«Լրջագույն խնդիրներ են դրված կառավարության առջև»

2016-ի չորրորդ եռամսյակի համար ԿԲ-ն դրամավարկային քաղաքականության ծրագրով կանխատեսել է տնտեսության նվազեցում բոլոր ոլորտներում։ Ինչ խոսք, սա տարեվերջյան ամենալավ լուրը չէ, սակայն, ինչպես ասում են, ունենք այն, ինչ ունենք։ Ինչպե՞ս սրան կարձագանքի ֆինանսական շուկան՝ առևտրային բանկերը։ Այս և այլ հարցերի շուրջ զրուցեցինք բանկերի միության նախագահ ՍԱՄՎԵԼ ՃԶՄԱՉՅԱՆԻ հետ։

-ՀՀ Կենտրոնական բանկը ոչ թե կանխատեսել է տնտեսության նվազեցում բոլոր ոլորտներում, այլ վերանայել է 2016-ի Հայաստանի տնտեսական աճի իր սպասելիքները՝ նախկին 2,8-3,4 % աճի փոխարեն կանխատեսելով 1,3-1,8 % աճ: Այս կանխատեսումների հետ ֆինանսական շուկայի մասնակիցները, իհարկե, համաձայն են, քանի որ առևտրի շրջանառության ծավալները և հատկապես գյուղատնտեսության ոլորտի արտադրանքը դանդաղ են աճում, դրամական փոխանցումների ծավալները ևս սպասված չափով չեն ավելացել, ներքին պահանջարկը պահպանվում է ցածր մակարդակի վրա և այլն: Ամեն դեպքում, փոքր, սակայն տնտեսական աճ արձանագրելու ենք, հետևաբար բանկերն ակտիվ շարունակում են տնտեսության և բնակչության վարկավորում իրականացնել: Տնտեսական բավականին բարդ պայմաններում ՀՀ Կենտրոնական բանկը, ինչպես և Հայաստանի ամբողջ բանկային համակարգը, փորձում են դրական լիցքեր հաղորդել տնտեսությանը։
-Բազմիցս Ձեզ հետ խոսել ենք բանկ-տնտեսություն կարևոր փոխհարաբերության մասին, այսօր որքանո՞վ է ԿԲ-ի վարած քաղաքականությունը նպաստում տնտեսության աշխուժացմանը։
-Իմ գնահատականով, ՀՀ Կենտրոնական բանկը վարում է մեղմացնող դրամավարկային քաղաքականություն, ինչը նպաստում է շուկայում հիմնական տոկոսադրույքների անկմանն ու բանկային վարկավորման ծավալների աճին. դա նշում են նաև միջազգային կազմակերպությունների մասնագետները: Այսպես, վերջերս Արժույթի միջազգային հիմնադրամի գործառնական տնօրենի առաջին տեղակալ Դեյվիդ Լիփթոնը դրական է գնահատել ՀՀ Կենտրոնական բանկի մեղմացնող դրամավարկային քաղաքականությունը, որը, նրա բնորոշմամբ, նպաստել է շուկայում հիմնական տոկոսադրույքների անկմանն ու բանկային վարկավորման ծավալների վերականգնմանը: Նրա խոսքով` բանկերի նորմատիվային կապիտալի չափը բարձրացնելու վերաբերյալ ՀՀ ԿԲ-ի որոշումը կօգնի ամրապնդելու երկրի ֆինանսական կայունությունը: Նորմատիվային կապիտալի չափը 30 մլրդ դրամի հասցնելու վերաբերյալ ՀՀ ԿԲ-ի որոշումը դրականորեն կանդրադառնա Հայաստանի տնտեսության վրա, որը, գաղտնիք չէ, այժմ գտնվում է, եթե այդպես կարելի է ասել, ոչ լավագույն «մարզավիճակում»: Բանկերում կհայտնվեն և արդեն հայտնվել են լրացուցիչ ազատ միջոցներ, որոնք կուղղվեն տնտեսության բոլոր ճյուղերի վարկավորմանը: Այդ միջոցները Հայաստանի համար բավականին զգալի են, բանկերի միջև կաշխուժանա մրցակցությունը դրանք տեղաբաշխելու համար, ինչի արդյունքում վարկային տոկոսադրույքները կիջնեն: Տնտեսությունն աշխուժացնելու ուղղությամբ ՀՀ ԿԲ-ն շարունակական ձևով իջեցնում է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը, մեղմացնում այլ նորմատիվներ, որպեսզի նվազեն վարկային տոկոսադրույքները և աճեն բանկային վարկավորման ծավալները: Հիմա արդեն ստեղծվել են բոլոր նախադրյալները բանկային գործունեության իրավական բազայի և, ընդհանրապես, դրամավարկային քաղաքականության մեղմացման համար: ՈՒշադրություն դարձրեք այն հանգամանքի վրա, որ այդ ֆինանսական քաղաքականությունը զուգակցվում է նաև տնտեսության վերելքի նախադրյալներ ստեղծելու կառավարության ջանքերի հետ:
