«Մենք շատ մոտ ենք հանդիսատեսին, անմիջական է շփումը. մեծ բեմում կարող է դա կորչել»

«Իրատեսի» զրուցակիցը Հենրիկ Մալյանի անվան կինոդերասանի թատրոնի դերասան ԱՐԱ ՍԱՐԳՍՅԱՆՆ է: Հանդիսատեսին հայտնի է «Աստվածային կատակերգություն», «Քեռի Վանյա», «Ընկեր Փանջունի», «Ցեղի ֆիզիոլոգիա», «Պատմություններ գնացքում» և այլ ներկայացումներից: Ներկայացել է նաև կոմերցիոն ներկայացումներով, նկարահանվել մեծ թվով գեղարվեստական կինոնկարներում` «Լռության սիմֆոնիա», «Քրմուհին», «Մեծ պատմություն փոքր քաղաքում», «Վարդապետի լռությունը» և այլն:

-Կարծես սովորույթի ուժով և՛ տեղյակ, և՛ անտեղյակ մարդիկ ասում են գրականություն չկա, թատրոն չկա, կինո չկա: Կինոյում ու թատրոնում աշխատող դերասանից էլ կարելի է լսել «Այսօր ո՛չ թատրոն կա, ո՛չ կինո» արտահայտությունը: Հիմնավորվա՞ծ են արդյոք այս տեսակետները:
-Կա ընդգծված բողոք ամեն ինչից: Դա անցումային շրջանին բնորոշ երևույթ է: Մարդիկ չեն կարողանում ընկալել, որ ժամանակներ են փոխվում, եփման պրոցես է, և այս ամենը օրինաչափ է: Բայց ո՞վ է ասում, որ լավ ներկայացումներ չկան, լավ ֆիլմեր չկան, կամ լավ գրականություն չկա: Հիմա էլ են ստեղծվում լավ բաներ, վաղը ավելի լավ բաներ են ստեղծվելու, որովհետև հիման` այսօրը, նախապատրաստում է ապագան:
-Այս տարիներին նկատելի փոփոխություններ են եղել նաև Մալյա՞ն թատրոնում:
-Իհարկե: Շատ բան է փոխվել: 95-ից հանդիսատես չկար, պետությունը սկսեց չֆինանսավորել, ներկայացումներ չէինք ունենում: Փոխարենը շատ էինք շրջագայում աշխարհով մեկ: Մեզ հրավիրում էին միջազգային փառատոների, հյուրախաղերի: 2001-ից, երբ Նարինե Մալյանը վերադարձավ, կամաց-կամաց թատրոնը սկսեց ոտքի կանգնել:
-Մեծ դահլիճ ունենալու խնդիր ունի՞ թատրոնը:
-Մալյան թատրոնը իր չափերով կամերային է: Ի սկզբանե հիմքն այդպես է դրված եղել: Շատ հաճելի է, շատ տաք և՛ հանդիսատեսի, և՛ մեզ համար: Չեմ կարծում, թե ունենք ներկայացումներ, որ պետք է մեծ բեմերում խաղալ: Ինչպես ասացի` մենք շատ մոտ ենք հանդիսատեսին, անմիջական է շփումը: Մեծ բեմում կարող է դա կորչել:
-Մեր օրերում գովազդը էական դեր ունի: Ինչպես հարկն է պրոպագանդվո՞ւմ են ներկայացումները:
-Գովազդը ֆինանս է պահանջում, իսկ մենք շատ փոքր միջոցներով ենք ապրում: Այդ առումով մեր գովազդն էլ է «փոքր»:
Երբեմն հեռուստատեսությամբ է հաղորդվում ընթացիկ ներկայացումների մասին: Թատրոնի շենքի առաջ փակցված են ներկայացումների աֆիշները: Մեր գովազդն ավելի շատ ազնիվ գովազդ է: Ինչ առումով. ներկայացումներն են իրենք իրենց գովազդում: Երբ հանդիսատեսը հաճույք է ստանում ներկայացումից, դա ամենամեծ գովազդն է: Ես հիշում եմ Խորհրդային Միության տարիները. մի ամիս առաջ արդեն տոմսերը վաճառվում էին: 2000-ից հետո մեր հանդիսատեսը վերադարձավ, գալիս է նաև նոր հանդիսատես, նոր սերունդ:
-Խաղացանկը թարմացնելու, ընդլայնելու կարիք ունե՞ք:
