«Ճնշում գուցե կա, բայց ոչ այնքան, որ չկարողանաս քայլեր անել»

Սանկտ Պետերբուրգի «Հայկական ընկերակցությունը» «Նոյյան տապան» ակումբում անցկացրեց կլոր սեղան-քննարկում: Առանցքում հետևյալ հարցերն էին. Ռուսաստանի Դաշնությունում ինչպե՞ս է ներկայացված ԼՂՀ-ն, ինչպե՞ս են բնորոշվում Բաքվի ջարդերը, ինչպիսի՞ն է Ռուսաստանի հայկական համայնքներում տիրող բարոյահոգեբանական մթնոլորտը: «Հայկական ընկերակցության» նախագահ ՎԱՀԱՆ ԲԱԲԱԽԱՆՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում ընդգծեց, որ այն, ինչ 1988-1991-ին կատարվեց Ադրբեջանում, ցեղասպանություն էր, սակայն, ինչպես հարկն է, չի բարձրացվում խնդիրը:

-Ադրբեջանցիները Խոջալուն դարձրել են հարցերի հարց, մենք եղած ցեղասպանությունը մոռացության ենք մատնել,- ասաց Բաբախանյանը։- Ինչպե՞ս կարող ենք Արցախյան հիմնախնդիրը բարձրացնել, եթե ամենամեծ զենքը, որ ատոմային ռումբի հզորություն ունի, չենք օգտագործում:
Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանի հայկական համայնքների խնդրին, մեր հայրենակիցներն այնտեղ հաճախում են կիրակնօրյա դպրոցներ, լեզու են սովորում, մշակութային միջոցառումների են մասնակցում, և վերջ: Միայն ինքնության գիտակցումը բավարար չէ, պետք է պայքար մղել ազգային արժեքների համար: Բազմաթիվ օրինակներ կարող եմ բերել, երբ Ռուսաստանում հակահայկական քայլեր են արվում, բայց ռուսաստանյան տարբեր քաղաքների շուրջ 100 հայ համայնքների ներկայացուցիչների կողմից որևէ արձագանք չի լինում: Ազգային-մշակութային ինքնավարության մոդելը երևի բավարար չէ: Ազգասիրական խմբերի կարիք կա, որ կգործեն ազատ, չեն հարի եկեղեցուն կամ մշակութային որևէ կազմակերպության:
-Ինչպիսին «Հայկական ընկերակցությո՞ւնն» է:
-Այո, մենք ինֆորմացիոն ֆիդայիներ ենք: Առանձնապես մեծ գումար պետք չէ ազգասիրական գործունեություն ծավալելու համար: Մենք դեռ իրավաբանական անձ չենք, գրասենյակ չունենք, չենք ֆինանսավորվում, մեր ուժերով ու միջոցներով ենք գործում: Քանի որ Սանկտ Պետերբուրգում արդեն կա այդ փորձը, կարծում եմ, այն պետք է տարածել նաև այլ համայնքներում: Կարևոր է նաև կապը հայաստանյան ու արցախյան տարբեր կառույցների հետ, գոնե տեղեկատվական մակարդակով, որովհետև մեր մասին ավելի շատ գրում են Ադրբեջանում, քան այստեղ:
-Ի՞նչ կոնկրետ քայլեր է անում ձեր ընկերությունը:
-Ազգային խնդիրների վերաբերյալ հարյուրից ավելի տարբեր տեսակի (հայերեն և ռուսերեն) թերթիկներ ենք տպագրում (հազարավոր տպաքանակով) ու անվճար բաժանում: Սկսել ենք հանրահավաքներ կազմակերպել Սանկտ Պետերբուրգում: Չորս տարի առաջ` ապրիլի 24-ին, թուրքական հյուպատոսարանի մոտ կազմակերպեցինք հանրահավաք, 300-ից ավելի մարդ էր մասնակցում: Դրանից հետո թուրքական հյուպատոսարանի շենքի դիմաց փոս են փորել, իբր ինչ-որ շինարարություն է ընթանում: Իրականում ոչինչ չի արվում, կարծում եմ, մեկուսացվել է տարածքը, էլ չենք կարողանում հավաքվել այնտեղ: Նշում ենք նաև Արցախի անկախության օրը, Հայաստանի առաջին Հանրապետության օրը, հայ հերոսների հիշատակի օրերը: Միջոցառումների անոնսը, տեսանյութերը տեղադրում ենք համացանցում: Ադրբեջանցիները հետևում են այդ ամենին, բացասաբար արձագանքում: Ասում են` եթե թշնամիդ հայհոյում է քեզ, ուրեմն ճիշտ ճանապարհով ես գնում: Նաև քննարկումների ակումբ ունենք, որին մասնակցում են և՛ հայերը, և՛ ռուսները: Վիրտուալ տարածքում շատ ակտիվ են, ֆեյսբուքյան մեր էջին հետևում են 4000-ից ավելի օգտատերեր տարբեր քաղաքներից: Գրեթե ամեն օր լուրեր ենք հրապարակում, սակայն հայաստանյան ինֆորմացիոն համակարգերի հետ կապ գրեթե չկա: Հայաստանում մեզ դեռ չեն սատարում:
-Նշեցիք, որ հակահայկական քայլերին հայ համայնքը չի արձագանքում: Ձեր ընկերությունն ի՞նչ կոնկրետ քայլեր է անում նման դեպքերում:
-Մի օրինակ բերեմ. պատրիարք Կիրիլը, խոսելով Մերձավոր Արևելքում քրիստոնյաների հանդեպ կատարվող գործողությունների մասին, բերել էր Օսմանյան կայսրության օրինակը, ասելով, թե Օսմանյան կայսրությունում եղել են քրիստոնյա փոքրամասնություններ, սակայն նրանց ոչ ոք չի ոչնչացրել: Ռուսաստանյան հայերից ոչ մեկը չարձագանքեց այս հայտարարությանը: Մենք 15-էջանոց բաց նամակ գրեցինք պատրիարքին, փաստերով նշեցինք նաև, որ Ռուսաստանում կա «կես ճշմարտության» մթնոլորտ (атмосфера полуправды):
-Ի՞նչ խոչընդոտների եք հանդիպում:
-2015-ին, Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին առնչվող դրոշմանիշ հրատարակելու առաջարկով, դիմեցինք «Մարկա» հրատարակչական կենտրոնին: Սկզբում համաձայնեցին, հետո ասացին, որ չի թույլատրվում. Հայոց ցեղասպանության թեման Ռուսաստանում արհեստական լարվածություն է առաջ բերում: Մեկ այլ օրինակ. ապրիլի 24-ը «Հայերի ցեղասպանության հիշատակի օր» ճանաչելու օրենքի նախագիծը Սանկտ Պետերբուրգի օրենսդիր մարմնի կոմիտեն միաձայն ընդունել է, սակայն թուրքերին հաջողվեց փակել հարցը: Նախագիծը տապալվեց: Մեր ընկերությունը փորձեց պայքարել, բայց արդյունք չեղավ, որովհետև քիչ ենք: Շատերը Ռուսաստանը համարում են հանգստավայր և տեղին չեն համարում ազգային հարցեր բարձրացնելը: Ռուսաստանում չկա հայկական սփյուռք: Սփյուռքը (դիասպորա) և համայնքը տարբեր հասկացություններ են: Սփյուռքը համայնքն է` գումարած ազգային շահերի գործնական պաշտպանությունը: Մենք Մոսկվան համարում էինք «Ռուսաստանի հայերի միության» կենտրոն և մտածում էինք՝ ինչ քայլեր արվեն այնտեղ, մենք կհետևենք: Բայց փորձը ցույց տվեց, որ Մոսկվան չէ հայ համայնքի կենտրոնը, չեմ ուզում ասել՝ Պետերբուրգն է, թող ժամանակը ցույց տա:
-Ձեր ասածից դատելով` խոչընդոտներն ու ճնշումները շատ են: Ըստ այդմ, հնարավո՞ր է օտար հողում ազգային խնդիրներ վեր հանել:
-Մտածողության խնդիր է: Երբ ռուսաստանաբնակ հային հարցնում են` ո՞րն է քո հայրենիքը, հիմնականում ասում է` արմատներս հայկական են, բայց հայրենիքս Ռուսաստանն է: Բեյրութում ապրող հայը Հայաստանը համարում է իր հայրենիքը (եթե նույնիսկ երբևէ Հայաստանում չի եղել), Լիբանանը` երկրորդ հայրենիք: 2015-ին Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի հանրահավաքին Պետերբուրգի մոտ 100 հազար հայերից մասնակցել է 1000-ից քիչ մարդ, այսինքն` 1 տոկոսից քիչ: Հայաստանից եկողներն իրենց հերթին հոռետեսական տրամադրություններ են տարածում: Եթե մաքուր ջրով դույլի մեջ մի քանի կաթիլ կեղտաջուր լցնես, ամբողջ ջուրը կաղտոտվի. այդպես էլ 5-10 տոկոս կազմող «նոր հայերն» իրենց դժգոհությամբ վարակում են Ռուսաստանի բազմահազար հայությանը: Ճնշում գուցե կա, բայց ոչ այնքան, որ չկարողանաս քայլեր անել: Նույն դաշտում ազերիները ակտիվորեն իրենց գործն անում են ու ամուր կապեր ունեն Բաքվի հետ:
-Տեսանելի արդյունքի հասե՞լ եք Ձեր գործունեության ընթացքում:
-Իբրև օրինակ, հետևյալն ասեմ. Սանկտ Պետերբուրգի կենտրոնում Հեյդար Ալիևի հիշատակի տախտակն էր տեղադրված. Ալիևը դասալիք է եղել, ծննդյան թիվը փոխել է, որ պատերազմի չմասնակցի, ինչպե՞ս դարձավ գեներալ: Մենք բարձրացրինք այդ հարցը, թե ինչպե՞ս կարող է հերոս քաղաք Պետերբուրգում դասալիքի հուշատախտակ տեղադրվել: Ազերիները բողոքեցին, բայց արդյունքի չհասան: Մեզ ասացին՝ ճիշտ ճանապարհի վրա եք, նույն ոգով շարունակեք: Այսինքն, եթե բացատրում ես, ընդունում են, բայց բացակա վիճակում ենք, գերադասում ենք լռել, խնդիրներ չունենալ: Եթե հայկական կազմակերպություններին հարցնես, կասեն` ստվերային կերպով ենք ազգասիրական գործունեություն ծավալում: Դեմ չեմ, բայց մեկը պե՞տք է լինի, որ հարկ եղած դեպքում ոտքի կանգնի, բացահայտ ասի, ինչ պետք է:

Զրուցեց
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