Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Ես կռիվ եմ տալիս, որ ինձ նման լինեմ»

«Ես կռիվ եմ տալիս, որ ինձ նման լինեմ»
11.10.2016 | 09:06

Նկարիչների միությունում բացվել է ԳԵՎՈՐԳ ՄՇԵՑՈՒ (ՋԱՎՐՈՒՇՅԱՆ) «Ժամանակxժամանակxժամանակ» խորագրով անհատական ցուցահանդեսը: Գևորգ Մշեցին կոլաժների իր յուրօրինակ հավաքածուն ներկայացնում է առաջին անգամ: Իրերը, դետալները, էսքիզները, որոնցով նա ստեղծել է կոլաժները, երկար տարիների պատմություն ունեն: Իր իսկ բնութագրմամբ` հագուստը կարող ես ծալել, մի կողմ դնել, երբ հանում ես ու հագնում գուլպաները, հետո տաբատը, վերնաշապիկը, կոստյումը, գլխարկը, պատկերն ամբողջանում է: «Ժամանակxժամանակxժամանակ» ցուցահանդեսը ամփոփում է Գևորգ Մշեցու ստեղծագործական գործունեության 30-ամյակը: Նվիրվում է ՀՀ անկախության 25-ամյակին:
Գևորգ Մշեցին Հայաստանի նկարիչների միության անդամ է։ ՈՒնեցել է մի շարք անհատական և խմբակային ցուցահանդեսներ։ Նրա գործերը պահվում են Հայաստանի և Ռուսաստանի տարբեր թանգարաններում, ինչպես նաև մասնավոր հավաքածուներում (Ֆրանսիա, Կանադա, ԱՄՆ, Շվեդիա, Շվեյցարիա, Ռուսաստան, Իրան, Կիպրոս, Սուդան, Լիբանան)։

