«Պոլսո հայոց պատրիարքի ընտրությունը Թուրքիայի համար քաղաքական հարց է»

Պոլսո հայոց պատրիարքարանում հոկտեմբերի 26-ին եկեղեցական ժողովում որոշում է կայացվել դիմելու թուրքական իշխանություններին՝ նոր պատրիարք ընտրելու արտոնություն տրամադրելու խնդրանքով:
Պոլսո հայոց պատրիարքարանը տեղեկացնում է, որ ժողովում քննարկվել է հարցն այն մասին, որ 2008 թվականի մայիսից պատրիարք Մեսրոպ Մութաֆյանը դադարել է պաշտոնավարելուց, և պատրիարքական աթոռի ընթացիկ գործերը կատարելու համար պատրիարքական ընդհանուր փոխանորդ է ընտրվել Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանը:

«Եկեղեցական կանոններն ու ավանդույթը, ուխտի լուծարման համար, բավարար են համարում յոթ տարվա բացակայությունը: Հետևաբար, պատրիարքի ութ տարվա բացակայությունը հաստատում է «Պատրիարքական ուխտի» լուծարումը: 2015 թվականի դատաբժշկական հանձնախմբի տեղեկագրով վավերացված է պատրիարքի` ոչ գործուն լինելու հանգամանքը: Վերոնշյալ փաստերը հաստատում են, որ պատրիարքական աթոռը մնացել է թափուր: ՈՒստի ժողովական հայրերը միաձայն որոշել են «հանգստյան կոչված» համարել Ն. Ա. Տ. Մեսրոպ Բ. Ս. պատրիարք հորը և անվանել նրան «պատրիարք ի հանգստեան»,- ասվում է ժողովի ընդունած զեկույցում:

Թուրքագետ ԿԱՐԵՆ ՍԻՐՈՒՆՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում նշում է, որ հարցը քաղաքական է։ «Բոլորին շատ լավ հայտնի է, որ հուլիսյան դեպքերից հետո Թուրքիայի ներքին և արտաքին իրադրությունը բավականին անկայուն է, և ցանկացած կայծ այնտեղ կարող է մեծ հրդեհի պատճառ դառնալ։ Թուրքական իշխանությունները խուսափում են նման հրդեհի բռնկումից, ուստի փորձում են երկրում գրեթե ամեն ինչ վերցնել իրենց վերահսկողության ներքո։ Խոսքը հատկապես ազգային կրոնական և ազգային փոքրամասնությունների ներքին խնդիրների մասին է։ Այսօրվա թուրքական կառավարությունն ավելի շատ հիշեցնում է դիկտատուրա, քան լիբերալ իշխանություն։ Այս համատեքստում բացառություն չէ նաև հայ պատրիարքի ընտրության հարցը։ 1461 թվին, երբ Կոստանդնուպոլսում պատրիարքարան ձևավորվեց, ամենևին չէր նշանակում, թե թուրք սուլթանը լիբերալ է և որոշել է կրոնական ներկայացուցիչներին ազատություն կամ ինքնավարություն շնորհել։ Ի սկզբանե Կոստանդնուպոլսի պատրիարքությունը հիմնվել է գերակա մի նպատակի համար՝ վերցնել հայկական համայնքի ղեկավարումն իր ձեռքը, զերծ մնալ Էջմիածնի կաթողիկոսի հրահանգներից։ Հարցը Թուրքիայի համար արդիական է նաև այսօր։ Հայկական համայնքն այսօր մեծ ակտիվություն է դրսևորում Թուրքիայում, և պետք է այդ ակտիվությունը պասիվացնել, ձգձգել պատրիարքի ընտրության հարցը, մինչև որ պատրիարքը լինի Թուրքիայի իշխանության համար ցանկալի թեկնածու»,- ասում է Կարեն Սիրունյանը։

Թուրքագետը նշում է, որ այսօր պատրիարքի ընտրությունը Թուրքիային ձեռնտու տարբերակով կարող է չընթանալ։ Հայկական համայնքն այսօր պատրիարքական փոխանորդ, արքեպիսկոպոս Աթեշյանին չի ընդունում, ինչը թուրքական իշխանությունը շատ լավ գիտակցում է և իր քաղաքականությանն ուղղված վտանգ է տեսնում։
Պատրիարքի ընտրությունը վերջին հաշվով հայերի համար որոշակի ինքնավարություն է նշանակում, ինչի հետ կապված Թուրքիան խնդիրներ ունի։ Բնականաբար, իշխանություններն այսօր իրենց նման ճոխություն թույլ տալ չեն կարող, մասնավորապես, երբ երկրում կա քրդական ինքնավարության և անկախության հարցը։ Սա Թուրքիայի համար դիտարկվում է որպես շղթայական իրողության մի օղակ։ Քրդական ինքնավարությունը կարող է հանգեցնել տարատեսակ փոքրամասնությունների ինքնավարությունների։