-Շինարարության ոլորտն անընդհատ անկում է ապրում, սակայն առևտրային բանկերը էականորեն չեն նվազեցնում հիփոթեքային վարկերի տոկոսադրույքները և միանվագ 30 %-ի վճարի չափը, ինչո՞ւ։ Չէ՞ որ այդ դեպքում վարկառուների քանակը զգալիորեն կմեծանա, ինչից կշահեն բոլոր կողմերը։
-Եթե տնտեսության որևէ ոլորտ անկում է ապրում, դա չի նշանակում, որ այդ ոլորտը չպետք է վարկավորվի: Այո, Դուք ճիշտ եք նկատել, բանկերը շարունակում են վարկավորել շինարարական ոլորտը և տրամադրել հիփոթեքային վարկեր: Ավելին, առկա են բավականաչափ ծրագրեր բնակչությանը հիփոթեք տրամադրելու համար (Ազգային հիփոթեքային ընկերության միջոցով, «Բնակարան երիտասարդներին», կառավարության կողմից իրականացվող եկամտահարկի չափով հիփոթեքային տոկոսադրույքների վերադարձի վերաբերյալ ծրագիրը և այլն), սակայն բնակարանային պահանջարկն ամբողջությամբ չի բավարարվում, որովհետև առկա է բնակչության եկամուտների և անշարժ գույքի գների անհամապատասխանություն: Ինչ վերաբերում է կանխավճարներ կատարելուն և տոկոսադրույքներին, պետք է ասել, որ տոկոսադրույքները հիմնավորված են, ավելին՝ նշածս ծրագրերով հիփոթեքային տոկոսադրույքներն էականորեն ցածր են, քան շուկայական տոկոսադրույքները: Կանխավճարի դեպքում հաճախորդի ամսական վճարները ցածր են, և դա նշանակում է, որ հաճախորդը կուտակելու հնարավորություն և հմտություններ ունի, սակայն շուկայում առկա են պրոդուկտներ, որոնց դեպքում կարելի է հիփոթեք ստանալ առանց կանխավճարի: Հիփոթեքային վարկերի հասանելիությունը կարելի է բարձրացնել նաև այլ միջոցներով: Օրինակ, վերջերս ՀՀ կառավարությունը հավանության է արժանացրել «Բնակարանային հիփոթեքային կրեդիտավորման» և մի շարք հարակից այլ օրենքներում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրինագծերը: Վերոնշյալ նախագծերի ընդունումը հնարավորություն կտա հիփոթեքային վարկերի տրամադրման պայմանների և կարգի վերաբերյալ միասնական կանոնների սահմանման միջոցով առավել լիարժեք դարձնելու հիփոթեքային վարկավորման ոլորտում սպառողների իրավունքների ու օրինական շահերի պաշտպանությունը:
-Ինչպե՞ս է ստացվում, որ Հայաստանում տնտեսությունն անկում է ապրում, իսկ առևտրային բանկերը զարգանում են: Սա պարադոքս չէ՞։
-Ի՞նչ նկատի ունեք, երբ ասում եք, որ բանկերը զարգանում են: Եթե նկատի ունեք, որ կապիտալի ավելացմամբ հզորանում են՝ այո, եթե նկատի ունեք, որ վարկավորման հաշվին ակտիվները մեծանում են՝ այո, եթե նկատի ունեք, որ մասնաճյուղերի և ինքնասպասարկող ցանցը մեծանում է՝ այո: Բայց եթե նկատի ունեք, որ շահութաբերությունը բարձր է, ապա ոչ, քանի որ մի քանի բանկեր այս տարվա 3-րդ եռամսյակը վնասով են փակել, տարեկան եկամտաբերությունը բանկային համակարգում էականորեն նվազել է և շատ ցածր մակարդակի վրա է (5,5 %): Պարզ է, որ տնտեսությունը միաձուլված է բանկերի զարգացման հետ: Ընդհանուր առմամբ, մեր բանկերին հաջողվել է դժվար տնտեսական վիճակում զսպել ակտիվների որակի վատացումը և ժամկետանց վարկերի մասնաբաժնի աճը վարկային պորտֆելներում: Սակայն, եթե այսօր խոսում ենք բանկերի զարգացման մասին, մեծ մասամբ գործ ունենք ոչ երկնիշ ցուցանիշների հետ, ինչպես դա եղել է տարիներ առաջ: Ընդհանուր տնտեսությունն էլ ցուցադրում է համեստ աճ, և խոսքն ընդամենը աճի տեմպերի թուլացման մասին է, ոչ թե անկման: Ասածս այն է, որ տնտեսությունում և բանկային համակարգում նկատվում են համահունչ տենդենցներ:
-Եթե առևտրային բանկերը ևս խնդիրներ ունեն, ի՞նչ պետք է արվի դրանք կարգավորելու համար։
