«Հայաստանում հնարավոր է լավ ֆիլմեր նկարահանել, մանավանդ դրամայի ժանրում»

«Սթեյջ 7» դերասանական ստուդիայի հիմնադիր, ռեժիսոր և դերասան ՏԻԳՐԱՆ ՆԱԼՉԱՋՅԱՆԸ 2017-ին հանդիսատեսի դատին կհանձնի «Այրվող հորիզոններ» իր նոր ֆիլմը: Մեր զրույցի թեման նոր ստեղծվող ֆիլմերն են, կինոոլորոտում առկա խնդիրներն ու ձեռքբերումները:

«ՓԱՅԼՈՒՆ ՍԵՐՈՒՆԴ Է` ԱՐԱԳ ՄՏԱԾՈՂ, ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ, ԿՐԵԱՏԻՎ ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅԱՄԲ»

-Ինչի՞ մասին է «Այրվող հորիզոններ» ֆիլմը:
-Ի տարբերություն նախորդ՝ «Չներվածները» ֆիլմիս, այստեղ ասելիքը շատ ավելի ընդգրկուն է, սյուժեն` օրիգինալ, բայց չեմ ուզում չակերտներն ամբողջությամբ բացել: Կասեմ միայն, որ դեպքերը տեղի են ունենում մի «տարածքում», որը քաղաքացիական պատերազմի արդյունքում ձեռք է բերել «անկախություն»: Այնտեղ տիրում է անարխիա, սակայն ժամանակի ընթացքում սկսվում է պայքար իշխանության համար: Այդ ամենին զուգահեռ ընթանում է 15-ամյա աղջկա պատմությունը: Ժանրային առումով դրամատիկ թրիլլեր է, մի փոքր գրոտեսկ կա քաղաքական ենթատեքստ ունեցող դրվագներում: Սցենարի վրա շատ երկար եմ աշխատել, շուրջ մեկ տարի: Նախնական տարբերակով՝ սցենարը 90-ականների մասին էր, մշակման փուլում լուրջ փոփոխություններ եղան, դուրս եկանք 90-ականներից: Շատ բան պահպանվեց, բայց դարձավ ուրիշ պատմություն: Ասեմ նաև, որ բացարձակ ոչ մի քաղաքական պատվեր չկա. ոչ ընդդիմության կողմից ենք, ոչ իշխանության: Ժողովրդի, հասարակ քաղաքացու տեսանկյունից նկարահանած ֆիլմ է:
-Ովքե՞ր են ընդգրկված դերասանական կազմում:
-Մի քանիսի անունը կնշեմ` Սարգիս Գրիգորյան, Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնի դերասան Ռոբերտ Հակոբյան: Գլխավոր դերերից մեկը ես եմ ստանձնել: 15-ամյա աղջկան կմարմնավորի Օֆելյա Հարությունյանը` իմ ղեկավարած ստուդիայի սաներից մեկը, շատ տաղանդավոր մի աղջիկ: Օֆելյան մի քանի ներկայացումներում խաղացել է, լուրջ առաջընթաց է գրանցել, առանց կաստինգ անելու ես դերը վստահել եմ նրան:
-Մի քանի բառով կներկայացնե՞ք ձեր ստուդիան:
-«Սթեյջ 7» դերասանական ստուդիան հիմնվել է 2010-ին, 5-6 տարի է անդադար աշխատում ենք, ուսուցմանը զուգընթաց ներկայացումներ ենք բեմադրում, խաղում ենք պրոֆեսիոնալ թատրոններում: Վերջերս բեմադրվեց իմ հեղինակած «Made in China կամ պատերազմն անավարտ է» ներկայացումը, որը քառօրյա պատերազմի մասին է: Մինչ ռազմաճակատում թեժ մարտեր են ընթանում, երկրի ներսում մարդիկ պայքարում են առնետների դեմ: Տրագիկոմեդիա է: Կարող եմ ասել, որ դահլիճից նույնիսկ 40-50 տարեկան մարդիկ թաց աչքերով էին դուրս գալիս:
-Ի՞նչ կասեք ձեր ստուդիայի սաների մասին, առհասարակ, նոր սերնդի:
-Փայլուն սերունդ է` արագ մտածող, հետաքրքիր, կրեատիվ մտածողությամբ: Տարրական բան ասեմ. օպերատորությունից գաղափար չունենալով` նրանք հեռախոսով այնպիսի՜ նկարահանումներ են անում: Լուրջ պոտենցիալ եմ տեսնում: Դա ունի իր բացատրությունը: Նրանք Խորհրդային Միություն չեն տեսել, Լևոն Տեր-Պետրոսյանին չեն ճանաչում, Քոչարյանի ժամանակ փոքր են եղել կամ դեռ ծնված չեն եղել, հիմա էլ քաղաքականությունը առանձնապես իրենց չի հետաքրքրում: Արտասահմանյան ֆիլմեր են նայում, գրքեր կարդում, իրենց հետաքրքրությունները բավարարում են համացանցի, տարատեսակ շփումների միջոցով: Համենայն դեպս, լրիվ ուրիշ աշխարհում են ապրում, որն ավելի մաքուր, ավելի հետաքրքիր, ավելի գունավոր է: Իսկ մեզ դա շատ է պետք:
-Բայց մի օր նրանք մտնելու են քաղաքական դաշտ, բախվելու են հասարակական-քաղաքական խնդիրների:
-Այո, բայց կլինեն շատ ավելի պատրաստված, լուսավոր, հետաքրքիր, տեսակով՝ կրեատիվ, ոչ թե կոռումպացված գաղափարներով, որ կարելի է պաշտոն ստանալ ու փող աշխատել դրանով: Վստահ եմ, որ նրանք քաղաքականություն կմտնեն լավ գործ անելու համար: Ես մեծամասնության մասին եմ խոսում, վատը միշտ էլ կա:

