթացքում փոխվում են սոցիալական կացութաձևերը, բայց գաղափարախոսությունները հիմնականում չեն փոխվում: Կա լիբերալիզմ, որ ներառում է կապիտալիզմի բոլոր ձևերը, կա սոցիալիզմ իր տարբեր ձևերով, և կան միապետություններ իրենց կառավարման համակարգով: Աշխարհում նոր ոչինչ չի ստեղծվում կառավարման առումով: Կարող են նույնիսկ մարդու մատրիցա ստեղծել, ռոբոտներ, փոխել նիստուկացի ձևերը, բայց նոր գաղափարներ, նոր գաղափարախոսություններ, որոնք ժամանակին բերել են կրոնական ուղղություններ՝ Քրիստոսը, Բուդդան, Մուհամեդը, որ ասում էր՝ ինձնից հետո կգան միայն Ահեղ Դատաստանը և Իսան, ուրիշ մարգարե չի լինի, ես եմ վերջին մարգարեն: Որպես սոցիումի կառավարման, զարգացման ձև փիլիսոփայական միտքը նոր ոչինչ չի տվել, այլ հարց է, որ փոփոխություններ կրելով՝ փիլիսոփայությանը գումարվում են որոշակի բաղադրիչներ պարույրի նոր գալարի վրա: Բոլշևիկյան սոցիալիզմը տարբեր է նացիոնալ-սոցիալիզմից: Բայց միևնույն է՝ կառավարման համակարգը նույնն է:
-Այդ դեպքում արժի՞ քաոս ստեղծել:
-Հարցը եղածը փոխելն է, կառավարման փիլիսոփայական համակարգի մեջ կա լիբերալ կառավարման փիլիսոփայություն, որը ներառում է այնքան բացասական երևույթներ, որ կարող է մարդկության կործանման հիմք դառնալ: Ահաբեկչության, արյունահեղության, քաոսի միջոցով նրանք, ովքեր այս ամենը անում են, ավելի շատ մտահոգված են, որ եղածը չմնա: Նկատի առեք, որ այդ ուժերը շատ հակասական են: Կան ուժեր, որ ուզում են եղածն ավելի վատացնել, կան ուժեր, որ ուզում են եղածը փոխել, որովհետև ասում են՝ ավելի վատ այլևս չի կարող լինել: Նույն սայլին լծվել են տարբեր ուժեր և գործող համակարգը արմատապես փոխելու խնդիր ունեն: Կարո՞ղ ենք այնպես փոխել, որ նորը լինի ու այնքան ընկալելի լինի, որ աշխարհը համակերպվի և այլևս խժդժությունների մեջ չմտնի: Լիբերալ գաղափարախոսության փիլիսոփայությունը մեկ բառով բնորոշելիս հանգում ենք շահ հասկացությանը: Հնարավո՞ր է շահի գաղափարը փոխել մեկ այլ գաղափարով, որ քաղաքակրթությունն առաջ շարժվի և լինի մարդակենտրոն, աստվածային: Քանի դեռ որոշված չէ՝ ինչով փոխել, այսպես մնալ չի կարող: Համաշխարհային սոցիումը միշտ փոթորկվում է, դադարի վիճակ չունի, պիտի առաջ շարժվի: Այս ուժերն ասում են՝ այս շարունակությամբ աշխարհը գնում է դեպի դաջալ, եթե մենք հիմա չկանգնեցնենք, կործանվելու է: Քաղաքակրթական նմանատիպ չորս ուղղությունների գաղափարախոսության հիմքում քաղաքակրթական պայքարն է, և դրանք շատ բազմազան խմբեր են: Բազմամշակութայնության դեմ նույն կռիվը տանում էր Անդերս Բրեյվիկը, որ Նորվեգիայում գնդակահարեց անմեղ մարդկանց, նույնը չէ՞ր, ինչ այսօր անում են ԻՊ-ի ահաբեկիչները: Ինչո՞ւ ոչ ոք չի ուզում տեսնել, որ դրանք նույն ուժի տարբեր մետաստազներն են՝ մեկը բազմամշակութայնության դեմ է կրակում, մեկը՝ սպառողական հասարակության: Դրանք քայլեր են, որ արվում են Եվրոպան քաոսի առաջ դնելու նպատակով:
-Աշխարհի 60 երկիր ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ, հավելեք Ռուսաստանը, Իրանը, չունե՞ն այդ ընկալումը, որ փորձում են օդային ռմբակոծություններով ԻՊ-ը ոչնչացնել:
-Որևէ մեկը գիտի՞՝ որքան է ԻՊ-ի թիվը: Շատ երկրներում հասկանում են ԻՊ-ի խորքային հիմքերը, այլ հարց է, որ բարձրաձայնում են քչերը:
-Մարդիկ պայքարում են նրա դեմ, ինչ տեսնո՞ւմ են:
-Ոչ ոք այսօր, բացի զոհվածների ընտանիքներից, չի ուզում հասկանալ՝ ինչո՞ւ է այդ ամենը իրենց հետ կատարվում: Որովհետև եթե դա ասեն, պիտի ասեն, որ Ֆրանսիայում Օլանդն է վատ կառավարում, Ռուսաստանում՝ Պուտինը, Հայաստանում՝ Սարգսյանը, Թուրքիայում՝ Էրդողանը, Օբաման՝ ԱՄՆ-ում, և պիտի ընդունեն համակարգի գոյությունը, պիտի ասեն, որ մենք բոլորս մի տեղից ենք, որն այդքան էլ լավը չէ: Եթե լավը լիներ, Բրեյվիկը չէր կրակի, ԻՊ-ը չէր պայթեցնի, ու աշխարհն այսօր չէր կանգնի համաշխարհային պատերազմի շեմին: Մարդիկ անարդարությունը զգում են, բայց բացատրությունը չգտնելով՝ փորձում են ամեն ինչ տեսնել երևացող գործընթացների մեջ: Որովհետև եթե ասվի, պիտի ասվի, որ այսօրվա համակարգը մարդակեր համակարգ է և դրա դեմ պայքար է գնում մարդակերությամբ, մինչդեռ պետք է մարդակենտրոն համակարգ: Մարդկությունը չի ուզում խոստովանել, որ իր պատմության սկզբից մինչև այսօր չի սովորել ինքն իրեն հարգել, ինքն իրեն գնահատել ու սիրել:
-Եթե տարածաշրջանի վրա կոնկրետանանք՝ իբրև ամենաանվտանգ երկիր, մենք ի՞նչ անելիք ունենք, երբ կիսով չափ շրջապատված ենք ահաբեկիչ հարևաններով:
-Հայաստանը որևէ գործընթացում այնքան ներգրավված չէ, որ անմիջական վտանգ լինի, եթե կոպիտ սխալներ չարվեն: Եթե Հայաստանն ինքն իրեն չթիրախավորի, մեզ կմնան հայկական սփյուռքի հետ կապված խնդիրները Մերձավոր Արևելքում: Դա ռազմավարական խնդիր է, և պետք է հասկանանք՝ ինչ անել: Հայկական մեծ համայնքները տրոհվում են և արտագաղթում են Մերձավոր Արևելքից, իսկ դա շատ լուրջ քաղաքակրթական կամուրջ է: Տպավորություն է ստեղծվում, որ հայկական գաղթօջախները դատարկվում են ինչ-որ ուժերի թելադրանքով:
-Իբրև քրիստոնյանե՞ր, թե՞ հայեր:
-Հայեր: Բուն մահմեդական ուղղությունները քրիստոնյա աշխարհի հետ հարաբերությունների երկար դարերի պատմություն ունեն, և այդքան անտագոնիզմ չկա, հարցը որոշակի պետությունների, որոշակի քաղաքակրթական ուղղվածությունների գործողություններն են, և ավելի շատ այս հարցերն են մտահոգիչ, քան բուն Հայաստանին սպառնացող վտանգը: Երևացող դաշտում Հայաստանը որևէ գործընթացի մասնակից չէ:
-Մենք կարո՞ղ ենք թիրախավորվել Ղարաբաղով:
-Ղարաբաղի հակամարտությունը երբեք չի բնութագրվել իբրև կրոնական:
-Մինսկի խմբի համանախագահները քանիցս ասել են, որ ստատուս քվոն արդեն անընդունելի է, և հասունացել է հարցը լուծելու ժամանակը:
-Դուք աշխարհաքաղաքական խնդիր եք բարձրացնում, իսկ այդ հարթության մեջ տասը տարի հաստատ դա ասվում է: Հետո՞ ինչ: Ո՞րն է լուծումը:
-Գուցե լուծումը գտնվել է:
-Նմանատիպ լուծման հասնելու ճանապարհը պատերազմն է:
-Բացառո՞ւմ եք պատերազմը:
-Ոչ մի լուրջ քաղաքական գործիչ երբեք չի կարող պատերազմը բացառել: Ցանկացած խնդիր ի վերջո լուծվում է կա՛մ ուժով, կա՛մ կոմպրոմիսով: Կամ չի լուծվում: Որոշակի լծակներ ունեցող երկրները լուծման բանալին չունեն: Քննարկենք առաջին դեպքը՝ Հայաստանը և Ադրբեջանը կոմպրոմիսի են հանգում, Դուք դա հավանակա՞ն եք համարում: Ես՝ ոչ, որովհետև կոմպրոմիսը շատ բարդ է՝ մեկ, և երկրորդ՝ իշխող համակարգերը երկու երկրներում էլ կոնֆլիկտն օգտագործում են անձնական որոշակի խնդիրներ լուծելու համար: Մնում է ուժային լուծումը՝ պատերազմը: Այստեղ քննարկելիք չկա, կսկսվի՝ կկռվենք, մի անգամ սկսեցին, 20 %-ը կորցրին։ Ասենք, եթե երեք միջնորդներն էլ համատեղ որոշում են Ղարաբաղը տալ Ադրբեջանին: Հավանակա՞ն է: Ես դա համարում եմ ավելի ֆանտաստիկ, քան եթե Ալիևը որոշի Նախիջևանը վերադարձնել Հայաստանին: Մնում է երրորդ տարբերակը՝ ոչինչ չի փոխվում: Կողմերը կարող են օգտագործել ինդուկցիայի օրենքները՝ ինչ-որ գաղափարներ նետել ու սպասել մյուս կողմի արձագանքին: Շուտով կռիվ է լինելու՝ տեսնենք՝ ի՞նչ արձագանք է տալիս հայկական կողմը: Շուտով Ղարաբաղի անկախությունը ճանաչվելու է՝ տեսնենք՝ Ադրբեջանն ի՞նչ արձագանք է տալիս: Ղարաբաղին առնչվող բարդ խնդիր հիմա չկա: Հայաստանն այժմ արտաքին քաղաքական դաշտի համար հանգիստ է, Հայաստանի խնդիրները ներքին են:


Զրուցեց Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԸ

Դիտվել է՝ 1738

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