-Բանկային համակարգում խնդիրները շատ են, սակայն դրանք է՛լ ավելի են օրենսդրական, դատական, հարկային և այլ դաշտերում, բայց տնտեսության աշխուժացման և արժույթի կայունության պարագայում մեր հիմնական խնդիրները հնարավոր կլինի հաղթահարել: Ի դեպ, կարծում եմ, ինձ հետ կհամաձայնեք, որ առկա իրավիճակում լավ է, որ մեր բանկային համակարգը անկում չի ապրում:
-Պարոն Ճզմաչյան, ըստ Ձեզ, վարչապետ Կարեն Կարապետյանի կառավարությունը կկարողանա՞ կարգավորել այն խնդիրները, որոնք դրական ազդեցություն կթողնեն տնտեսության և բանկային համակարգի վրա։
-Ակնհայտ է, և դա բոլորս ենք զգացել, որ թարմ լիցք է հաղորդվել կառավարության աշխատանքին, սկսած կաբինետի կազմում նոր ֆիզիկական անձանց ներգրավումից: Միանշանակ է նաև, որ բնակչության գերակշիռ մասը բավականին պոզիտիվ ձևով է տրամադրված նոր կառավարության գործունեության հանդեպ: Ես անձամբ մեծ հավատով եմ լցված կառավարության նոր մոտեցումների հանդեպ: Բնական է, որ այդ լրջագույն խնդիրները, որոնք դրված են ՀՀ կառավարության առջև, պահանջում են շուտափույթ լուծումներ, սակայն ժամանակը շատ քիչ է: ՀՀ կառավարության գլխավոր խնդիրներն են՝ տնտեսության զարգացմանը նոր լիցք հաղորդելը, բնակչության շրջանում բարոյահոգեբանական մթնոլորտի առողջացումը, կոռուպցիայի և ստվերի դեմ անզիջում պայքարը և այլն: Դրան հասնելու համար մենք բոլորս պետք է համբերությամբ լցվենք և մեր տեղերում աշխատենք, անենք ամեն ինչ կառավարությանն օգնելու համար, ոչ թե ամեն քայլափոխի փորձենք միայն թերություններ գտնել և քննադատել կառավարությանը:

Զրույցը`
Ժասմեն ՎԻԼՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• ՃՇՀԱՀ-ն և Ստավրոպոլի «Հյուսիս-Կովկասյան դաշնային» համալսարանը հեռահար եղանակով ստորագրեցին «Մեծ Կովկաս կոնսորցիում ստեղծելու մասին» համաձայնագիրը
• «Հան­ցա­վոր ան­գոր­ծու­թ­յուն են դրսևո­րում ՀՀ իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը»
• «Ղա­րա­բա­ղյան խնդ­րի քա­ղա­քա­կան լու­ծու­մը պետք է գտն­վեր այս պա­տե­րազ­մից ա­ռաջ»
• ՃՇՀԱՀ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում բացվեց ինտերակտիվ ուսուցման ռուսաց լեզվի առաջին կենտրոնը
• «Դուռ-լու­սա­մուտդ պինդ փա­կիր, ու­րի­շին գող մի հա­նիր»
• Կռա­պաշ­տու­թ­յու­նը քան­դեց Հա­յաս­տա­նը
• «Նո­յեմ­բե­րի 4-ի դրու­թ­յամբ Շու­շիում մեր դիր­քե­րը բո­լոր ա­ռում­նե­րով նպաս­տա­վոր են ե­ղել»
• «Որ­քան հիաս­թափ­ված եմ նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից, այն­քան էլ հիաս­թափ­ված եմ ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից»
• ՃՇՀԱՀ-ն 6 մլն դրամ է փոխանցել «Զինծառայողների ապահովագրության» հիմնադրամին և «Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոն»-ին
• ՃՇՀԱՀ հոգաբարձունների խորհրդի նիստում մեկ րոպե լռությամբ հարգեցին Ղարաբաղի պատերազմում իրենց կյանքը հանուն հայրենիքի զոհաբերած նահատակների հիշատակը
• «Պատերազմ և խաղաղության» նոր տարբերակը․ «վաճառված է» Արցախը, վտանգված է Հայաստանը
• Պա­տե­րազ­մի պայ­ման­նե­րում փաս­տա­թուղթն ին­չու՞ բո­վան­դա­կա­յին փո­փո­խու­թ­յուն չի կրել
• Արդեն ե­րեկ պետք է մե­կու­սաց­վեին և պար­տա­դիր թես­տա­վոր­վեին
• Գեր­շա­հույթ` պա­տե­րազ­մի հաշ­վին
• «Լար­վա­ծու­թ­յան մե­ծաց­մա­նը զու­գա­հեռ ես-ը ա­վե­լի է ձուլ­վում մենք-ին»
• «Հա­յե­րը ոչ միայն լավ գոր­ծա­րար­ներ են, այլև լավ մար­տիկ­ներ»
• ՃՇՀԱՀ-ը 15 մլն 500 հազար դրամ է փոխանցել «Հայաստան համահայկական հիմնադրամին»
• «Մեր ամ­րոց­նե­րի պա­տե­րի տակ լավ ջարդ են ու­տում և ու­տե­լու են»
• ՊԵԿ-ը միանձ­ն­յա՞ է ո­րո­շել
• Վլադ Ասատրյանը միաձայն վերընտրվեց ՃՇՀԱՀ հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ

Մեկնաբանություններ