«Մի կարոտ, ամեն դեպքում, թատրոնից մնաց»

«ՈՒրախների և հնարամիտների ակումբի» առաջին հաջողությունները, նրանց մուտքը հեռուստատեսություն, ձեռքբերումները երկրի սահմաններից դուրս. այս ամենի հետ են կապված հեռուստալրագրող, դերասան, բեմադրիչ, մանկավարժ ԳԱՐԻԿ ՂԱԶԱՐՅԱՆԻ անունն ու ստեղծագործական ուղին: Հետագայում նա «Միացրեք 13-րդ ալիք» գրքում ասելու էր. «Ցավոք, մեզ` առաջին KBH-շչիկներիս, շուտ մոռացան, հետագայում մեզնից ոչ մեկին KBH-ների մրցումների ժյուրիի անդամ նույնիսկ չհրավիրեցին»: Այդ գրքում հեղինակը պատմում է հեռուստատեսային այն գործիչների մասին, ովքեր ստեղծել են «Միացրեք 13-րդ ալիքը», հույս հայտնելով, որ նրանք, ովքեր հիշում են այդ ծրագիրը, կժպտան, կժպտան կարոտով ու սիրով:
Գարիկ Ղազարյանը երկար տարիներ աշխատել է հեռուստատեսությունում, ռադիոյում, պատրաստել է հեղինակային ծրագրեր («Երգիծանք և հումոր», «Եթեր 40», «Կադրում և կադրից դուրս», «Նախաբեմ», «Օթյակ»), խաղացել է թատրոնում, հեռուստաներկայացումներում: Հեռուստառադիոժուռնալիստիկա է դասավանդել «Մենեջմենտ», «Գալիք», «Գլաձոր» համալսարաններում:
«Անանիա Շիրակացի» ճեմարանում դասավանդել է «Հռետորական արվեստ» և «Դրամատուրգիա», այդ ուսումնական հաստատության թատերական ստուդիայի հիմնադիր-ղեկավարն է: Թատրոնը սիրել է մանկուց, ստեղծել է «պատշգամբային թատրոն»: Չնայած հարուստ կենսագրությանը, նրան ավելի շատ հիշում են որպես «13-րդ ալիքի Գարիկի»: Փողոցում, տրանսպորտում, խանութում հաճախ է լսում իր հաղորդման ռեպլիկները. «Ցտեսություն, բնություն», «Բարև, Գուրգեն», «Արևածաղկի սերմ, այսինքն` սեմուշկա», «Թփերի մեջ պատահական դաշնամուր կա»:

-Հետադարձ հայացքով նայելով Ձեր անցած ճանապարհին՝ ի՞նչը կփոխեիք, կշտկեիք:
-Մարդն ինչքան ապրում է, թվում է, թե առջևում այնքան կյանք կա, այնքան բան պետք է անի, անընդհատ պլաններ է գծում հետագայի համար: Երբ մտածում եմ` ի՞նչ եմ արել, իհարկե, հետաքրքիր կյանք եմ ապրել: Շատ երիտասարդ հայտնվեցի թատրոնում, հետո` հեռուստատեսությունում, այն ժամանակ ամեն ինչ բուռն զարգացում էր ապրում` ղափլանյանական գեղեցիկ, լուսավոր ներկայացումներ, ՈՒՀԱ-ն, շոու ծրագրերը (ճիշտ է, այն ժամանակ «շոու» չէինք ասում): Մտածում եմ` արդյո՞ք արեցի այն, ինչ պետք է անեի: Անհամեստ չհնչի, բայց շատ բան եմ արել` հազարավոր հաղորդումներ հեռուստատեսությամբ, հյուրախաղեր եմ ունեցել և՛ Հայաստանում, և՛ Միության տարբեր երկրներում, և՛ արտասահմանում: Բայց երբեմն մտածում եմ` ճի՞շտ արեցի, որ թատրոնից դուրս եկա: Եթե նորից սկսեի կյանքը, երևի թե անպայման կընտրեի թատրոնը: Մի կարոտ, ամեն դեպքում, թատրոնից մնաց:
-Փոխարենը Դուք ամեն ինչ անում եք, որ թատրոնը մուտք գործի դպրոց:
-16 տարի է` մասնակցում եմ «Նռան հատիկ» մանկական թատերական փառատոնին: Մեր «Նախաբեմ» ՀԿ-ն, որի նախագահն եմ, շատ մեծ գործ է անում, որ երեխաները մոտենան թատրոնին դպրոցական տարիքից, ծանոթանան լավ գրականությանը, իրենք խաղան, գործադրեն իրենց հնարավորությունները: Այնքան տաղանդավոր երեխաներ են, ճիշտ է, բոլորը չեն շարունակի դերասանությունը, բայց վաղ տարիքից թատրոնի հետ կապվելը շատ կարևոր է, որովհետև թատրոնը փոխում է մարդու մտածելակերպը, զարգացնում է երևակայությունը, ծնունդ է տալիս աբստրակտ մտածողության, մանավանդ որ նոր սերունդը չափից ավելի պրագմատիկ է: Թատրոնը այն դպրոցն է, որ թույլ է տալիս և՛ երեխային, և՛ մեծահասակին բացահայտել իրենց բոլոր կարողությունները:
-Ժամանակին հեռուստաընկերությունները, հաղորդումները շատ չէին, բայց մարդիկ կապված էին հեռուստատեսությանը, ունեին սիրած հաղորդումներ, հաղորդավարներ: Ի՞նչն է փոխվել` մեծ հաշվով:
-Այն, ինչ ես հիմա տեսնում եմ թե՛ թատրոններում, թե՛ հեռուստատեսությամբ, ինձ թվում է` ինքնագործունեություն է: Թող ներեն ինձ գործընկերներս ու երիտասարդ սերունդը: Ինչո՞ւ վերջին տարիներին քիչ աշխատեցի հեռուստատեսությունում (չնայած 30 տարի աշխատել եմ Հ1-ում, վեց տարի՝ «Կենտրոն» հեռուստաընկերությունում): Այդ հովանավոր կոչվածը, որ մտավ հեռուստատեսություն, ինձ համար նսեմացուցիչ էր: Կարծում եմ, եթե հովանավոր է, մեկենաս, որ մշակույթ է սիրում, նա պետք է ինքը դիմի, գտնի արվեստագետին, ոչ թե դու գնաս, գտնես, խնդրես, որ փող տան, հաղորդում անես: Գուցե ես սխալ եմ մտածում, բայց համարում եմ, որ արվեստագետին պետք է գտնեն ու խնդրեն, ոչ թե հակառակը: Դրա համար երբեմն, երբ նայում եմ հայկական հեռուստատեսության հաղորդումները, սերիալները, շատ եմ տխրում: Նախ՝ լեզուն շատ վատն է: Ես շատ եմ նայում ծՁԹ-ի սերիալները, հիմնականում ոստիկանական պատմություններ են, սյուժեները հետաքրքիր են, բայց արյունն ու կրակոցը շատ են: Հիմա մերոնք դա ընդօրինակում են: Մի օր տեսա` կինը ամուսնուն կապել է, որ չփախչի, մեր կյանքում, ինձ թվում է, դեռ նման բան չկա, բարեբախտաբար, ու թող չլինի: Արհեստական նմանակումներ են: Եթե հոգուդ մեջ դա չկա, ո՞նց ես անում: Նույն կերպ Մոսկվան հաղորդում ունի, որ երգիչներին են նմանակում. նայում եմ ու հիշում մեր երիտասարդությունը: Ես Հայաստանի առաջին պարոդիստներից էի ու անում էի շատ դասական պարոդիաներ, նմանակում էի Գոհար Գասպարյանին, Տաթևիկ Սազանդարյանին, Ավագ Պետրոսյանին և ուրիշ մեծերի: Հանպատրաստից էր դա: Երբ Բրյուսովի անվան ինստիտուտի էստրադային նվագախմբով գնացել էինք Մոսկվա, շատ բուռն ընդունեցին ու զարմացած էին, որ կարող եմ Ալյաբևի «Սոխակը» երգել` նմանակելով Գոհար Գասպարյանին: Նույնը ՈՒՀԱ-ն, որտեղ կարևորը անկեղծությունն է ու այսրոպեականությունը, այսինքն, այս պահին դու հնարեցիր: Հիմա տեսեք` ինչ հարթ են գնում մոսկովյան պարոդիաները, ՈՒՀԱ-ն, այսինքն, նախապատրաստում են, փորձում են, նկարահանում են, ու այդ աղը կորչում է: Հիմա ասես շոու-ծրագիր լինի, որը ուրիշ բան է:
-Հաճախ մեղքը բարդում են ժողովրդի վրա, ասելով, որ առաջնորդվում են պահանջարկով: Ի՞նչ կասեք այս մասին:
-Ծանոթ մի մարդ ասաց` թոռանս ամեն առավոտ որ տանում եմ մանկապարտեզ, մի սկավառակ ունեմ ռաբիս երաժշտության, դա է միացրած: Մի օր մոռացել էի, թոռս հարցրեց` բա ո՞ւր է երաժշտությունը: Երբ մարդիկ մի բան շատ են լսում, մտածում են, որ դա է ճիշտը:
-Որպես երևանցի...