«ՖԻԼՄԸ ՉՊԵՏՔ Է ՄՆԱ ԴԱՐԱԿՆԵՐՈՒՄ»

-Հաճախ նոր ստեղծվող ֆիլմերն ինչպես հարկն է չեն շրջանառվում, չեն հասնում կինոդիտողին: «Չներվածները» ի՞նչ ճանապարհ է անցել:
-Ֆիլմը չպետք է մնա դարակներում, այսինքն, ստեղծագործող մարդն իր սեփական ես-ը բավարարելու համար չպետք է ասի` ես ֆիլմ եմ նկարահանել ու վերջ: Իսկ այդպիսի ֆիլմեր, որ մնում են դարակում, անկեղծ լինենք, Հայաստանում շատ են: «Չներվածները» առաջին լուրջ աշխատանքս էր, մտածում էի՝ Youtube սոցցանցով կցուցադրեմ: Բայց ստացանք այնպիսի արդյունք (ներկայիս շուկայի չափանիշներով), որ կարող էինք կինոթատրոն դուրս բերել: Մոտ մեկ ամիս «Չներվածները» ցուցադրվեց «Մոսկվա», «Սինեմա սթար», «Հայաստան» կինոթատրոններում, այնուհետև` Գյումրիում, Վանաձորում, ավելի ուշ` Լոս Անջելեսում, որից հետո եղավ հեռուստատեսային ցուցադրություն և համացանցում տեղադրվեց ֆիլմի տեսագրությունը: Մեր հաշվարկներով` մոտ մեկ միլիոն մարդ դիտել է ֆիլմը: Կարելի է ասել` չմնաց դարակներում: Ես լավ դպրոց անցա «Չներվածները» նկարահանելու և հանրայնացնելու ընթացքում: Թերությունները, բացերը որ եղել են առաջին ֆիլմի դեպքում, նոր ֆիլմում չեն կրկնվի:
-Տիգրան, լավ ֆիլմ նկարահանելու համար մեծ բյուջեն պարտադի՞ր է:
-Պարզ է, որ պատմական ֆիլմ չենք նկարահանի փոքր գումարով, սցենարից է կախված, բայց, ընդհանուր առմամբ, ֆանտաստիկ գումարների կարիք, կարծում եմ, չկա: Ես այսօր պատրաստ եմ լավ ֆիլմ նկարահանելու 25-30 հազար դոլարով:
-Ենթադրում եմ, որ Ձեր ֆիլմի բյուջեն այդքան է:
-Մոտավորապես` այդքան: Քանի որ ֆիլմում կան բարդ մասշտաբային տեսարաններ, այդ իսկ պատճառով ավելի շատ գումար է ծախսվելու, քան նշված 25-30.000-ը: Սցենարի համար չենք վճարում, ինքս եմ գրում, ռեժիսորը ես եմ, տեխնիկապես հագեցած ենք: Քանի որ «Շարմ հոլդինգը» չենք, որն ունի սեփական միջոցներ, հովանավորներ (վատ իմաստով չեմ ասում), դերասանները մի փոքր զիջման են գնում հոնորարների առումով: Աշխարհում դա ընդունված է. 15-20 միլիոն դոլար հոնորար ստացող դերասաններ կան, որ ուրիշ ֆիլմերում ստանում են 50 հազար: Եթե սցենարը դուր է գալիս, կերպարը հետաքրքրում է, ուզում են աշխատել տվյալ ռեժիսորի հետ, զիջման են գնում: Իհարկե, մեր ֆիլմը փառատոնային չէ, կոմերցիոն է, մենք նկարահանում ենք ֆիլմ, որը, հույս ունեմ, դահլիճներ կլցնի, բայց ինձ համար բյուջե հավաքելն այդքան էլ հեշտ չէ: Գուցե 2-3 տարի հետո իմ աշխատանքով ապացուցեմ, որ ինձ կարելի է գումար տրամադրել ֆիլմ նկարահանելու համար:
-Կարծում եք` նոր ֆիլմը կանաչ լույս կվառի՞:
-Եթե 70-80 տոկոսով իրականացնեմ այն, ինչ պատկերացնում եմ, հանդիսատեսին կմատուցեմ լրիվ այլ տեսակի, այլ ոճի աշխատանք, որ հայաստանյան շուկայում չի եղել: Դեռ ամբողջությամբ բյուջեն հավաքված չէ, ես հիմա դրանով եմ զբաղվում: Առիթից օգտվելով` ուզում եմ ասել, որ ֆիլմը պոտենցիալ ունի նաև գումար հետ բերելու առումով: Եթե լինեն հովանավորներ, ես բաց եմ համագործակցությունների ու առաջարկությունների համար:
-Հաճախ ֆիլմը նկարահանվում և էկրան է բարձրանում նախատեսված ժամկետից ուշ: Ե՞րբ սպասենք «Այրվող հորիզոններին»:
-Հույս ունեմ, որ մեր ֆիլմի դեպքում այդպես չի լինի: 2017-ի երկրորդ կիսամյակում նախատեսում ենք ավարտել աշխատանքները: Մայիս-հունիս ամիսներին արդեն մանկական ֆիլմ ենք նկարահանելու, իհարկե` ոչ նախորդի պես մեծամասշտաբ:

«ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԿԻՐՔԸ ԲԱՎԱՐԱՐԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ ՀԵՌԱԽՈՍՈՎ ԷԼ ԿԱՐՈՂ ԵՍ ԻՆՉ-ՈՐ ԲԱՆ ՆԿԱՐԵԼ»

-Մասնագիտությամբ իրավաբա՞ն եք:
-Ես պարզապես ունեմ իրավաբանական կրթություն: Սովորել եմ Ֆրանսիական համալսարանում, բավականին լավ եմ սովորել: Անկեղծ ասեմ` ուսման պրոցեսն ինձ դուր էր գալիս, ու լավ դասախոսներ ունեի: Սակայն 13 տարեկանից կինոյով էի տարված, սցենարներ էի գրում, ֆիլմեր էի նայում, գրքեր էի կարդում այդ թեմայով: Բանակից հետո աշխատանք էի փնտրում և այնքան էի կինոն սիրում, որ փորձում էի սկավառակների խանութում աշխատել: Ինձ աշխատանք առաջարկեցին այն իրավաբանական կազմակերպությունում, որտեղ ուսումնական պրակտիկա էի անցել: Մի քանի ամսից հասկացա, որ չեմ ուզում աշխատել իմ մասնագիտությամբ: Մարդ պետք է իր սիրած գործով զբաղվի:
-«Չներվածները» ֆիլմում, կարծես, մասնագիտությունը Ձեզ օգնել է:
-Այո, այդ ֆիլմում կա անդրադարձ թրաֆիքինգին: Առհասարակ, ես քրեական դրամաների սիրահար եմ, եթե իրավաբանի կրթություն չունենայի, հարկ կլիներ կարդալ, ծանոթանալ այդ ոլորտին:
-Ի՞նչ կասեք այսօր ստեղծվող հայկական ֆիլմերի մասին:
-Ակտիվությունն ինձ դուր է գալիս: Կինոթատրոն գնում են ավելի շատ հայկական ֆիլմ դիտելու, քան արտասահմանյան: Պատճառներից մեկն այն է, որ արտասահմանյան ֆիլմերը, արտադրությունից անմիջապես հետո, կարող են անվճար նայել համացանցում: Նկարահանվում են, այսպես կոչված, «պոպկոռնային» կատակերգություններ: Դրանք Չելենտանոյի կատակերգությունները չեն, որ մնայուն արժեք ունենան: Նայում են մեկ, առավելագույնը` երկու անգամ, ու անցնում է պատմության գիրկը, սկսում են նոր ֆիլմ նկարահանել: Ամբողջ աշխարհում դա ընդունված է, բայց մեզ մոտ չափից շատ են կենտրոնացած այդ ֆիլմերի վրա: Կա թյուր կարծիք, որ դրաման և մյուս ժանրերը պահանջարկ չունեն Հայաստանում: Դրաման, սիրային պատմությունը զուգորդվում են սերիալի հետ, որ տանն էլ կարող են նայել:
-Այդ կարծիքը ձևավորվել է, որովհետև մեծ էկրաններին հայտնվում են անհաջո՞ղ ֆիլմեր:
-Կարծում եմ` այո: Ասեմ, թե ինչ եղավ իմ ֆիլմի ցուցադրությունից 10-15 օր առաջ: Էկրաններին էր կատակերգություն, որի ժամանակ դահլիճը բավականին մարդաշատ էր: Հետո էկրան բարձրացավ երկու ֆիլմ, որ մեկ-երկու օրում տապալվեցին: Մամուլը, հանդիսատեսը շատ վատ արձագանքեցին, և իսկապես անհաջող էին: Իմ ֆիլմը դեռ չցուցադրված, անծանոթ մարդիկ թրեյլերի տակ գրում էին` հերթական էշությունը կլինի: Այսինքն, երբեմն այնքան անհաջող ֆիլմեր են