Դաժան թվաբանություն

Հոկտեմբերի 29-ին Հովհ. Շարամբեյանի ավան Ժողովրդական ստեղծագործության կենտրոնում կկայանա Կարինե Ռաֆայելյանի «Ժամանակի նոր չափումներում» գրքի շնորհանդեսը:
Ներկայացնում ենք ժողովածուից մեկ պատմվածք:

Դաժան թվաբանություն

-Տասը, քսան, երեսուն, հիսուն, հարյուր հիսուն… հարյուր ութսուն: Հարյուր ութսո՛ւն:
Գնացքի տատանումները խանգարում էին հաշվել, իսկ անիվների չխկչխկոցը խլացնում էր աղջկա ձայնը: Այդ պատճառով էլ ընկերուհին չլսեց ընդհանուր դրամապանակի պարունակությունն ազդարարող թիվը: Բայց կարևորը դա չէ, այլ այն, որ վաղը՝ չորս ամիս ուշացումից հետո, աշխատավարձ կլինի, իսկ այսօր հարկավոր է ինչ-որ կերպ գոյատևել վերջին մանրադրամներով:
Նրանք անշտապ դուրս եկան մետրոյի երկնագույն վագոնից: Երբ հեռացող գնացքը կորավ տեսադաշտից, հաշվարկն անող աղջկա դեմքից ընկերուհին գուշակեց, որ իրենց վիճակն այնքան էլ աղետալի չէ:
-Հը՞,- հույսով հարցրեց նա:
-Հարյուր ութսուն դրամ,- ասաց աղջիկը:
-Հետո՞…
-Մեկ տուփ թխվածքաբլիթ:
-Հարյուր ութսուն դրամը բավակա՞ն է:
-Պատկերացրու` այո՛: Մեր կյանքում դեռ ամեն ինչ կորած չէ:
Երկուսն էլ հոգնած էին, ուժասպառ, վերջացել էր աշխատանքային օրը: Հիմա շտապում էին գրադարան` առաջիկա գիտխորհրդի ելույթի համար նյութեր հայթայթելու: Իսկ մինչ այդ հարկավոր էր ինչ-որ ձևով լուծել իր գոյության մասին արդեն հիշեցնող ստամոքսի խնդիրը:
Ճիշտ է, մոտները եղած դրամը չնչին էր, բայց վերջին տարիներին ինքնաբերաբար հետ էին վարժվել մարդավայել ընդմիջում անելու բուրժուական ախտից, որն այնքան խորությամբ արմատացած էր մարդկանց մեջ խորհրդային ժամանակներում:
Մետրոյի անցումը մարդաշատ էր: Գլխավոր հերոսները` մուրացկանները, նույնպես տեղում էին` կայուն ու անդրդվելի: Նրանցից մեկը պատկառելի ծերունի էր. բացառված չէ, որ նախկին գիտնական:
-Մեր բակում մի պապիկ կար,- նրան նայելով՝ հիշեց աղջիկը,- երբ ռուբլին արժեզրկվել էր, մեկ ռուբլիանոցը դրոշակի նման ձեռքին տնկած՝ մտել էր խանութ ու բոլոր բաժիններն անցնելով` խնդրել իրեն որևէ բան վաճառել այդ գումարով:
-Հաջողվե՞լ էր,- հենց այնպես հարցրեց ընկերուհին:
-Այո՛: Մեկ տուփ լուցկի էին տվել, որի վրա գրեթե մայրենի լեզվով գրված էր. ՛՛Цена 1 копеек՛՛: Ի դեպ, մեկ կոպեկ արժեցած ժամանակ մեր տանը լուցկին միշտ պակասում էր: Մայրս անընդհանտ կատակում էր, թե գների իջեցում էլ չի լինում` մի տասը տուփ լուցկի գնենք: Հետո, երբ թանկացավ, էլ չէր մոռանում, մշտապես գնում էր. լուցկին առաջվա էժան, արհամարհված ապրանքը հո չէ՞ր:
-Էլի սկսեցի՞ր մորդ բզկտել: Հանգի՛ստ թող էդ կնոջը,- ընդհատեց ընկերուհին:
-Բա էլ ո՞ւմ բզկտեմ,- դառը ժպտաց աղջիկը,- քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում, իսկ առանց քաղաքական նկատառումների` միայն մորս կարող եմ բզկտել:
-Լա՛վ,- բուն խնդրին անդրադարձավ ընկերուհին,- մե՛կ էլ հաշվիր ու ասա, թե ինչ ենք գնելու:
-Ի՛նքդ հաշվիր, դրամներն ընկերուհու բուռը խցկեց աղջիկը:
-Վաղը հաստա՞տ աշխատավարձ կլինի,- կարծես իմացածին չհավատալով` հարցրեց ընկերուհին:
-Որ կլինի` ի՞նչ,- նկատեց աղջիկը:- Դեռ չե՞ս հասկացել. մեր աշխատավարձի պարագայում ամենահաճելի վիճակը սպասելն է: Քանի դեռ սպասում ես, թվում է` մի մեծ բանի ես սպասում, իսկ երբ ստանում ես, սկսվում է ստորացուցիչ, դաժան թվաբանությունը:
-Շատ իմաստուն ես,- հաշտորեն հեգնեց ընկերուհին:- Ուրեմն հարյուր ութսուն դրա՞մ` տասը, քսան, երեսուն, հիսուն…
Հաշվարկը կրկնվեց մի քանի անգամ:
Անկյունում կանգնած մուրացկանը նորավարժ աչքով հետևում էր մանրադրամների հաշվարկին: Իսկ աղջիկն ուշադիր ուսումնասիրում էր նրան: Ընկերուհու հանդիմանություն-տարակուսանքը սթափեցրեց աղջկան:
-Այստեղ միայն իննսուն դրամ է. այդ ինչպե՞ս էիր հաշվել:
-Ի՞նչ,- չցանկացավ հավատալ աղջիկը,- տուր` տեսնեմ:
Իսկապես, ուղիղ իննսուն դրամ: Հետևաբար, քաղցը մեղմելու հույսերն ի դերև էին ելնում, գրադարանում արդյունավետ աշխատելու հավանականությունը` ևս: Միակ ելքը քաղցի մասին չմտածելն էր և… չմտածելը` առհասարակ:
-Իսկ այս փողն ի՞նչ անենք,- շվարած հարցրեց ընկերուհին:
-Ի՞նչ իմանամ,- մտացրիվ պատասխանեց աղջիկը, որ դեռ շարունակում էր նայել անկյունի մուրացկանին:
Հետո գյուտ արածի նման փայլեցրեց աչքերը, իրենց դրությանն անհարիր թեթևությամբ քրքջաց ու ելքը գտած մարդու վստահությամբ ասաց.
-Տո՛ւր այն մուրացկանին:
Ընկերուհին մի պահ չընկալեց լսածը, բայց հաջորդ վայրկյանին դրամներն արդեն ծերունու գլխարկի մեջ էին:
-Կեցցե՛ս,- հանգստացած ասաց նա,- գլխարկի մեջ մի քիչ փող կար. մեր տվածն էլ կգումարի ու մի կերպ կկշտանա այսօր: Իսկ մենք, այսպես թե այնպես, վաղն աշխատավարձ ենք ստանալու…
-… և հաճելի սպասումը վերաճելու է դաժան թվաբանության:

Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»
• «Տգետ­նե­րին շատ ա­վե­լի հեշտ է կա­ռա­վա­րել ամ­բողջ աշ­խար­հում, քան գի­տա­կից մարդ­կանց»

Մեկնաբանություններ