-Ձեր աշխատանքներում կարելի է տեսնել ոչ միայն մեր ժամանակը, նորանկախ Հայաստանին բնորոշ պատկերներ, այլև «պատառիկներ» Խորհրդային Միությունից:
-Կյանքիս զգալի մասն ապրել եմ Խորհրդային Միությունում և, որպես արվեստագետ, խոսել եմ նաև դրա մասին: Դրանք ժամանակավրեպ չեն: Ես վերլուծում եմ իմ ժամանակը: «Կեսար» աշխատանք ունեմ: Կեսարը 2000 տարի առաջ է ապրել, բայց այսօր էլ կան կեսարներ կամ դափնիների վրա նստած անձնավորություններ: Դափնի ասելով նկատի ունեմ աթոռը:
-Ի դեպ, Ձեր հավաքածուն կազմված է հիմնականում կոլաժ-աթոռներից: Ինչո՞վ է պայմանավորված ընտրությունը, ի՞նչ խորհուրդ ունի աթոռը:
-Աթոռը իր է, որի վրա նստում են: Խորհուրդները շատ են: Ես կարողանում եմ աշխատել ցանկացած նյութի հետ, ու եթե կա որոշակի գաղափար, արտահայտում եմ ձեռքիս տակ եղած նյութերով: Այս անգամ այդպես ստացվեց՝ հիմնականում աթոռներ են և հաշվիչներ:
-Քաղաքական ենթատեքստ ունի՞ ցուցադրությունը:
-Ցուցահանդեսը նվիրված է Հայաստանի երրորդ Հանրապետության 25-ամյակին, նաև արտացոլում է իմ ապրած տարիները: Ո՞ր գործն է քաղաքականացված` «Ընտրարշա՞վը», «Կշե՞ռքը», «Էլեկտրական աթո՞ռը», «Բյուրոկրատի՞ աթոռը»: Հումորն է շատ, մի քիչ ժպտում եմ, մի քիչ էլ քմծիծաղում:
-Աթոռը ասոցացվում է իշխանության հետ:
-Կան նաև լիրիկական շեղումով աթոռներ:
-Այլ կերպ ձևակերպեմ հարցս. Ձեր աշխատանքներում ի՞նչ տեղ ունի սոցիալական թեման:
-«Ճամպրուկ-աթոռ» կոլաժի հետևում գրված է «Ամեն, ամեն օր»: Նշանակում է` գնում են: Արտագաղթը թուլացնում է մեր երկիրը: Սա սոցիալական խնդիր է: Ճամպրուկում լիքը փող կա, նշանակում է` գնում են փող աշխատելու, նշանակում է՝ այստեղ մի տուն դատարկվեց, մի տանիք կսկսի կաթել: Սա նոր խնդիր չէ: Մեր պապերն էլ ժամանակին աշխատելու և ընտանիքը պահելու համար Մուշից, Վանից գնում էին Ստամբուլ կամ ուրիշ մի երկիր: Նշանակում է` ոչինչ չի փոխվել:
-Ձեր գործերը կարոտ են արթնացնում, թախիծ, լույս, սեր: Նայում ես ու չես ուզում թողնել երկիրդ:
-Բա որ բոլորս գնանք, ո՞վ է մնալու այստեղ: Այդ հարցին կարո՞ղ եք պատասխանել: 19 տարեկանում, եթե թողնեին, ես ոտքով կգնայի Ֆլորենցիա, 22 տարեկանում ուզում էի հաստատվել Լատվիայում, որովհետև այնտեղ իմ աշխատանքները հավանում էին: Այստեղ խնդիր ունեի: Եթե գնայի, այս ամենը (կոլաժներն է ցույց տալիս-Ա. Ս.) այնտեղ կլիներ: Երբ դուք մի տեղ մի բան եք ստեղծում, դա այդ երկրի հարստութունն է: Աման լվանաս, քար տաշես, նկարիչ լինես, թե գրող, այդ երկրի համար ես աշխատում, այդ երկրի մշակույթն ես զարգացնում: Ես մնացել եմ, որովհետև ուզում եմ, որ պետականություն ստացած իմ երկիրը հարատևի: Ինչո՞ւ է ցուցահանդեսը նվիրված մեր երկրի պետականությանը, չասենք՝ անկախությանը: Որովհետև երկար տարիներ չենք ունեցել պետականություն, ինչը մեզ շատ է վնասել: Մի կողմ թողնենք ազգերին, որ մեզ հետ կամ մեզնից առաջ եղել են ու անհետացել երկրի երեսից: Իսկ քանի՞սն են կայացել, հզորացել, շատացել: Սևակն ասում էր՝ մենք դեռ պիտի շատանանք: Մենք գնալով քչանում ենք:
15-16 տարեկան էի: Մի օր վանեցի տատիս ասացի` ա՛յ տատ, ինչո՞ւ չմնացիր Ամերիկայում (եղեռնի տարիներին ամերիկյան որբանոցում է եղել, Հայաստան է եկել` իր հետ բերելով բարեկամների «մանր-մունր» երեխաներին), ես էլ այնտեղ կծնվեի: Տատս լսեց ինձ, հանգիստ, բայց խիստ ասաց` իմ երկիրը սա է, Իգդիրը անցնենք, երեք օրվա ոտքի ճանապարհ է, ես ո՞ւր թողնեմ-գնամ: Նա չէր սիրում խոսել եղեռնի մասին: Մենք հիմա հենց այնպես ասում ենք` գաղթ, կոտորած, բայց ով վերապրել է դա, մեծ ցավ է ապրում: Այդ ժամանակ պատմեց, ինչպես են երեք օրում գաղթել, գիշեր-ցերեկ ճամփա են գնացել` արյունոտ ոտքերով: Ձորերում նա կորցրել է իր սոլերը` կոշիկները (ես կոլաժ ունեմ այդ պատմության մասին): Եթե իրենք այդքանից հետո չեն գնացել, ես ո՞ւր գնամ:
-Ինչո՞ւ Դավիթ Մշեցի: Ձեր նախնիները Մուշի՞ց են:
-Ինչպես շատ հայեր, տատուպապերս գաղթել են պատմական Հայաստանի տարբեր գավառներից: Ես այդ պատմությունների եռանկյան մեջ, որն ավելի խոր է, քան բերմուդյան եռանկյունին, ընտրեցի Մշեցի մականունը: 1981-ից «Գևորգ Մշեցի» եմ ստորագրում: Այն ժամանակ խնդիրներ եղան, բայց դա չպատմեմ, անցած շրջան է:
-Ձեր արվեստը նո՞ւյնպես միանշանակ չի ընդունվել:
-Արվեստագետի կոչումը ճշմարտությունը ասելն է: Իմ գործերի պատվիրատուն ժամանակն է: Խորհրդային տարիներին դա կարող էր չընդունվել, համարվել բուրժուական: Պարզ թվաբանություն է՝ եթե մեզ հետ չես, ուրեմն մեր դեմ ես:
-Ի՞նչ արձագանք գտան Ձեր գործերը հետխորհրդային տարիներին, հատկապես անցումային շրջանում:
-Անցումային շրջանում արվեստագետին մոռանում են, մանավանդ երբ բնապատկերներ չի արտանկարում:
-Եթե ապրեիք ու ստեղծագործեիք այլ երկրում, թեմաները, ձեռագիրը ա՞յլ կլինեին:
-Երբ ես ստեղծագործում էի Փարիզում, թեման Փարիզն էր, շնչառությունն ինձ տալիս էին Փարիզը, Ֆրանսիան, այնտեղի կյանքը: Կարող էի հայկական թեմաներով նկարել: Բայց տեսեք, Ժանսեմի պես մեծ նկարիչը, որքան էլ հայկական թեմաներով էր նկարում, ֆրանսիացի նկարիչ է, Ազնավուրը, որքան էլ ասենք հայ է, ֆրանսիացի երգիչ է, Սարոյանը ամերիկացի գրող է, Այվազովսկին, որքան էլ ասենք հայ է, հայկական թեմայով մեկ-երկու նկար ունի, միևնույն է, ռուս մշակույթի ներկայացուցիչ է: Այ, Սարյանը ռուս մշակույթի ներկայացուցիչ էր, եկավ Հայաստան և հայ նկարչության մեջ նոր էջ բացեց: Եթե ապրեր Ֆրանսիայում, կլիներ Մարկ Շագալի, Մալևիչի կողքին: Եթե Երվանդ Քոչարը մնար Փարիզում, կլիներ տասնապատիկ մեծ և ուրիշ: Այդպիսին է կյանքը:
-Այսինքն, շատ արվեստագետներ, մնալով Հայաստանում, կորցնում են հաջողության հասնելու հնարավորությո՞ւնը:
-Այստեղից գնացած քանի՞սն են հաջողության հասել: Շատերը գնում են և կորչում այդ հսկա ծովի մեջ, մանավանդ, երբ հայտնվելով Ֆրանսիայում, նկարում են, ասենք, «պիկասոյավարի»: Դա ուղղակի ծիծաղելի է, որովհետև ֆրանսիացիները Պիկասոյին հինգ մատի պես գիտեն:
-Ձեր գործերն ինչպե՞ս են ընդունվում դրսում:
-Լավ արձագանք են գտնում: Ես Պիկասոյին կապկելու կարիք չեմ զգում: Եթե ինձ դուր է գալիս Պիկասոյի ազատությունը, ուզում եմ, որ իմ մեջ այդ ազատությունը երբեք չզսպանակվի: Եթե դուր է գալիս Դալին, Դալին թող անի իր սյուրռեալիզմը, ես` իմը: Այդ բոլոր ուղղությունները, որ ինձնից առաջ արդեն ստեղծվել են, կամ ինձ պետք է կործանեն, կամ օգնեն` գտնելու իմ տեսակը: Ես կռիվ եմ տալիս, որ ինձ նման լինեմ:
-Հայաստանի երրորդ Հանրապետությունը 25 տարեկան է: Անցումային դժվարությունները քիչ թե շատ հաղթահարված են: Արվեստագետն ու իր արվեստը ի՞նչ ընդունելություն, արձագանք են գտնում այսօր:
-Ցուցահանդեսը բացել եմ, որ հասկանամ արձագանքը:
-Ձեր աշխատանքները վաճառվո՞ւմ են:
-Հայաստանում դժվար է: Մարդիկ պիտի շունչ քաշեն սոցիալական խնդիրներից, որ կարողանան արվեստի մասին մտածել:
-Թա՞նկ արժեն Ձեր գործերը:
-Այո: Իբրև օրինակ, մութ ու ցուրտ տարիներին մի իտալացի ինձնից կոլաժ գնեց: Այդ գումարով ես ձեռք բերեցի իմ բնակարան-արվեստանոցը:
-Դուք այն բնակարանում և ապրում եք, և ստեղծագործո՞ւմ:
-Այո, և հարուցում եմ հարևաններիս դժգոհությունը: Նրանց մեջ կան նաև նկարիչներ:
-Խորհրդային տարիներին Ձեզ արվեստանոց բաժին չի՞ հասել:
-Ոչ, այդ տարիներին ինձ հեռացրին նկարիչների միությունից, և միառժամանակ հետապնդման մեջ էի, որովհետև ցուցահանդեսին ներկայացրել էի ավանգարդ գործ` դագաղով պատրաստած կոլաժ` «Ո՛չ պատերազմին» վերնագրով:
-Պարոն Մշեցի, ցուցահանդեսում տեղ են գտել նաև սահմանին նվիրված կոլաժներ: Հետաքրքիր է, դրանք սահմանամերձ շրջաններում ցուցադրելու նպատակ ունե՞ք:
-Սահմանին նվիրված կոլաժի անգամ իրերն են սահմանից բերված` պատուհանի կոտրած ապակիներ, աթոռ, ակնոց, արդուկ, «գրադի» մնացուկներ: Քառօրյա պատերազմից հետո ես գործիքների` բահի, եղանի մեջ փամփուշտներ խրեցի, կապ չունի` քառօրյա՞ է, թե՞ տասնօրյա, պատերազմը շարունակվում է, և նյութն ինձ հուշում է` ինչ անել: Ինչ վերաբերում է ցուցահանդեսին, չգիտեմ` ինչպես դա կընկալվի: Այս տեսակ արվեստին մարդիկ ծանոթ չեն: Բացի այդ, շատ դժվար է աշխատանքները տեղափոխելը: Նպատակ ունեի հենց տեղում` սահմանամերձ բնակավայրում կոլաժ պատրաստել, պատերազմի գործիքներով խոսել խաղաղության մասին: Գումար չէի ուզում, ինձ հարկավոր էին վերամբարձ կռունկ և էլեկտրազոդող: Սակայն արձագանք չեղավ:
-Արցախում ունեցե՞լ եք ցուցահանդես:
-Այո, վերնագրված էր «Խաղաղություն և սեր»:
-Եզրափակելով մեր զրույցը` ի՞նչ կասեք:
-Եկեք, նայեք ցուցահանդեսը:


Զրուցեց
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Լուսանկարներ

. .
Դիտվել է՝ 4068

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