Օձնեցի բարերարը

Լոռվա Օձուն գյուղի Աբովյանները պատկանում են նշանավոր գերդաստանի: Անուշավանը Հովհաննես Թումանյանի մտերիմ ընկերն էր ու գյուղագիր: Գևորգն ավարտել էր Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրանոցը, Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը, Թիֆլիսի մանկավարժներից էր, բեմադրված պիեսի հեղինակ, գրել էր «Համառոտութիւն հայոց պատմութեան» դասագիրքը, որն ունեցել էր 4 հրատարակություն: Բաղդասարն ու Զաքարը նորոգել էին Օձունի Սբ Աստվածածին եկեղեցին ու տարածքը պարսպապատել:

Սակայն Աբովյանների թվում կար մեկը` Եսային, որին պետք է առանձնացնեմ: Նրան մանկուց ուղարկել էին Թիֆլիս` ազգականների մոտ, Գիքորի նման հազարումի փորձությունների դիմանալով` ընտրեց վաճառականի ուղին, հետզհետե ոտքի կանգնեց, հարստացավ և ընտանիք կազմեց:

Բայց ճակատագիրը Եսայուն չխնայեց` հիվանդությունից մահացավ նրա որդի, Թիֆլիսի ռեալական գիմնազիայի ավարտական դասարանի աշակերտ Ավետիքը: Ի հիշատակ որդու, Եսային 10 հազար ռուբլով ծննդավայրում կառուցեց յոթ մեծ, լուսավոր սենյակ-դասարաններով քարաշեն դպրոց, որը պաշտոնապես անվանվեց եկեղեցական-ծխական Աբովյան դպրոց: Նման դպրոցներ Հայաստանի գյուղերում հազվադեպ էին:
Եսայի Աբովյանը վախճանվեց 1914 թ., և, ըստ լուրերի, չպահպանվեց նաև դպրոցի շենքը: Բայց մնացին գերդաստանի շառավիղները:

Խաչատուր ԴԱԴԱՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Թեպետ համոզված եմ, այդ թուրքը հայոց այբուբենը չգիտի, բայց սա հայերեն գիտցողների համար է
• Գաբրիել Սունդուկյանի զայրույթը
• Աներևակայելի կանայք
• Հայկական նավերը Կասպից ծովում
• Նիկոլ. բայց ոչ Սա, մեկ ուրիշը․․․ (հոկտեմբերի 5-ին ընդառաջ)
• Այսօր նրա ծննդյան օրն է՝ 150-ամյակը, և ես կատարեցի ուխտս (2019 թ. սեպտեմբերի 26-ին գրած հուշերից)
• Բարերարյալը՝ Արմենակ Մուրադյան (հատված ինքնակենսագրությունից)
• Բարերարյալը՝ Տիգրան Նալբանդյան
• Արմեաշկա (Յ․ Տէր-Գրիգորեանի՝ Վանօյի, հուշերից)
• Թիֆլիսի կուսանաց անապատը
• Երախտիք
• «Զի ուր գանձն ձեր է, անդ եւ սիրտք ձեր եղիցին»
• «Նա չէր մոռանում մեր ազգային հիմնարկները»
• «Հայ վաճառականնե՛ր, ձեր փառքի տունը, ուր անմահ կը մնաք, ձեր տառապեալ հայրենիքն է»
• «Նավթարքան» և Անմահը
• Երեք Ալեքսանդր. Խաչատուր Դադայան
• Ռուսաց Պյոտր I ցարը և հայ վաճառական Պետրոս Ապրոն
• «Հացի արքան»՝ ռուսների Մանթաշյանցը
• «Քո քսակը ազգի շտեմարանն է»
• Պատվո Լեգեոնի շքանշանը և հայերը

Մեկնաբանություններ