-Մենք ունեինք վայրեր, որոնք պետք է պահպանվեին։ Սկսեմ դերասանական խանութից, սրճարանից, որտեղ հավաքվում էին (այն ժամանակ էլիտա չէինք ասում) նկարիչները, դերասանները: Դրամատիկական թատրոնի դիմացի բաց սրճարանը ծածկեցին, կոլորիտը կորավ, նույն «Սկվազնյաչոկը». այնտեղ հիմա խանութներ են: Այդ ամենը պետք է պահպանվեր որպես քաղաքի պատմություն, որովհետև այնքան հանճարեղ մարդիկ են նստել այնտեղ` մեծ դերասաններ, նկարիչներ, երաժիշտներ: Կորչում է կոլորիտը, մանավանդ երբ տեսնում ես մի գեղեցիկ հսկա շենք ու կողքին լրիվ ուրիշ ճարտարապետություն, ուրիշ ոճ: Պետք է մտածել, գուցե քաղաքի մի մասում նոր Երևան կառուցեինք, հինը թողնեինք, չնայած հնից արդեն քիչ բան է մնացել: Ես հիշում եմ` խորհրդային տարիներին Վիլնյուսում նոր միկրոշրջան կառուցեցին, անգամ Լենինյան մրցանակ ստացավ ճարտարապետը, բայց դա քաղաքից դուրս էր, հին քաղաքը մնաց իր տեղում: Բոլոր մայրաքաղաքներում այդ «հին քաղաքը» կա, մեզ մոտ չկա, ափսոս է: Ժամանակին հյուրերը երբ գալիս էին, հիանում էին Երևանի վարդագույն տուֆով, հիմա քաղաքը կորցրել է իր գույնը, նաև՝ ջերմությունը: Այսօր փողոցում քիչ կհանդիպես ժպտադեմ մարդկանց:
-Հաճա՞խ եք խոչընդոտների հանդիպել Ձեր ճանապարհին ու ինչպե՞ս եք հաղթահարել դրանք:
-Ակնհայտ՝ չէ, բայց եղել են տակից ինչ-որ չարախոսություններ, չասեմ՝ վատություն: Երբ երիտասարդ ես, նման բաների վրա ուշադրություն չես դարձնում, ավելի վատ է, երբ մեծ տարիքում ես հանդիպում չարախոսությունների, հատկապես դավաճանության: Երիտասարդ ժամանակ ուժդ շատ է, չնայած, եթե մարդն ուժեղ է, ուժեղ է մինչև վերջ, երբեք իր դեմքը չի կորցնում: Նույնը իմ աշակետներին եմ ասում` երբեք ձեր դեմքը չկորցնեք, մի փորձեք նմանակել ուրիշների և մի դավաճանեք ձեր սկզբունքներին:
Ես կողմնակից եմ խաղաղ կյանքին, լավ հարաբերություններին: Ամենակարևորը` հումորի զգացումը չպետք է կորցնել: Երբ ծանր տարիներին հեռուստատեսության աշխատողներին ավտոբուսը տանում էր աշխատանքի, տեսնում էի` մռայլ նստած են, մի կատակ էի անում, որ մարդիկ ժպտան: Չեմ ուզում անհամեստություն անել, բայց և՛ հեռուստատեսությունում, և՛ ճեմարանում ինձ միշտ ասում են` երբ մտնում եք, մթնոլորտը փոխվում է, Դուք Ձեզ հետ ինչ-որ լավ բան եք բերում: Երևի նրանից է, որ սիրում եմ կատակել:
-Ասացիք, որ մի կարոտ, ամեն դեպքում, թատրոնից մնաց, իսկ երազած դեր ունե՞ք:
-Դրամատիկ դերեր կարողանում եմ խաղալ, խաղացել եմ, բայց ինձ ավելի լավ կզգայի օպերետում: Կարող եմ ասել` էստրադային դերասան եմ:
-Մեր կյանքում ի՞նչն է Ձեզ ամենից շատ մտահոգում:
-Ինձ շատ է մտահոգում ժողովրդի ընդհանուր վիճակը: Եթե մարդը մտածում է միայն օրվա հացի մասին, ուրեմն լավ չէ վիճակը: Խորհրդային տարիներին կային յոթնամյա, հնգամյա պլաններ, յուրաքանչուրն ուներ իր կյանքի պլանները: Հիմա, ինձ թվում է, ոչ ոք ոչ մի պլան չի գծում, որովհետև չգիտես՝ վաղն ինչ կլինի: Հեռուստատեսությամբ հեռարձակվում են լուրեր պատերազմների մասին, երկրաշարժերի, խորհրդային պետությունը մեզ, երևի, շատ էր սիրում, երբեք նման լուրեր չէին հաղորդում, մենք հետո էինք իմանում «Ամերիկայի ձայնից» կամ որևէ այլ տեղից: Նույն Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթարն ինչքան ուշ իմացանք: Ինձ թվում է՝ այսօր մարդուն մեր ղեկավարները չեն հարգում ու չեն գնահատում: Ազգային ժողովի նիստերը հազվադեպ եմ նայում, բայց երբ նայում եմ, այնպիսի տպավորություն է, որ բոլորը ժողովրդի մասին են մտածում, խոսում, բայց պարզվում է, որ գործնականում ոչինչ չեն անում: Ճառել բոլորն էլ կարող են:
-Մի փոքր էլ պատմեք առաջիկա ծրագրերի մասին:
-Գրելու եմ Շիրակացու ճեմարանի պատմությունը, ուրախ եմ, որ կարողացա հենց 90-ականներից` ճեմարանի հիմնադրման օրվանից հեռուստատեսությանը զուգահեռ այնտեղ աշխատել: Մենք ստեղծեցինք տեսաարխիվ, այդ արխիվի նյութերի հիման վրա էսսեների ժողովածու եմ ուզում ստեղծել: Եթե շուտ ավարտեմ, նաև կգրեմ հեռուստատեսության պատմությունը: ՈՒրախ եմ, որ տարիներ առաջ կարողացա գիրք հրատարակել Վլադիմիր Աբաջյանի մասին, ճանաչված արտիստ էր, բայց 85 տարեկանում իր մասին գիրք չուներ: Հայրիկիս գիրքը երկրորդ անգամ հրատարակեցի` «Եղեռնը ականատեսի աչքերով»: Մինչև 2018 թիվը «Նռան հատիկը» պետպատվերով կիրականացնենք: Հիմա ճեմարանի երեխաների հետ Վ. Սարոյանի «Իմ սիրտը լեռներում է» պիեսն եմ բեմադրում: Նախորդ ներկայացումը` Օստրովսկու «Ամպրոպը», մեծ հաջողություն ունեցավ: Հանդիսատեսը` մեծից փոքր, հուզվել էր, այնքան լավ էին խաղում երեխաները: Ճեմարանի թատերախումբը Մոսկվայի «Зеленая планета» միջազգային փառատոնի քառակի դափնեկիր է:
-Ինչպե՞ս եք «զգում» տարիները:
-Չեմ զգում, որ մեծանում եմ: Ամենօրյա շփումը երեխաների հետ թե՛ մտքով, թե՛ հոգով թարմանալու համար շատ մեծ դեր է խաղում: Աշխատում եմ մռայլ մարդկանց հետ քիչ շփվել կամ, եթե շփվում եմ, փորձում եմ նրանց մռայլությունը ցրել:

Զրուցեց
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