Կա հարցի երկրորդ կողմը. արծարծվում են պատրիարքի մի քանի թեկնածուների անուններ, որոնց թվում է նաև Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանը։ Ըստ Կարեն Սիրունյանի՝ Թուրքիան չի կարող հանդուրժել նման երևույթ, առավել ևս չի կարող հանդուրժել, որ Ամենայն հայոց կաթողիկոսը որոշում կայացնի Կոստանդնուպոլսի պատրիարքի հարցում։ Թուրքիան ամեն գնով կփորձի Էջմիածնի հետ կապեր ունեցող թեկնածուներին դուրս թողնել կայանալիք ընտրության մրցավազքից։ Իհարկե, հարցի լուծման ձգձգումը լի է նաև որոշակի վտանգներով։ Այս ձգձգումը կարող է հանգեցնել պայթյունավտանգ իրավիճակի, հայկական համայնքի դժգոհությանը և այլն։
Մոտ ապագայում, ըստ թուրքագետի, նշանակվելու է թուրքական կառավարությանը հաճո պատրիարքի ներկայացուցիչ։ Թուրքիան այն երկիրը չէ, որ տուրք տա դեմոկրատական արժեքներին։

Լիլիթ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• «451° ըստ Ֆարենհայթի»
• ՈՒրիշ տեղ չկա՞ր
• «24 ժամ ե­ղել ենք տար­բեր զեն­քե­րի հրե­տա­կոծ­ման տակ»
• «Ադր­բե­ջա­նը, Թուր­քիան ու ֆոս­ֆո­րա­յին զենքն Ադր­բե­ջա­նին մա­տա­կա­րա­րող­նե­րը պետք է պա­տաս­խան տան դա­տա­րա­նի ա­ռաջ»
• «Մեր բո­լո­րի ճա­կա­տա­գի­րը սահ­մա­նին կանգ­նած հայ զին­վո­րա­կա­նի ձեռ­քում է»
• Կա­րե­նին անհ­նար էր չհար­գել, նույ­նիսկ հա­կա­ռա­կորդ­նե­րը նրան ըն­դու­նում էին որ­պես լե­գենդ, որ­պես ժայռ, որ­պես հե­ղի­նա­կու­թ­յուն
• Եկե­ղե­ցին գո­յութ­յուն ու­նի 2000 տա­րի և գո­նե ա­ռա­ջի­կա 2000 տար­վա հա­մար պետք է ա­պա­հո­վի ե­կող սե­րունդ­նե­րի հոգևոր կա­րիք­նե­րը
• «Լճա­շեն­ցի­նե­րի միա­վոր­ման» դռ­նե­րը բաց են բո­լոր լճա­շեն­ցի­նե­րի առջև
• «Ար­տա­կարգ դրու­թ­յու­նը կանց­նի, բայց բո­լոր ծնող­նե­րի, ա­շա­կերտ­նե­րի, ու­սու­ցիչ­նե­րի հա­մար կմ­նա մի շատ լավ նո­րա­մու­ծու­թ­յուն՝ հե­ռա­վար ու­սու­ցու­մը»
• «ՌԴ-ն կա­րող է գնալ հա­րա­բե­րու­թ­յուն­նե­րի վատ­թա­րաց­ման ճա­նա­պար­հով, ե­թե Թուր­քիան շա­րու­նա­կի ազ­դե­ցու­թ­յան գո­տին ընդ­լայ­նե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը»
• «Ռա­յա­նէյր»-ը հա­տուկ սպա­սար­կում է ի­րա­կա­նաց­նում
• Յա­կուտս­կի հայ­կա­կան կի­րակ­նօ­ր­յա դպ­րո­ցի սա­նե­րը նշե­ցին Ա­մա­նո­րը
• «Հա­յաս­տա­նը եր­գող ժայ­ռե­րի եր­կիր է, և ես ե­րա­զանք ու­նեմ նվա­գելու այդ ժայ­ռե­րի մեջ»
• Նպա­տա­կը դիր­քա­պահ զին­վո­րի անվ­տան­գու­թ­յունն է
• «Ադր­բե­ջա­նում պետք է տե­ղի ու­նե­նա հա­մա­կար­գա­յին փո­փո­խու­թ­յուն, որ­պես­զի կա­ռու­ցո­ղա­կան երկ­խո­սու­թ­յուն ակն­կա­լենք»
• Յակուտսկի հայերն ակտիվ մասնակցություն են ունենում եկեղեցական բոլոր տոներին
• Ստամբուլում հաղթանակ է տարել ընդդիմությունը. ի՞նչ կանի Էրդողանը
• Քրիստոնեական և հոգևոր գիտելիքների ճիշտ ուղղորդում դասընթացի միջոցով
• «Ինձ համար Արամ Իլյիչը սրբություն է»
• «ԱԳՆ-ն պետք է ավելի շատ կենտրոնանա հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման, քան Ցեղասպանության ճանաչման խնդրի վրա»

Մեկնաբանություններ