- Չենք կարող շատ բեմադրություններ անել: Նույնիսկ մեկ ներկայացումը մեզ համար դժվար է` ֆինանսական առումով: Սակայն տարին մեկ-երկու նոր ներկայացում ունենում ենք: Թումանյանի հեքիաթները 36 տարի է` խաղում ենք, «Ցեղի ֆիզիոլոգիան»՝ 2003-ից, ինչ արվել է, մնացել է խաղացանկում, տարեցտարի ավելանում են նորերը:
-Ճի՞շտ է, որ դերասաններին հաճախ չի հաջողվում խաղալ իրենց երազած դերը:
-Ես ավարտել եմ ռեժիսորական բաժնի Մալյանի կուրսը: Այն ժամանակ միտք էլ չունեի դերասան դառնալու, բայց այնպես ստացվեց, որ Մալյանն ինձ առաջին կուրսից տարավ թատրոն, ու այնտեղ մնացի մինչ օրս: Երազած դեր չունեմ: Ես դերը սիրում եմ աշխատանքի ընթացքում: Եվ, փառք Աստծո, այնպիսի պրոֆեսիոնալ ու լավ մարդկանց հետ եմ աշխատել ու աշխատում մինչ օրս, որ իրենք գիտեն՝ ինձ ինչ դեր առաջարկել, որը կարող եմ, որը չեմ կարող խաղալ:
-Դուք նաև ֆիլմերում եք խաղում: Շա՞տ տարբեր աշխարհներ են դերասանի համար կինոն ու թատրոնը:
-Իհարկե: Թատրոնը միշտ, ամեն վայրկյան լցնում է դերասանին, սովորեցնում, զարգացնում, կրթում: Կինոն և հեռուստատեսությունը տանում են. աշխատեցնում են ու ոչինչ չեն տալիս` կրթելու, զարգացնելու իմաստով:
-Միևնույն ներկայացումը, դերը ամեն անգամ յուրովի՞ եք խաղում:
-Մեր ամեն օրը կրկնվո՞ւմ է: Ոնց էլ լինի, մի բան տարբեր է: Այդպես էլ ներկայացումը հնարավոր չէ կրկնել, ամեն անգամ տարբեր է:
-Թատերագետների, թատերական քննադատների մասին ի՞նչ կասեք: Կա կարծիք, որ նրանք դառը կորիզ են դերասանների, ռեժիսորների համար, և ոչ թե ներկայացում են նայում, այլ ուզում են նայել իրենց ներկայացումը:
-Գիտե՞ք ինչ, ինձ համար շատ հաճելի է, և՛ անցյալում, և՛ հիմա, թատերագետի կարծիքը լսելը: Ո՛չ ես, ո՛չ մեր թատրոնը այդ առումով խնդիր չենք ունեցել: Իհարկե, թատերագետը յուրահատուկ մասնագիտություն է, և հակասությունները շատ են: Թատերագետը նկատում է և ասում, որ պիեսը, ռեժիսուրան, դերասանի խաղը թույլ են, նրանք էլ ասում են` թատերագետն է վատ: Ինչպես մեր երկրի բոլոր բնագավառներում, թատրոնում նույնպես շատ բան դեռ խմորման փուլում է:
-Կա նաև ուրիշ տենդենց. բարձրաձայն միայն լավն են ասում, քննադատությունը նեղ միջավայրում է ծավալվում: Ավելի ազնիվ ու օգտակար չէ՞ քննարկելը, նաև դիմացինի տեսակետը լսելը:
-Իհարկե, չասելը բերում է կուտակումների: Այն ասելիքը, որ պետք է հնչեցվեր ու պարզ լիներ, գնում է ուրիշ ուղղությամբ, դեֆորմացվում է` վերածվելով բամբասանքի, վեճի:
-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում հեռուստասերիալ երևույթին:
-Սերիալները ստեղծվել են 60-ականներին` Ամերիկայում: Գործարանատերերը ռեժիսորներին, սցենարիստներին պատվիրել են ստեղծել մի բան, որ իրենց աշխատողը գնա տուն, միացնի հեռուստատեսությունն ու ոչ մի բանի մասին չմտածի: Սերիալի էությունը, ստեղծման հիմքը դա է: Այդ ամենին գումարած` մեր սերիալները նաև անհամեմատ ցածր մակարդակով են արվում ու մատուցվում հանրությանը: Տեսեք, թե ինչ է ստացվում:
-Դերասանին նո՞ւյնպես վնասում է սերիալը, մանավանդ երբ առաջին քայլերը սկսվում են այդ աշխարհից:
-Երբ Արմեն Մազմանյանը և ուրիշ դասախոսներ իրենց ուսանողներին արգելում էին նկարահանվել սերիալներում, մյուս կողմը ոգևորվում էր, թե ինչի՞: Երիտասարդ դերասանը, դեռ արվեստի աշխարհ ոտք չդրած, կարող է պարզապես ոչնչանալ սերիալում:
-Դուք ժամանակին աշխատել եք հեռուստատեսությունում: Այսօր մեծ դժվարությամբ փորձ է արվում «մաքրել» եթերը (ոչ միայն սերիալներից): Բացերը չափից դուրս շատ չե՞ն այս ոլորտում:
-Հեռուստատեսությունում սկսել եմ աշխատել 77-ից` դպրոցն ավարտելուց հետո: Ի՜նչ ժամանակներ էին, ի՜նչ մարդիկ էին աշխատում, ստեղծագործում: Առաջին դպրոցն էր ինձ համար: Այն ժամանակ հեռուստատեսությունը նման էր մեղվի փեթակի, ուր առավոտից իրիկուն աշխատում էին, հրաշալի գործեր էին անում, մասնակցում էին հեռուսատեսության միջազգային փառատոների, մրցանակների արժանանում: Ստեփան Կարպիչն էր ղեկավարը: Հրաշալի ղեկավար էր, հայրենասեր, սրտացավ, նաև կոմունիստ: Բնական է, որ ժամանակները պետք է փոխվեին: Բայց լավ դպրոց կար: Եղած լավը պետք է պահպանեին, իհարկե, որոշ փոփոխություններով, գաղափարախոսությունը հանելով: Ես երիտասարդ ռեժիսորներին հարցնում եմ` մի՞թե կինո չենք ունեցել, կարելի էր հիմնվել դրա վրա ու զարգացնել: Ոչ թե հրապուրվել ամերիկյան կինոյով, և՛ ունեցածը կորցնել, և՛ չհասկանալ` ինչ են անում հիմա: Ամեն ինչի հիմքում տգիտութունն է: 90-ականներին մեր ոտքի տակից հողը գնաց, ու ինչ-որ նոր հող եկավ, այդ հող բերեցին, ու դա ավելի շատ դեգրադացման տարավ: Թեև վերջին տարիներին վերագտնում ենք մեր արժեքները, ժողովուրդը փորձում է ինքնամաքրվել: Ես լավատես եմ ու ոչ կույր լավատես, իսկապես տեսնում եմ դրական միտումը:
-Մեր զրույցի բուն թեմայից շեղվելով՝ ուզում եմ հարցնել Ձեր տղայի մասին: Որքան գիտեմ, նա ծառայում է ՀՀ զինված ուժերում, մասնակցել է ապրիլյան պատերազմին:
-Փոքր տղաս Հադրութում է ծառայում: Շատ լավ է անցնում ծառայությունը: Հենց դա է, որ փողոցից, տնից երեխա ես ուղարկում, դեռ այդքան լավ չճանաչելով քո երեխային, հայտնվում է պատերազմի մեջ ու բաց ճակատով դուրս գալիս: Լավ, ասում ես, այս ի՞նչ է կատարվում: Անսպասելի էր, թեև բացատրություններ ունի: Նման հանգամանքներում արթնանում է այն պոտենցիալը, որ ունի ազգը: Անսպասելի էր, որովհետև դա այն սերունդն է, որ ծնվել է Արցախյան ազատամարտից հետո: Ոչինչ չի արվել, որ այսօրվա երիտասարդը զգա իր` հաղթած պետության քաղաքացի լինելը: Մի բան էլ հակառակը: Չնայած դրան, այդ երեխեքը, նաև իմ տղան, կանգնեցին, պաշտպանեցին հայրենիքը: Հրաշալի սերունդ է, Աստծո մատը խառն է նրանց մեջ, մեծ արժանիքներ ունեն: Ես ապագան կապում եմ նրանց հետ ու վստահ եմ, որ ամեն ինչ լավ է լինելու:

Զրուցեց Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