Հիմա էլ Ջեյմս ՈՒոռլի՞քն է ամնեզիայով տառապում

Վերջերս մենք հետաքրքրվել էինք՝ Իլհամ Ալիևը ամնեզիայով չի՞ տառապում, քանի որ ընդամենը մեկ շաբաթվա տարբերությամբ մեկ գանգատվել էր, թե միջազգային միջնորդները «ճնշում են գործադրում» իր վրա, ստիպելով ճանաչել Արցախ-ԼՂՀ-ի անկախությունը, մեկ էլ հանկարծ արցախցի հայերին առաջարկել էր «ինքնավարություն Ադրբեջանի կազմում»: Հիմա տեսնում ենք, որ, հնարավոր է, Ալիևը այնքան հիվանդ չէ, որքան նրա ամերիկացի բարեկամները, մասնավորապես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի (ՄԽ) ամերիկացի համանախագահ Ջեյմս ՈՒոռլիքը: Անձամբ ես թե՛ ՈՒոռլիքին, թե՛ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահի պոստում նրա նախորդներին, թե՛ Հայաստանում ԱՄՆ-ի նախկին դեսպան Հեֆեռնին մեկ անգամ չէ, որ մերկացրել եմ Հայաստանի և Արցախ-ԼՂՀ հասցեին ուղղված սպառնալիքների և հույժ ադրբեջանամետ արտահայտությունների համար:

Երևի հիմա «հերթը» դարձյալ ՈՒոռլիքինն է: Թող ընթերցողն ինքը դատի: Բերենք վերջերս ՈՒոռլիքի արած հայտարարությունը կարգավորման, այսպես ասած, հեռանկարների վերաբերյալ. շատ ուշադիր եղեք: Թեև նրա պնդումների հիմնական մասը վերաբերում է հակամարտության գոտում, այսպես կոչված, «միջազգային խաղաղապահ ուժերի» թեմային, իրականում ամերիկացի համանախագահը կամա թե ակամա բացում է կարգավորման ներկա փուլի գլխավոր գաղտնիքը. «Եթե կամ երբ տարածքները վերադարձվեն, անհրաժեշտ կլինի մտցնել միջազգային խաղաղապահ ուժեր՝ Լեռնային Ղարաբաղի անվտանգությունն ապահովելու համար, իսկ թե հատկապես ի՞նչ խաղաղապահներ պետք է լինեն՝ ԵԱՀԿ-ի, թե ՄԱԿ-ի, քննարկման առարկա է դառնալու»: Հասկանալի է, որ ամերիկամետ խամաճիկային շրջանակները, լինեն դրանք մեզանում, թե այլ մայրաքաղաքներում, նման արտահայտություններն ընկալում են իբրև հրաման՝ քարոզչություն ծավալելու ԱՄՆ-ի և այս կամ այն խնդրի ամերիկյան տեսլականի օգտին:

Բայց տվյալ պարագայում ԱՄՆ-ի խամաճիկները համակարգային սխալ են գործում, որովհետև նրանք չեն տեսել, որ ՈՒոռլիքն ինքը խիստ կասկածում է, թե երբևէ առհասարակ հնարավոր կլինի Արցախում «միջազգային խաղաղապահ ուժեր» տեղակայել: Այդ է վկայում խոսքի «եթե կամ երբ» անվճռական, անորոշ, թեական ձևակերպումը: Եթե լիակատար վստահություն լիներ Արցախում «միջազգային խաղաղապահ ուժերի» տեղաբաշխման մասին ԱՄՆ-ի պետդեպարտամենտի հրամանի իրականացման հարցում, նույն ՈՒոռլիքը պետք է այլ կերպ արտահայտվեր. «Այն բանից հետո, երբ տարածքները կվերադարձվեն...» և այլն:
Այսպիսով, ՈՒոռլիքը, ինչպես ԱՄՆ-ի պետդեպարտամենտի նրա ղեկավարը, հիանալի գիտեն, թե ինչու է անհնար իրադարձությունների նման զարգացումը. նկատի են առնվում Ռուսաստանի և Իրանի առանձնահատուկ հարաբերությունները, իսկ Իրանը դեմ է եղել, դեմ է և միշտ դեմ է լինելու այստեղ արտատարածաշրջանային երկրների զինված ուժերի հայտնվելուն, լինեն դրանք ՄԱԿ-ի, ԵԱՀԿ-ի, որևէ միջազգային ռազմաքաղաքական կառույցի դրոշի, թե ազգային դրոշների ներքո: Հիշեցնենք նաև, որ արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտի ճանաչված տարածքների մինչև 60 տոկոսը սահմանակից է Իրանին, հետևաբար, այդ տարածքներում ցանկացած «միջազգային», թող որ «խաղաղապահ» զինված խմբավորման հայտնվելը Իրանը կգնահատի որպես ուղղակի սպառնալիք իր հյուսիսային սահմանների անվտանգությանը: Այդ դեպքում, բացառված չէ, ուժի մեջ կմտնեն Իրանի բազմամյա սպառնալիքները, որ ուղղված են և՛ Ադրբեջանին, և՛, համոզված ենք, նաև Հայաստանին. անհապաղ հակամարտության գոտի կմտցվեն իրանական զորքերը:

Եվ թող որևէ մեկը համարձակվի խանգարել: Բայց չէ՞ որ դա նշանակում է նաև, որ ո՛չ ՈՒոռլիքը, ո՛չ ԱՄՆ-ի պետդեպարտամենտը 2016 թ. սեպտեմբերին ու հոկտեմբերի առաջին կեսին չեն մտածել, թե անորոշ հեռանկարում հակամարտության գոտում «միջազգային խաղաղապահ ուժեր» կհայտնվեն: Չեն մտածել նաև, թե Արցախի շրջակա անվտանգության գոտին առհասարակ որևէ մեկին կտրվի: Եվ այս ճշմարտությունը ևս ամփոփված է ՈՒոռլիքի՝ վերը բերված անվճռական արտահայտության մեջ՝ «եթե կամ երբ», այսինքն, այն ժամանակ ամերիկացիները չգիտեին ոչ միայն թե երբ, այլև առհասարակ նման բան կլինի՞, թե՞ ոչ:
Սակայն հոկտեմբերի 23-ին, եթե հավատալու լինենք ադրբեջանական ԱՊԱ գործակալությանը, ՈՒոռլիքը կտրուկ փոխում է տոնը: Բաքվում կայացած մամուլի ասուլիսում նա հայտարարում է, թե ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները ողջունում են այն փաստը, որ հենց Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն է «Լեռնային Ղարաբաղի ապագա կարգավիճակի որոշման հարցն» առաջադրել. դա «ինքնավարության» վերաբերյալ Ալիևի «առաջարկությունն» է: «Օկուպացված հողերը պետք է վերադարձվեն Ադրբեջանի վերահսկողությանը: Բանակցությունների տարրերից են նաև փախստականների և բռնագաղթածների վերադարձն իրենց հողեր, տարածքում խաղաղապահների տեղաբաշխումը: Այս ամենը քննարկման առարկա կլինի: Ապագա կարգավիճակի որոշման հարցը առաջադրել է հենց նախագահ Ալիևը, և մենք ողջունում ենք դա»,- ասել է դիվանագետը: Նա նշել է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջիկա հանդիպման ժամանակ կարող են քննարկվել տարբեր տարրեր: «Նման հանդիպումները պետք է շարունակվեն: Նշված բոլոր տարրերը պետք է քննարկվեն իբրև մեկ փաթեթ, որպեսզի Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը հանգուցալուծվի խաղաղ ճանապարհով: Համանախագահներն արդեն նշել են, որ ներկա ստատուս քվոն երկար կյանք չունի»,- ասել է ՈՒոռլիքը: Վիեննայի և Սանկտ Պետերբուրգի հանդիպումներում, համանախագահի ասելով, լավ հնարավորություն է առաջացել հակամարտության կարգավորման համար. «Մենք կշարունակենք բանակցություններն այդ ուղղությամբ Բաքվում ու Երևանում»: Նա հաղորդել է, որ ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանն ու Ֆրանսիան սերտորեն համագործակցում են հակամարտության հանգուցալուծման հարցում, և բոլոր երեք համանախագահները մեկ նպատակ ունեն՝ «գտնել հակամարտության խաղաղ հանգուցալուծման ուղիներ»:

Եվ այսպես, «չեզոք հարթակներում» ու Հայաստանում ամերիկացի «բոլշևիկ» ՈՒոռլիքը կուչուձիգ է անում, կասկածում ու չի կասկածում, փոխարենը Բաքվում անկոտրում է ու անհողդողդ. «Օկուպացված հողերը պետք է վերադարձվեն Ադրբեջանի վերահսկողությանը»: Կարծես նույն ՈՒոռլիքին, նաև ԵԱՀԿ ՄԽ-ին հայտնի չէ, որ Բաքվում բուն Արցախն էլ են «օկուպացված հող» համարում: Քիչ է ասես, որ ՈՒոռլիքը թքած ունի Արցախ-ԼՂՀ-ի ժողովրդի ու իշխանությունների վրա, նրա Սահմանադրության վրա, որտեղ ազատագրված (ո՛չ օկուպացված) տարածքների կարգավիճակը հստակորեն սահմանված է, և հիշատակվում են այն պայմանները, որոնց պարագայում հնարավոր է վերադառնալ դրանց կարգավիճակի հարցին, դեռ մի բան էլ պետդեպարտամենտի այդ ամերիկացի «բոլշևիկը», ըստ էության, ծաղրում է ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության գծով ԱՄՆ-ի գործընկերներին: ՈՒ նաև (դե ինչպես չենթադրես, որ «ալիևյան ամնեզիան» արագորեն տարածվող վարակի հատկություն ունի) ցույց է տալիս, թե ինքը, իբր, «չի հիշում» այն, ինչ հայտարարել է ընդամենը մի երկու շաբաթ առաջ: Անորոշ-անվճռական «եթե կամ երբ տարածքները վերադարձվեն...» արտահայտությունը համեմատենք Բաքվի «օկուպացված հողերը պետք է վերադարձվեն Ադրբեջանի վերահսկողությանը» կոշտ ձևակերպման հետ: Տարբերությունն անզեն աչքով էլ նկատելի է: Այնպես որ, կամ հիմա ՈՒոռլիքը ամնեզիայով է տառապում, կամ էլ ամերիկացուն Բաքվում «կերցրել-խմեցրել» են մի այնպիսի բան, որ նպաստում է հոխորտանքի ու լպիրշության պայթյունին:

Թերևս, այնուամենայնիվ, ամնեզիա է. չէ՞ որ նման հայտարարություն անելով Ապշերոնում, ՈՒոռլիքը մոռացության է մատնել նաև Հայաստանի փոխարտգործնախարար Շավարշ Քոչարյանի կոշտ հայտարարությունը: Ոչինչ, կհիշեցնեմ, կհիշեցնեմ նաև Երևանում ԱՄՆ-ի դեսպանության համար: Շավարշ Քոչարյանն ընդգծել էր. «Ղարաբաղի վերաբերյալ Մադրիդյան սկզբունքները ժամանակ էին տալիս, բայց Բաքուն այդ ժամանակն օգտագործեց այլ խնդիրներ լուծելու համար: Սկզբունքները ենթադրում էին և՛ տարածքների, և՛ կարգավիճակի հարցերը ներառող փոխզիջումներ: Այնտեղ կա դրույթ հանրաքվեի հետաձգման վերաբերյալ, որի նպատակն է, որ այդ որոշակի ժամանակահատվածում Բաքուն պետք է իր հասարակությանը նախապատրաստի այն մտքին, որ Ղարաբաղը չի լինի Ադրբեջանի կազմում: Բայց Ադրբեջանի սանձազերծած ապրիլյան ագրեսիայից հետո եկել է բանակցությունների հիմքի մասին լրջորեն մտորելու ժամանակը»:

Հիշեցնեմ նաև, որ հունիսին Սանկտ Պետերբուրգում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինն էլ, խոսելով արցախյան խնդրի կարգավորման հարցում Կրեմլի վերաբերմունքի մասին, միտումնավոր հիշեցրեց, որ խոսքը միշտ եղել է ոչ թե միակողմանի, այլ փոխադարձ զիջումների մասին, ընդ որում՝ փոխադարձ զիջումները պետք է ընդունելի լինեն հակամարտության բոլոր կողմերի համար, ոչ թե երեքից մեկի կամ երկուսի: Մեր փոխարտգործնախարարի խոսքով՝ ժամանակին Մադրիդյան սկզբունքների շրջանակներում Հայաստանի կողմից զիջում էր դիտվում հենց հանրաքվեի հետաձգումը և հենց Արցախում: «Բայց Ադրբեջանն այդ ժամանակն օգտագործեց ԼՂՀ-ի դեմ ագրեսիա նախապատրաստելու համար: ՈՒրեմն, հարկավոր է լրջորեն վերանայել բոլոր նախորդ համաձայնությունները»,- շեշտում է Շավարշ Քոչարյանը: Դիվանագետն ընդգծում է նաև, թե որևէ առաջընթաց ուղղակի անհնար է առանց 2016 թ. Վիեննայում և Սանկտ Պետերբուրգում Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահների միջև ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարման. «Հրադադարի ռեժիմի ամրապնդման և հակամարտության գոտում ԵԱՀԿ մոնիտորինգի խմբի ընդլայնման անհրաժեշտությունը մնում է ուժի մեջ, և քանի դեռ այդ պայմաններն ապահովված չեն, բանակցային գործընթացի որևէ արդյունքի մասին խոսք լինել չի կարող»:

Առայժմ ավելացնելու բան չկա, բայց հարց է առաջանում. այդ ինչո՞ւ է այսպես առյուծ կտրել ամերիկացի «բոլշևիկ» և հայոց հողերը բաժանող ՈՒոռլիքը: Գուցե այդ լպիրշությանը նրան մղել են մեր կառավարության կազմում կատարված որոշ փոփոխություննե՞ր. երևի տեսել է լավ ծանոթ իր ծածուկ օգնականներից որևէ մեկի՞ն: Գուշակություններ չանեմ: Ժամանակը ցույց կտա, թե ինչն է այդքան ուժեղ ազդել ՈՒոռլիքի վրա, որ նա մոռացել է իր անվճռականությունը Արցախ-ԼՂՀ-ի տարածքների հարցում: Իսկ ահա մի հարց ԱՄՆ-ի երևանցի «սիրահարներին» արժե ուղղել. հապա ո՞ւր են բողոքի ձեր ցույցերը, ո՞ւր են ԱՄՆ-ի դեսպանատան վրա թռչող հավկիթներն ու պոմիդորները: Այդ ինչո՞ւ եք այդքան պասիվ: Նրանք, ովքեր ձեզ վճարել և դեռ պարգևավճար են տալիս, խստիվ արգելե՞լ են հայրենասիրություն հանդես բերել ամերիկյան դեսպանատան առջև: Իսկ անձամբ ՈՒոռլիքին մաղթում եմ... հեռանալ մոռացության գիրկը և տեղը զիջել մեկ ուրիշին:

Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ

Հեղինակի նյութեր

• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-3
• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-2
• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում
• Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի- 2
• Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի-1
• Երևա­նի և Ստե­փա­նա­կեր­տի ա­ռա­ջին խն­դի­րը պաշտ­պա­նու­թ­յան եր­կու պե­տա­կան կո­մի­տե­նե­րի շտապ ձևա­վո­րումն է
• Երևա­նի և Ստե­փա­նա­կեր­տի ա­ռա­ջին խն­դի­րը պաշտ­պա­նու­թ­յան եր­կու պե­տա­կան կո­մի­տե­նե­րի շտապ ձևա­վո­րումն է
• Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է
• Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է
• Փա­շի­ն­յանն ա­մեն օր, կա­մա­վոր հրա­ժա­րա­կան չտա­լով, ըն­դա­մենն ա­պա­ցու­ցում է, որ հա­կա­հայ ու­ժե­րի դրա­ծո է
• Բաց հարց Ռու­սաս­տա­նի ԶԼՄ-նե­րին. Ինչ­քա՞ն կա­րե­լի է ստել Ար­ցա­խի հար­ցում հա­յե­րի «մեղ­քի» մա­սին
• Ռու­սաս­տանը, Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րի թողտ­վու­թ­յամբ, Թուր­քիա­յին ներս է թո­ղել Այսր­կով­կա­սի մեր մա­սը
• Թուր­քիան մուտք է գոր­ծել տա­րա­ծաշր­ջան ու Ար­ցա­խից սպառ­նում է և՛ Ի­րա­նին, և՛ Ռու­սաս­տա­նին
• Փա­շի­ն­յան, խոս­տո­վա­նիր, գու­ցե Զան­գե­զուրն է՞լ եք ար­դեն վա­ճա­ռել թուր­քե­րին
• Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի մի մա­սը դա­վա­ճա­նել է ողջ հայ ժո­ղովր­դին
• Մեր ժո­ղովր­դին ԱՄՆ-ը, Իս­րա­յե­լը, Անգ­լիան և Թուր­քիան դա­վա­ճան­նե­րի ձեռ­քով «Այսր­կով­կաս­յան Դեյ­թոն» են պար­տադ­րել
• «Ով խա­ղա­ղու­թ­յուն է ու­զում խայ­տա­ռա­կութ­յան գնով, կս­տա­նա և՛ պա­տե­րազմ, և՛ խայ­տա­ռա­կութ­յուն»
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ

Մեկնաբանություններ