բարձրանում էկրան, որ ստվեր են գցում քիչ թե շատ պոտենցիալ ունեցող ֆիլմի վրա: Մինչդեռ պետք է, որ մյուս ժանրերն էլ զարգանան: Հայաստանում հնարավոր է լավ ֆիլմեր նկարահանել, մանավանդ դրամայի ժանրում, որն այդքան մեծ ֆինանս չի պահանջում: Հաջողված ֆիլմերի անուններ կարող եմ թվարկել` «Եթե բոլորը», «Ընդհատված մանկություն», «Կյանք ու կռիվ», կոմեդիաներից` «Առաջին դեմք», «Կորած-մոլորվածը Հայաստանում»:
-«Չներվածներն» ի՞նչ գնահատականի արժանացավ ցուցադրությունից հետո:
-Բավականին թերություններ կան, եթե դուք հինգ թերություն նշեք, տասը ես կավելացնեմ: Մեծ հետաքրքրությամբ լսում եմ դիտողությունները: Բայց երբ ասում են` չի ստացվել, ամբողջությամբ վատն է, դա չեմ հասկանում: Հիմնականում այդպես ասում են այն ռեժիսորները, որոնք երբեք ֆիլմ չեն նկարահանում: Չեն էլ նկարահանի, որովհետև կա կարծրացած գաղափար, որ կարող էին լավ ֆիլմեր նկարահանել, բայց հնարավորություն չտրվեց: Հավատացեք, ստեղծագործական կիրքը բավարարելու համար հեռախոսով էլ կարող ես ինչ-որ բան նկարահանել: Նրանք ռեժիսոր են այնքանով, որ մորուք են պահում, երկար մազեր ունեն, ծխում են օրը մի քանի տուփ ծխախոտ ու լուրջ դեմքով նման բաներ են խոսում:
-Տիգրան, Դուք Ալբերտ Նալչաջյանի որդին եք: Ձեր ընկալումների, ընտրած ճանապարհի հարցում ի՞նչ դեր ունի անվանի հոգեբանը:
-Ես «Սթեյջ 7» ստուդիայում դասավանդում եմ ռեժիսորական աշխատանք: Հայրս փայլուն մանկավարժ է եղել, պատմում են, որ ուրիշ համալսարանի ուսանողները դասերից փախչում էին՝ նրա դասախոսությունները լսելու: Այդ առումով ինչ-որ բան ժառանգել եմ. լսարանի հետ կարողանում եմ աշխատել ու արդյունք ստանալ: Հորիցս ժառանգել եմ նաև ստեղծագործելու ջիղը: Ես փոքր հասակից տեսել եմ՝ ինչպես էր նա աշխատում, գրքեր գրում: Արթնանում էի գրամեքենայի ստեղների չխկչխկոցից: Կարդում եմ հորս գրքերը, ու դա ինձ շատ է օգնում: Հոգեբանությունը մեծ առնչություն ունի դերասանական ու ռեժիսորական աշխատանքի հետ: Ասեմ նաև, որ Ալբերտ Նալչաջյանի տղան լինելու համար ես հաճախ եմ հաճելի վերաբերմունքի արժանացել, բայց երբևէ դուռ չեմ բացել այդ անունով: Մի կողմից` լավ է: Ինքս եմ փորձում ճանապարհ հարթել: Նա շատ լավ հայր է: Հնարավորությունների սահմաններում ոչինչ չի խնայի ինձ համար:
-Ֆիլմերիդ մասին ի՞նչ կարծիք ունի:
-«Չներվածները» ֆիլմի պրեմիերայի օրը, երբ բոլորը մոտենում, շնորհավորում էին, նա մոտեցավ ինձ, ասաց. «Հաջորդ անգամ, երբ ֆիլմ նկարահանես, կտաս` սցենարը կարդամ»:

Զրուցեց
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